KALENDARIUM POZNAŃSKIE – 10 PAŹDZIERNIKA

Słońce w znaku Wagi

Święto Narodowe Fidżi obchodzone w rocznicę proklamowania niepodległości w 1970 roku.

Człowiek urodzony 10 października ma usposobienie dość melancholijne i jest zamknięty w sobie. Wyróżnia się przy tym swą wrażliwością – zwłaszcza reaguje na uczucia sympatii lub antypatii, jest subtelny, dobroduszny, harmonijny lubi dobre towarzystwo ludzi kulturalnych wysoko wykształconych. Bystry, zręczny, nierzadko okazuje skłonności do miłosierdzia i przejmuje się troskami innych. Przy tym wszystkim jest to człowiek odważny, zacięty, nierzadko o skłonnościach do gwałtowności lub destrukcyjnych.

Cytaty na dziś:

• Kto starą babę pocałuje, sto dni odpustu dostępuje. Przysłowie
• Zła myśl zwiększa chytrość, ale zmniejsza rozum człowieka. Kazimierz Tetmajer
• Tylko głupcy się nie zmieniają. Gabriela Zapolska

KALENDARIUM POZNAŃSKIE

1281 Zmarła księżniczka Konstancja Przemysłówna (poznańska), najstarsza córka księcia wielkopolskiego Przemysła I i księżniczki wrocławskiej Elżbiety.

W 1255 r., kiedy Konstancja nie osiągnęła jeszcze pełnoletności została zaręczona ze swoim rówieśnikiem – synem margrabiego brandenburskiego Jana I – Konradem. Świadczy o tym dyspensa papieska jaką udzielił narzeczonym papież Aleksander IV bullą z dnia 19 grudnia 1255 r. Dyspensa była potrzebna, gdyż zarówno Konstancja, jak i Konrad byli praprawnukami księcia wielkopolskiego Mieszka Starego. Związek ten miał unormować, wrogie dotychczas stosunki Przemysła I i jego brata Bolesława Pobożnego z margrabiami. Do właściwego zawarcia małżeństwa doszło dopiero po śmierci ojca księżniczki w 1260 r. w przygranicznym Santoku.

Wianem Konstancji miała być kasztelania santocka (jednak bez samego grodu, który pozostał przy Wielkopolsce) przekazana Brandenburgii za zgodą wiecu Wielkopolan, który odbył się w dniu 1 lipca tegoż roku w Poznaniu. Taką wysokość posagu gwarantował już Przemysł I w 1255 r. Małżeństwo Konstancji z Konradem nie przyniosło spodziewanego ocieplenia stosunków brandenbursko-wielkopolskich, gdyż już w 1265 r. doszło do walk w wyniku, których Brandenburczycy zajęli gród w Santoku. Wojna z przerwami toczyła się zresztą przez całe życie Konstancji a zakończyła się ostatecznie dopiero w 1278 r. odzyskaniem przez Wielkopolskę wszelkich wcześniejszych strat. Została pochowana w cysterskim klasztorze w Chorinie.

1672 Uroczyste nabożeństwo w Katedrze poznańskiej w intencji zwycięstwa nad Turkami.

1765 Przebito mur w ścianie rezydencji [Karmelitów Trzewiczkowych w Poznaniu] i dodano dwa okna, zamknięte drewnianymi okiennicami. Uczyniono to dla powstrzymania hałasów i krzyków, które niepokoją dniem i nocą zakonników, a także by przeszkodzić zalewaniu przez nieczystości, które pospólstwo przez swoje okna zwykło wylewać na drogę publiczną.

Na podstawie: Kroniczka rezydencji Karmelitów Trzewiczkowych w Poznaniu przy kościele Najświętszej Krwi Pana Jezusa na ul. Żydowskiej. Opracowane przez Jacka Wiesiołowskiego, Wydawnictwo Miejskie, 2005

1793 W Poznaniu przebywał król pruski Fryderyk Wilhelm II.

Przyjęcie było uroczyste. Była wspaniała brama triumfalna, przy której burmistrz w otoczeniu magistratu wręczył królowi klucze miasta, były przemowy, a tłumy, wśród których odznaczali się Żydzi, poprzebierani swym zwyczajem przy uroczystościach za Turków, wznosząc głośne okrzyki prowadziły króla do miasta.

1843 W wielkopolskim Raszkowie  urodził się Berthold Kempiński, pochodzący z żydowskiej rodziny niemiecki przedsiębiorca. Od jego nazwiska pochodzi nazwa znanych w świecie luksusowych hoteli Kempinski.

W pobliskim Ostrowie Wlkp. ukończył Królewskie Katolickie Gimnazjum. Po maturze Kempiński pracował we Wrocławiu w przedsiębiorstwie handlu winem, należącym do jego brata Moritza. Później, około 1870 r., przeprowadził się wraz z żoną Heleną do Berlina, gdzie założył podobną firmę pod szyldem Kempinski.

Osiągnął sukces. W 1889 r. otworzył, największą wówczas w Berlinie restaurację. Wyznawał i stosował ideę “luksus dla każdego”, sprzedając połowę porcji za połowę ceny. Jego lokal odwiedzało niekiedy kilka tysięcy gości dziennie.

Małżeństwo Kempińskich nie miało męskiego potomka, dlatego do firmy wszedł mąż ich córki Friedy – Richard Unger. Prowadził on nadal restaurację pod nazwą Kempinski. Ponadto rozwinął biznes gastronomiczny. W 1928 r. otworzył w Berlinie restaurację w iście epikurejskim stylu, w której – na czterech piętrach serwowano delikatesy i jednocześnie prezentowano gościom spektakle artystyczne. Nazwisko Kempinski stało się sławne w całych Niemczech.

1892 Urodził się Zdzisław Orłowski, oficer WP, powstaniec wielkopolski.

Dnia 7 stycznia 1919 r. został mianowany przez głównodowodzącego Powstaniem Wielkopolskim mjr. Stanisława Taczaka dowódcą IV Okręgu Wojskowego, frontu północnego, który obejmował m.in. powiaty czarnkowski, chodzieski, szamotulski i obornicki. Od 1 stycznia do 2 września 1921 r. uczestniczył w III Powstaniu Śląskim. Pełnił służbę w Dowództwie Obrony Plebiscytu jako szef IV oddziału. W 1939 r. Orłowski został prezesem Zarządu Głównego Związku Powstańców Wielkopolskich. W Poznaniu otrzymał nominację na majora rezerwy.

Powstanie Wielkopolskie – 1918-1919 – powstańcy w okopach

1925 Rozpoczął się pierwszy Polski Rajd Motocyklowy, zorganizowany przez Polski Klub Motocyklowy na trasie Warszawa – Poznań – Warszawa (trwał do 11 października).

1961 Urodziła się Danuta Stenka, aktorka. Ukończyła Studium Aktorskie przy Teatrze Wybrzeże w Gdańsku, na deskach którego debiutowała w 1982. Od 1984 przez kolejne cztery lata występowała na scenie Teatru Współczesnego w Szczecinie.

W 1988 roku przeniosła się ze Szczecina do poznańskiego Teatru Nowego, gdzie dyrektorem była Izabella Cywińska.

To moja najukochańsza aktorka. Zanim przyszła do mnie do teatru, wielokrotnie nagradzałam ją na festiwalach – mówiła Cywińska. (…) Aktorstwo Danuśki polega na tajemnicy, której nie odkrywa się do końca. Poza tym praca z aktorką, która jest skromna, pracowita, myśląca, stale się rozwija – to przyjemność (Rzeczpospolita” 1-7.11.2001).

W Teatrze Nowym Stenka występowała do 1991 roku. Miała okazję współpracować z interesującymi reżyserami i pracować nad różnorodnymi rolami. U Izabelli Cywińskiej zagrała Elmirę w Tartuffie Moliera (1988), Żonę Dudy w Drzewie Wiesława Myśliwskiego w reżyserii Krzysztofa Nazara (1989), Janusz Nyczak przeznaczył dla niej postać Zofii w Damach i huzarach Aleksandra Fredry (1990), a Andrzej Maleszka – kuzynki Hani we własnej sztuce Maszyna zmian (1990). Ostatni raz w Poznaniu Stenka pojawiła się grając Anabellę w Portrecie Sławomira Mrożka w reżyserii Eugeniusza Korina (1990). Praca w Teatrze Nowym przyniosła jej następne aktorskie laury na Opolskich Konfrontacjach Teatralnych i Kaliskich Spotkaniach Teatralnych.

w 1991 została aktorką Teatru Dramatycznego w Warszawie. Obecnie jest aktorką warszawskiego Teatru Narodowego. Od kilku lat czytuje też kaszubskie tłumaczenia Biblii w wejherowskiej kolegiacie – podczas corocznych koncertów w ramach projektu “Verba Sacra”.[Na podstawie: http://www.culture.pl, zdjęcie: Stanisława Celińska i Danuta Stenka w przedstawieniu Portret w Teatrze Nowym – 19.10.1990, fot. Romuald Sakowicz / Cyryl]

1974 W Poznaniu obchodzono 30 rocznicę utworzenia Milicji Obywatelskiej – w obiektywie Stanisława Wiktora z archiwum Cyryla.

1978 Otwarcie pierwszej miejskiej autobusowej linii nocnej. Połączyła ona Osiedle Rusa (Nowa Dzielnica Mieszkaniowa “Rataje”) przez Osiedle Oświecenia z głównym dworcem kolejowym. Autobusy linii 201 kursują co 30 min. od godziny 23.30 ulicami: Wiatraczną, Nowoinfiancką, Wioślarską, Marchlewskiego – Czerwonej Armii do dworca. [Archiwum Kroniki Miasta Poznania nr 3/79]

2014 Ponowne uruchomienie poznańskiego fotoplastykonu. 10 października 2014 roku niezwykła machina po gruntownym remoncie ponownie została wprawiona w ruch. Od tamtej pory można z niej korzystać w Galerii Miejskiej Arsenał.

Samo urządzenie po drugiej wojnie światowej stanowiło własność Władysława Ruta, pełnego pasji poznańskiego fotografa, który w swej intrygującej twórczości dokumentował m.in. wydarzenia związane z odbudową powojennego Poznania i Warszawy, organizacją Międzynarodowych Targów Poznańskich, wznoszeniem nowych osiedli czy obchodami Millennium w 1966 roku – wyjaśniają organizatorzy wydarzenia – Piękno Wielkopolski uwieczniał na cenionych, przez ówczesnych odbiorców, stereofotografiach i fotografiach dwuwymiarowych.

Fotoplastykon działał przez wiele lat na rogu ul. Garncarskiej i św. Marcina. Swoją działalność w tym miejscu zakończył w 2005 roku.

ZDARZYŁO SIĘ 10 PAŹDZIERNIKA

1410 Władysław Jagiełło odniósł kolejne zwycięstwo nad Krzyżakami – pod Koronowem. Zawarł też rozejm, kończący kampanię przeciwko zakonowi.

1733 Wobec pogwałcenia przez Cesarstwo wolności polskich Francja wypowiedziała wojnę Austrii. Początek wojny o sukcesję polską.

1788 Sejm Wielki przeprowadził reformę armii. Podniesiono jej liczebność do 100 tys. i powołano Komisję Wojskową Obojga Narodów.

1794 Kościuszko poniósł klęską pod Maciejowicami. Ranny Kościuszko dostał się do niewoli rosyjskiej. Padając z konia miał powiedzieć Finis Poloniae. Klęska ta załamała ducha kontynuowania walki i ostatecznie wojska powstańcze złożyły broń 18 listopada, co doprowadziło do trzeciego rozbioru Polski.

1907 Urodziła się Wanda Jakubowska – reżyser filmowy, pedagog. Nakręciła m.in. takie filmy jak: “Ostatni etap”, “Król Maciuś I”, “Koniec naszego świata”, “Biały Mazur”.

1924 Urodził się James Clavell, brytyjski pisarz i filmowiec. Autor powieści “Król szczurów” i “Szogun” oraz filmów “Mucha i “Wielka ucieczka”. Zmarł 6 września 1994 roku.

1933 Koncern Procter & Gamble wyprodukował pierwszy syntetyczny detergent “Dreft” – do użytku domowego.

1941 Społeczeństwo Luksemburga zbojkotowało referendum dotyczące przyłączenia państwa do Niemiec – 97 % absencji.

1948 Rada Naczelna Stronnictwa Demokratycznego sformułowała koncepcję „towarzyszenia klasie robotniczej w jej marszu do socjalizmu”.

1949 Urodził się Andrzej Sikorowski, wokalista, gitarzysta, kompozytor, autor tekstów i lider krakowskiej grupy Pod Budą.

1952 Odbyła się premiera filmu Charliego Chaplina “Światła rampy”.

1955 Urodził się David Lee Roth, amerykański wokalista rockowy. W latach 1974-85 członek grupy Van Halen. Razem z nią zaśpiewał m.in. „Jump”. Jako solista zadebiutował mini-albumem „A Crazy From The Heat” (1986).

1961 Urodziła się Danuta Stenka, aktorka. Ukończyła Studium Aktorskie przy Teatrze Wybrzeże w Gdańsku, na deskach którego debiutowała w 1982. Od 1984 przez kolejne cztery lata występowała na scenie Teatru Współczesnego w Szczecinie. Następnie przeniosła się do Teatru Nowego w Poznaniu, a w 1991 została aktorką Teatru Dramatycznego w Warszawie. Obecnie jest aktorką warszawskiego Teatru Narodowego. Od kilku lat czytuje też kaszubskie tłumaczenia Biblii w wejherowskiej kolegiacie – podczas corocznych koncertów w ramach projektu “Verba Sacra”.

1961 Wydano “Paragraf 22” Josepha Hellera.

1964 Zambia proklamowała niepodległość jako 36 wolne państwo w Afryce.

1965 W Yale University przedstawiono “Vinland Map”, prawdopodobnie pierwszą mapę, na której zaznaczono Amerykę, do której dotarł około 1440 roku Wiking Lief Eriksson.

1968 Zmarł Nikifor, łemkowski malarz prymitywista zamieszkały w Krynicy. Autor akwarel, pejzaży, portretów. Data i miejsce urodzenia nieznane. Główną, tytułową rolę biograficznego filmu o artyście zagrała kobieta, poznaniaka, Krystyna Feldman, dotychczas znana z licznych wyrazistych ról epizodycznych i ról drugoplanowych. Jej kreacja była nagradzana nie tylko na najważniejszych festiwalach w Polsce, ale i na świecie, m.in. w Karlowych Warach, Manili, Kijowie i Valladolid.

1969 Ukazał się pierwszy album King Crimson „In The Court Of The Crimson King”.

1975 Aktor Richard Burton ponownie poślubił amerykańską aktorkę Elizabeth Taylor. Ich poprzednie małżeństwo zakończyło się rozwodem w 1970. Para ta nie była jednak sobie przeznaczona, gdyż i ich druga próba bycia razem zakończyła się fiaskiem – rozwód obył się w 1976 roku.

1976 98 – Letni Grek Dimitrion Yordanidis został najstarszym człowiekiem, który ukończył bieg maratoński (z czasem 7:33).

1979 W Los Angeles odbyła się premiera filmu „The Rose” opartego na biografii Janis Joplin
Główną rolę zagrała Betty Midler – nominowano ją do Oscara i nagrodzono dwoma Złotymi Globami.

1989 Tadeusz Mazowiecki ogłosił program swojego rządy nazwany planem Balcerowicza.

1991 W Krakowie został zastrzelony Andrzej Zaucha, wokalista grupy Dżamble, następnie zespołu Anawa, później realizujący z powodzeniem karierę solisty. Przeżył 42 lata. Zabójca Zauchy, Ives Golais-Leśniak został skazany na 15 lat więzienia i 5 lat pozbawienia praw publicznych.

1996 Numer 1 amerykańskiej listy przebojów: „Macarena” – Los Del Rio.

1999 Numer 1 brytyjskiej listy przebojów: „Genie In A Bottle” Christina Aguilera.

2001 Premier Miller ogłosił skład rządu koalicji SLD-UP-PSL. Wicepremierami zostali Marek Belka (minister finansów), Marek Pol (minister infrastruktury), Jarosław Kalinowski (minister rolnictwa). Ministrem edukacji została poznanianka Krystyna Łybacka.

2004 Zmarł aktor Cristopher Reeve, znany z “Supermena”. Od kilku lat był sparaliżowany po upadku z konia.

Imieniny obchodzą; Leon, Franciszek, Daniel, Paulina

Franciszek Pierwotnie frank, franco oznaczało człowieka wolnego, należącego do germańskiego plemienia Franków, później na pochodzącego z Francji
W Polsce imię używane od XIII wieku w formach; Franciszek, Franek, Francik, Francek, Franc, Froncek.
Odpowiedniki obcojęzyczne; łac. Franciscus, ang. Francis, fr. François, niem. Franz, wł. Francesco, hiszp. Francisco, ros. Franc.

Mężczyzna o tym imieniu jest ambitny, uczuciowy, a jednocześnie pewny siebie, niezależny i żądny władzy. Często popada w anarchię, a wówczas staje się mściwy. Jest zwolennikiem wygodnego życia, beztroskiego spędzania czasu. Ma też inklinacje do zgłębiania tajemnic wiary, życia i śmierci.

Leon, imię pochodzenie greckiego, oznacza lwa. Polski i rosyjski odpowiednik to Lew.

Daniel to imię biblijne, w języku hebrajskim oznacza „Bóg jest moim sędzią” albo „Bóg osądził”, według tekstów akadyjskich można imię to tłumaczyć jako „potężny jest mój Bóg”
Imię to w Polsce używane jest od XIV wieku, zwłaszcza na dawnych kresach wschodnich. Mężczyzna obdarzony tym imieniem jest człowiekiem odpowiedzialnym, nie znosi kłamstwa, plotek i obłudy. Do końca życia zachowa opinię dobrego i sprawiedliwego człowieka.

Imię Paulina pochodzi od męskiego Paulin, co po łacinie znaczy – “należący do Paulusa”, czyli Pawła. Paulina ma predyspozycje by zostać naukowcem, badaczem i wykładowcą uniwersyteckim. Bywa, że jest osobą pobudliwą. Lubi zmiany, nie przywiązuje wagi do rodziny, często lekceważy władzę.