KALENDARIUM POZNAŃSKIE – 25 GRUDNIA

25 GRUDNIA Słońce w znaku Koziorożca

Uroczystość Bożego Narodzenia

Imieniny obchodzą; Anastazja, Eugenia, Maria, Natan, Natanael, Piotr, Siemosław i Spirydion.

Cytaty na dziś:

• Gdy na Narodzenie pluta, dość się w zimie nadrzesz buta. Przysłowie
• Do jednych szczęście się śmieje, do innych szczerzy zęby. Sławomir Wróblewski
• Nic piękniejszego ponad życie, w życiu – nic ponad czar miłości. (Lope de Vega, 1562 – 1635

KALENDARIUM POZNAŃSKIE

1025 Po śmierci ojca Mieszko został koronowany na króla Polski w Boże Narodzenie (25 grudnia) przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Hipolita w katedrze gnieźnieńskiej.

Zdaniem kronikarzy niemieckich uczynił to samowolnie, co w ówczesnej sytuacji politycznej mogło być poniekąd prawdą. Po ojcu Mieszko II odziedziczył rozległe terytorium, składające się nie tylko z większości ziem państwa gnieźnieńskiego Mieszka I (bez Pomorza Zachodniego), ale również Milska, Łużyc, Moraw i Grodów Czerwieńskich. Był ważnym środkowoeuropejskim władcą i posiadał rozległe koligacje w Rzeszy, co dobrze wróżyło jego rozpoczynającym się rządom.

Nie jest jasne, w jaki sposób Mieszko potraktował po przejęciu władzy swoich dwóch braci: Bezpryma i Ottona. Zapiski kronikarskie pozwalają przypuszczać, że zostali oni wypędzeni lub zmuszeni do ucieczki z kraju. Otto został ponoć wygnany, ponieważ sprzyjał cesarzowi Konradowi II. Inne źródło wspomina o Bezprymie, który przebywał rzekomo na Rusi.

1852 Zmarła Konstancja Raczyńska, jedna z najbardziej niezwykłych kobiet swojej epoki, żona Jana Potockiego i Edwarda Raczyńskiego.

Była córką bardzo bogatego, ale także otoczonego złą sławą zdrajcy magnata, Stanisława Szczęsnego Potockiego. Jako osiemnastolatka poślubiła dwadzieścia lat od niej starszego kuzyna, Jana Nepomucena Potockiego. Konstancja była  pierwszym czytelnikiem dzieła męża Rękopis znaleziony w Saragossie.

Niestety, sielanka małżeńska nie trwała długo: długi Jana, które spłacała żona, jego ciągłe podróże i nieobecności  oraz romanse Konstancji doprowadziły do separacji, a w 1811 roku do rozwodu. Cztery lata później, chorujący na depresję, Jan popełnił samobójstwo.

W 1813 roku poznała przyszłego męża, pięć lat od niej młodszego Edwarda Raczyńskiego. Choć sam Raczyński nie miał obiekcji dotyczących burzliwej przeszłości wybranki, jego plany małżeńskie były ostro krytykowane przez rodzinę. Ślub mógł odbyć się dopiero po śmierci dziadka Edwarda,  Kazimierza Raczyńskiego, w roku 1820.

Konstancja przyczyniła się rozkwitu majątku Raczyńskich w Rogalinie, pomagała także żonie swego syna z pierwszego małżeństwa, Klaudynie Potockiej w opiece nad powstańcami listopadowymi.  Tym, co łączyło ją z Edwardem było zainteresowanie literaturą oraz zbieranie cennych książek i dzieł sztuki. Do utworzonej przez Edwarda biblioteki Konstancja ofiarowała autograf Rękopisu znalezionego w Saragossie oraz księgozbiór kupiony od Juliana Ursyna Niemcewicza.

Małżeństwo prowadziło również działalność wydawniczą, Konstancja tłumaczyła lub współtłumaczyła dzieła, takie jak Portfolio królowej Marii Ludwiki i Materiały do historii Stanisława Leszczyńskiego. Jej autorstwa są również ilustracje Wspomnień Wielkopolski, pierwszego dzieła dotyczącego wielkopolskiej regionalistyki.

Podczas powstania listopadowego Konstancja przebywała wraz z posłanym do Berlina w misji dyplomatycznej mężem, wspierała także swojego syna Bernarda, który zgłosił się do armii i synową Klaudynę z Działyńskich Potocką, organizującą szpitale polowe.

Związek zakończyła samobójcza śmierć Edwarda 1845 roku, który nie mógł znieść oskarżeń o przekręty finansowe związane z budową Złotej Kaplicy. Konstancja przeżyła Edwarda o 7 lat.

Jej pomnik jako bogini Higiei, zamówiony przez Edwarda w 1841 roku, stoi w Zaniemyślu przy jego grobowcu, zaś wykonany pół wieku później odlew – na poznańskim Placu Wolności przed wejściem do Biblioteki Raczyńskich.

[Źródło: materiały Biblioteki Raczyńskich, wikipedia]

1888 We wtorek Kuryer Poznański donosił:

Przed kilku dniami podzieliliśmy się z Czytelnikami miłą wiadomością, że znakomity powieściopisarz Henryk Sienkiewicz przyrzekł odtąd utwory swoje pomieszczać w odcinku naszego pisma. Otóż realizując tę ogólną zapowiedź, donosimy dzisiaj, że z dniem 15-ego stycznia roku przyszłego rozpoczniemy w „Kuryerze” druk najnowszego utworu Sienkiewicza p.t. „Wycieczka do Aten. Urywek z notatek podróżnych”.

Dosiego roku!

Nie, z niemęskiemi kwileniami pragnęlibyśmy stanąć wobec naszych czytelników w pełnym najpiękniejszych i najtrwalszych wspomnień w dniu wilii Bożego Narodzenia.

Prawda, że walą się na nas nieszczęścia jedna po drugich. Oto wokoło nas stoją tłumne gromady dzieci, pozbawione dobroczynnej znajomości niezbędnych elementów ojczystej mowy i żądające od swego społeczeństwa tego, czego pozbawiła ich szkoła oddana w służbę obcym sobie wręcz interesom (…)

1903 Poznaniacy obejrzeli film w pierwszym kinie w mieście – “Parku Promenadowym”, zlokalizowanym w restauracji Leona Mettlera.

Park Promenadowy – to pierwsze stałe kino w Poznaniu (nazywane wówczas „teatrem kinematograficznym”), mieściło się w restauracji Leona Mettlera o tej samej nazwie niedaleko parku im. Stanisława Moniuszki, na końcu dzisiejszej ulicy Zygmunta Noskowskiego.

Lokal istniał kilka lat przed powstaniem tam kina ze stałym repertuarem. Do czasu sprowadzenia kinematografu właściciel organizował w swoim lokalu różnego rodzaju zabawy, festyny piwne, bale rodzinne czy koncerty orkiestr wojskowych.

Kinematograf miał być więc częścią atrakcji serwowanych w restauracji, chociaż szybko pokazy filmowe przestały mieć charakter jarmarczny. Świadczy o tym nie tylko repertuar kina, ale także fakt, iż Mettler w okresie letnim zawieszał jego funkcjonowanie – na wzór teatrów. Ponadto zabawy, festyny i bale nie były organizowane w dniach, w których odbywały się pokazy filmów.

Od 25 grudnia 1903 roku do 3 listopada 1907 roku filmy odtwarzano w środy, soboty i niedziele (przeważnie w godzinach 17, 19 i 21), a od połowy listopada 1907 – codziennie. Bilet na jeden seans kosztował 10 fenigów. Projekcją każdego filmu zajmował się osobiście Mettler kręcąc korbką kinematografu. Tło muzyczne zapewniał pianista (taper). Ostatni  seans miał miejsce 25 grudnia 1909 roku. Na podstawie: M. Hendrykowski, M, Hendrykowska, Film w Poznaniu, wikipedia

1909 Co piło się w Poznaniu w 1909 roku. Niestety krótko działała w mieście “nadzwyczaj oryginalna piwiarnia bawarska”, z prawdziwą bawarską obsługą, otwarta w pierwsze święto Bożego Narodzenia 25 grudnia 1909 r. w lokalach parterowych Teatru Apollo (dziś kino Apollo).

Organizowano tam zabawy pod nazwą “Wielki alpejski festyn piwa Bock”, podczas których gościom serwowano mocne i ciemne piwa monachijskie z Nowego Browaru Poznańskiego oraz smakowicie przyrządzone tradycyjne bawarskie potrawy – ogromne ryby, pieczone kury i nieśmiertelną golonkę. Do przysłowiowego kotleta przygrywały orkiestry w bawarskich strojach ludowych – mężczyźni w kamizelkach, białych koszulach i krótkich zamszowych spodniach z szelkami, pośrodku których widniała wyszyta biała szarotka.

Na podstawie: Napoje alkoholowe w lokalach poznańskich na przełomie XIX i XX wieku, Waldemar Karolczak, KMP 4/2000

Kino Apollo, zdjęcie współczesne, fot: wikipedia

1918 W gdańskim porcie zacumował krążownik „Concorde” z Ignacym Janem Paderewskim w towarzystwie małżonki i przedstawicielami misji angielskich oficerów na pokładzie.

Od momentu przyjazdu kompozytora do Polski i ogłoszenia decyzji o wizycie w Poznaniu, władze niemieckie wszczęły akcję mającą na celu przeciwdziałanie tym planom. 26 grudnia 1918 roku Ignacy Jan Paderewski wyruszył koleją trasą Piła – Rogoźno – Oborniki – Poznań. Na kolejnych stacjach dochodziło do incydentów prowokowanych przez stronę niemiecką. W Rogoźnie oficerowie próbowali nakłonić pianistę do zmiany trasy i udania się bezpośrednio do Warszawy. Nie udało się… [Na podstawie: 27grudnia.pl]

WYDARZYŁO SIĘ W BOŻE NARODZENIE

3 p.n.e. Urodził się Galba, cesarz rzymski (zm. 69).

352 Pierwsze obchody święta Narodzenia Chrystusa w cesarstwie rzymskim.

496 Władca Franków Chlodwig przyjął chrzest.

800 Papież Leon III koronował Karola Wielkiego na cesarza rzymskiego po czym złożył hołd nowemu cesarzowi przyklękając przed nim. Był to jedyny taki przypadek w dziejach papiestwa i w konsekwencji doprowadził do podziału Kościoła na wschodni i zachodni, gdyż Karol mając nieograniczoną władzę nad kościołem wprowadził do modlitw mszalnych nowe Credo różniące się od nicejskiego wyznania wiary i ono stało się głównym powodem rozdarcia Kościoła.

1642 Urodził się Isaac Newton, angielski matematyk, fizyk i astronom. W dziele Philosophiae naturalis principia matematica wyłożył swoje słynne trzy zasady mechaniki oraz prawo powszechnego ciążenia.

1899 Urodził się Humphrey Bogart, aktor amerykański. Grywał przeważnie czarne charaktery. Do historii kina przeszedł dzięki serii postaci „bogartowskich” m.in. w „Casablance” i „Afrykańskiej królowej”, na zawsze kojarzyć się będzie z kapeluszem, podniesionym kołnierzem płaszcza i niedopałkiem w kąciku ust.

1916 Został wydany rozkaz cara Rosji Mikołaja II zawierający obietnicę utworzenia niepodległej Polski.

1941 Wojska japońskie zajęły Hongkong.

1942 Urodził się Laco Adamik, polski reżyser filmowy pochodzenia słowackiego, mąż Agnieszki Holland

1963 Urodziła się Violetta “Fiolka” Najdenowicz, wokalistka duetu Balcan Electric, a wcześniej współpracowniczka Voo Voo i Blitzkrieg.

1967 Na ekrany kin wszedł film „Barbarella”, pierwszy western erotyczno – przestrzenny.
http://www.youtube.com/watch?v=ml7V7LvSi0M

1973 Urodził się Adam Woronowicz, polski aktor.

1976 Urodził się Armin van Buuren, holenderski DJ i producent trance.

1977 Zmarł Charles Spencer Chaplin, amerykański aktor, scenarzysta i reżyser filmowy, twórca wielu klasycznych komedii, m. in. „Gorączki złota”, Dyktator” i „Świateł wielkiego miasta”. Jedna z najważniejszych postaci w historii kina.

1991 Michaił Gorbaczow zrezygnował ze stanowiska prezydenta ZSRR. Państwo formalnie rozwiązano 8 grudnia 1991 roku.

2006 Zmarł James Brown, amerykański piosenkarz, “ojciec chrzestny” soulu (ur. 1933).

2008 Zmarł Maciej Kuroń, znany ekspert kulinarny. Miał 48 lat, syn byłego opozycjonisty Jacka Kuronia.

2016 Zmarł George Michael, wł. Georgios Kyriacos Panayiotou, brytyjski piosenkarz, producent muzyczny i kompozytor muzyki pop i soul.