Czas na metropolię!

Krzysztof Mączkowski

Zakończona kampania wyborcza do parlamentu, poza kilkoma obszarami spornymi, miała też kilka zagadnień, co do których – zdaje się – panował kompromis. Jednym z takich są planowane zmiany w prawie umożliwiające tworzenie metropolii. Związków samorządowych skupionych wokół dużych metropolii miejskich. Jedną z takich jest zapewne Poznań, o którym mówiło w pierwszej wersji projektu tzw. ustawy metropolitarnej. Mówiły o tym wszystkie siły polityczne.

Na razie Poznań i 21 innych jednostek samorządowych (w tym Powiat Poznański) tworzy Stowarzyszenie Metropolia Poznań. To niezwykle potrzebna inicjatywa. Co prawda ustawa metropolitalna nie została uchwalona, ale właśnie to Stowarzyszenie, poza działalnością merytoryczną polegającą na integracji obszaru do metropolitarnego, będzie mogło uczestniczyć w pracach parlamentarnych i przekonywać ustawodawcę do konieczności stworzenia ram prawnych regulujących zasady takiej współpracy.

Najważniejszymi zadaniami stojącymi przed Stowarzyszeniem – a docelowo Metropolią – są zagadnienia, które dzisiaj są obszarami zaangażowania samorządów gminnych i powiatowych: planowanie przestrzenne, gospodarka komunalna, ochrona i kształtowanie środowiska, infrastruktura i organizacja transportu, bezpieczeństwo energetyczne, gospodarka i rynek pracy, usługi społeczne i oświata, rozwój turystyki metropolitarnej.

Metropolia Poznań zaczyna działalność w zespole 21 jednostek samorządu terytorialnego (Poznań, wszystkie gminy Powiatu Poznańskiego plus Szamotuły i Śrem oraz Powiat Poznański). Zaczyna jednak działalność na obszarze, na którym prowadzone są inne formy współpracy międzygminnej. Warto więc, już na samym początku, do współpracy metropolitarnej zaprosić te samorządy, które w jej ramach na razie nie funkcjonują i stworzyć szeroką platformę współpracy (ze Związku Międzygminnego „Puszcza Zielonka” – zaprosić gminę Kiszkowo, ze Związku Międzygminnego „Gospodarka Odpadami Aglomeracji Poznańskiej – gminę Oborniki).

„Szybki start” Metropolii gwarantuje zaistnienie na krajowych i regionalnych kongresach samorządowych, metropolitalnych, gospodarczych, środowiskowych, rozwoju regionalnego – potrzebny jest silny głos Metropolii. Inicjowanie i realizacja współpracy z innymi związkami metropolitalnymi daje szansę na poważną wymianę doświadczeń, a współpraca z instytucjami samorządowymi, badawczymi i rządowymi w zakresie tworzenia polskiego prawodawstwa samorządowego i metropolitalnego daje gwarancję zaistnienia wspólnego głosu wszystkich polskich metropolii w sprawach strategicznych i wsparcia merytorycznego w pracach legislacyjnych.

Władze poznańskiego porozumienia metropolitalnego muszą pamiętać też o aktywności przy konsultacji dokumentów strategicznych takich, jak: Strategia Rozwoju Kraju 2020, Polska 2030, Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego, Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko, czy regionalna Strategia Rozwoju Polski Zachodniej (one będą stanowiły o kierunkach rozwoju Kraju w najbliższych latach).

Zagadnieniami, którymi Metropolia mogłaby się zająć na początku to m.in. koordynacja procesów planowania przestrzennego (zwłaszcza w obszarach przygranicznych), integracja lokalnych planów, strategii i programów pod kątem zagadnień metropolitarnych, opracowanie zasad ochrony środowiska i krajobrazu w newralgicznych obszarach (doliny rzeczne, obszary przyjeziorne, strefy przy lasach, eliminacja niskiej emisji, ochrona powietrza, ochrona wód), integracja sieci komunikacji publicznej w obszarze metropolitarnym, zasady współpracy samorządów w obszarze gospodarki wodno-ściekowej i gospodarki odpadami (one stały się ostatnio obszarem sporu między kilkoma samorządami), próba stworzenia metropolitalnego studium polityki przestrzennej (zawierającego m.in. wskazania lokalizacyjne dla instalacji obsługujących programy samorządowe, wskazania instytucji metropolitalnych, wskazanie obszarów priorytetowych dla rozwoju poszczególnych dziedzin), wypracowanie standardów urbanistycznych dla obszaru metropolii, opracowanie programu bezpieczeństwa energetycznego dla metropolii poznańskiej, rozwój szkolnictwa profilowanego (współpraca z przemysłem), monitoring programów nauczania (implementacja do programów działania w szkołach aglomeracji), promocja poznańskich aglomeracyjnych ośrodków badawczych, promocja poznańskich i podpoznańskich podmiotów turystycznych (turystyka sezonowa, wakacyjna, biznesowa, kulturowo-środowiskowa), wzmocnienie pozycji Międzynarodowych Targów Poznańskich jako regionalnego ośrodka kongresowego (inicjowanie nowych przedsięwzięć kongresowych, konferencyjnych i targowych), określenie zasad współpracy z istniejącymi podmiotami i instytucjami aglomeracyjnymi, czy współpraca z III sektorem. To są obszary, które moim zdaniem mogą „zawiązywać” relacje metropolitalne.

Jako szczególną traktuję kwestię ścisłej współpracy z metropoliami wrocławską i szczecińską – taka współpraca może decydować o kształcie Strategii Rozwoju Polski Zachodniej (która z kolei może być zalążkiem przyszłego Programu Operacyjnego Polska Zachodnia). Dodatkowo współpraca z ośrodkiem szczecińskim będzie pomocna w nawiązaniu współpracy poznańskich środowisk gospodarczych z Zespołem Portów Szczecin-Świnoujście („morskie okno na świat”).

Sukces Metropolii Poznań zależy od umiejętności nawiązania współpracy ze strategicznymi partnerami samorządowymi i gospodarczymi. Mam tu na myśli m.in. Związek Miast Polskich, Unię Metropolii Polskich, Krajową Izbę Gospodarczą, Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego, Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Wielkopolski (Centrum Obsługi Inwestora), Wielkopolski Ośrodek Kształcenia i Studiów Samorządowych, Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Wielkopolską Agencję Zarządzania Energią, Wielkopolską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości, Wielkopolską Izbę Przemysłowo-Handlową, Wielkopolską Izbę Rzemieślniczą, Międzynarodowe Targi Poznańskie, ale też lokalny Śremski Ośrodek Wspierania Małej Przedsiębiorczości.

Nie można zapominać – o czym wspominałem na początku – o związkach międzygminnych:  Związku Międzygminnym Puszcza Zielonka, Związku Międzygminnym Transport Aglomeracji Poznańskiej,Związku Międzygminnym Gospodarka Odpadami Aglomeracji Poznańskiej, Związku MiędzygminnymSchronisko dla Zwierząt, Poznańskiej Lokalnej Organizacji Turystycznej, Stowarzyszeniu Gmin Mikroregionu Wielkopolskiego, a nawet o Związku Międzygminnym Centrum Zagospodarowania Odpadów SELEKT.

Szczególnymi organizacjami, o których nie można zapominać, a które mają niezwykle ważną rolę w inicjowaniu aktywności lokalnej są tzw. lokalne grupy działania. Na terenie metropolitarnym działają: Lokalna Grupa Działania „Kraina  Trzech Rzek”, Stowarzyszenie „Światowid”, Stowarzyszenie „Źródło”, Stowarzyszenie „Dolina Wełny” i Stowarzyszenie „Lider Zielonej Wielkopolski”.

Specjalne znaczenie dla rozwoju poznańskiego obszaru metropolitarnego ma Centrum Badań Metropolitarnych. Wystarczy przeanalizować obszar aktywności CBM, by zrozumieć, że jakakolwiek instytucja metropolitalna współpracę z Centrum musi traktować priorytetowo.

Centrum ma za zadanie inicjowanie współpracy różnych instytucji i środowisk mającej na celu zrównoważony rozwój, wzrost konkurencyjności i zintegrowane zarządzanie na obszarach wielkomiejskich, koordynowanie prac badawczych poznańskich uczelni, tworzących Konsorcjum Badań nad Aglomeracją Poznańską, prowadzenie interdyscyplinarnych badań nad obszarami silnie zurbanizowanymi w Polsce i w Europie, ze  szczególnym uwzględnieniem Aglomeracji Poznańskiej i Poznańskiego Obszaru Metropolitalnego.

Swe cele CBM osiąga poprzez diagnozowanie znaczących problemów związanych z funkcjonowaniem i rozwojem aglomeracji/obszarów metropolitalnych, tworzenie ekspertyz i studiów dotyczących struktur przestrzenno-funkcjonalnych obszarów metropolitalnych, opracowywanie prognoz, projekcji i scenariuszy rozwoju obszarów metropolitalnych, budowę strategii rozwoju obszarów metropolitalnych dokumentowanie, publikowanie i upowszechnianie wyników swoich prac.

Z wielkim zainteresowaniem przyjmuję zainicjowanie poznańskiej współpracy metropolitalnej – właśnie takowa będzie stanowiła o kierunkach rozwoju i komforcie zamieszkania.