KALENDARIUM POZNAŃSKIE – 14 WRZEŚNIA

Słońce w znaku Panny

Kto się urodził 14 września ma skłonności do prowadzenia życia aktywnego, wykazuje też tendencje do zaniknięcia się w sobie. Pragnie nieraz być założycielem jakiejś nowej filozofii i chciałby stanowić epokę w życiu społeczeństwa. Istotnie udaje mu się zaciekawić swe otoczenie i dzięki swym zdolnościom nieraz cieszy się powszechnym uznaniem.

Jego zdolności analityczne są wybitne. Bada każdą rzecz jak najstaranniej, klasyfikuje, wyodrębnia, szereguje w systemy i od razu dostrzega jej potencjalną wartość. Mózg jego pracuje równie sprawnie jak i ręce, wykazując wielką akuratność w najdrobniejszych szczegółach.

Cytaty na dziś:

•    Prawdziwy nauczyciel powinien być zawsze najpilniejszym uczniem.. Maksim Gorki
•    Większego trzeba rozumu, aby czyjejś dobrej rady posłuchać, niż aby jej komuś udzielić. Maryla Wolska
•    Na emigracji – potężnieją zarówno zalety, jak wady. Melchior Wańkowicz

KALENDARIUM POZNAŃSKIE

1544 W Buku urodził się Stanisław Reszka, ksiądz, pisarz, dyplomata, sekretarz króla Stefana Batorego. Kształcił się w Collegium Lubranscianum w Poznaniu, we Frankfurcie nad Odrą a także w Wittenberdze, Lipsku i Perugii.

W roku 1559 został sekretarzem biskupa Stanisława Hozjusza. Był założycielem i fundatorem jedynego w Buku szpitala, opatem jędrzejowskim, kanonikiem kilku kapituł, a także był sekretarzem króla Stefana Batorego. Od 1592 roku przebywał w Neapolu jako poseł Rzeczypospolitej.

Utrzymywał kontakty z wybitnymi przedstawicielami kultury europejskiej. Był osobą cenioną i szanowaną w społeczeństwie.

O jego zasługach przy założeniu szpitala w Buku mówi m.in. wypis z 1737 roku, autorstwa Kaczkowskiego:

Szpital ten założonym jest kosztem Wielebnego niegdy Stanisława Reszki, opata jędrzejowskiego, murowany wraz z kaplicą dotąd nie poświęconą. Znajduje się w nim dwanaście izdebek i jedna wielka izba ogrzewana z obszerną kuchnią. Po śmierci Stanisława Reszki papież Klemens VIII wystawił w Neapolu pomnik z jego wizerunkiem wykutym w marmurze.

1893 Wielkie i renomowane restauracje piwne znajdowały się w Poznaniu przy reprezentacyjnym pl. Wilhelmowskim. Niektóre z nich posiadały bardzo starannie i komfortowo wyposażone ogródki koncertowe, nie bez racji nazywane “bawanami”, gdyż przeważnie pito w nich piwo.

Do takich należał otwarty w 1878 roku lokal “Kobylepole” pod numerem 5, którego długoletnim właścicielem był Antoni Duchowski. Prowadzono w nim wyszynk piwa jasnego składowego z Browaru Parowego w Kobylempolu i monachijskiego Lowenbrau. W 1893 roku lokal zmienił nazwę na “Restaurant Bavana”, a nowym właścicielem został Paul Mandel. Gospodarz zaprowadził stały wyszynk jasnego piwa eksportowego i ciemnego składowego z miejscowego Browaru Akcyjnego “Bavaria” , ciemnego piwa norymberskiego Siechena oraz prawdziwego angielskiego portera w oryginalnych beczkach. Specjalnością kulinarną zakładu była pieczona szynka w cieście i wieprzowe nogi.

„Dziennik Poznański”, nr 260 z 14 XI 1893 (ogłoszenie), Napoje alkoholowe w lokalach poznańskich na przełomie XIX i XX wieku, Waldemar Karolczak, KMP 4/2000

1911 Co się piło w Poznaniu.

Firma Gebruder Andersch, właściciele najstarszej poznańskiej winiarni „Pod daszkiem” obchodziła 75. rocznicę swego istnienia.

W początkach XX wieku w Poznaniu czynnych było ponad 40 większych i mniejszych winiarni i probierni, spośród których część połączona była z hurtowniami win i sklepami kolonialnymi, inne zaś z kawiarniami i cukierniami. Niektóre z nich istniały od kilkudziesięciu lat i były interesem rodzinnym. Najstarszym tego rodzaju lokalem w Poznaniu była czynna już od 1836 roku winiarnia słynnej firmy Gebruder Andersch Weingrosshandlung przy Starym Rynku 50, która, mimo że jej właścicielami byli Niemcy, nosiła polską nazwę “Pod daszkiem”. W mieszczącej się na parterze i na pierwszym piętrze winiarni prowadzono sprzedaż “wszelkiego rodzaju win po cenach umiarkowanych” w butelkach i na kieliszki.

Firma polecała jako swą specjalność górnowęgierskie wina tokajskie, począwszy od rocznika 1811 aż do najnowszych, w cenie od 85 fenigów za półlitrową butelkę, a ponadto światowej marki niemieckie wina mozelskie i reńskie, francuskie wina białe i czerwone – bordoskie i burgundzkie, hiszpańskie wina z rejonu Jerez de la Frontera, zwane sherry, portugalskie wina madera oraz niemieckie wina musujące i francuskie musujące białe wina szampańskie.

Na podstawie: Napoje alkoholowe w lokalach poznańskich na przełomie XIX i XX wieku, Waldemar Karolczak, KMP 4/2000

Fot: Rachunek firmowy: Gebruder Andersch,Posen – Weinhandlung ( Handel winem ) , Data dokumentu : 17.03.1905 r. Dokument – zamówienie na alkohol – na sumę 39,40 Reichs Mark

1921 Zmarł Jarogniew Drwęski, prawnik, pierwszy prezydent miasta Poznania po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku.

W dniu 11 listopada 1918, na wniosek Naczelnej Rady Ludowej, został mianowany przez Wydział Wykonawczy Rady Robotników i Żołnierzy pierwszym polskim nadburmistrzem Poznania, a wyłoniona w marcu 1919 polska Rada Miasta powierzyła mu 17 kwietnia 1919 stanowisko prezydenta Poznania. Sprawując ten urząd energicznie doprowadził do spolszczenia aparatu urzędniczego.

Następnie, 9 stycznia 1919 zorganizował Główny Urząd Żywnościowy, który sprawnie usunął braki w zaopatrzeniu ludności cywilnej miast. Dzięki staraniom Jarogniewa Drwęskiego uruchomiono 17 sierpnia 1919 Operę Poznańską, również z jego inicjatywy miasto przejęło Bibliotekę Raczyńskich i Teatr Polski.

Jego inicjatywy robót publicznych doprowadziły również do zmniejszenia bezrobocia. Jego projektem były również Targi Krajowe, które odbyły się w maju 1921. Dały one początek Międzynarodowym Targom Poznańskim.

Doprowadził również do powstania Związku Miast Polskich, którego był pierwszym prezesem. Jego kolejnym osiągnięciem był pierwszy projekt polskiej ordynacji miejskiej, która odegrała bardzo znaczącą rolę w unifikacji norm prawa miejskiego w Polsce. Na ten okres przypada również jego prezesura Towarzystwa Prawno-Ekonomicznego w Poznaniu oraz członkostwo w zespole redakcyjnym “Przeglądu Prawno-Ekonomicznego”.

Jarogniew Drwęski działał również aktywnie w dziedzinie sportu. Był organizatorem Klubu Wioślarskiego 04, Bractwa Strzeleckiego oraz Aeroklubu Polskiego w Poznaniu, którego prezesem został w październiku 1919 roku. Zmarł 14 września 1921 w Poznaniu. Pochowano go na Cmentarzu Zasłużonych Wielkopolan na Wzgórzu św. Wojciecha.

1923 W Poznaniu artystyczną działalność rozpoczął Teatr Nowy im. Modrzejewskiej.

Dziś kontynuatorem tradycji jest Teatr Nowy im. Tadeusza Łomnickiego.  Znajduje się w secesyjnej kamienicy wzniesionej w latach 1906 – 1907 na posesji przy ul. Dąbrowskiego 5 przez architektów i jednocześnie właścicieli Hermana Böhmera i Paula Preula.

W budynku znajdowała się sala widowiskowa “Bandolina”, która następnie stała się lokalem o charakterze kabaretu o nazwie “Alt-Posen Vergnügungslokal”. Po I wojnie światowej budynek przejął Zarząd Towarzystwa Bratniej Pomocy Studentów Uniwersytetu Poznańskiego, który wydzierżawił go spółce “Maski.

Teatr Nowy im. Heleny Modrzejewskiej”. Inauguracyjne przedstawienie miało miejsce 14 września 1923 roku. Teatr prezentował repertuar lżejszy. W 1937 roku teatr zbankrutował i został zamknięty. W 1973 Teatr Nowy reaktywowała Izabella Cywińska. 22 lutego 1992 roku podczas próby “Króla Leara” na deskach teatru zmarł Tadeusz Łomnicki. Dokładnie w dziesiątą rocznicę jego śmierci Teatr Nowy otrzymał jego imię.

1925 Do Przedsiębiorstwa Taboru Miejskiego dostarczono odręczną notatkę: “Uprzejmie proszę o wydanie zarządzenia oczyszczenia ul. Dąbrowskiego przed 13 b. m., ze względu na mające się odbyć w tym dniu uroczyste otwarcie przez p. Prezydenta Rzeczpospolitej Ogrodu Botanicznego oraz o dokładne skropienie wodą całej drogi, w razie potrzeby, w niedzielę 13 września.

1937 Urodził się Jan Astriab, kompozytor i pedagog.

Studiował kompozycję w klasie Stefana Bolesława Poradowskiego w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Poznaniu (dyplom w 1963). W latach 1973-74 uzupełniał wykształcenie w zakresie kompozycji i instrumentacji pod kierunkiem Warrena Bensona oraz muzyki jazzowej u Rayburna Wrighta w Eastman School of Music w Rochester w stanie Nowy Jork.

Od 1963 związany był z poznańską Akademią Muzyczną oraz jej Filią w Szczecinie, gdzie wykładał kompozycję, kontrapunkt i instrumentację. W latach 1987-90 pełnił jednocześnie obowiązki prorektora do spraw artystyczno-naukowych. Trzykrotnie był dziekanem Wydziału Kompozycji, Dyrygentury i Teorii Muzyki. Od 1993 kierował Katedrą Kompozycji i Teorii Muzyki. Współpracował także z Wyższą Szkołą Pedagogiczną w Słupsku.

W 1964 otrzymał wyróżnienie za Dwie wokalizy na sopran i 12 instrumentów (1964) na Konkursie Młodych Związku Kompozytorów Polskich, a w 1974 – III nagrodę za Diphtong II na orkiestrę symfoniczną (1974) na Konkursie Kompozytorskim im. Karola Szymanowskiego. Jego kompozycje były wykonywane na wszystkich ważniejszych estradach koncertowych w Polsce, a także na Węgrzech, w Rosji, na Litwie, w Armenii, Niemczech, Szwecji i Stanach Zjednoczonych. Działał aktywnie w Związku Kompozytorów Polskich. Współorganizował festiwale muzyki współczesnej, m.in. Poznańską Wiosnę Muzyczną i Warszawską Jesień.

Został uhonorowany Nagrodą Ministra Kultury i Sztuki I stopnia (1981), Nagrodą Artystyczną miasta Poznania (1984) oraz odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1995). Zmarł 29 marca 2005 w Poznaniu.

Jan Astraib otrzymuje Nagrodę Artystyczną Miasta Poznania, 1984, fot. A. Szozda, Cyryl

1939 Cyryl Ratajski ustąpił z funkcji prezydenta Poznania; Gerhard Scheffler został nadburmistrzem, a Otto Mann burmistrzem miasta.

ZDARZYŁO SIĘ 13 WRZEŚNIA

407 Zmarł na wygnaniu św. Jan Chryzostom zwany Złotoustym biskup Konstantynopola.

1454 Kazimierz Jagiellończyk wobec wojny z Krzyżakami wydał tzw. przywilej cerkwicki. Zobowiązał się w nim m.in. do niezwoływania pospolitego ruszenia bez zgody szlachty.

1523 W wieku 64 lat zmarł papież Hadrian VI. Był pierwszym Niemcem na papieskim tronie.

1741 Niemiecki kompozytor i organista Georg Friedrich Handel po 23 dniach nieprzerwanej pracy skończył swoje najsłynniejsze oratorium “Mesjasz”.
http://www.youtube.com/watch?v=76RrdwElnTU&feature=related

1812 Wielka Armia Napoleona wkroczyła do opuszczonej przez mieszkańców Moskwy.

1821 Zmarł Stanisław Kostka Potocki – polityk, współtwórca ustaw Sejmu Czteroletniego. Był też współzałożycielem Towarzystwa Przyjaciół Nauk, ministrem wyznań religijnych i oświecenia publicznego w Królestwie Polskim, pisarzem, autorem “Podróży do Ciemnogrodu”. (ur. 13.11.1775).

1852 Śmierć wybitnego angielskiego dowódcy Księcia Wellingtona, którego nazywano Żelaznym Księciem (Iron Duke). Naprawdę nazywał się Arthur Wellesley. Dowodził Brytyjczykami w bitwie pod Waterloo w 1815, w której porażkę poniósł Napoleon. Wellington był także brytyjskim premierem w latach 1828-1830. Zmarł w wieku 83 lat. Jego grób znajduje sie w Katedrze Św. Pawła w Londynie.

1867 W Niemczech ukazał się I tom “Kapitału” Karola Marksa.

1927 Zmarła Isadora Duncan, amerykańska tancerka. Życie straciła w niecodziennym wypadku, została uduszona własnym szalem, który zaplątał się w koła samochodu. Duncan rozpowszechniła naturalny i ekspresyjny taniec, wykonywany najczęściej w greckich szatach bez obuwia. Była sympatyczką komunizmu, w 1922 roku wyszła za mąż za radzieckiego poetę Sergiusza Jesienina. (ur. 27.05.1878).

1945 Podpisanie umowy z UNRRA o dostawach towarów do Polski.

1945 Urodził się Jerzy Zelnik, aktor. Grał między innymi w spektaklach “Sen nocy letniej” Szekspira, “Wojna i pokój” Tołstoja. Do najważniejszych ról filmowych należy tytułowa w “Faraonie” Kawalerowicza. Ponadto wystąpił w “Dziejach grzechu” Borowczyka, w telewizyjnych serialach “Doktor Murek”, “Królowa Bona” i “Epitafium dla Barbary Radziwiłłówny”.

1947 Urodził się Sam Neill, aktor amerykański. (Jurassic Park, Dead Calm, Piano)

1960 Irak, Iran, Kuwait, Arabia Saudyjska i Wenezuela utworzyły OPEC – Organizację Eksporterów Ropy Naftowej.

1970 Nr 1 amerykańskiej listy przebojów: „Ain’t No Mountain High Enough” – Diana Ross. To pierwszy solowy “numer jeden” w karierze wokalistki.

1974 Nr 1 amerykańskiej listy przebojów: „I Shoot The Sheriff” – Eric Clapton.

1982 W wyniku obrażeń odniesionych w wypadku samochodowym zmarła księżna Monako, Grace. Księżna Grace znana także jako Grace Kelly, była w przeszłości wielką gwiazdą w Hollywood. Kreowała role w 11 filmach fabularnych u boku tak sławnych aktorów jak Bing Crosby, James Stewart, Frank Sinatra czy Clark Gable. W 1956 roku przerwała karierę filmową, aby poślubić księcia Monako Rainera, z którym miała trójkę dzieci – Karolinę, Alberta i Stefanię.

1982 Inauguracyjne posiedzenie Trybunału Stanu.

1984 W Nowym Jorku w Radio City Music Hall po raz pierwszy przyznano nagrody MTV. Imprezę poprowadzili Dan Ackroyd oraz Bette Midler. Głównym laureatem został Herbie Hancock za video „Rock It”.

1995 Zmarł Bogusz Bilewski, aktor. Największą popularność przyniosła mu rola Kwicoła, zbójnika w telewizyjnym serialu “Janosik”. (ur. 1930).

1996 Nr 1 brytyjskiej listy przebojów: „Flava” – Peter Andre.

2000 W Maisons-Lafitte pod Paryżem zmarł Jerzy Giedroyć – publicysta, wydawca. Współtwórca czasopisma “Kultura” i kwartalnika “Zeszyty Historyczne”. Wielki autorytet moralny, intelektualny i polityczny.

2002 Nr 1 amerykańskiej listy przebojów: “Dilemma” – Nelly feat. Kelly Rowland; US Top Album: “Home” – Dixie Chicks.

Imieniny obchodzą; Roksana, Barnard, Cyprian, Irmina, Radomir, Siemomysł

Imię Roksana ma perskie pochodzenie od “raohsana” – “jaśniejąca, promieniująca”. Kobieta o tym imieniu dba o swój wygląd, czasami nawet przesadnie. Uwielbia drogie, wyrafinowane kreacje, wytworne lokale i wystawne życie. Ma przy tym głowę do interesów, szybko dorabia się dużych pieniędzy, co przynosi jej satysfakcję i szczęście. Rodzinę z reguły zakłada późno, ale jeśli już to zrobi bardzo dba o dom, jest dobrą żoną i wyrozumiałą matką.

Bernard jest imieniem o germańskim rodowodzie. Pochodzi od słów “bero” – “niedźwiedź” oraz “harti” – “silny” i określa tego “kto ma niedźwiedzią siłę”. Bernard jest silny, zdrowy, pracowity i żądny władzy. Upodobania do kierowania ludźmi często przysparzają mu zmartwień. W takiej sytuacji popada w melancholijny nastrój, a po dłuższym czasie może nawet stać się sceptykiem. Wtedy jest bardzo trudny w kontaktach z ludźmi, nie trafiają do niego żadne argumenty, całkowicie zamyka się w sobie.

Mężczyzna o imieniu Cyprian na ogół bywa niestały, niesłowny i zbyt przewrażliwiony. Często wykazuje zbytnią nerwowość i małą odporność psychiczną w trudnych sytuacjach życiowych. Zbyt wiele uwagi poświęca sobie i własnej karierze.