KALENDARIUM POZNAŃSKIE – 1 LISTOPADA

Słońce w znaku Skorpiona

Wszystkich Świętych
Święto Narodowe Antiguy i Barbudy
Święto narodowe Algierii, obchodzone w rocznicę wybuchu rewolucji w 1954 roku.
Brytyjskie Wyspy Dziewicze – Dzień Wolności
Bułgaria – Dzień Budzicieli Narodu
Światowy Dzień Wegan
Celtowie – Samhain
Międzynarodowy Dzień Mówienia “Kiedyś”

Osoby urodzone 1 listopada mają wybitne zdolności i rozwiniętą intuicję. Ich życie duchowe jest niezwykle bogate. Są wrażliwi i delikatni, jednak w poglądach i działaniu nie brakuje im odwagi. Obawiają się natomiast rzeczy nowych. Są zbyt konserwatywni na różnego rodzaju eksperymenty. Lubią poruszać się po utartych już szlakach. Zbytnią wagę przywiązują do spraw formalnych i ceremonialnych.

Cytaty na dziś:
• As long as a woman can look ten years youngerthan her own daughter, she is perfectly satisfied. Dopóki kobieta wygląda dziesięć lat młodziej niż jej córka, dopóty jest całkowicie zadowolona. Oscar Wilde (1854 – 1900)
• Pogardza się mężczyzną zazdrosnym o swą żonę, ponieważ jest to dowodem, że ma złe mniemanie o sobie lub o niej. Kartezjusz.
• Wolność myśli jest przede wszystkim wolnością błądzenia. Konstantinos Tsatsos

KALENDARIUM POZNAŃSKIE

1704 Saski feldmarszałek Jan Reinhold Patkul dowodzący połączonymi siłami polsko-sasko-rosyjskimi odstąpił od oblegania Poznania opanowanego przez Szwedów na wieść o zbliżaniu się głównych sił Karola XII.

Ich wejście do Wielkopolski wzmocniło wpływy stronników Leszczyńskiego. Poznań, wizytowany przez Karola XII, 6 listopada 1704 r., stał się ośrodkiem działalności partii pro szwedzkiej.

Początek oblężenia datowany jest na 14 października 1704 r. Oblegający zajęli stanowiska na pobliskich wzniesieniach, rozpoczynając bombardowanie miasta. Trwający kilka dni ostrzał nie przyniósł jednakże większych szkód zarówno Szwedom jak i mieszkańcom.

Do dnia 24 października atakujący próbowali utworzyć wyłom w murach. W dniach 28-29 października sprzymierzeni zasypali miasto bombami i kamieniami, kilka wypadów szwedzkich zostało powstrzymanych.

Dwa dni później koło Bramy Wronieckiej powstaje ogromny wyłom o szerokości 80 kroków, nie było jednak spodziewanego szturmu oblegających.

2 listopada w obozie sprzymierzonych zarządzono odwrót, który nastąpił w nocy. Następnego dnia triumfujący Szwedzi wyszli z miasta podejmując marsz za uchodzącym przeciwnikiem. Straty szwedzkie podczas oblężenia wyniosły 11 zabitych i 28 rannych, straty sprzymierzonych były niższe.

Oblężenie Poznania przez Szwedów w 1704, foto: sofokles.eu

1919 Ruszyły wydziały rzeźby, grafiki oraz fotografii artystycznej poznańskiej Szkoły Sztuk Zdobniczych, prekursorki Akademii Sztuk Pięknych. Szkoła nie posiadała własnego budynku. Korzystano z sal wykładowych Państwowej Szkoły Budowlanej mieszczącej się przy ulicy Łąkowej 11. Szkoła Zdobnicza podlegała samorządowi miejskiemu.

Owe “wydziały” niewiele miały wspólnego z dzisiejszym rozumieniem tego terminu, były w zasadzie zwykłymi pracowniami. Pierwszym dyrektorem szkoły został Fryderyk Pautsch, w gronie pedagogicznym znaleźli się znakomici twórcy mieszkający na stałe w Poznaniu – grafik Jan Wroniecki, związany z ekspresjonistyczną grupą Bunt, rzeźbiarz Marcin Rożek czy fotograf Bronisław Preibisch, ale miejscowe środowisko plastyczne było w owym czasie zbyt wątłe, by zapewnić obsadę wszystkich stanowisk. Toteż poszukiwania odpowiednich pedagogów prowadzone były w całym kraju.

W Muzeum Regionalnym w Wolsztynie znajdują się wspomnienia siostry Marcina Rożka, związanego z Wielkopolską, których fragment warto przytoczyć: “Marcin, zdrowo powróciwszy z wojny, zabrał się intensywnie do pracy. Przede wszystkim dążył do tego, aby w Poznaniu powstała szkoła sztuk pięknych. Chodził za tym do urzędów, jeździł do Warszawy, aż takie zezwolenie na otwarcie szkoły uzyskał. Teraz szukał lokalu, robił rysunki na ławy, stoły, stalugi [!], przybory do sal wykładowych, zamawiał wszystko u stolarzy”.

[Jarosław Mulczyński, Poznańska Szkoła Zdobnicza z Wielkopolską w tle, https://kulturaupodstaw.pl/poznanska-szkola-zdobnicza-z-wielkopolska-w-tle/, dostęp 19.12.2019]

Widok Państwowej Szkoły Budownictwa w Poznaniu przy ul. Łąkowej 11, gdzie w latach 1919-1923 funkcjonowała Szkoła Zdobnicza, w zb.Publicznej Biblioteki Pedagogicznej w Poznaniu, foto: uap.amu.edu.pl

1925 Pierwsze autobusy wyjechały na poznańskie ulice. Było to cztery wozy benzynowe marki Scemia. Miały 25 miejsc siedzących. Kursowały na dwóch liniach: Stary Rynek – Główna i Stary Rynek – Winiary.

“Kurier Poznański” 2 listopada opisywał: “O godz. 9.35 rano wyjechał pierwszy autobus spod gmachu Komendy Policji, zabierając przedstawicieli miasta z dr. Głowackim, miejskim dyrektorem Mizgajskim, inżynierem Biskupskim, dyrektorem Miejskiej Kolei Elektrycznej inż. Nestrybke oraz z przedstawicielami prasy. W Głównej pod apteką oczekiwali na autobus liczni przedstawiciele tej dzielnicy”. Bilet kosztował 30 groszy.

Kilka dni później uruchomiono komunikację na liniach: pl. Wolności – Matejki oraz pl. Wolności – Ławica.

[Na podstawie: “135 lat MPK” pod red. Kamili Górczyńskiej-Żyżkowskiej i Agaty Drzewuckiej, Joanna Leśniewska,  MPK Poznań. Autobusy jeżdżą tu już od 90 lat!, Gazeta Wyborcza Poznań, 2.11.2015, fot. Autobus marki Renault – zakupiony w 1928 roku na potrzeby PeWuKi]

Niedoskonała wówczas konstrukcja autobusów nie sprzyjała ich szerszemu stosowaniu. W 1929 roku na Powszechnej Wystawie Krajowej oraz w 1930 roku na Międzynarodowej Wystawie Komunikacji i Turystyki, w celu przewozu zwiedzających po terenach ekspozycji, uruchomiła ona komunikację elektrowózkami (tj. wózkami akumulatorowymi). [Jan Wojcieszak, Tramwaje elektryczne w Poznaniu, w: Kronika Miasta Poznania, 1998 nr 2, s. 340]

1945 [czwartek] Harcerze ze Śródki udali się na Maltę, gdzie dla uczczenia poległych w wojnie rozpalili ognisko. Od tego dnia można było kupować chleb na kartki w dowolnej piekarni. [Źródło: Jan Kaczmarek, Śródka po wojnie, Kalendarium w gazecie osiedlowej Wokół Śródki, nr 2/2010]

1953 Uruchomienie pierwszej sygnalizacji świetlnej dla kierowania ruchem ulicznym. [Źródło: Kronika Miasta Poznania, 1951-56, R.24]

1988 Życie codzienne (bądź niecodzienne) w Poznaniu. Rachunek z restauracji trzygwiazdkowego Hotelu Polonez przy al. Stalingradzkiej (dziś al. Niepodległości): 2 x barszcz z paluszkiem, 2 x bulion z paluszkiem, 1 piwo LECH 0,5, 3 x kompot wiśniowy, 4 x stek wieprzowy z serem. Całość 9 020 złotych. Średnie miesięczne wynagrodzenie w Polsce w 1988 roku według ZUS wynosiło 53 090 zł. [źródło, post Jarka Grzędy w grupie Poznań Eksploracja na facebooku]

Dla poznaniaków Polonez był w tych czasach niczym sklep Pewex, który zresztą (świetnie wyposażony) także znalazł się w środku. Gośćmi mogli być tylko ludzie niezameldowani w Poznaniu. Często odwiedzali nas goście z zagranicy, a także polscy dygnitarze, przyjeżdżający na wypoczynek. Co jeszcze warte jest wspomnienia to świetne dancingi. Bywali tam piosenkarze, aktorzy, artyści, m.in. Zbigniew Wodecki, czy Małgorzata Ostrowska. Nie można jednak było wejść na nie z ulicy, trzeba było kombinować z cinkciarzami – wspomina Jacek Jahns, pracownik hotelu w latach 1984 – 87.

Z Polonezem swoją historię wiąże także słynny przebój Budki Suflera “Jolka, Jolka pamiętasz”. – Tam nagrywaliśmy trzy utwory:”Czas ołowiu”, “Noc komety” i “Jolka, Jolka pamiętasz” – wspominał pod koniec lutego w Polskim Radiu Marek Dutkiewicz, autor tekstu. W budynku były też wspaniała cukiernia, fryzjer, do którego ustawiały się gigantyczne kolejki. No i oczywiście najlepsze panienki. Te nadzorowane były przez SB – śmieje się Jahns. [Źródło: Filip Czekała, Igor Białousz, TVN 24 Poznań: https://tvn24.pl/poznan/tu-balowal-kolejorz-a-budka-suflera-nagrala-jolke-teraz-hotel-polonez-zamieni-sie-w-akademik-ra405392-3354052]

1998 Marek Raczak został pełniącym obowiązki Centrum Kultury “Zamek” do chwili powołania przez Zarząd Miasta nowego dyrektora. De facto szefem tej instytucji kultury był do 2011 roku. Po Raczaku obowiązki szefa przejęła Anna Hryniewiecka budując nową jakość CK Zamek.

Dyrektor Marek Raczak (2011), foto: Maciej Kaczyński, CK Zamek

2008 Zmarł Jerzy Sobociński, polski artysta rzeźbiarz (ur. 1932).

Artysta urodził się w 1932 roku w Pniewach, ale studiował w Poznaniu i z tym miastem związał swe losy. Znany był ze swojej pasji i umiejętności organizatorskich. Między innymi był organizatorem aż dziesięciu edycji Biennale Małych Form Rzeźbiarskich. Swoje prace wielokrotnie prezentował zarówno w Polsce, jak i w innych krajach europejskich. Autor pomnika Mikołajczyka w Poznaniu i papieża w kajaku w Zbąszyniu.

Jego dorobek artystyczny to ponad 130 rzeźb. Do najbardziej znanych należą pomniki: Dzieci Wrzesińskich we Wrześni, Bolesława Chrobrego w Gnieźnie, św. Wojciecha w Gnieźnie, Stanisława Mikołajczyka w Poznaniu a także słynny kiczowaty papież w kajaku w Zbąszyniu. Rzeźbiarzem jest również jego syn, Robert.

Ponad 20 lat pełnił funkcję prezesa Sekcji Rzeźby poznańskiego okręgu Związku Polskich Artystów Plastyków, a później Związku Rzeźbiarzy. Był organizatorem licznych plenerów rzeźbiarskich i wystaw, inicjatorem i twórcą jedenastu edycji Ogólnopolskich Biennale Małych Form Rzeźbiarskich, organizowanych w Poznaniu od 1974 roku. Zapoczątkował odradzanie się polskiej rzeźby kameralnej, jej popularyzację i nobilitację.

Zmarł 1 listopada 208 roku. 15 marca 2012 roku, przy ul. Promienistej 134A odsłonięto tablicę upamiętniająca twórczość artysty.

2021 W wieku 82 lat zmarła Bogusława Latawiec-Balcerzan, wybitna nauczycielka języka polskiego w poznańskich liceach, poetka, prozaiczka i krytyczka literacka.

Informację o jej śmierci przekazał w mediach społecznościowych Instytut Filologii Polskiej na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. “Środowisko poznańskich polonistów z ogromnym smutkiem żegna Osobę skromną, mądrą, niezwykle zasłużoną dla ogólnopolskiego i lokalnego życia literackiego” – napisano.

Bogusława Latawiec-Balcerzan była absolwentką polonistyki na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wiedzą dzieliła się z uczniami dwóch poznańskich szkół średnich: II Liceum Ogólnokształcącego im. św. Jana Kantego oraz VIII Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Mickiewicza.

Swoje wiersze, prozę, recenzje oraz eseje pu1988 Życie codzienne (bądź niecodzienne) w Poznaniu. Rachunek z restauracji trzygwiazdkowego Hotelu Polonez przy al. Stalingradzkiej (dziś al. Niepodległości): 2 x barszcz z paluszkiem, 2 x bulion z paluszkiem, 1 piwo LECH 0,5, 3 x kompot wiśniowy, 4 x stek wieprzowy z serem. Całość 9 020 złotych. [źródło, post Jarka Grzęd na grupie Poznań Eksploracja na facebooku] blikowała w “Odrze”, “Życiu Literackim”, “Literaturze”, “Twórczości”, “Kulturze Niezależnej”, “Zeszytach Literackich”, “Nurcie”, “Arkuszu”, “Sycynie”, “Toposie”, “Kresach”, “Tekstach Drugich”, “Kwartalniku Artystycznym”, “Pograniczach” oraz “Dzienniku Polskim” (USA). Była autorką dziesięciu tomów poetyckich, dziewięciu zbiorów prozy, w tym wspomnieniowej.

Bogusława Latawiec-Balcerzan należała do Związku Literatów Polskich, a od roku 1989 roku do Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Była laureatką wielu nagród literackich, w tym przyznanej w 1993 roku nagrody polskiego PEN-Clubu za całokształt twórczości poetyckiej oraz Nagrody im. Józefa Łukaszewicza “Posnaniana 2003”. W latach 1974-82 kierowała działem poezji i krytyki poetyckiej miesięcznika “Nurt”. W drugiej połowie lat 80. prowadziła w Poznaniu gazetę mówioną “Struktury III”, a w latach 1991-2003 była redaktorką naczelną miesięcznika “Arkusz”. [foto: Archiwum Biblioteki Raczyńskich]

ZDARZYŁO SIĘ 1 LISTOPADA

846 Urodził się Ludwik II Jąkała, król zachodniofrankijski (zm. 879).

1485 Urodził się Jan Dantyszek, biskup chełmiński i warmiński. Był jednym z najsławniejszych dyplomatów europejskich, poetą polsko-łacińskim, doradcą Zygmunta Starego i Bony. Zmarł 27.10.1548 r.

1512 Michał Anioł zaprezentował pierwsze malowidła w kaplicy Sykstyńskiej.

1520 W czasie swej wyprawy dookoła świata Ferdynand Magellan wpłynął do cieśniny nazwanej później jego imieniem (początkowo Cieśniny Wszystkich Świętych).

1604 Pierwsze przedstawienie dramatu “Otello” Williama Shakespeare’a.

1705 Król August II Mocny ustanowił Order Orła Białego. Od 4 lutego 1921 roku to najstarsze i najwyższe odznaczenie Rzeczpospolitej, przywrócone ustawą 16.10.1992 roku.
http://www.youtube.com/watch?v=TTplzjOLMxQ

1755 Trzęsienie ziemi zniszczyło 2/3 stolicy Portugalii. Zginęło wówczas około 60 tys. mieszkańców Lizbony.

1884 Mikołaj II Romanow objął tron jako ostatni car Rosji.

1893 Zmarł Jan Matejko, uważany za najwybitniejszego polskiego malarza historycznego. Mieszkał i pracował w Krakowie. Do jego najważniejszych dzieł należą: “Stańczyk”, “Kazanie Skargi”, “Hołd Pruski”, “Bitwa pod Grunwaldem”, “Wernyhora”. Urodził się 24 czerwca 1838 roku.

1897 Założono klub piłkarski FC Juventus Turyn.

1903 Zmarł potrącony przez automobil Thedor Mommsen,, niemiecki historyk i polityk. Był posłem do Reichstagu, przeciwnikiem polityki Bismarcka. Urodził się 30 listopada 1817 roku.

1907 Zmarł Alfred Jarry, francuski poeta i dramatopisarz. Rozgłos przyniosła ma sztuka “Ubu król, czyli Polacy”. Wywołała głośny skandal w kołach teatralnych oraz literackich i spowodowała wiele ostrych polemik. Urodził się 8 września 1873 roku.

1918 Ukraińcy opanowali Lwów. Początek zbrojnych starć polsko-ukraińskich w Galicji Wschodniej.

1922 W Turcji zniesiono monarchię. Sułtan Mehmed VI został zmuszony do abdykacji. Zakończyła się, trwająca 500 lat historia państwa osmańskiego.

1933 Przeniesienie portu lotniczego w Warszawie z Pól Mokotowskich na Okęcie.

1938 W wyniku wymiany not Polska otrzymała od Czechosłowacji Jaworzynę Spiską i Park Pieniński.

1942 Urodził się Larry Flynt, wydawca magazynu (Hustler).

1947 Urodził się Leszek Wosiewicz, polski reżyser filmowy (Cynga, Kornblumenbau).

1950 Papież Paweł VI ogłosił dogmat o cielesnym wniebowzięciu Najświętszej Maryi Panny.

1954 Wybuch powstania antyfrancuskiego w Algierii pod dowództwem Ahmeda Ben Belli. Początek wojny domowej zakończonej 18.03.1962 roku układem w Evian o zawieszeniu broni i uznaniu przez Francję suwerenności i integralności terytorialnej Algierii.

1956 Ogłoszenie przez premiera Imre Nagya deklaracji wystąpienia Węgier z Układu Warszawskiego. Rozwiązanie Węgierskiej Partii Pracy i utworzenie Węgierskiej Socjalistycznej Partii Robotniczej. Wojska rosyjskie wkroczyły na terytorium Węgier.

1960 Wszedł w życie traktat o integracji gospodarczej Belgii, Holandii i Luksemburga, tzw. krajów Beneluxu.

1963 Urodził się Rick Allen, perkusista brytyjskiej grupy Def Leppard. Zespół powstał w 1977 roku w Sheffield. Dwa lata później ukazała się debiutancka epka zespołu. Przełomowymi albumami okazały się wyprodukowane przez Johna ‘Mutta Lange’a „Pyromania” (1983) i „Hysteria” (1987). Z tej drugiej pochodzą m.in. przeboje „Animal” i „Love Bites”. W sylwestra 1984 roku Rick Allen uległ wypadkowi samochodowemu, w wyniku którego stracił lewe ramię. Od tego czasu posługuje się w grze specjalnym automatem perkusyjnym.

1963 Ukazał się singel „I Wanna Be You Man/Stoned” grupy The Rolling Stones. Stronę A skomponowali dla nich John Lennon i Paul McCartney.

1968 Urodził się Leszek Jenek, polski artysta kabaretowy (Ciach, Potem).

1971 Zmarła Jadwiga Smosarska – aktorka teatralna i filmowa. Gwiazda polskiego filmu lat międzywojennych, grała m.in. w: “Trędowatej”, “Barbarze Radziwiłłównie”. (Ur.23.09.1898 r).
http://www.youtube.com/watch?v=OE7RH1p3KDE

1971 Ukazał się singel „Jeepster” grupy T.Rex.

1975 Urodził się Łukasz Kruczek, polski skoczek narciarski, trener skoków narciarskich.

1984 Numer 1 amerykańskiej listy przebojów: „Caribbean Queen” – Billy Ocean. Wcześniej piosenka pojawiła się w Wielkiej Brytanii jako „European Queen”.
http://www.dailymotion.com/video/x1d3tv_billy-ocean-caribbean-queen_music

1985 W Polsce zniesiono reglamentację cukru.

1993 Wszedł w życie układ z Maashicht na mocy którego w miejsce EWG powołano Unię Europejską.

1998 Nr 1 brytyjskiej listy przebojów: „Believe” – Cher; UK Top Albums: „I’ve Been

2009 Lista Przebojów Programu Trzeciego, notowanie 1396: 1. Metallica – The Day That Never Comes, 2. Ania – W Spodniach Czy W Sukience, 3. Katie Melua – Ghost Town.