KALENDARIUM POZNAŃSKIE – 4 PAŹDZIERNIKA

4 PAŹDZIERNIKA Słońce w znaku Wagi

Międzynarodowy Dzień Ludzkich Siedzib obchodzony z inicjatywy Zgromadzenia Ogólnego ONZ
Światowy Dzień Ochrony Zwierząt
Święto narodowe Lesotho – rocznica proklamowania niepodległości w 1966 r.

Osoby urodzone 4 października cechuje inteligencja i szerokie zainteresowania. Mają duże poczucie sprawiedliwości i obiektywizmu. Są przy tym wrażliwi i niezwykle subtelni, szczególnie w uczuciach. Brak im jednak wytrwałości, twardości, a nawet pracowitości. Zbyt szybko zmieniają poglądy i za często wpadają w pesymizm. Brak sukcesów powoduje u nich nerwowość. Powinni szukać szansy w pracy zespołowej, gdyż w zawodach wolnych, do których mają największe predyspozycje, są za mało obowiązkowi.

Cytat na dziś:

Jak na drżącej kartce, tak na drżącej obawą duszy żadnego szlachetniejszego rysu nie wykonasz. John Locke (1632 -1704)

KALENDARIUM POZNAŃSKIE

1454 Przetasowania polityczne we władzach miejskich w Poznaniu.

Walki o władzę między przedstawicielami elity toczyły się od 1444 roku, kiedy to król Władysław III ustalił na sześć lat nowy sposób wyboru rady miejskiej – przez ławę i starszych cechowych, znosząc interwencję starosty.

Skład rady od tego momentu zmienił się dość zasadniczo. Został wtedy odsunięty od rządów oskarżany o nadużycia burmistrz Wojciech Gerlin, pożegnał się ze stanowiskiem ławnika jego brat Jan, a także ich zwolennicy. Wojciech wrócił na krótko do rady po 1451 roku, gdy wygasł przywilej, co najpewniej było związane z poparciem udzielonym mu przez Łukasza Górkę, który pełnił wtedy urząd starosty generalnego.

Gdy jednak 18 września 1454 r. możny protektor rodziny Gerlinów dostał się do niewoli w bitwie pod Chojnicami, 4 października zmieniono wybrane już władze miasta, a z rady zniknęli ludzie powiązani z Gerlinami (Mikołaj i Jan Naramowscy, Andrzej Poniecki, Jan Śledź).

Wydarzenia z lat 1444-1454 miały duże znacznie dla późniejszych dziejów miasta. Ilustrują one doskonale powolny proces przejmowania władzy przez grupę najbogatszych i najbardziej wpływowych mieszczan.

Choć formalnie w Poznaniu nie wprowadzono oligarchicznego systemu rządów, zmierzały do tego działania braci Gerlinów, pozbawionych władzy przez konkurencyjne “stronnictwo”.
Na podstawie: Paweł Dembiński , Burmistrz poznański Jerzy Bok i jego Fundacja w kościele farnym Św. Marii Magdaleny, KMP 1/1999

1655 Bitwa pod Kościanem podczas II wojny północnej.

Na skutek kapitulacji pod Ujściem pierwszą opanowaną przez Szwedów prowincją była Wielkopolska. Była to również pierwsza polska prowincja, która zetknąwszy się ze szwedzkimi grabieżami, stawiła opór okupantom. Najbardziej znanym w Wielkopolsce organizatorem walk partyzanckich był starosta babimojski Krzysztof Żegocki, który już na początku szwedzkiej okupacji założył bazę w Zaborze koło Zielonej Góry (na należącej do cesarza części Ziemi Lubuskiej). Stąd zamierzał prowadzić swoje przyszłe akcje partyzanckie.

Po kilku nieudanych wyprawach Żegocki postanowił wykonać poważniejszy atak. Wraz z liczącym 80-100 ludzi oddziałem uzbrojonym jedynie w kosy, topory, pałki, widły i kilkanaście sztuk broni palnej ruszył na Kościan (47 km od Poznania). W mieście stacjonował garnizon szwedzki w sile 200-400 żołnierzy.

Oddział Żegockiego zaatakował miasto 4 października, całkowicie zaskakując liczniejszych i lepiej uzbrojonych żołnierzy szwedzkich. Nie bez znaczenia był fakt, że oddziałowi Żegoty w znacznym stopniu pomogli mieszkańcy Kościana. Garnizon szwedzki został wycięty niemal w całości. W tym czasie nieświadomy zaszłych wypadków zmierzał do Kościana książę Ludwik de Nassau, który na czele 100 żołnierzy eskortował z Poznania wozy skarbowe. Gdy Żegocki dowiedział się o nim, postanowił urządzić zasadzkę.

Oddział szwedzki dotarł do bram miasta tuż przed zachodem słońca. Ponieważ Żegocki ustawił na warcie jednego ze swoich ludzi przebranego w szwedzki mundur, landgraf i jego podkomendni nie podejrzewali, że w pobliżu znajdują się ukryci Polacy. Gdy idący na czele swego oddziału Ludwik de Nassau zbliżył się do przebranego wartownika, ten niespodziewanie go zaatakował, a od tyłu rzucili się ukryci w okolicznych budynkach polscy partyzanci. Szwedzi zostali całkowicie zaskoczeni, ponadto z powodu licznych wozów, które uprzednio eskortowali, nie mogli skutecznie rozwinąć się do walki. Z tego powodu musieli zostawić ciało śmiertelnie rannego landgrafa i wycofać się przed Kościan. Ponadto w ręce żołnierzy Żegockiego wpadło 40 wozów szwedzkich załadowanych obfitym łupem, pochodzącym głównie ze zrabowanych kościołów.

Bitwa ta była pierwszym poważnym sukcesem, jaki odniósł nieregularny oddział partyzancki w walce z okupującymi Polskę Szwedami. Sukces ten w znacznym stopniu przyczynił się do tego, że za przykładem Żegockiego poszło wkrótce wielu dowódców i kraj miał być wkrótce pełen podobnych oddziałów partyzanckich. Także Szwedzi od tego momentu przestali czuć się już tak bezpiecznie i zaczęli przemieszczać się w większych grupach z zachowaniem większej niż dotąd czujności.

Kościan zapłacił za to wysoką cenę – po odejściu partyzantów Szwedzi wrócili. Wymordowali większość mieszkańców, miasto złupili i spalili. Nigdy nie powróciło ono do dawnej świetności. [Źródła:  Paweł Jasienica, Rzeczpospolita Obojga Narodów. Calamitatis Regnum, , str. 11,  Leszek Podhorodecki, Rapier i koncerz, Warszawa 1985, wikipedia]

1863 Przed wyborami do pruskiego Parlamentu arcybiskup Przyłuski wezwał wiernych do licznego udziału w głosowaniu i ostrzegał przed ewentualnym rozdwojeniem w obozie polskim.

W panującej sytuacji głosowanie przybierało niekiedy formę demonstracji patriotycznych. Manifestacyjnie wybierano osoby uwięzione i ścigane listami gończymi, a ponieważ nie mogły one przyjąć mandatów, w ich okręgach ogłaszano nowe wybory, kończące się powołaniem ich następców.

W rezultacie w Wielkim Księstwie Poznańskim wybrano 20 posłów polskich, a w Prusach Zachodnich 4.

1925 (niedziela) W Poznaniu odbyły się wybory do Rady Miejskiej. Miasto stanowiło jeden okręg wyborczy, podzielony na 18 rejonów i 99 obwodów głosowania.

Na 115 794 osoby uprawnione do głosowania, udział w wyborach wzięło 61 % (w tym 56% kobiet). Rezultatem wyborów był następujący podział mandatów:

Lista nr 1 Lewica Związków Zawodowych, z pierwszym nazwiskiem:  Józef Paszta (912 głosów, 0 mandatów)
Lista nr 2 Polskiej Partii Socjalistycznej i Rady Związków Zawodowych, z pierwszym nazwiskiem: Ludwik Sniady (9 419 głosów,  8 mandatów)
Lista nr 4 – Polskiego Związku Lokatorów, z pierwszym nazwiskiem: Józef Kubiaczyk 4 (1 816 głosów,  2 mandaty)
Lista nr 5 – Związku Inwalidów Wojennych, z pierwszym nazwiskiem: Ludwik Stachecki (3 308 głosów, 1 mandat)
Lista nr 6 – Koła Obywatelskiego i Chrześcijańskiej Demokracji, z pierwszym nazwiskiem: Witold Hedinger (37 530 głosów, 34 mandaty)
Lista nr 7 – Narodowej Partii Robotniczej, z pierwszym nazwiskiem: Karol Stank (- 17 240 głosów, 15 mandatów)
Lista nr 8 – Żydowskiego Komitetu Wyborczego, z pierwszym nazwiskiem: Leonard Bab. (355 głosów, 0 mandatów)

Aleje Marcinkowskiego, około roku 1925 Foto: fotopolska.eu

1987 Na Międzynarodowych Targach Poznańskich nastąpiło otwarcie III Międzynarodowych Targów Rolno -Spożywczych “Polagra 87”.

Jednocześnie otwarto Krajową Wystawę Ogrodniczą. Gości powitał prezydent Poznania Andrzej Wituski. Przybyła delegacja partyjno – rzadowa: prezes Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego Roman Malinowski, wicepremierzy Władysław Gwiazda i Józef Kozioł, zastępca członka Biura Politycznego Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Gabriela Rembisz, sekretarz Komitetu Centralnego Zbigniew Michałek i inni. Otwarcia dokonał minister rolnictwa, leśnictwa i gospodarki żywnościowej Stanisław Zięba. W godzinach południowych członkowie delegacji partyjno-rządowej przybyli na otwarcie Międzynarodowego Salonu Techniki Pakowania i Magazynowania “Taropak” [Kalendarium Kroniki Miasta Poznania, nr 1/1989, s. 152]

2007 Otwarto Muzeum Poznańskiego Czerwca 1956 w CK Zamek.

Placówka, o powierzchni 400 m², mieści się pod holem kina Pałacowego. Zwiedzający mogą zapoznać nie tylko z historią protestu robotników, ale również z warunkami prywatnego życia poznaniaków w powojennej Polsce. Podczas oglądania ekspozycji można wejść m.in. do umeblowanego pokoju z lat 50., do sali kongresowej Komitetu Wojewódzkiego PZPR oraz sali sądowej, w której przedstawiono sylwetki aresztowanych za udział w Powstaniu oraz ich obrońców. Jednym z najcenniejszych eksponatów Muzeum jest koszulka, w której zginął Romek Strzałkowski – najmłodsza ofiara “czarnego czwartku”.

2018 Modertrans zaprezentował model tramwaju Moderus Gamma. 50 takich pojazdów pojawi się na ulicach Poznania i zastąpi stary tabor. To największa jednorazowa inwestycja zakupu tramwajów w historii MPK.

Patrząc przez pryzmat porównań z innymi miastami, po dostawie tych 50 tramwajów, będziemy mieli najnowocześniejszy tabor w Polsce. Około 80 procent tramwajów będzie wówczas niskopodłogowych. To nie koniec – w roku 2020 będziemy się przymierzali do następnych zakupów, by wymienić resztę starych tramwajów – mówi podczas wydarzenia Jacek Jaśkowiak, prezydent miasta Poznania

Pierwsza wersja gammy, w niebieskich barwach, jeździła po poznańskich torach od maja 2017 roku. Ten zaprezentowany w siedzibie Modertrans, w Biskupicach Wielkopolskich, różni się jednak od tego, który poznaniacy zdążyli już poznać.

Gammy zamówione przez MPK Poznań będą miały 32 metry długości. Tramwaj jednokierunkowy może przewozić jednocześnie 240 pasażerów, w tym 56 na miejscach siedzących. Pojazd dwukierunkowy zaś będzie miał 50 miejsc siedzących oraz łączną pojemność 230 podróżnych.

Właściwą temperaturę w środku zapewni automatyczne 6-strefowe ogrzewanie i również automatyczna 3-strefowa klimatyzacja. Wszystkie 50 pojazdów wyposażone będą w ładowarki urządzeń mobilnych i rozkładaną platformę ułatwiającą wjazd oraz miejsce na wózek dziecięcy, dla osób niepełnosprawnych i na rower. Posiadać też będą dynamiczny system informacji pasażerskiej oraz monitory reklamowe.

Zakup 50 tramwajów Moderus Gamma to największa jednorazowa inwestycja w tabor w Poznaniu. Warta jest ponad 450 mln zł ponieważ w ramach tego zamówienia dostarczono wcześniej również Moderusy Beta. 50 mln zł z tej kwoty pochodzi z dofinansowania Unii Europejskiej.

Poznań dysponuje jedną z najnowocześniejszych flot tramwajowych i autobusowych. Po zakończeniu dostaw 50 Moderusów Gamma do dyspozycji będzie 231 tramwajów, z czego ponad 75 procent będzie niskopodłogowych lub niskowejściowych. Wycofanych zostanie 40 najstarszych składów (7 – 105Na , 3 – 105Na wahadłowe i 30 – GT-8D, czyli tzw. helmutów). W roku 2020 planowane są kolejne zakupy nowoczesnych tramwajów. [Źródło: UMP]

ZDARZYŁO SIĘ 4 PAŹDZIERNIKA

1562 W Wilnie odbył się ślub Katarzyny Jagiellonki, siostry Zygmunta Augusta, z Janem Wazą, księciem Finlandii i młodszym bratem króla szwedzkiego Eryka.

1569 Zmarł Mikołaj Rej, pierwszy wybitny pisarz polski zwany ojcem literatury polskiej.
Był zwolennikiem reformacji i programu egzekucji praw, autorem dialogu satyrycznego „Krótka rozprawa między trzema osobami Panem, Wójtem i Plebanem”, moralitetów, traktatów dydaktycznych „Żywot człowieka poczciwego”, fraszek i epigramatów.

1582 W Polsce wprowadzono kalendarz gregoriański, oparty na dokładniejszych badaniach astronomicznych. Zniwelował on powstałą przez kilkanaście wieków różnicę dziesięciu dni między kalendarzem naturalnym a juliańskim. Po 4 października nastąpił od razu dzień 15 października.

1669 W wieku 63 lat zmarł w Amsterdamie Rembrandt, malarz niderlandzkiego baroku. Sławę zawdzięcza głównie scenom zbiorowym i portretom. Szczególne uznanie przyniosła mu „Lekcja anatomii doktora Tulpa”. Po poślubieniu Saskii van Uylenburgh w 1634 roku Rembrandt prowadził wystawne życie. U szczytu sławy znalazł się w 1642 roku po namalowaniu obrazu „Wymarsz strzelców” („Straż nocna”), później liczba zamówień spadła tak, że jego majątek musiano zlicytować.

1675 Christian Huygens uzyskał patent na pierwszy zegarek kieszonkowy.

1704 W Katedrze Świętojańskiej w Warszawie koronowano na króla i królową Polski Stanisława Leszczyńskiego i jego żonę, Katarzynę. Była to pierwsza od czasów średniowiecza koronacja króla polskiego poza Krakowem.

1824 Po obaleniu cesarstwa Meksyk stał się republiką i otrzymał federalną konstytucję na wzór konstytucji Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej.

1830 Belgia proklamowała niepodległość.

1883 Pierwszy kurs Orient Expressu z Turcji do Europy.

1895 Urodził się Buster Keaton, amerykański komik filmowy. (zm. 1.02.1966).

1904 Pierwszy dzień funkcjonowania metra w Nowym Jorku.

1911 W Wielkiej Brytanii pojawiły się pierwsze ruchome schody. Użyto ich na stacji metra Earl’s Court, by połączyć perony dwóch linii metra: District Line i Piccadilly Line.

1921 Liga Narodów odmówiła pomocy Rosji Radzieckiej obciążając klęską głodu polityczne kierownictwo kraju. Z powodu głodu cierpiało 31 milionów ludzi.

1930 W Kielcach urodził się Wiesław Gołas, aktor teatralny i filmowy.

1932 Polska ponownie została wybrana do Rady Ligi Narodów. Przeciw głosowały Niemcy i Litwa

1937 Zarządzeniem rektorów szkół wyższych wprowadzony został podział miejsc dla studentów żydowskich i polskich.

1948 Tego dnia Polskie Radio rozpoczęło stałe nadawanie audycji dla młodzieży szkolnej.

1957 ZSRR wystrzelił w kosmos Sputnika 1, pierwszego sztucznego satelitę Ziemi. Satelita ważący 83, 5 kg o średnicy 58 centymetrów potrzebował 95 minut by okrążyć Ziemię z prędkością 24, 5 tysięcy km/h. Po raz pierwszy udało się człowiekowi pokonać przyciąganie ziemskie i umieścić na orbicie planety przedmiot.

1959 Urodził się Chris Lowe, klawiszowiec brytyjskiego duetu Pet Shop Boys. Zespół współtworzy Neil Tennant. Największym przebojem duetu pozostaje „West End Girls” z 1985 roku. Zespół powstał w 1981 roku w Londynie. Zanim doszło do spotkaniu obu panów Lowe grywał w kabarecie, a Tennant był redaktorem magazynu “Smash Hits”. Muzycy współpracowali m.in. z Dusty Springfield i Lizą Minelli. Na ich koncie m.in. “Love Comes Quickly”, “It’s A Sin”, “Always On My Mind”.

1962 Nowa, nieznana brytyjska grupa “The Beatles” wydała swojego pierwszego singla, który stał się przebojem – “Love Me Do”.

1965 Numer 1 amerykańskiej listy przebojów: “Yesterday” – The Beatles. To najczęściej odtwarzany i przerabiany utwór The Beatles w historii.

1970 Na skutek zażycia zbyt dużej dawki narkotyków zmarła Janis Joplin, jedna z najwybitniejszych wokalistek rockowych lat 70-tych. Przeżyła 27 lat. Na jej koncie m.in. “Summertime”, “Piece Of My Hart”, “Cry Baby” oraz największy przebój “Me And Bobby McGee”, który dotarł do pierwszego miejsca w USA już po jej śmierci. (ur. 19.01.1943).

1980 Numer 1 amerykańskiej listy przebojów: “Another One Bites Of Dust” – Queen. To największy amerykański hit zespołu, który rozszedł się w ponad 1 mln kopii.

1989 Erich Honecker powiedział, że szowinistyczne koła w RFN nie wyrzekły się wchłonięcia NRD oraz że ktokolwiek będzie usiłował naruszyć suwerenność NRD, spotka się ze zdecydowaną reakcją wschodnioniemieckich sił zbrojnych.

1990 Zjednoczone Niemcy zostały przyjęte do NATO.

1996 Numer 1 europejskiej listy przebojów: „Wannabe” – Spice Girls.

1998 Nr 1 brytyjskiej listy przebojów: “Rollercoaster” – B*Witched; UK Top Album: “This Is My Truth Tell Me Yours” – Manic Street Preachers.

2000 Zmarł Wojciech Jerzy Has, reżyser filmowy (“Pamiętnik znaleziony w Saragossie”).

2003 Nr 1 amerykańskiej listy przebojów: “Baby Boy” – Beyonce Knowles feat. Sean Paul; US Top Album: “Grand Champ” – DMX.

Imieniny obchodzą; Franciszek, Rozalia, Edwin, Manfred

Franciszek Pierwotnie frank, franco oznaczało człowieka wolnego, należącego do germańskiego plemienia Franków, później na pochodzącego z Francji

Franciszek z Asyżu nosił jako pierwszy to popularne obecnie imię. Był synem kupca włoskiego i Francuzki. Naprawdę nazywał się Giovanni Bernardone. Według tradycji imię Francesco, co po włosku oznacza „Francuzik” – było przydomkiem nadanym mu przez ojca, który gardził francuskimi manierami syna.

W Polsce imię używane od XIII wieku w formach; Franciszek, Franek, Francik, Francek, Franc, Froncek.
Franciszek jest mężczyzną wrażliwym, o szlachetnym sercu i dobrym charakterze. Potrafi zawsze i wszędzie udzielić dobrej rady, zawsze znajduje się w odpowiednim momencie obok jej potrzebujących. Lubi dbać o dom i rodzinę.  Przebywając na łonie natury lubi rozmyślać, poddawać się refleksji, nie obce mu są dyskusje na tematy metafizyczne
Przysłowia;
•    Na świętego Franciszka chłop w polu nic nie zyska.
•    Na świętego Franciszka szuka ziarnek w polu myszka.

Rozalia, imię żeńskie, może być rozszerzoną formą imienia Różą, bądź też stanowi kontaminację imion Różą (Rosa) i Liliana, lub też przekształceniem germańskiego imienia Roscelina oznaczającego sławę i chwałę.
Rozalia przejawia dużą mądrość życiową. Jest sprytna i dumna. Ma zdolności organizatorskie, a przy tym bywa przebiegła.

Manfred jest człowiekiem szlachetnym, szczerym i uczuciowym. Ma skłonności do apodyktyczności i częstej zmiany nastrojów. Jest obdarzony analitycznym umysłem i silną wolą.