KALENDARIUM POZNAŃSKIE – 10 CZERWCA

10 CZERWCA Słońce w znaku Bliźniąt

Dzień Portugalii – święto narodowe tego kraju. Obchodzone w rocznicę śmierci pisarza Luisa de Camoesa.
Gujana Francuska – Zniesienie Niewolnictwa
Jordania – Rocznica Powstania Antytureckiego

Cytaty na dziś:

– Bez wiary potykamy się o źdźbło słomy, z wiarą przenosimy góry. Soren Kierkegaard
– Nic tak nie wzmaga sił przeciwnika jak wyrządzona mu krzywda. Ignacy Paderewski
– Na ludzką pamięć nie można liczyć. Niestety, również na niepamięć. Stanisław Jerzy Lec

KALENDARIUM POZNAŃSKIE

1443 Król Władysław III (Warneńczyk) zakazuje pobierania ceł od mieszczan poznańskich.

1555 Król Zygmunt August potwierdził statut bractwa konwisarzy w Poznaniu i nadał burmistrzowi i radzie miejskiej w Poznaniu prawo patronatu kościoła parafialnego św. Marii Magdaleny, przysługujące dotychczas monarsze.

1923 Zwłoki Karola Marcinkowskiego złożono uroczyście w krypcie zasłużonych Kościoła św. Wojciecha w Poznaniu.

Tablica pamiątkowa na murze wokół Kościoła Św. Wojciecha, fot: wikipedia

1932 W późnych godzinach popołudniowych nadleciały mad Poznań eskadry samolotów. Zaczęło się bombardowanie Placu Wolności. Ludzie uciekali chowając się po bramach.

Mimo, że do rozpoczęcia wojny było jeszcze siedem lat Poznań już przegotowywał się na odparcie ewentualnych ataków. Ćwiczenia jakie zorganizowano w 1932 roku były uzupełnieniem obchodów Tygodnia Ligi Obrony Przeciwlotniczej i Przeciwgazowej. Powodem były mowy niemieckiego ministra Treviranusa, który twierdził, że Polsce należy odebrać Pomorze.

O zamiarze przeprowadzenia ćwiczeń z użyciem granatów dymnych i gazów łzawiących szeroko informowano na łamach lokalnej prasy to też trudno się dziwić, że 10 czerwca na Plac Wolności przybyły tłumy poznaniaków Ciekawscy porozsiadali się na ławeczkach. Zaludniły się okna domostw. Czekano

Około 18.00 zawyły syreny. Wyła elektrownia i Ceglorz. Parowozy na dworcu gwizdały bez umiaru, a ludzie… mieli ubaw. Nie wierzono w atak. Po kilku minutach głos syren zamarł. Nad placem pojawiły się samoloty. Chwilę później w okolicach obecnego budynku PKO odpalono pierwsze ładunki. Ludzie w popłochu chronili się bramach. Gaz wdzierał się do mieszkań.

Z okolicznych budynków na plac wybiegali policjanci w maskach przeciwgazowych. Pojawiły się ekipy chemiczne usuwające domniemane plamy po iperycie. Odezwał się karabin maszynowy ustawiony na dachu obecnego WBK. Alarm trwał sześć godzin. Dopiero koło północy zakończono manewry na placu. Ludzie zmęczeni wracali do domów. O piątej nad ranem znów wstało słońce. Wojny nie było. Na razie.. [Źródło: https://poznan.naszemiasto.pl/mroczny-poznan-zrzucili-gaz-na-poznan/ar/c1-1926869]

1945 W Poznaniu nasilono prace przy rozminowywaniu miasta po tragicznej śmierci dzieci na Głównej.

1950 W Poznaniu urodziła się Anna Jantar, właśc. Anna Szmeterling, jedna z najpopularniejszych polskich piosenkarek lat 70.

Zginęła w katastrofie lotniczej, 14 marca 1980 roku. Już od najmłodszych lat zdradzała talent muzyczny. W wieku czterech lat zaczęła uczęszczać do przedszkola muzycznego przy Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Poznaniu. Wtedy też dostrzeżono u małej Ani słuch absolutny. Potem przyszedł czas na Podstawową Szkołę Muzyczną, godziny przy fortepianie. Niewątpliwy talent i godziny ćwiczeń przy instrumencie zaowocowały. To ona, gdy miała 10 lat, została wybrana na występy do Filharmonii Poznańskiej, to ona spośród uczniów szkół podstawowych i średnich, mając niespełna 12 lat, wygrała konkurs pianistyczny.

Na teledysku do piosenki Gdzie nie spojrzę ty możemy oglądać Poznań w 1976 roku. Obok Anny Jantar wystąpił w nim aktor Michał Grudziński.

1952 Rankiem 10 czerwca 1952 roku, w Poznaniu w pobliżu skrzyżowania ulicy Królowej Jadwigi i Strzeleckiej podczas podchodzenia do lądowania rozbił się bombowiec Pe-2FT.

Na pokładzie zginęło trzech wojskowych a także sześć osób na ziemi – pracujących w tym rejonie robotników i przypadkowych przechodniów – a kilkanaście kolejnych odniosło obrażenia. Zdarzenie to przez kilkadziesiąt lat było utrzymywane przez władze w tajemnicy.

Około godziny 8:30 załoga poinformowała przez radio o problemach najpierw z prawym, a chwilę później z lewym silnikiem. Na podstawie relacji jednego ze świadków przypuszcza się, że samolot chciał awaryjnie lądować na Łęgach Dębińskich nad Wartą, kiedy jednak pilot zauważył tam dzieci grające w piłkę, poleciał dalej, być może chcąc lądować na niezabudowanym terenie przy Kościele Bożego Ciała. Pilot nie zdołał jednak już opanować samolotu, którego oba silniki były uszkodzone i doszło do katastrofy.

Samolot uderzył w skarpę wschodniego przyczółka budowanego wtedy mostu Królowej Jadwigi. Siła uderzenia wyrzuciła go w górę tak, że zawadzając jeszcze po drodze o słup trakcji tramwajowej, runął na ulicę kilkadziesiąt metrów dalej. Na skutek upadku eksplodowało paliwo i amunicja, a pożar momentalnie ogarnął drzewa i uszkodził okoliczne domy.

Nawigator, chorąży Stanisław Kuć jako jedyny z załogi przeżył moment upadku samolotu. Siła uderzenia o ziemię wyrzuciła go z kabiny. Zawieziony do szpitala przez przybyłych na miejsce kolegów lotników zmarł po kilku godzinach na skutek odniesionych obrażeń

Według relacji jednego ze świadków – 14 letniego wówczas Andrzeja Kaczmarkiewicza – tuż przed upadkiem samolot zaczął strzelać w powietrze z broni pokładowej, aby ostrzec osoby znajdujące się na ziemi (Silniki samolotu w tym momencie już nie działały, więc nie było słychać jak leci). Dzięki czemu część robotników pracujących na skrzyżowaniu zdołała się ukryć; relacja ta jednak nie została potwierdzona przez innego ze świadków – pracującego kilkaset metrów od miejsca tragedii w Zakładzie Eksploatacji Kruszywa, Zygfryda Polowego. Jeżeli dać wiarę słowom Kaczmarkiewicza to należy przypuszczać, że strzały oddano z kabiny tylnego strzelca, kaprala Józefa Bednareka.

Natychmiast po upadku samolotu miejsce katastrofy otoczono kordonem milicyjnym, starając się nie dopuścić do niego osób postronnych (mimo to wielu osobom udało się przedostać na miejsce, a niektórzy, zwłaszcza młodzi chłopcy, zabierali na pamiątkę fragmenty kadłuba i wyposażenia samolotu). Udaremniono próby sfotografowania miejsca wypadku przez Jerzego Stasiaka, studenta Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Poznaniu, odbierając mu aparat fotograficzny. O wypadku nie poinformowano w prasie ani w radiu, wiadomości o nim nie podała też rozgłośnia polska Radia Wolna Europa, która zaczęła nadawać swój pogram miesiąc wcześniej. Doniesienie o katastrofie pojawiło się jedynie w poufnym biuletynie Komitetu Miejskiego PZPR, przeznaczonym dla lokalnego kierownictwa partii komunistycznej. Wszystko to spowodowało, że fakt upadku samolotu w samym centrum Poznania, na skutek którego 9 osób zginęło, a kilkanaście odniosło rany, został na długie lata wyparty ze zbiorowej pamięci mieszańców miasta.

Źródła: Krzysztof M. Kaźmierczak, Ściśle tajne: nieznane fakty z historii Wielkopolski 1945–1989, dodatek do dziennika „Polska. Głos Wielkopolski”, 2009, s. 63–78, ISBN 978-83-88965-78-4., Krzysztof M. Kaźmierczak, Tajne spec. znaczenia, Zysk i S-ka, Poznań 2009, ISBN 978-83-7506-432-2., za wikipedia.pl ]

Samolot Pe-2FT w muzeum Wojska Polskiego w Warszawie, fot: wikipedia

10 czerwca 2008, w 56. rocznicę katastrofy, w miejscu upadku samolotu odsłonięto tablicę pamiątkową autorstwa Romana Kosmali. W tablicę wmurowano też fragment rozbitego bombowca, znaleziony przez jednego ze świadków w 1952 i przechowany do tego czasu.

1954 W Poznaniu urodził się Michał Boni, polski polityk, kulturoznawca, minister w rządach Jana Krzysztofa Bieleckiego i Donalda Tuska.

1978 Otwarto w Poznaniu Muzeum Literackie Henryka Sienkiewicza.

Władze miasta przeznaczyły na siedzibę Muzeum staromiejską kamieniczkę, wybudowaną w 1553 roku i stanowiącą niegdyś własność Jana Baptysty Quadro z Lugano – włoskiego architekta, budowniczego ratusza poznańskiego.

W poszczególnych salach umieszczono wyroby rzemiosła artystycznego, dzieła sztuki, książki – wszystkie związane albo z osobą samego Pisarza, albo nawiązujące do jego twórczości. Wśród najcenniejszych znalazła się kolekcja rzeźbiarza Franciszka Ksawerego Blacka (m.in. popiersie, odlew prawej dłoni i maska pośmiertna Henryka Sienkiewicza), rękopisy listów i utworów Pisarza, brudnopis „Listu otwartego do J. C. Mości Wilhelma II, króla pruskiego” przeciwko polityce pruskiej wobec Polaków, pamiętnik Marii Radziejewskiej (według słów pisarza „przedostatniej jego miłości”) i wiele innych.

Muzeum powstało w oparciu o kolekcję miłośnika twórczości pisarza, Ignacego Mosia. Jego fascynacja twórczością i postacią Pisarza rozpoczęła się już w okresie II wojny światowej. Wysiedlony do Kielc, poznał w pobliskim Oblęgorku rodzinę Sienkiewicza – syna Henryka Józefa i córkę Jadwigę Korniłowicz. Możliwość bezpośredniego obcowania z pamiątkami po Autorze Trylogii i jego rodziną, okazała się punktem zwrotnym w całym późniejszym życiu kolekcjonera sienkiewiczianów.

Fragment ekspozycji, fot: Biblioteka Raczyńskich

1986 Spotkanie pracowników telekomunikacji, w którym uczestniczyli m. in. dyrektor Okręgu Poczty i Telekomunikacji Antoni Karwacki oraz dyrektor Wojewódzkiego Urzędu Telekomunikacyjnego Henryk Storczyk, było okazją do podsumowania osiągnięć, omówienia trudności oraz perspektyw w tej dziedzinie łączności, a zarazem okazją do zaakcentowania innego ważnego momentu.

Tak się bowiem złożyło, że w roku stulecia założenia pierwszego telefonu w Poznaniu zarejestrowano w województwie poznańskim stutysięcznego abonenta. Została nim Wanda Łuczak. Abonentka otrzymała pamiątkowy dyplom. (KMP 3/87)

1987 W odpowiedzi na postulaty mieszkańców Winograd, Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne dokonało zmiany tras linii tramwajowych nr 10 i 22. Linia nr 10: Serbska – Głogowska – Dębieć; linia nr 22: Wilczak – Lampego – Wilczak.

1997 Wprowadzenie cyfry 8 przed sześciocyfrowymi numerami telefonicznymi w Poznaniu.

2004 W Poznaniu zmarła Fortunata Obrąpalska, polska fotograf (ur. 1909).

Fotografią zainteresowała się w 1935 pod wpływem męża Zygmunta (działacza ZPAF) oraz zaprzyjaźnionego Jana Bułhaka, którego poznała pod koniec lat 30. Na początku lat 40. mieszkała z mężem w Wilnie. Tam, w ich mieszkaniu, w 1941 i 1942 roku zorganizowano dwie konspiracyjne wystawy.

Od 1945 przeprowadziła się do Poznania, zapisała się do Stowarzyszenia Miłośników Fotografii, a w 1947 została członkiem Związku Polskich Artystów Fotografików. Współredagowała w latach 1948-1952 poznański “Świat Fotografii”. Po wojnie zainteresowała się surrealizmem i abstrakcją; starała się przenieść swe fascynacje do fotografii zaburzeniami stereotypowego widzenia.

Należała do poznańskiej grupy 4F+R, w szeregach której znajdowali się m.in. Alfred Lenica, Ildefons Houwalt, Feliks M. Nowowiejski. [fot. Muzeum Historii Fotografii]

2008 U zbiegu ulic Królowej Jadwigi i Strzeleckiej, został odsłonięty pamiątkowy obelisk upamiętniający ofiary katastrofy lotniczej, która wydarzyła się w tym miejscu 10 czerwca 1952 roku.

2020 Zamknęła się popularna księgarnia BOOKAREST w Starym Browarze. Rodzinne i lokalne biznesy, jak nasz, szybko i dotkliwie odczuły negatywne skutki pandemii. Mimo konstruktywnych propozycji i realnego programu pomocowego ze strony Starego Browaru, kontynuacja działalności stacjonarnej w dotychczasowej formie, wiąże się dla nas obecnie ze zbyt dużym ryzykiem – napisali na facebooku w pożegnaniu Księgarnia nadaj zamierza sprzedawać książki, ale w internecie. Po kilku miesiącach powrócono jednak do sprzedaży stacjonarnej na Łazarzu, przy ul. Kanałowej 10.

Ta klubo-księgarnia, która powstała w 2004 roku. Motywem przewodnim sklepu była książka i design. Elle Decoration uznało Bookarest za najbardziej designerską księgarnię na Starym Kontynencie, a InStyle za jedno z najmodniejszych miejsc w Polsce. Pięknie pakowali książki w szary ekologiczny papier.

Bookarest nowatorsko łączy klimat księgarni z maleńką kawiarenką, gdzie można wygodnie usiąść, wypić pyszną kawę, zjeść smaczne ciasto, posłuchać klimatycznej muzyki i poczytać ciekawe książki. [fot. https://www.facebook.com/Bookarest]

[foto Bookarest Stary Browar]

ZDARZYŁO SIĘ 10 CZERWCA

1258 Podpisano tzw. prowizje oksfordzkie – reformy ustrojowe w Anglii. Osłabiały władzę królewską, przez niektórych historyków nazywane są pierwszą konstytucją angielską.

1610 Pierwsi osadnicy holenderscy przybyli na wyspę Manhattan.

1793 W Paryżu otwarto Jardin Des Plantes pierwsze publiczne Zoo.

1807 Bitwa pod Lidzbarkiem Warmińskim. Jedna z największych bitew napoleońskich na terenach dzisiejszej Polski. Heilsberg, dziś Lidzbark Warmiński, poprzez swoje położenie stał się głównym ośrodkiem dowodzenia i oporu Rosjan i Prusaków.

1829 Odbyły się pierwsze zawody wioślarskie między uniwersytetami Oxford i Cambridge. Zwyciężył Oxford.

1836 Zmarł André Marie Ampère, francuski fizyk i matematyk. Twórca współczesnych podstaw elektrodynamiki, odkrył wzajemne oddziaływanie przewodników, przez które przepływa prąd elektryczny.

1902 H F Callahan otrzymał patent na kopertę z okienkiem.

1902 Urodziła się Małgorzata Fornalska, polska działaczka komunistyczna, żona Bolesława Bieruta, z którym miała córkę. (zm. 1944).

1911 Królowa Wilhelmina dokonała otwarcia muzeum – domu Rembrandta w Amsterdamie

1913 Francuski lotnik Marcel Brindejone des Moulinais na jednopłatowcu pokonał trasę Paryż-Warszawa w ciągu 14 godzin. W stolicy Polski wylądował na Polu Mokotowskim.

1914 Urodził się Henryk Tomaszewski, polski grafik, scenograf, ilustrator książek, jeden z twórców polskiej szkoły plakatu. (zm. 2005).

1921 Urodził się Philip Mountbatten, książę Edynburga, mąż Elżbiety II (“książę – małżonek”) królowej Wielkiej Brytanii i Irlandii.

1922 Urodziła się Judy Garland, amerykańska aktorka i piosenkarka. Jako aktorka dziecięca w 1939 wyróżniła się rolą Dorotki w filmie “Czarnoksiężnik z Oz”. Natomiast jej pozycję w Hollywood ugruntował udział w takich filmach, jak Spotkamy sie w St. Louis i Pirat, oba w reżyserii Vincentego Minnellego, Narodziny Gwiazdy G. Cukora, Dziecko Czeka A. Cassavetesa. Była żoną znanego reżysera Vincente Minnelli, a ich córką jest Liza Minnelli.

1926 Zmarł Antonio Gaudi y Cornet – hiszpański architekt. Stworzył własną odmianę modernizmu łącząc nowatorstwo konstrukcji ze swobodnym plastycznym ukształtowaniem budowli, twórca m.in. kościoła „Sagrada Familia” w Barcelonie. Urodził się 25 czerwca 1852 roku

1927 Prezydent RP wydał rozporządzenie o powołaniu Państwowego Zakładu Higieny.

1935 W Akron (stan Ohio, USA) powstała organizacja Anonimowych Alkoholików

1938 W Liege w Belgii urodziła się Violetta Villas (“VV”), właściwie Czesława Maria de domo Cieślak, primo voto Gospodarek, secundo voto Kowalczyk – polska i międzynarodowa artystka estradowa, śpiewaczka operowa i operetkowa, aktorka, kompozytorka, autorka tekstów. Jej głos jest charakteryzowany jako sopran koloraturowy o rozszerzonej skali, obejmującej 4 oktawy. Grała także w filmach pełnometrażowych: westernie kręconym w Colorado i atelier hollywoodzkim “Niebo z pistoletem”, gdzie u boka Glena Forda zagrała francuską dziewczynę, musicalu “Malowany wagon”, w roli Amerykanki u boku Lee Marwina czy w komedii “Ja już taka jestem” z Bobem Hope.

1947 Saab wyprodukował pierwszy samochód.

1961 Po raz pierwszy na rynku europejskim wprowadzono do sprzedaży pigułkę antykoncepcyjną.

1961 W Lewisham urodził się Maxi Priest, brytyjski wokalista reggae, z pochodzenia Jamajczyk. Debiutował albumem „You’re Safe”. W 1987 roku na krążku „Maxi” wspomagała go jedna z najsłynniejszych sekcji rytmicznych Sly & Robbie. Z płyty wylansował nową wersję przeboju Cata Stevensa „Wild World”. Inne znane piosenki to „Close To You”, która dotarła na top “Billboardu” w 1990 roku oraz ‘That Girl’ nagrane razem z Shaggym.

1963 W Oklahomie urodziła się Jeanne Tripplehorn, amerykańska aktorka. Zwróciła na siebie uwagę kreacją żony absolwenta prawa na Harwardzie (Tom Cruise) w dramacie sensacyjnym Sydney’a Pollacka Firma oraz jako Helen w filmie sci-fi Wodny świat (Waterworld, 1995) z Kevinem Costnerem.

1965 Urodziła się Linda Evangelista, supermodelka.

1966 Płyta “Monday, Monday” grupy Mamas & Papas uzyskała status “złotej płyty”.

1967 Nr 1 brytyjskiej listy przebojów: “Whiter Shade Of Pale” – Procol Harum.

1977 Firma Apple Computer sprzedała pierwszy komputer Apple II.

1977 W Gdyni urodził się Adam Darski „Nergal”, polski muzyk zespołu Behemoth. Absolwent Wydziału Filologiczno-Historycznego Uniwersytetu Gdańskiego.

1982 Od przedawkowania kokainy zmarł Rainer Werner Fassbinder, niemiecki reżyser filmowy i aktor. Twórczość filmowa Fassbindera jest dziś legendą. Od 21 roku życia, średnio tworzył jeden film na 100 dni przez 15 lat.

1983 W Gdyni urodził się Tomasz Makowiecki, polski gitarzysta i wokalista zespołu Makowiecki Band. Laureat Szansy na sukces.

1985 Urodziła się Matylda Damięcka, polska aktorka, celebrytka.

1991 W amerykańskiej ABC–TV rozpoczęto nadawanie serialu “Twin Peaks”.

1994 W Nowym Jorku Pink Floyd wystąpili z pierwszym koncertem promującym ich płytę “The Division Bell”. Koncert trwał 3 godziny i oglądnęło go ponad 65 tysięcy osób.

2001 Nr 1 brytyjskiej listy przebojów: “Angel” – Shaggy feat. Rayvon; UK Top Album: “Amnesiac” – Radiohead.

2002 Reprezentacja Polski w piłce nożnej przegrała z Portugalią 0:4 i odpadła z mistrzostw świata, (4 czerwca przegrała z Koreą 0:2). W meczu o nic Polacy wygrali z USA 3:1. 30 czerwca. Mistrzem świata została Brazylia po wygraniu z Niemcami.

2004 Zmarł piosenkarz Ray Charles (miał 74 lata).

Imieniny obchodzą: Bogumił, Edgar, Małgorzata, Walter, Diana

Małgorzata to imię wywodzące się z języka greckiego lub perskiego, oznacza perłę. W Polsce używane od XIII wieku w różnych formach swojskich i obcych, pełnych i zdrobniałych.

Przysłowia:

Deszcz na świętą Małgorzatę jest orzechom na stratę
Jaka Małgorzatka, takie będzie pół latka
Święta Małgorzta zapowiada środek lata.
W dzień świętej Małgorzaty pierwsze gruszki do chaty.
Ze świętą Małgorzatą upał przybiera kanikułę otwiera.

Kobieta perłowa bywa różna – od stałej w swych ideałach i przekonaniach, do całkiem chimerycznej o zmiennych wartościach. Często zmienia podjęte decyzje, dlatego w swym otoczeniu uchodzi za nieodpowiedzialną.

Walter, niemieckie waltan oznacza rządzić, heri – naród, lud, wojsko, czyli Walter to prowadzący wojsko, imię germańskie.

Mężczyzna o imieniu Bogumił jest inteligentny, umie szybko przystosować się do zmieniających się warunków życia i środowiska. Jest także dobrym obserwatorem, posiada zmysł krytyczny i lubi pochwały.

Edgara cechuje rozwaga, lecz mimo to nie brak mu inicjatywy, ani odwagi. Lubi dominować w towarzystwie. Często woli komplementy niż rzeczową krytykę. Potrafi kochać i pragnie być kochany.

Diana to wielka idealistka. Jest bardzo uczuciowa i wierna. Łatwo ulega nastrojom, pod ich wpływem mobilizuje się do działania. Brak jej wytrwałości w codziennej pracy i w trudach życia rodzinnego.