KALENDARIUM POZNAŃSKIE – 23 STYCZNIA

Słońce w znaku Wodnika.

Urodzeni 23 stycznia to typ myślicieli, potrafią każdą sprawę poddać wszechstronnej analizie. Posiadają przy tym niezwykłą wprost intuicję, wiele z ich koncepcji jest zgoła awangardowych, jednak przeważnie ich pomysły pozostają – w głowach. Posiadają bowiem za mało zdecydowania, aby wprowadzić je w życie.

W swoich poglądach i ocenach innych bywają przewrotni. Znani są z ekstrawagancji, za to w uczuciach są stali i wierni. Lubią bezinteresownie poświęcać się dla innych.

Cytaty na dziś:

• Szczęście to jest to, czego prawdopodobnie w życiu nie osiągniemy, ale na szukanie go warto poświęcić całe życie. Stendhal
• Komu się wiedzie, temu się i kogut niesie. Przysłowie ludowe

KALENDARIUM POZNAŃSKIE

1002 Zmarł Otton III, niemiecki król, cesarz 983/996-1002.

W 1000 r. przy okazji pielgrzymki do grobu świętego Wojciecha, chcąc również pozyskać Bolesława Chrobrego do swych idei cesarstwa uniwersalistycznego, przybył do Gniezna. Podczas zjazdu gnieźnieńskiego utworzono niezależną polską organizację kościelną z metropolią w Gnieźnie i biskupstwami w Krakowie, Kołobrzegu i Wrocławiu. Status utworzonej również diecezji poznańskiej pozostaje sporny.

1573 Zmarł Łukasz III Górka, wojewoda poznański.

W Poznaniu podejmował u siebie Zofię Jagiellonkę udającą się do przyszłego męża – księcia Brunszwiku. Na prośbę przyjaciela rodu, księcia Albrechta Hohenzollerna, wyekwipował i posłał do Inflant oddział 150 kopijników. W 1558 został wojewodą łęczyckim, w 1563 kaliskim, a w 1565 poznańskim.

Początkowo był bratem czeskim. W 1553 wdarł się na poznański ratusz z grupką szlachty odbijając skazanych przez sąd biskupi na śmierć dwóch współbraci. Został jednak usunięty ze zboru (ok. 1563) za rozpustę, po tym wydarzeniu przystał do luteran zostając przywódcą tej grupy wyznaniowej w Wielkopolsce. Odebrał tzw. “czynsze wrocławskie” nadane Kościołowi katolickiemu przez swojego dziadka Łukasza II. Następnie wypędził bernardynów z Sierakowa, a kolegiaty w Kórniku i Szamotułach zmienił na luterańskie zbory.

W swoim poznańskim pałacu w 1563 również umieścił zbór luterański, a także organizował synody luteran i braci czeskich w 1560, 1566, 1567, 1568 oraz 1580. Mimo wszystko biskup Stanisław Hozjusz liczył, że dzięki bliskim kontaktom Łukasza III z poznańskimi jezuitami uda się przekonać magnata do powrotu na łono kościoła katolickiego.

Te liczne kontakty opiekuna protestantów z duchowieństwem katolickim sprawiły, że po jego śmierci krążyła wręcz pogłoska, że konając wołał katolickiego księdza, którego nie dopuściło do jego łoża najbliższe otoczenie magnata. Gdy kapituła poznańskiej katedry nie wyraziła zgody na pochówek w rodzinnym grobowcu znajdującym się w jednej z katedralnych kaplic, jego bracia Andrzej II i Stanisław usiłowali wedrzeć się z trumną do kościoła siłą, lecz zostali odparci. Ostatecznie spoczął w Szamotułach, skąd później przeniesiono go do Kórnika, gdzie spoczywa do dziś.

1913 Młodzież poznańska w tajemnicy przed władzami pruskimi przygotowała uroczystość z okazji 50 rocznicy wybuchu Powstania Styczniowego. Strona organizacyjna spoczywała w rękach skautów. Wieczorem w sali Bazaru rozpoczęło się zebranie. Referat okolicznościowy wygłosił doktor Kozielewski ze Lwowa. Przygotowano także bogatą część artystyczną. Na zakończenie odśpiewano Rotę.  [Źródło: TMMP]

Hotel Bazar, pocztówka, rok 1904, fot: fotopolska.eu

1927 Kurier Poznański pisał: Pani Amelia Podczaska, żona kupca zbożowego, stała się autorką sensacji, bowiem jako pierwsza w Poznaniu kobieta zdała egzamin na “szofera zawodowego”. (KMP 4/88)

Automobile pod Hotelem Bazar w Poznaniu, lata międzywojenne, fot: fotopolska.eu

1947 Uczniowie Liceum Św. Marii Magdaleny zamordowali swojego kolegę. Było to pretekstem dla władz komunistycznych do zamknięcia szkoły. Współcześnie uznano, że była to zbrodnia władz.

Samo postępowanie procesowe budzi wątpliwości, ponieważ z dnia na dzień w ciągu tygodnia podejrzanych skazano na karę śmierci. Podejrzani przyznali się, jednak jednocześnie mówi się tu o torturach na nich stosowanych.

Zabójstwa dokonali należący do konspiracyjnego Związku Młodzieży Wielkopolskiej Zbigniew Kosmowski i Bohdan Dybizbański (pomagali im Leszek Stanisław Kempiński i Marek Harkiewicz). Ofiarą był dh Jan Zdzisław Stachowiak. Zabójstwo zostało dokonane w podziemiach kościoła bernardynów (obok gimnazjum). Proces odbył się 30 stycznia 1947 przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Poznaniu; Kosmowskiego i Dybizbańskiego rozstrzelano 15 lutego 1947 w więzieniu przy ul. Młyńskiej

24 czerwca 1997 Sąd Wojewódzki w Poznaniu ponownie rozpatrzył tę sprawę i uznał wyrok za nieważny. Jako usprawiedliwienie zabójców podaje obawę przed dekonspiracją organizacji mającej na celu walkę o niepodległy byt państwa polskiego.  Źródło: Okopy św. Marii Magdaleny, „Nasza Wielkopolska” nr 3/2000, s. 13, za: wikipedia

2000 Zmarł Egon Naganowski, pisarz, krytyk literacki i tłumacz.

Jego pierwszym językiem był niemiecki, po polsku zaczął mówić dopiero, gdy tuż po zakończeniu I wojny światowej jego rodzice przenieśli się do Grudziądza. W latach 1932-1939 studiował na Uniwersytecie Poznańskim, gdzie ukończył dwa kierunki: filologię polską i germańską.

Pracował w Polskim Związku Zachodnim w Poznaniu, a następnie od 1950 roku w Rozgłośni Poznańskiej Polskiego Radia, początkowo w redakcji literackiej, a w końcu jako zastępca redaktora naczelnego. W 1961 roku zwolniono go jednak z powodów politycznych i od tej pory skupił się na samodzielnej pracy eseistycznej, przekładowej i krytycznoliterackiej.

Napisał wiele monografii, esejów oraz innych tekstów o charakterze historyczno- i krytycznoliterackim poświęconym europejskiej prozie dwudziestowiecznej, dotyczących takich autorów jak: James Joyce, Robert Musil, Thomas Mann, Stefan Zweig, Franz Kafka, Joseph Roth czy Martin Andersen Nexø.

Egon Naganowski przemawia w czasie pierwszego posiedzenia Komitetu Obywatelskiego “Solidarność” w Poznaniu w sali Duszpasterstwa Akademickiego oo. Dominikanów przy ul. Kościuszki  – 16.04.1989, fot. Jan Kołodziejski / Cyryl

Pochowany na Cmenarzu Komunalnym na Miłostowie w Poznaniu (kwatera ewangelicka).

2008 Poznań podpisał partnerskie porozumienie z miastem Győr na Węgrzech.

ZDARZYŁO SIĘ 23 STYCZNIA

1622 Zmarł William Baffin – angielski żeglarz i odkrywca. Był głównie znany z prób odnalezienia północnej drogi morskiej do Azji. W roku 1612 otarł do zachodniego wybrzeża Grenlandii, a potem na Spitsbergen. W 1615 roku uczestniczył w wyprawie statkiem. W roku 1616 ponownie wyruszył na Discovery (jako pilot), zbadał morze, nazwane później Morzem Baffina, między Grenlandią i wyspą nazwaną później Ziemią Baffina.

1631 Podpisano Traktat szwedzko – francuski w Bärwalde (obecnie Miszkowice na Pomorzu). Finansowanie armii szwedzkiej przez Francję.

1719 Utworzono Księstwo Liechtenstein w ramach cesarstwa niemieckiego.

1783 Urodził się Stendhal, właściwie Marie Henri Beyle, pisarz francuski. Autor m.in. książek „Czerwone i czarne”, „Pustelnia parmeńska”, oraz rozpraw: “O miłości”, “Racine i Szekspir”. Brał także udział we włoskiej i moskiewskiej kampanii Napoleona.

1793 Prusy i Rosja podpisały układ o II rozbiorze Polski. Bezpośrednią przyczyną II rozbioru Polski była przegrana wojna polsko-rosyjska (1792), toczona w obronie Konstytucji 3 Maja. W toczących się bitwach duże sukcesy odnieśli Józef Poniatowski (pod Zieleńcami) i Tadeusz Kościuszko (pod Dubienką). Jednak nie przesądziło to losów wojny, gdyż nie przystąpiły do niej szerokie masy społeczeństwa. Wobec tego król Stanisław August Poniatowski, będący pod wrażeniem dotychczasowych niepowodzeń, przystąpił do konfederacji targowickiej 24 VII 1972 roku.

1878 Pierwsza próba użycia telefonu w Polsce. Rozmowę przeprowadzili urzędnicy kolei Warszawsko – Wiedeńskiej na odcinku pomiędzy Warszawą a Skierniewicami.

Pierwsze telefony w Poznaniu pojawiły się w 1885 roku. Urządzenie ułatwiające komunikację posiadał m. in. Stefan Cegielski, syn i następca Hipolita. Oprócz niego z telefonu mogło korzystać jeszcze 26 abonentów. Dzwonienie umożliwiała uruchomiona w urzędzie pocztowym przy ul. Pocztowej (obecnie ul. 23 Lutego) ręczna centrala telefoniczna – długość linii telefonicznych wynosiła 32 km, a aparaty nie posiadały tarcz numerowych. Do roku 1911 centrala obsługiwana była ręcznie i mogła pomieścić 3000 numerów. W tym roku pojawiła się pierwsza centrala półautomatyczna, której pojemność zwiększyła się do 4000 numerów.

Według artykułu zamieszczonego 1 września 1935 r. w „Kurierze Poznańskim”, pierwsze „przyrządy telefoniczne” zainstalowano w Poznaniu 1 września 1885 r. u 27 obywateli miasta, głównie wyższych urzędników i zamożniejszych mieszkańców Poznania. Wśród pierwszych abonentów byli: J. Czapczyński, drogerja; Donat Stabrowski, fabryka makaronu; Telesfor Otmianowski, skład nasion; Józef Wojniewicz, hurtownia kolonjalna; H. Cegielski, fabryka lokomobili [oczywista pomyłka dziennikarza, bowiem Hipolit Cegielski zmarł w 1868 r., chodzi tu zapewne o jego syna i następcę, Stefana – M.B.]; i A. Glabisz, hurtownia win.

W tym samym artykule zapisano także treść pierwszej rozmowy telefonicznej, jaką przeprowadzono w Poznaniu. Miała ona odbyć się 1 września 1885 r., dokładnie 7.00, a brzmiała tak: Tu mówi dyrektor poczt i telegrafów. Czy mam zaszczyt z panem tajnym radcą komercjonalnym we własnej osobie? – O, witam, najniższy sługa pana radcy. Czy pan mnie dokładnie rozumie? – Tak, tak, powinszować, dziękuję. Co? Wspaniały wynalazek! – Słyszymy się jakbyśmy siedzieli razem przy winku u Pfitznera albo Glabisza. – Tak. Co, dziś wieczorem u Brummego? To należy oblać. A więc do widzenia! Sługa pana radcy.

[źródło: Poznańskie historie – blog Macieja Brzezińskiego, http://poznanskiehistorie.blogspot.com/]

1889 W Chile zmarł Ignacy Domeyko, mineralog i geolog, filomata. Był profesorem uniwersytetu w Santiago de Chile; wyemigrował z Polski po powstaniu listopadowym, od roku 1838 przebywał w Chile, gdzie stworzył naukowe podstawy eksploatacji bogactw naturalnych oraz sieć meteorologiczną. Jego imieniem nazwano minerał – domeykit, małżę – Nautilus Domeykus, amonit chilijski – Amonites Domeykanus, a także pasmo górskie w Andach.

Gdy w Powstaniu Listopadowym na Litwę wkroczył korpus generała Dezyderego Chłapowskiego, Domeyko dołączył do niego i został adiutantem jednego z pułków. Spotkał się tam z lekarzem Karolem Marcinkowskim i Emilią Plater. Wkrótce jednak po krótkiej i nieudanej kampanii litewskiej rozbite korpusy Chłapowskiego i Antoniego Giełguda przekroczyły granicę Prus Wschodnich. Od tej chwili zaczęło się dla Domeyki życie wygnańca.

Podczas dwumiesięcznej kwarantanny w Ascheken koło Kłajpedy pomagał doktorowi Marcinkowskiemu w leczeniu chorych na cholerę i grzebaniu zmarłych. Próbę ucieczki z Prus brytyjskim żaglowcem pokrzyżowała nagła burza. Po zakończeniu kwarantanny internowanych powstańców rozkwaterowano w różnych miejscowościach. Wiadomość o klęsce powstania zastała Domeykę w Gierdawie, skąd 5 stycznia 1832 wyruszył w dalszą drogę. Emigracyjny szlak Domeyki wiódł przez Frombork, Malbork i Frankfurt nad Odrą, do Drezna.

Domeyko był członkiem honorowym Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.

1898 Urodził się Sergiusz Eisenstein, rosyjski reżyser filmowy. Autor “Pancernika Poitiomkina”, “Aleksandra Newskiego” i “Iwana Groźnego”.

1905 Urodził się Konstanty Ildefons Gałczyński, poeta. Za swój debiut artystyczny uważał wiersz Wiatr w zaniku, opublikowany na łamach czasopisma “Twórczość Młodej Polski” w 1923 roku pod pseudonimem Mieczysława Zenona Trzcińskiego. W latach 1928-1930 związał się z grupą literacką Kwadryga, wydającą czasopismo pod tym samym tytułem. Po wojnie na łamach „Przekroju” ogłaszał Listy z fiołkiem oraz Zieloną gęś (miniaturowy teatrzyk satyryczny). Występował także w kabarecie Siedem Kotów. Zmarł 6 grudnia 1953 roku.

1919 Zajęcie polskiej części Śląska Cieszyńskiego przez oddziały czeskie. Było to sprzeczne z umową z 5.XI.1918 roku, potwierdzającej przyłączenie do Polski powiatów: cieszyńskiego, bielskiego i frysztackiego.

1928 Urodziła się Jeanne Moreau, aktorka francuska.

1930 W Warszawie urodził się Henryk Samsonowicz, historyk mediewista. Profesor Uniwersytetu Warszawskiego i jego rektor w latach 1981-1982. W latach 1989-1990 był ministrem edukacji narodowej, wprowadził lekcje religii w szkołach.

1931 Zmarła Anna Pawłowa, gwiazda rosyjskiego baletu. Znana z wykonania “Tańca łabędzia” do muzyki Camilla Saint-Saensa w choreografii Michaiła Fokina. Karierę rozpoczęła jako baletnica Cesarskiej Opery w Petersburgu. Była partnerką słynnego tancerza Wacława Niżyńskiego. Występowała też w balecie Siergieja Diagilewa. Urodziła się 12 lutego 1881 roku.

1942 Podpisano polsko – czechosłowacki układ o założeniach konfederacji obu państw.

1944 Urodził się Rutger Hauer, aktor holenderski. “Łowca androidów”, “Autostopowicz”.

1949 Urodzili się bliźniacy Noel i Padraig Dugganowie, członkowie irlandzkiej grupy folkowej Clannad.

1950 Urodził się Richard Dean Anderson, amerykański aktor, odtwórca MacGyver’a.

1953 W Warszawie rozpoczęto nadawanie regularnych godzinnych audycji telewizyjnych – w piątki o godzinie 17:00.

1957 W Monte Carlo urodziła się Caroline Louise Marguerite Grimaldi, księżna Monako.

1965 Nr1 amerykańskiej listy przebojów: “Downtown” – Petula Clark. Artystka była pierwszą wokalistką z Wielkiej Brytanii, która dotarła na top listy bestsellerów za Atlantykiem.

1989 Zmarł Salvator Dali, hiszpański malarz i grafik, jeden z głównych przedstawicieli surrealizmu.

Opierając się na teorii psychoanalizy Freuda, rozwinął własną metodę malarską, określana przez siebie jako paranoiczno-krytyczną. Podstawą tej metody było wprowadzenie do malarstwa marzenia sennego, tak aby z malarstwa uczynić treść marzenia. W celu uzyskania atmosfery niezwykłości, fantastyki i grozy, wykorzystywał w swych obrazach wizje senne, halucynacje. Urodził się 11 maja 1904 roku.

1978 Zastrzelił się podczas gry w rosyjską ruletkę Terry Kath, wokalista i gitarzysta grupy Chicago. Przeżył 32 lata.

1981 Zmarł Samuel Barber, kompozytor amerykański. Autor m.in. tematu muzycznego do filmu „Pluton” Oliviera Stone’a.

1986 Odbyła się po raz pierwszy uroczystość włączenia artystów w Poczet Sław Rock’n’rolla. Pierwszymi wyróżnionymi zostali: Chuck Berry, James Brown, Ray Charles, Fats Domino, The Everly Brothers, Buddy Holly, Jerry Lee Lewis oraz Elvis Presley.

1988 Pet Shop Boys – Always On My Mnd – nr 1 w 307. notowaniu Listy Przebojów 3.

1997 Nr 1 amerykańskiej listy przebojów: “Un-Break My Hart” – Toni Braxton.

2000 Złotego Glob za “Najlepszą Piosenkę z Filmu” otrzymał Phill Collins za “You’ll Be In My Hart” z obrazu „Tarzan”.

2005 Zmarła Consuelo Velázquez, meksykańska piosenkarka. Przeszła do historii dzięki jednemu dziełu. Z prostej rumby “Besame mucho” uczyniła wielki światowy standard. Pierwszy raz za fortepianem zasiadła, mając 4 lata. Po zdobyciu gruntownego muzycznego wykształcenia zwieńczonego dyplomem równolegle pracowała jako prezenterka radiowa popularyzująca muzykę klasyczną oraz komponowała łatwo wpadające w ucho piosenki. O popularności piosenki świadczy to, że do repertuaru włączali ją tak odlegli stylistycznie artyści, jak The Beatles, Frank Sinatra, Charlie Parker i Placido Domingo. Śmierć 84-letniej artystki nastąpiła 23 stycznia w wyniku komplikacji pourazowych.

2007 Zmarł Ryszard Kapuściński, polski podróżnik, pisarz, poeta oraz dziennikarz (ur. 1932).

Imieniny obchodzą: Rajmund, Ildefons, Maria, Agatangel, Akwila, Anicet, Aniceta, Bartłomiej, Bernard, Daniel, Emerencja, Filip, Henryk, Ignacy, Jan, Klemens, Konstanty, Łukasz, Maksym, Michał, Onufry, Sewerian, Uniemir i  Wincenty

Maria, imię występujące w wielu językach, w hebrajskim, aramejskim znaczy umiłowana przez Jahwe, przez Boga.

Panie noszące to imię są bardzo odpowiedzialne, opiekuńcze i wrażliwe. Rzadko wybiegają myślami w przyszłość, są bardzo praktyczne. Zawsze dotrzymują słowa i wypełniają dane obietnice. Dbają o dom i rodzinę. Przejawiają zdolności manualne, lubią ręczne robótki domowe jak haftowanie, szydełkowanie czy robienie na drutach. Mają dobry słuch i zdolności muzyczne. Kochają życie na łonie natury i podróże w towarzystwie bliskich. Lubią polne kwiaty.

Kolorem dla Marii jest niebieski, a zwierzęciem – sroka.