KALENDARIUM POZNAŃSKIE – 13 WRZEŚNIA

Słońce w znaku Panny

Człowiek urodzony 13 września jest zrównoważony, o głowie jasnej i otwartej. Spokojnie, bez ostentacji zabiera się do dzieła i nie okazuje żadnej pretensjonalności. Nie odznacza się specjalną ambicją i nie ugania się za sławą lub uznaniem, ale postępuje w sposób naturalny. W miarę nadarzających się okazji życiowych — w sposób jak najprostszy zabiera się do czynu. Jego natura jest bardzo wrażliwa i czuła, co odnosi się zarówno do ciała, jak i duszy.

Wewnętrznie skłonny jest do czystości, a mimo to w życiu ma wiele do czynienia z najróżnorodniejszymi pokusami. Dzieje się to po części dzięki życiu, jakie zmuszony jest prowadzić — w związku z jego interesami i przedsięwzięciami. Ma on doskonałe pomysły i zręcznie potrafi je wcielać w czyn. Dobry mówca — potrafi również zręcznie wyrażać swe myśli piórem.

Cytaty na dziś:

•    Wielu ludzi nie wie, co robić z rękami, wtedy chwyta za pióro i pisze. Francois de la Rochefoucauld
•    Łotr chodzi z podniesionym czołem, bo dobrze się czuje w większości. Adolf Jończyk
•    Przy okrągłym stole zawsze zasiada za dużo ludzi. Leopold R. Nowak

KALENDARIUM POZNAŃSKIE

1431 Bitwa pod wsią Dąbki (na Kujawach). Drobne rycerstwo wielkopolskie przy pomocy chłopstwa zwyciężyło Krzyżaków.

1820 Rozpoczął obrady Sejm Królestwa Polskiego. Podczas obrad posłowie kaliscy, bracia Niemojewscy, wystąpili z protestem przeciwko wprowadzeniu w Królestwie cenzury.

1857 Urodził się Michał Drzymała – wielkopolski chłop walczący przeciwko niemieckiej kolonizacji. Po odmowie zezwolenia władz pruskich na budowę domu, zamieszkał w wozie cyrkowym. “Wóz Drzymały” stał się symbolem walki chłopów polskich z polityką germanizacyjną.

Michał Drzymała ze swoim nowym wozem w Grodzisku, fot: wikipedia

1896 We Lwowie urodził się Tadeusz Szeligowski, kompozytor i dydaktyk działający w Poznaniu. Patron Filharmonii.

Twórca m.in. opery “Bunt żaków”, baletów “Paw i dziewczyna”, “Mazepa” a także utworów symfonicznych, kameralnych i pieśni.

Na domu przy ul. Chełmońskiego 22 w Poznaniu, w którym mieszkał od 1947 r., w roku 1966 odsłonięto tablicę pamiątkową (proj. Józef Kopczyński).

Treść tablicy: W tym domu mieszkał i tworzył w latach 1947-1963 prof. Dr Tadeusz Szeligowski, wybitny kompozytor, twórca pierwszej opery w Polsce Ludowej (sic!).

W Poznaniu znajduje się także Szkoła Muzyczna jego imienia.

1925 Z udziałem prezydenta Prezydenta RP ochrzczono imieniem Bolesława Chrobrego i oddano do użytku most łączący Chwaliszewo z Ostrowem Tumskim.

Most, który powstał w okresie międzywojennym znajdował się na miejscu istniejącego od średniowiecza mostu Tumskiego (poważnie uszkodzonego w trakcie powodzi w roku 1888 i ostatecznie rozebranego po powodzi roku 1924). Współczesna przeprawa znajduje 40 metrów na południe od mostu otwartego w roku 1925.

Po odzyskaniu niepodległości władze Poznanie były świadome ograniczeń mostu Tumskiego. Mały prześwit tamował przepływ wody przy wysokim stanie Warty. Dodatkowo most posiadał nośność tylko 10 ton oraz wąską jezdnię. Decyzję o budowie nowoczesnej przeprawy przyspieszyła powódź w roku 1924, która 4 kwietnia spowodowała podmycie i zawalenie się jednego z przyczółków mostu.

Komisja budowy mostu postanowiła skorzystać z projektu prof. Lucjana Ballenstedta z roku 1920 zakładającego budowę przeprawy łukowej żelazobetonowej.

W dniach 11 i 12 września 1925 roku most pomyślnie przeszedł próby obciążenia. 13 września 1925 r. został uroczyście oddany do użytku przez Prezydenta RP. Most ochrzczono imieniem Bolesława Chrobrego – władcy Polski, który miał swoją siedzibę niedaleko otwieranej przeprawy. [Źródła: za poznan.wikia. Księga pamiątkowa miasta Poznania (s. 586), „Kronika Miasta Poznania” nr 9/1925, Poznań, Wydawnictwo Miejskie, 1925.

Zdjęcia: Most Tumski, początek XX wieku i powyżej Most Chrobrego oddany w 1925 roku, fot. fotopolska

1975  I sekretarz Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Edward Gierek przybył do Poznania i zapoznał się z ekspozycją Międzynarodowych Targów Jesiennych. Edwardowi Gierkowi towarzyszyli członkowie Biura Politycznego, sekretarze Komitetu Centralnego Edward Babiuch i Jan Szydlak.

1975 W Operze poznańskiej odbyła się premiera opery Feliksa Nowowiejskiego Legenda Bałtyku w reżyserii Sławomira Żerdzickiego. Kierownictwo muzyczne spoczywało w rękach Mieczysława Dondajewskiego. [Kalendarium Kroniki Miasta Poznania nr 1/76]

1978 Pierwszy mecz poznańskiego Lecha w europejskich pucharach, w Duisburgu KKS przegrywa z tamtejszą MSV, aż 5:0; w rewanżu na Stadionie im. 22 lipca Lech przegrał 2:5.

Pięciobramkowy pogrom w Duisburgu na zawsze trafił do annałów Lecha Poznań. Wszak w tak nieszczęśliwy sposób “Kolejorz” zadebiutował w europejskich pucharach. Co ciekawe, drużyna Lecha pojechała do Niemiec z koszulkami Warty Poznań. Okazało się, że to MSV zagra w niebiesko-białych barwach, a Lech nie ma w zanadrzu innego koloru strojów. W efekcie konieczne było… pożyczenie sprzętu od rywala zza miedzy i zaklejenie emblematu Warty, herbem Lecha.

Mecz był dla poznaniaków zupełnie wyjątkowy nie tylko ze względu na rozgrywki, w ramach których był rozgrywany. Podopieczni Jerzego Kopy nie grali wcale o wiele gorzej, niż zwykle w tym czasie w lidze, a jednak do przerwy przegrywali już 0:4. Sam szkoleniowiec był oszołomiony. Piotr Mowlik skapitulował czterokrotnie w ciągu kilkunastu minut, a wychwalany pod niebiosa w kraju bramkostrzelny duet napastników Okoński-Chojnacki, nie potrafił odpowiedzieć ani jednym trafieniem. W drugiej połowie Niemcy dorzucili jeszcze jednego gola, a ostateczny wynik skutecznie zniechęcił poznańskich kibiców do tłumnego stawienia się na rewanż.

Początek na europejskiej arenie nie był udany dla Kolejorza”, ale przed meczem w Poznaniu zespół nie miał już nic do stracenia. Jerzy Kopa postawił wszystko na jedną kartę. Efekt był już lepszy, ale najważniejsze, że Lech wkraczał właśnie małymi krokami w lata swoich największych sukcesów w historii. [Źródło: M Gościniak, na www.lechpoznan.pl]

1989 Poznaniak, profesor Krzysztof Skubiszewski został powołany na stanowisko ministra spraw zagranicznych w gabinecie Tadeusza Mazowieckiego. Utrzymał tę tekę w kolejnych gabinetach – Jana K. Bieleckiego, Jana Olszewskiego, Waldemara Pawlaka i Hanny Suchockiej (do 25 października 1993).

Krzysztof Skubiszewski w Ministerstwie Spraw Zagranicznych (fot. Piotr Skubiszewski, maj 1992, www.skubi.net)

1982 W Krzycku Wielkim urodził się Maciej Fortuna,, trębacz, kompozytor jazzowy i producent muzyczny. Wykłada jako adiunkt w klasie trąbki jazzowej w Akademii Muzycznej w Poznaniu.

W 2014 roku uhonorowany został Nagrodą Artystyczną Miasta Poznania. Jerzy Milian dedykował mu kompozycję Music For Mr. Fortuna, której premiera miała miejsce 17. grudnia 2016 roku.

Zaangażowany w akcje społeczne popularyzujące muzykę jazzową i jej gatunki pokrewne, formy interdyscyplinarne oraz wszystkie rodzaje sztuki, w których występuje element improwizacji. Współzałożyciel i twórca koncepcji programowych Stowarzyszenia Jazz Poznań. W roku 2018 reaktywował orkiestrę Poznańską Piętnastkę – big band radiowy, który działał w Poznaniu od 1956 do 1978 roku.

Pomysłodawca i kierownik projektu Stretch Milian a także projektu Poznań Miliana. Pomysłodawca kompozytor muzyki i reżyser całości w projektach multimedialnych Iłła, Fortuna Plays Szymborska, Muzyka na trąbkę, organy i sekstet jazzowy.

Ma w swoim dorobku kilkanaście w pełni autorskich płyt, między innymi: Maciej Fortuna Quartet „Lost Keys” – nominowaną do nagrody Fryderyki w roku 2011, Maciej Fortuna Trio: „Solar Ring”, “At Home”, “Jazz”,Fortuna/Dys “Tropy”, “Maciejewski Variations”, Maciej Fortuna Słowiański “Zośka”, “The Volcano Concert”. [wikipedia, https://www.maciejfortuna.pl/]

1987 Znów w poznańskim ZOO dokonano kradzieży. W nocy włamano się do remontowanego pawilonu z ptakami przy ul. Zwierzynieckiej. Zginęła para bardzo cennych papug żako. Za informacje, które mogłyby przyczynić się do odzyskania ptaków, dyrekcja ustanowiła nagrodę w wysokości 50 tys. zł. [fot. Zwiedzanie ZOO, kwiecień 1975, autor Stanisław Wiktor / Cyryl]

2007 Po generalnym remoncie otwarto Muzeum Archidiecezjalne.

Remont był możliwy dzięki dotacji Unii Europejskiej w ramach programu – Ochrona i zachowanie dziedzictwa narodowego. Poznańskie Muzeum Archidiecezjalne jest jedną z najstarszych tego typu instytucji w kraju i jedną z pierwszych  placówek  muzealnych  w  Poznaniu.

Założone zostało w ostatnim dziesięcioleciu XIX wieku (w latach 1894 -1898 ) przez ówczesnego Arcybiskupa Gnieźnieńsko-Poznańskiego – Floriana Stablewskiego.

Zalążkiem muzealnych zbiorów były obiekty przywożone do Poznania przez proboszczów, na wniosek specjalnie do tego celu wyznaczonego konsultanta – historyka sztuki dr. Bolesława Erzepki.  Muzeum pierwotnie znajdowało się w skasowanym przez Niemców, podczas Kulturkampfu, klasztorze Sióstr Karmelitanek (w miejscu dzisiejszej trasy Chwaliszewskiej). Dziś muzeum mieści się przy ulicy księdza Posadzego 2.

2019 Skwer pomiędzy aleją Wielkopolską i ulicą Nad Wierzbakiem nosi nazwę Czesława Janickiego – poznańskiego naukowca, zootechnika i genetyka, wykładowcy akademickiego związanego z Akademią Rolniczą – dzisiejszym Uniwersytetem Przyrodniczym, wicepremiera i ministra w rządzie Tadeusza Mazowieckiego.

We wspomnieniach współpracowników pan profesor pozostaje osobą, która była zawsze pogodna i otwarta na pomoc drugiemu człowiekowi, choć sam przeszedł wiele – doświadczył traumatycznych przeżyć w czasie II Wojny Światowej oraz pobytu w stalinowskim więzieniu. W momencie, w którym tworzyła się nowa historia, prof. Janicki uczestniczył ważnych dla kraju wydarzeniach.

W 1989 roku został wicepremierem i ministrem rolnictwa. Jako syn rolnika i osoba, która była zafascynowana wsią do końca pozostał wierny swoim ideom. Ten niezwykły zaszczyt traktował również jako wyróżnienie dla swojej uczelni. Niech dzisiejsze wydarzenie będzie świadectwem wdzięczności i pamięci o panu profesorze – mówiła podczas uroczystości Katarzyna Kierzek – Koperska, zastępczyni prezydenta Poznania. [Źródło: UMP]

ZDARZYŁO SIĘ 13 WRZEŚNIA

1321 13 lub 14 września 1321 roku – wg różnych źródeł – zmarł Dante Alighieri, włoski poeta. Autor m.in. “Boskiej komedii” – poematu opartego na całym dorobku myśli i sztuki średniowiecznej, uznawanego powszechnie za jedno z najwyższych osiągnięć artyzmu w ludzkiej kulturze.

1637 Koronacja Cecylii Renaty, żony Władysława IV. Po przeniesieniu dworu królewskiego z Krakowa do Warszawy ustalono, że koronacje będą się odbywać nadal w Krakowie. Jednak z powodu choroby Władysława, koronacja Cecylii Renaty odbyła się w Warszawie. Uznano to za samowolę króla, co spowodowało wydanie nowej uchwały sejmowej, utrzymującej Kraków miejscem koronacji.

1814 Francis Scott Key, będąc naocznym świadkiem ataku brytyjskiego na Fort McHenry w Baltimore, komponuje melodię “Star Spangled Banner”, który obecnie jest hymnem USA.

1894 Urodził się Julian Tuwim, poeta i satyryk, autor książek dla dzieci i młodzieży. Był współtwórcą kawiarni poetów “Pod Pikadorem”. Od 1920 r. czołowy poeta grupy poetyckiej “Skamander”, stały współtwórca i kierownik literacki warszawskich kabaretów “Czarny Kot”, “Miraż”, “Qui pro Quo”, “Banda”, “Cyganeria”. W latach II wojny światowej przebywał na emigracji, W 1946 wrócił do Warszawy. (zm. 27.12.1953).

1902 W sądzie Old Bailey Central Criminal Court w Londynie po raz pierwszy przedstawiono zabezpieczone odciski palców w charakterze dowodu oskarżenia.

1903 W Paryżu urodziła się Claudette Colbert, słynna gwiazda filmowa lat 30. i 40. Laureatka Oscara w 1934 roku za rolę w filmie Franca Capry “Ich noce” z Clarkiem Gablem. Film ten był pierwszym w historii, który dostał 5 Oscarów. Obdarzona temperamentem Colbert zagrała w 60 filmach, mówiono, że “w jej żyłach płynie szampan”. (zm. 30.07.1996).

1934 Szef polskiej dyplomacji pułkownik Józef Beck, w przemówieniu na forum Ligi Narodów oświadczył, że Polska nie będzie przestrzegać artykułu Traktatu Wersalskiego, w którym Wielkie Mocarstwa gwarantowały prawa obywatelskie mieszkającym w Polsce mniejszościom narodowym. Beck zapowiedział podporządkowanie się temu artykułowi dopiero, gdy podporządkują mu się również inne państwa np. Niemcy i Czechosłowacja.

1937 Z Madagaskaru wróciła polska komisja pod przewodnictwem majora Lepeckiego, która prowadziła tam studia na temat przydatności wyspy do osadnictwa.

1938 Urodził się Janusz Głowacki – prozaik i dramaturg, scenarzysta filmowy. Od roku 1981 mieszka w Stanach Zjednoczonych. Autor m.in. opowiadań “Wirówka nonsensu”, sztuk teatralnych: “Kopciuch”, “Polowanie na karaluchy”, “Antygona w Nowym Jorku”, scenariuszy do filmów: “Rejs”, “Polowanie na muchy”.

1943 W Warszawie urodził się Zbigniew Zapasiewicz, aktor. Role “Barwy ochronne”, “Bez znieczulenia”, “Matka Królów”.

1962 Numer 1 brytyjskiej listy przebojów: “She’s Not You” – Elvis Presley.

1959 Pierwsza rakieta “Łuna II” dotarła do Księżyca.

1984 W Wielkiej Brytanii uruchomiona została pierwsza fabryka płyt kompaktowych poza RFN i Japonią.

1985 Światowa Organizacja Zdrowia ogłosiła, że AIDS stało się ogólnoświatową epidemią.

1986 Nr 1 brytyjskiej listy przebojów: „Don’t Leave Me This Way” – The Communards.

1995 Polska ratyfikowała europejskie konwencje, dotyczące ochrony gatunków dzikiej fauny i flory europejskiej oraz jej siedlisk.

1997 Numer 1 brytyjskiej listy przebojów: “The Drugs Don’t Work” – The Verve.

Imieniny obchodzą; Apolinary, Eugenia, Eulalia, Filip

Imię Apolinary wiąże się z łacińskim słowem “apolinaris”, oznaczającym osobę “należącą do boga Apollina, Apolla”. Mężczyzna o tym imieniu ma wielkie cele, do których konsekwentnie dąży. Jest odważny, bezkompromisowy, w przekonaniach konserwatywny. Ma jednak nierówny charakter: bywa łagodny, a innym razem wybuchowy.

Filip to biblijne imię greckiego pochodzenia. Oznacza “przyjaciela, miłośnika koni”. Było imieniem królów macedońskich, później hiszpańskich i francuskich. Filip ma wrażliwą naturę, jest energiczny i pomysłowy, a nawet przebiegły. Przy tym obowiązkowy, szczery, sprawiedliwy i bardzo hojny.

Eugenia to kobieta sentymentalna, lekkomyślna i uparta. Jest mało praktyczna i zaradna, ale przy tym uczynna, zawsze gotowa pomagać wszystkim dookoła. Na pierwszy rzut oka wydaje się pogodna i wesoła, ale w głębi duszy jest bardzo melancholijna.