KALENDARIUM POZNAŃSKIE – 13 CZERWCA

Słońce w znaku Bliźniąt

Święto Żandarmerii Wojskowej

Urodzeni 13 czerwca odznaczają się ruchliwością, zmiennością i bystrym umysłem. Są ambitni, pomysłowi oraz wytrwali. Interesują się polityką i naukami społecznymi. Samokrytyczni, lecz skłonni do krytyki innych. Zbyt wiele uwagi poświęcają sobie i własnej karierze.

Imieniny obchodzą: Antoni, Herman, Lucjan, Grzegorz, Jan, Onufry, Gwidon

Cytaty na dziś:

Nie było wielkiego geniuszu bez przymieszki szaleństwa. Seneka Młodszy
Miłość to zwycięstwo wyobraźni nad inteligencją.

KALENDARIUM POZNAŃSKIE

1370 Po zgonie króla Kazimierza Wielkiego urząd wojewody poznańskiego złożył Pasek z Wolnicy. Oznaczało to, że zmiana władzy najwyższej powodowała też zmianę niższych przedstawicieli.

1729 W Okęciu urodził się Antoni Onufry Okęcki, biskup poznański, kanclerz wielki koronny. Odbudowę katedrę poznańską po pożarze z 1772 oraz przeprowadził reformę organizacyjną administracji diecezjalnej. (zm. 1793).

Katedra poznańska, fot: około 1880 r.

1775 Urodził się w Wilnie Antoni Henryk Radziwiłł, książę, polski polityk, namiestnik Wielkiego Księstwa Poznańskiego, kompozytor (zm. 1833).

W 1815 został mianowany pierwszym i jedynym księciem-namiestnikiem autonomicznego Wielkiego Księstwa Poznańskiego. Choć była to funkcja niemal wyłącznie reprezentacyjna, w początkowym okresie miał pewien wpływ na politykę, lecz później coraz bardziej ograniczał go rząd w Berlinie. Zdaniem polskich historyków, jego chwiejny charakter i lękliwe usposobienie sprawiły, że nie był w stanie zapobiegać polityce germanizacji.

Jako muzyk i kompozytor (nie posiadał jednak żadnego wykształcenia) dbał jednak o rozwój i ochronę kultury Wielkiego Księstwa.Interweniował w sprawie pozwolenia na wystawienie polskich sztuk w teatrze miejskim w Poznaniu w latach 1817, 1823, 1824 oraz 1829 co pogorszyło jego stosunki z władzami pruskimi. Doprowadził również do koncertu Niccolo Paganiniego w Poznaniu 19 maja 1829. Jego żona była bardzo przychylna Polakom; w 1830 założyła pierwszą żeńską szkołę – Szkołę Luizy (od imienia swej matki – księżniczki wirtemberskiej), która przetrwała do 1919. Obecnie tradycje kontynuuje VII LO im. Dąbrówki w Poznaniu.

Radziwiłł był uzdolnionym kompozytorem, wiolonczelistą, gitarzystą i śpiewakiem. Jego berliński pałac (od 1875 roku siedziba Kancelaria Rzeszy, gdzie rezydowali m.in. Bismarck i Hitler) pełnił funkcję ośrodka życia muzycznego, literackiego i teatralnego; do grona przyjaciół księcia należeli Johann Wolfgang von Goethe i Ludwig van Beethoven, który zadedykował mu uwerturę Zur Namensfeier (opus 115).

W swoim pałacyku myśliwskim w Antoninie, w pobliżu Ostrowa Wielkopolskiego (którego był właścicielem), gościł dwukrotnie (1827 oraz 1829) Fryderyka Chopina, który napisał dla niego Introdukcję i Poloneza na wiolonczelę i fortepian (opus 3); Chopin dał również 2 X 1828 koncert w poznańskiej siedzibie namiestnika. Pierwszy swój utwór zadedykował mu również Feliks Mendelssohn (Radziwiłł bywał częstym gościem w domu jego rodziców). Miejsce w historii muzyki zapewniło mu autorstwo pierwszej muzyki skomponowanej do Fausta (1808-1832, wystawiona w pełnej wersji w 1835 roku) J. W. Goethego napisanej w latach 1808-1831 w pałacu Ciszyca w Kowarach, a wystawionej po jego śmierci w 1835 w Berlinie. Skomponował również wiele pieśni. Był również rysownikiem i rytownikiem, pozostawił też nieliczne akwaforty: głównie portrety osób z najbliższego, arystokratycznego otoczenia.

Sam książę Antoni wraz z żoną spoczywa w archikatedrze w Poznaniu. (na podstawie wikipedii)

1859 W Lidzie urodził się Konstanty Gorski, polski kompozytor, skrzypek-wirtuoz. Działał także w Poznaniu, gdzie objął stanowisko koncertmistrza orkiestry Teatru Wielkiego, które zajmował do końca życia (zm. 1924)

Okres charkowski w życiu kompozytora – to czas aktywnej działalności pedagogicznej w Charkowskiej Średniej Szkole Muzycznej, działacza społecznego (m.in. był jednym z założycieli Towarzystwa Kulturalnego „Dom Polski” w Charkowie), dyrygenta orkiestry symfonicznej i założonego przez siebie Chóru Polskiego i Kościelnego, a także uwielbianego przez publiczność skrzypka oraz cenionego przez innych kompozytorów interpretatora ich dzieł (wielką estymą darzył go Piotr Czajkowski, uważając K. Gorskiego za jednego z najlepszych wykonawców jego Koncertu skrzypcowego D-dur[1])

Zmiany polityczne i ekonomiczne w Imperium Rosyjskim, głównie wybuch rewolucji październikowej w 1917 roku, w znaczący sposób wpłynęły na życie Konstantego Gorskiego. W warunkach zbliżającej się wojny domowej, nie widząc możliwości kontynuowania w Charkowie działalności artystycznej, K. Gorski wraz z rodziną wrócił do wolnej Polski. Najpierw do Warszawy, gdzie pracował jako taper w kinach „Colosseum” i „Wodewil”, a następnie do Poznania, gdzie objął stanowisko koncertmistrza orkiestry Teatru Wielkiego, które zajmował do końca życia.

Już po śmierci kompozytora, na deskach opery poznańskiej w 1927 roku wystawiono jego operę „Margier”. W okresie międzywojennym wykonane były również inne jego utwory, m.in. Missa Solemnis Es-dur (m.in. przez Koło Śpiewu im. Stanisława Moniuszki w Poznaniu), poemat symfoniczny Zaczarowane koło i Fantazja organowa f-moll (po raz pierwszy wykonał ją w 1920 r. Antoni Karnaszewski w Filharmonii Warszawskiej, trzy lata później w czasie obchodów kopernikowskich na uniwersytecie poznańskim Feliks Nowowiejski. Fantazja organowa K. Gorskiego wykonywana jest do dziś z niesłabnącym powodzeniem). Mieszkał przy ulicy Niegolewskich, gdzie na fasadzie kamienicy znajduje się pamiątkowa fasada. [źródło: Edward Wrocki, Konstanty Gorski. Życie i działalność 1859-1924, Warszawa 1924, wikipedia]

1884 Na Wołyniu urodził się Antoni Peretiatkowicz, naukowiec, prawnik, rektor Uniwersytetu Poznańskiego i sanacyjny polityk.

Do Poznania przeniósł się na początku 1919 i został powołany na Uniwersytecie Poznańskim profesorem zwyczajnym nauki o państwie i prawie państwowym.

Współorganizator Wydziału Prawa UP oraz jego pierwszy dziekan w latach 1919/20, a w latach 1920/21 pełnił funkcje prorektora oraz rektora w latach 1936/37. W latach 1919-1927 organizator i prezes Towarzystwa Prawniczego i Ekonomicznego w Poznaniu.

Został również w 1928 w Wyższej Szkole Handlowej w Poznaniu kierownikiem Katedry Prawa Państwowego i Publicznego, a w latach 1930–1936 był jej dyrektorem. Uczelnia dzięki jego staraniom w 1938 uzyskała prawa szkoły akademickiej z tytułem Akademii Handlowej, a w latach 1938/39 został jej pierwszym rektorem.

W 1939 był wysiedlony z Poznania, przeniósł się do Warszawy i do sierpnia 1944 wykładał w Szkole Handlowej profesora Edwarda Lipińskiego. Kiedy upadło Powstanie warszawskie, Peretiatkowicz wyjechał do Piotrkowa Trybunalskiego i tam na tajnych kompletach uniwersyteckich wykładał prawo administracyjne.

Do Poznania powrócił w marcu 1945 i na UP objął Katedrę Prawa Państwowego, wykładając równocześnie do 1951 w Akademii Handlowej. Na Sejmie PRL I kadencji był konsultantem Komisji Spraw Ustawodawczych oraz członkiem licznych instytutów naukowych. W Poznaniu piastował również godność prezesa Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Francuskiej i należał do działaczy Stronnictwa Demokratycznego. Zmarł 18 grudnia 1956 w Poznaniu i został pochowany na cmentarzu Górczyńskim.

Inauguracja roku akademickiego 1937/38 na Uniwersytecie Poznańskim. Pochód z kaplicy zamkowej do Auli Uniwersyteckiej. Widoczni od lewej: dziekan Wydziału Humanistycznego prof. Józef Morawski, duszpasterz akademicki ks. Teodor Taczak, dziekan Wydziału Lekarskiego prof. Stefan Dąbrowski, rektor Uniwersytetu Poznańskiego prof. Antoni Peretiatkowicz, dziekan Wydziału Prawa prof. Bohdan Winiarski, zdjęcie: Archiwum Polskiej Akademii Nauk / Cyryl

1893 Cesarz Wilhelm II odwiedził Poznań.

1940 Namiestnik Rzeszy w Kraju Warty Arthur Greiser zakazał Polakom wędkarstwa.

2021 Zmarł Marian Szymański, były dyrektor poznańskiego oddziału Telewizji Polskiej, poznańskiego radia oraz wicedyrektor Filharmonii Poznańskiej.

Jako dyrektor w TVP przebudował studio na ulicy Głogowskiej i je unowocześnił, co dało też nowy impuls Telewizji Poznańskiej, w tym przeprowadzkę do wyremontowanego budynku przy Alejach Niepodległości. Z jego inicjatywy poznańska telewizja zrealizowała wiele transmisji z prestiżowych wydarzeń, w tym z konkursu skrzypcowego im. Henryka Wieniawskiego.

Marian Szymański dokonywał rzeczy niezwykłych. To dzięki niemu przetrwało nagranie z festiwalu poświęconego Piotrowi Czajkowskiemu, który odbywał się tuż przed wybuchem stanu wojennego. Członkowie orkiestry mieli wpięte w suknie i fraki znaczki solidarności.

Okazało się, że te taśmy niekoniecznie miały ujrzeć światło dzienne. Po 89 roku, kiedy Marian Szymański został pierwszym dyrektorem telewizji w Poznaniu, te taśmy pokazano publiczności – mówił Wojciech Nentwig, dyrektor Filharmonii Poznańskiej.
Źródło: wspomnienie na stronie Filharmonii Poznańskiej: https://filharmoniapoznanska.pl/marian-szymanski-nie-zyje/

ZDARZYŁO SIĘ 13 CZERWCA

323 p.n.e. W Babilonie, nie uregulowawszy kwestii następstwa tronu, zmarł Aleksander III Wielki, król Macedonii, Grecji – jako Związku Korynckiego oraz Persji.

1231 Zmarł św. Antoni z Padwy, franciszkanin, patron małżeństw, pomaga w bezpłodności, gorączce oraz zarazie wśród zwierząt

1611 Wojsko polskie zdobyło oblegany od 2 lat Smoleńsk. Twierdza zagradzająca drogę do Moskwy oblegana była od 2 lat.

1667 Odbyła się pierwsza w dziejach transfuzja krwi dokonana przez Jeana Baptiste Denysa, lekarza króla Ludwika XIV. Przetoczył on 15-letniemu chłopcu krew jagnięcia.

1702 Urodził się Michał Kazimierz Radziwiłł, hetman wielki litewski. Ojciec Karola Radziwiłła Panie Kochanku, najbogatszy z Radziwiłłów, bez talentów i zasług zarówno w wojsku, jak polityce, służalczy wobec dworu, skarbił sobie popularność wśród szlachty urządzaniem wspaniałych biesiad i łowów. (zm. 1762).

1831 Urodził się James Clerk Maxwell, fizyk, sformułował teorie elektromagnetyzmu. Równania Maxwella są uważane za jeden z największych przełomów w historii fizyki. Na cześć ich odkrywcy jednostkę strumienia magnetycznego nazwano makswelem.

1842 Królowa Wiktoria jako pierwsza brytyjska monarchini wybrała się w podróż pociągiem. Tego dnia odbyła przejażdżkę na trasie Slough w Berkshire – Paddington Station w Londynie.

1872 Urodził się Jan Szczepanik – wynalazca, zwany polskim Edisonem.

Jest autorem 50 wynalazków i kilkuset opatentowanych pomysłów technicznych. W 1897 opatentował telektroskop, jedno z pierwszych rozwiązań w dziedzinie telewizji monochromatycznej. W latach 1918-1925 opracował system filmu barwnego, wysoko ceniony za bliskie realizmowi oddawanie kolorów. Pracował także nad odtwarzaniem filmu dźwiękowego. Udało się mu stworzyć pancerz kuloodporny, rodzaj tkaniny z cienkimi blachami stalowymi. Wynalazek ten przyniósł Szczepanikowi sławę, ponieważ obronił on przed zamachem króla hiszpańskiego Alfonsa XIII, który w ramach wdzięczności udekorował go najwyższym odznaczeniem państwowym.

1897 Urodził się Paavo Nurmi, fiński biegacz. Dziesięciokrotnie zdobywał tytuł mistrza olimpijskiego, 22 razy bił rekordy świata. „Latający Fin” nie specjalizował się, zdobywał laury zarówno na dystansie 1 mili, jak też na 10 km.

1906 W Krakowie powstał Klub Sportowy Cracovia (jako Akademicki Klub Footballowy), pierwszy klub piłkarski na terytorium obecnej Polski.

1928 Urodził się John Nash Jr, amerykański matematyk, ekonomista, laureat Nagrody Nobla. Nash cierpiał na schizofrenię paranoidalną, która wcześnie wyłączyła go z życia naukowego. Historia jego życia została zekranizowana w 2001 roku w filmie Piękny umysł (A Beautiful Mind), w którym główną rolę zagrał Russell Crowe.

1931 Urodził się Mieczysław Gajda, polski aktor. Jego głosem mówiły takie postacie jak Kaczor Daffy czy Smerf Ważniak.

1944 Urodził się Ban Ki-moon, południowokoreański polityk, minister spraw zagranicznych, sekretarz generalny ONZ.

1949 Urodził się Thierry Sabine, francuski motocyklista i awaturnik – fundator i założyciel Rajdu Paryż-Dakar (zm. 1986).

1951 W Lublinie urodził się Janusz Lewandowski, polski ekonomista, polityk, minister przekształceń własnościowych, eurodeputowany (PO), komisarz UE.

1954 Urodził się Andrzej Lepper, polski polityk, wicepremier, minister rolnictwa i rozwoju wsi, przywódca Samoobrony.

1957 Urodził się Michał Bajor, aktor i piosenkarz.

1958 W Polsce utworzono Ochotnicze Hufce Pracy.

1958 Umowa o wytyczeniu granicy państwowej między Polską a Czechosłowacją.

1962 Urodził się Cezary Pazura, aktor. Grał w filmach między innymi “Deja vu” i “Kiler” Machulskiego, “Pierścionek z orłem w koronie” Wajdy, “Psy”, “Kroll” Pasikowskiego, “Chłopaki nie płaczą” Lubaszenki.

1963 Urodził się Andrzej Morozowski, polski dziennikarz telewizyjny.

1970 Środki masowego przekazu podały, iż w Polsce w 1969 r. wykryto 1847 „bimbrowni”.

1973 W Sulejówku urodziła się Kasia Kowalska, polska piosenkarka.

1974 W biegu na 200 m rekord świata pobiła Irena Szewińska. W Poczdamie pokonała Niemkę, Renate Meissner-Stecher.

1975 Urodziła się Anita Lipnicka, wokalistka i autorka tekstów. Popularność zdobyła w grupie Various Manx. 28 Października 1996 ukazała się jej pierwsza płyta solowa „Wszystko się może zdarzyć”.

1977 Odbyła się premiera polskiej komedii filmowej Kochaj albo rzuć.

1985 Do EWG [dzisiejszej Unii Europejskiej] przyjęto Hiszpanię i Portugalię.

1986 Urodził się Måns Zelmerlöw, szwedzki piosenkarz (Brother oh Brother).

1986 Zmarł Dean Reed, amerykański piosenkarz, aktor. W ZSRR i NRD uzyskał status megagwiazdy. Przez wiele lat starał się odnieść sukces w rodzimym kraju, gdy to się nie powiodło wyjechał do Ameryki Południowej, gdzie cieszył się sporą popularnością, nazywany Red Elvisem. Dużo koncertował po świecie, między innymi w ZSRR, nie ukrywając a nawet afiszując się ze swoimi lewicowymi poglądami i otwarcie potępiając wojnę w Wietnamie (ur. 1938).

1987 Nr 1 amerykańskiej listy przebojów: „Always” – Atlantic Starr.

1995 Ukazała się płyta „Jagged Little Pill” Alanis Morissette. Jest to jedna z najlepiej sprzedawanych płyt wydanych przez debiutanta w historii, która osiągnęła globalny nakład ponad 20 mln kopii. Przebojami z krążka stały się piosenki “You Oughta Know”, “Ironic” i “Hand In My Poczet”.

1996 Nr 1 amerykańskiej listy przebojów: “The Crossroads” – Bone Thugs-N-Harmony.

1999 Nr 1 brytyjskiej listy przebojów: “Bring It All Back” – S Club 7.

2000 W Phenianie odbyło się pierwsze od czasu podziału w 1945 roku Półwyspu Koreańskiego na dwie części – spotkanie przywódcy KRLD, Kim Dzong Ila i prezydenta Republiki Korei Kim Dae Dzunga.

2007 Zmarł Jacek Skubikowski, piosenkarz, gitarzysta, kompozytor i autor tekstów piosenek. Miał 53 lata. Najbardziej znane utwory Skubikowskiego to “Śmierć dyskotece” (wyk. Lombard), “Droga pani z telewizji” (wyk. Lombard), “Taniec pingwina na szkle”, “Zawsze tam gdzie ty” (wyk. Lady Pank), “Tacy sami” (wyk. Lady Pank), “Na dobre i na złe” (wyk. Anna Jurksztowicz).

Imieniny obchodzą: Antoni, Herman, Lucjan, Grzegorz, Jan, Onufry, Gwidon

Antoni, imię wywodzące się od starożytnego rodu rzymskich patrycjuszy Antoniuszów, imię męskie, w Polsce używane od XV wieku. Mężczyzna o tym imieniu jest doskonałym znawcą charakterów. Bywa wszechstronnie wykształcony, a dzięki krytycznemu umysłowi odnosi poważne sukcesy. Sprzyja temu jego stały charakter, pewność siebie i lojalność wobec postanowień. Przy swej upartości i bezkompromisowości nie powinien zajmować kierowniczych stanowisk.

Znani imiennicy: Marek Antoniusz, cesarz rzymski, uległ czarowi Kleopatry, pokonany pod Akcjum; Antoni Padewski z XIII wieku, święty wzywany na pomoc w odnalezieniu rzeczy zgubionych, Antoni Bolesław Dobrowolski ( XIX / XX w.), geofizyk, uczestnik wypraw polarnych, Anton Bruckner (XIX w.), kompozytor austriacki, Antoni Czechow (XIX / XX w.), pisarz rosyjski, Antoni Dworzak (XIX / XX w.), kompozytor czeski.

Odpowiedniki obcojęzyczne: ang. Anthony, fr. Antoine, ros. Antonij, wł. Antonio.

Przysłowia;

Na święty Antoni pierwsza jagódka się zapłoni

Święty Antoni o gryce siać przypomni

Święty Antoni od zguby broni

Grzegorz: imię to wywodzi się od greckiego słowa gregorios „gorliwy, czuwający”. W Polsce pojawiło się w średniowieczu. Samych kanonizowanych i beatyfikowanych papieży noszących to imię było pięciu, było również siedmiu innych świętych tego imienia. Uważajcie na szefa Grzegorza! Astrolog twierdzi, że Grześ lubi komenderować innymi, jest oschły, a jego lodowaty potrafi zbić z tropu najbardziej pewnych siebie. Despota bez woli dyplomacji, często sam ściąga na siebie kłopoty. Ale trzeba przyznać, że jest skuteczny, gdy pracuje w zespole – pod warunkiem, że to on tym zespołem kieruje. Miewa chwile błyskawicznych i błyskotliwych działań.

Odpowiedniki obcojęzyczne: łac. Gregorius, ang. Gregory, fr. Grégoire, niem. Gregor, wł. Gregorio, ros. Grigorij.

Przysłowie: ”Wiedział Grześ, a od Grzesia cała wieś.”

Lucjan to pierwotnie przydomek, później imię męskie utworzone od imienia Lucjusz (Lucjusz to urodzony o świcie) Lucjan jest człowiekiem statecznym, dokładnym, solidnym i sprawiedliwym. Z przekonań jest konserwatystą, nie lubi szybkich i ciągłych zmian. Szanuje tradycje, jest wzorowym mężem, dobrym ojcem.

Imię Herman pochodzi z niemieckiego i oznacza pana, człowieka, męża. Mężczyznę o tym imieniu cechuje wielka mądrość życiowa, dociekliwość i dar obserwacji. Jest stały w poglądach i uczuciach.