KALENDARIUM POZNAŃSKIE – 11 STYCZNIA

Słońce w znaku Koziorożca

Maroko – Uroczystość Deklaracji Niepodległości
Nepal – Dzień Jedności Narodowej
Dzień Wegetarian

Urodzeni 11 stycznia często realizują swe plany, to osoby o dużej inteligencji. Cechuje je przedsiębiorczość i inwencja, ale w działaniu zachowują powagę i ostrożność. Przy dobrej passie popadają w próżność, przy złej – przeżywają okresy depresji. Nie ufają nikomu, nie mają nawet przekonania do własnych poglądów i koncepcji.

Przysłowie: Styczeń zamglony, marzec ośnieżony.

KALENDARIUM POZNAŃSKIE

1513 Zmarł  kupiec Jan Dupka zwany Jan Witowskim, poznański rajca dożywotni od 1504 roku (siedzący 1511-12). Mieszkał od 1497 roku w domu przyrynkowym, piątym od obecnej Świętosławskiej, między Świętosławską a Wrocławską.

1628 Wojewoda inowrocławski Przyjemski objął urząd starosty generalnego Wielkopolski.

1649 Zmarł Andrzej Węgierski, wywodzący się z Ostroroga – duchowny i wybitny pisarz reformacyjny.

Po roku 1630 podjął współpracę z Janem Amosem Komeńskim, m.in. tłumacząc na polski jego Janua linguarum reserata (Drzwi języków otworzone, Gdańsk 1633). Prócz pracy duszpasterskiej Węgierski wiele uwagi poświęcał przygotowaniom do colloquium charitativum oraz zbliżeniu wyznaniowemu braci czeskich i kalwinów. We Włodawie napisał też trzyczęściowego Kaznodzieję (Kaznodzieja osobny, Kaznodzieja domowy, Kaznodzieja zborowy) oraz dzieło swego życia Historię reformacji w krajach słowiańskich wydaną anonimowo w 1652 r.

Utwór, który ukazał się po śmierci autora, nie wzbudził początkowo odpowiedniego zainteresowania. Dzięki emigrantom ariańskim w Holandii dzieło zostało ponownie wydanie (Amsterdam 1679) i wzbogacone o materiały do dziejów antytrynitaryzmu w Polsce. Do dziś stanowi jedno z najważniejszych źródeł do dziejów reformacji tej części Europy.

1847 Poznański “Dziennik Domowy” donosił o nowościach w świecie mody: “Najulubieńszym kolorem w ubiorach na ranne wzięcie jest waniliowy lub brunatno mahoniowy. We formach sukien przeznaczonych na wieczory i do teatru zachodzi wielka rozmaitość. Staniki zawsze są gładkie, powinny się z przodu otwierać, rękawy półdługie i spod nich dwa pod rękawki tulowe wyglądają; a mimo swej krótkości, są wycięte w kształt podkowy lub wyłogów muszkieterskich”.

1888 Na wsi pod Kamieńcem Podolskim urodził się Stanisław Tomasz Nowakowski, geograf, profesor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Pracował w Instytucie Geografii Handlowej na Uniwersytecie w Kijowie. Po kilku miesiącach udał się do Japonii i stąd wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie osiedlił się w Chicago. W 1922 przyjechał z misją naukową do Polski. Po powrocie do Stanów założył Towarzystwo Przyjaciół Kultury Polskiej.

Po raz drugi przybył do Polski z amerykańską misją rządową w 1923 i wówczas postanowił pozostać w kraju. Osiedlił się na stałe w Poznaniu i tam w 1924 powołano go na stanowisko kierownika Katedry Geografii Gospodarczej na Uniwersytecie Poznańskim w charakterze profesora zwyczajnego. Choć sympatyzował z ZSRR i komunizmem nie uczestniczył w życiu politycznym.

Był szczególnie wrażliwy na nędzę ludzką, zaznawszy w młodości niedostatku, a zwłaszcza na materialne troski młodzieży uniwersyteckiej, która u niego znajdowała zawsze pomoc i opiekę.

Zmarł w Poznaniu 10 marca 1938 i pochowany został na cmentarzu Ewangelickim na Górczynie, a jego pogrzeb przekształcił się w wielką manifestację polityczną. Jego żona Zofia pozostała w Stanach Zjednoczonych.

W Poznaniu wydał w latach 1929–1930 monumentalną Geografię gospodarzą Polski Zachodniej (t. 1-2), a która do czasów dzisiejszych zachowała wielką wartość naukową.

1895 Gościnny występ Heleny Modrzejewskiej w Teatrze Polskim w Poznaniu. Aktorka wywołała entuzjazm widowni.

Modrzejewska po raz pierwszy wystąpiła w Poznaniu w 1866 roku, jeszcze nie jako gwiazda, a aktorka krakowskiego teatru Koźmiana. Wówczas poznała swojego późniejszego męża, Karola Chłapowskiego. Tak opisuje moment poznania Chłapowskiego w swoich pamiętnikach:

Siedział w drugim rzędzie lóż, blisko sceny, oparty o balustradę, z brodą spoczywającą na rękach, wpatrzony w scenę. Jego ruchoma twarz, o nieco sarkastycznym uśmiechu, wyrażała zrozumienie dla każdego słowa grających aktorów i teraz zwróciła moją uwagę.

W roku następnym także gościła w Poznaniu z teatrem Koźmiana. W trakcie trzeciej wizyty, w 1868 roku z tym samym teatrem, wystąpiła w 38 wieczorach, w 35 różnych rolach, w tym przygotowała premierową rolę szekspirowskiej Julii. Tak o niej pisał Józef Szczublewski Arystokracja zjechała na to z połowy Wielkopolski, była przy narodzinach największej polskiej Julii.  Kolejny jej występ w Poznaniu miał miejsce w 1880 roku, w otwartym pięć lat wcześniej, Teatrze Polskim.

Była już wówczas aktorką o międzynarodowej sławie. Swój dochód w występów przeznaczyła w całości na fundusz imienia Kraszewskiego, uruchomiony na potrzeby Teatru Polskiego. Sukces był ogromny. Wyprzedano wszystkie bilety, mimo, że były droższe, niż normalnie. Owacjom i wyrazom hołdów nie było końca. Dyrektor, Franciszek Dobrowolski, błagał ją o dodatkowe spektakle.

Kolejne występy miały miejsce w latach: 1890 i 1895. Modrzejewską nazwano „wielką księżną Wielkopolski”, „monarchinią”, „wielce panującą”. Po raz ostatni wielka aktorka wystąpiła w stolicy Wielkopolski  w 1903 roku. Sukces był równie wielki, jak wcześniejsze. Podczas jednego ze spektakli, rzucono na scenę 280 bukietów kwiatów!

Teatr poznański był wówczas zaledwie prowincjonalną sceną, a samo miasto tylko etapem w drodze do innych, znacznie większych i sławniejszych miast, tym bardziej należy się cieszyć, że Modrzejewska zdecydowała się tu występować. Poznaniacy to docenili, hołubiąc ją jako królową sceny. Z Wielkopolską zaś związana była przede wszystkim przez osobę męża – Karola Chłapowskiego. Leżał jej też zapewne na sercu los Teatru Polskiego, jak sceny narodowej, którą wspierała.

Źródło: Poznańskie Historie, blog Macieja Brzezińskiego http://poznanskiehistorie.blogspot.com, fot: portret Heleny Modrzejewskiej Tadeusza Ajdukiewicza, rok 1880, wikipedia

1897 Urodził się Kazimierz Nowak, polski podróżnik, w latach 1931-1936 przebył samotnie kontynent afrykański z północy na południe i z powrotem (40 tys. km rowerem, pieszo, konno, na wielbłądzie oraz czółnem).

Już jako dziecko marzył by poznać Afrykę. Pracował jako reporter w poznańskiej prasie, a jednym z celów podjęcia podróży przez Afrykę była chęć utrzymania rodziny z honorariów za relacje, które były publikowane w prasie polskiej, a także francuskiej, włoskiej i brytyjskiej. W swoich listach i na zdjęciach z podróży do Afryki, obok osobistych przeżyć, uchwycił niezwykłą kulturę, bogactwo przyrody i życie duchowe kontynentu afrykańskiego. Wypowiadał się m.in. przeciw kolonializmowi.

Po powrocie, w listopadzie 1936 usiłował podjąć pracę we Francji jako fotoreporter, lecz bez skutku. Powróciwszy do kraju w grudniu 1936, wygłaszał odczyty na temat Afryki, które były bogato ilustrowane przeźroczami. Zmarł w niespełna rok po powrocie z podróży na zapalenie płuc, na skutek wycieńczenia organizmu malarią.

1919 Ostatnie likwidacyjne posiedzenie Wydziału Wykonawczego Rady Robotniczo – Żołnierskiej w Poznaniu.

1933 Urodził się Kazimierz Młynarz, działacz kulturalny i filmowy, publicysta i animator kultury.

W latach 1955-1956 był instruktorem poznańskiego Towarzystwa Wiedzy Powszechnej. Jeździł wtedy z wykładami po terenach Wielkopolski. W latach 1957-1965 pracował jako bibliotekarz w Bibliotece Uniwersyteckiej UAM. Od 1956 związany z ruchem dyskusyjnych klubów filmowych. Został prezesem Dyskusyjnego Klubu Filmowego Kamera. W latach 1968-1975 członek Krajowej Rady Artystycznej Kin Studyjnych. Był kierownikiem kina Muza w Poznaniu.

W 1955 debiutował na łamach Gazety Poznańskiej pamfletem na krytyków i recenzentów. Od 1956 do 1957 był członkiem zespołu redakcyjnego czasopisma Wyboje. Od 1960 do 1982 wygłaszał na antenie radia poznańskiego felietony filmowe pod pseudonimem Krzysztof Kazimierski. Od 1 listopada 1965 pracował w redakcji Nurtu (od 1 grudnia 1974 jako redaktor naczelny)

Inspirował i organizował imprezy filmowe w Poznaniu i Wielkopolsce. Przetłumaczył i opatrzył wstępem książkę Ingmara Bergmana Scenariusze (1973, 1977), a także napisał wstęp do Scen z życia małżeńskiego (1976). Przygotował do publikacji (wraz z Edmundem Makowskim) wspomnienia uczestników kampanii wrześniowej z Wielkopolski (Dni klęski, dni chwały). Był też animatorem ruchu pamiętnikarskiego Wielkopolan i konkursów pamiętnikarskich.  [Wikipedia]

Kino Muza – 1964 r. Foto: Jacek Kulm / Cyryl

1951 Zniesienie daniny na odbudowę Poznania.

1971 Poznańska parafia farna formalnie przekazała władzom świeckim zarząd nad Cmentarzem Zasłużonych Wielkopolan.

Nie jest pewne kiedy dokonano tu pierwszego pochówku, jednak na najstarszym zachowanym nagrobku, należącym do Moniki ze Szczanieckich Zakrzewskiej widnieje data 1813. Cmentarzem zainteresowano się w latach trzydziestych w związku z poszukiwaniem mogił działaczy niepodległościowych i powstańców. Wydział Kultury i Sztuki Zarządu Miejskiego odnalazł 24 groby takich osób i otoczył je opieką w r. 1936. W 1948 postanowiono, że stary cmentarz stanie się miejscem spoczynku zasłużonych Wielkopolan. Duże zainteresowanie mieszkańców miasta i regionu sprawiło, że w 1958 powstała Społeczna Komisja Cmentarza Zasłużonych. W 1959 na cmentarz przeniesiono szczątki 79 osób z likwidowanego cmentarza parafii św. Marcina przy ul. Towarowej.

1986 Otwarcie w Poznaniu, przy ulicy Wronieckiej Pracowni – Muzeum Józefa Ignacego Kraszewskiego. Ekspozycja oparta jest na zbiorach kolekcjonera i bibliofila Mariana Walczaka.

Stałą ekspozycją w Muzeum jest „Gabinet Kraszewskiego”. Są to dary wręczone pisarzowi w dniach obchodów jubileuszu 50-lecia twórczości literackiej, które odbywały się w październiku 1879 r. w Krakowie. Zgromadziło się tam wtedy ponad 11 tys. gości, którzy przez osiem dni składali hołdy „pracownikowi bez czasu lub z czasem potrójnym”. Pisarz otrzymał „257 darów najrozmaitszego rodzaju, 150 dyplomów i adresów, a ogólna liczba telegramów przysłanych na jego ręce wyniosła 509”.

Kraszewski dary zabrał ze sobą do Drezna, gdzie mieszkał już od blisko 20 lat, wkrótce stamtąd przekazał je Poznańskiemu Towarzystwu Przyjaciół Nauk. Dziś większość z nich jako depozyt PTPN i Muzeum Narodowego można oglądać w Pracowni-Muzeum. Wśród bogato oprawnych albumów i adresów jubileuszowych, kałamarzy z brązu i bursztynu, pucharów, znajduje się szczególna pamiątka: bogato rzeźbiony fotel, którego haftowane obicia przedstawiają herby 12 województw historycznej Wielkopolski. Zgromadzone tu dary są wyrazem hołdu dla pisarza, będącego centralną postacią polskiego życia kulturalnego i politycznego w XIX wieku.

1988 Uruchomiono automatyczne połączenia telefoniczne z Poznania do Austrii (0-038) i Jugosławii (0-043) [Źródło: Kronika Miasta Poznania, rocznik RLVII, nr 2, s.141]

1995 Upadłość Banku Komercyjnego Posnania S.A.

ZDARZYŁO SIĘ 11 STYCZNIA

347 W Hiszpanii urodził się Teodozjusz I Wielki, ostatni władca całego Cesarstwa Rzymskiego.

532 Bunt mieszkańców Konstantynopola zwany buntem “Nika”. Justynian nieomal utracił władzę.

1569 W londyńskiej katedrze pod patronatem królowej Elżbiety I zorganizowano pierwszą w dziejach loterię.

1599 Jacob van Necks odpłyną z Bantam na Jawie z ładunkiem pieprzu, goździków i gałki muszkatołowej.

1892 Paul Gauguin poślubił 13-letnią tahitiańską dziewczynę.

1922 Po raz pierwszy zastosowano, odkrytą w 1921 roku, insulinę, ratując życie ją 14-letniemu Kanadyjczykowi choremu na cukrzycę.

1928 Zmarł Thomas Hardy, angielski pisarz. Autor powieści z życia wsi angielskiej, m.in.. “Pod drzewem, pod zielonym”, “Z dala od zgiełku”, “Tessa d`Urbervilles”. Prochy Hardy’ego zostały złożone w londyńskiej katedrze Westminster Abbey, zaś jego serce pochowano na wrzosowiskach w Egdon. Urodził się 2 czerwca 1840 roku.

1936 Urodził się Marian Kociniak, aktor. Grał główną rolę w filmie Jak rozpętałem drugą wojnę światową.

1944 Urodził się Maciej Damięcki, polski aktor.

1946 W Albanii proklamowano komunistyczną republikę ludową.

1949 W berlińskim Deutsche Theater odbyła się premiera sztuki „Matka Courage i jej dzieci” w reżyserii Berloda Brechta. Była to pierwsza premiera założonego przez Brechta i Helen Weigel Berliner Ensamble.

1949 W Lidzbarku Warmińskim urodził się Bogdan Borusewicz, historyk, polityk. Członek KOR, NSZZ “Solidarność”, poseł na sejm od 1991, marszałek Senatu.

1962 Nr 1 brytyjskiej listy przebojów “The Young Ones” – Cliff Richard.

1963 W Los Angeles zainaugurowała działalność pierwsza prawdziwa amerykańska dyskoteka. Nazywała się “Whisky-A-Go-Go”. Przez lata nagrano tam wiele płyt koncertowych i była to prawdziwa wylęgarnia talentów – tam właśnie szef wytwórni Elektra odkrył grupę The Doors.

1964 Ukazał się pierwszy amerykański rządowy raport przestrzegający przed szkodliwością palenia.

1966 Urodziła się Edyta Bartosiewicz, wokalistka rockowa i gitarzystka, także kompozytorka i autorka tekstów.

1973 Urodziła się Joanna Brodzik, polska aktorka.

1977 Nr 1 amerykańskiej listy przebojów „You Make Me Feel Like Dancing” – Leo Sayer.

1978 Połączenie statku kosmicznego “Sojuz-27” z pilotowanym kompleksem orbitalnym “Salut-6”-“Sojuz-26”. Po raz pierwszy w historii kosmonautyki na orbicie okołoziemskiej utworzono kompleks naukowo-badawczy składający się ze stacji orbitalnej i dwóch statków kosmicznych.

1986 Numer 1 brytyjskiej listy przebojów: “West End Girls” – Pet Shop Boys. Był to pierwszy hit “numer jeden” i jeden z najważniejszych przebojów lat 80-tych.

1987 W Manchesterze w Anglii rozpoczęła się ostatnia trasa koncertowa zespołu Frankie Goes To Hollywood.

2001 Zmarł Jarema Stępowski – aktor i piosenkarz, odtwórca popularnych warszawskich piosenek. Wystąpił w ponad 20 filmach, m.in. w : “Królowej Madagaskaru”, “Upale” i serialu tv “Wojna domowa”, z którego pochodzi słynna kwestia : “Przepraszam, czy mają państwo suchy chleb? Dla konia.”

2001 Maciej Płażyński, Andrzej Olechowski i Donald Tusk zapowiedzieli utworzenie nowej centroprawicowej “platformy politycznej”. Początek Platformy Obywatelskiej.

2002 Do amerykańskiego obozu Guantanamo przybyli pierwsi więźniowie.

Imieniny obchodzą: Feliks, Honorata, Teodor, Matylda, Teofil, Anastazy, Feliks, Hilary, Hortensja, Hortensjusz, Hygin, Krzesimir, Małomir, Matylda, Mechtylda, Melchiades, Odon, Palemon, Palemona, Paulin, Salwiusz

Honorata, to żeńska forma imienia Honorat, oznacza osobę czczoną, szanowaną. Ceni cnoty i dobre obyczaje. Stała w przekonaniach, lubi prowadzić dysputy na temat ludzkich słabostek. Skłonna radzić innym, lecz sama nigdy rad nie przyjmuje. Lubi wolność myśli, słowa i czynu. Ma skrupulatny sposób myślenia. Nie uznaje rozwodów.

Feliks, imię łacińskie oznaczające człowieka szczęśliwego, życzliwego.
Mężczyźni o tym imieniu nie zawsze są szczęśliwi. Bywają niestali, niesłowni i przewrażliwieni. Posiadają krytyczny umysł, lecz nie zawsze się nim kierują, gdyż są na to zbyt uczuciowi. Lubią ładne stroje, wykwintną kuchnię i dalekie podróże. Cenią życie rodzinne.

Imię Matylda ma germańskie pochodzenie i oznacza “moc, siłę i walkę”. Lecz kobieta o tym imieniu nie jest wcale waleczna. W życiu kieruje się raczej intuicją, jest subtelna, wrażliwa i kulturalna. Umie stworzyć dobrą i harmonijną rodzinę, w czym bardzo pomaga jej zdolność łagodzenia konfliktów.