KALENDARIUM POZNAŃSKIE, 14 PAŹDZIERNIKA

Słońce w znaku Wagi

Dzień Edukacji Narodowej obchodzony w rocznicę powołania Komisji Edukacji Narodowej w 1773 roku; po raz pierwszy obchodzony w 1972 r.
Światowy Dzień Normalizacji – obchodzony w rocznicę założenia Międzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej w 1946 roku
Dzień Zmniejszania Skutków Klęsk Żywiołowych – uchwalony przez ONZ

Cytaty na dziś:

Znane są tysiące sposobów zabijania czasu, ale nikt nie wie jak go wskrzesić. Albert Einstein
Wiara pozwala nam pojąć, że istnieje coś Niepojętego. Anzelm z Canterbury

Prawa Murphy’ego – postać ogólna: Nie można żadnego urządzenia zrobić odpornym na głupotę, ponieważ głupcy są genialni.

KALENDARIUM POZNAŃSKIE

1257 Urodził się Przemysł II książę wielkopolski i król Polski.

Pochodził z wielkopolskiej linii dynastii Piastów. Był synem księcia wielkopolskiego Przemysła I i księżniczki śląskiej Elżbiety. Urodził się jako pogrobowiec, z tego powodu wychowywał się na dworze stryja Bolesława Pobożnego. Własną dzielnicę – księstwo poznańskie otrzymał w 1273. Sześć lat później, po śmierci stryja został księciem całej Wielkopolski.

Dzięki Kronice wielkopolskiej wiadomo, że urodził się w godzinach rannych, gdyż zgodnie z tekstem źródłowym, w czasie kiedy księżna Elżbieta powiła syna, kanonicy poznańscy śpiewali pieśni poranne. Na wieść o narodzinach chłopca duchowni radosnym tonem zaintonowali Te Deum lauda mus.

Przemysł II urodził się blisko cztery i pół miesiąca po śmierci ojca, był więc pogrobowcem. Niedługo po narodzinach biskup poznański Bogufał z Czerlina oraz kustosz poznański Baszko ponieśli małego księcia do chrztu.

1290 W Gnieźnie biskup Jakub Świnka otworzył obrady synodu prowincjonalnego.

Obecni także byli biskupi: poznański Jan, płocki Tomasz, kujawski Wisław i lubuski Konrad a także książę pomorski Mściwoj II oraz wielkopolski Przemysł. Prawdopodobnie wówczas Przemysł II zdecydował się za radą zebranych zrezygnować z Małopolski na rzecz Wacława II za odszkodowaniem pieniężnym.

1704 Wojska saskie rozpoczęły oblężenie Poznania w którym stacjonowała kilkusetosobową szwedzka załogę wojskową.

We wrześniu 1704 siły szwedzkie w mieście osiągnęły liczbę 3000 ludzi oraz 14 armat. Gdy pod miastem pojawiły się wojska saskie Brandta w sile 3500 ludzi oraz 6000 ludzi Jana Patkula, Szwedzi rozpoczęli przygotowania do obrony.

Początek oblężenia datowany jest na 14 października 1704 r. Oblegający zajęli stanowiska na pobliskich wzniesieniach, rozpoczynając bombardowanie miasta. Trwający kilka dni ostrzał nie przyniósł jednakże większych szkód zarówno Szwedom jak i mieszkańcom. Do dnia 24 października atakujący próbowali utworzyć wyłom w murach.

W dniach 28-29 października sprzymierzeni zasypali miasto bombami i kamieniami, kilka wypadów szwedzkich zostało powstrzymanych. Dwa dni później koło Bramy Wronieckiej powstaje ogromny wyłom o szerokości 80 kroków, nie było jednak spodziewanego szturmu oblegających. 2 listopada w obozie sprzymierzonych zarządzono odwrót, który nastąpił w nocy. Następnego dnia triumfujący Szwedzi wyszli z miasta podejmując marsz za uchodzącym przeciwnikiem. Straty szwedzkie podczas oblężenia wyniosły 11 zabitych i 28 rannych, straty sprzymierzonych były niższe.

Źródło: Kazimierz Jarochowski: Zdobywcy i okupanci staropolskiego Poznania. Wydawnictwo Miejskie, Poznań 2007, wikipedia

1904 W Krakowie urodził się Jacek Puget, rzeźbiarz, profesor akademicki, związany z Poznaniem.

Syn rzeźbiarza Ludwika Pugeta. Absolwent Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, uczeń Xawerego Dunikowskiego i Henryka Kuny. Profesor Akademii Sztuk Pięknych. Autor rzeźb: “Słoneczko”, “Popiersie dziewczyny”, “Ecce Homo”, , popiersie Jana Cybisa, Stefana Jaracza, Henryka Sienkiewicza, projekty scenograficzne dla przedwojennego teatru plastyków Cricot.

Tak artystę wspomina Ryszard Danecki, poznański kronikarz kultury w czasach PRL-u

Jednego dnia siedzieliśmy przy naszym stoliku koło pieca z pięknych kafli [w restauracji Smakosz] – kompozytor Ryszard Gardo, Stulek Hebanowski [dyrektor Teatru Polskiego] i ja – towarzyszył nam znakomity rzeźbiarz , profesor Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych Jacek Puget. Artysta ten oznaczał się kompletnym brakiem troski o swój wygląd zewnętrzny. Przez tych, którzy go nie znali, przyjmowany był za jakiegoś włóczęgę.  W pewnym momencie w „Smakoszu” pojawił się nobliwy kierownik literacki teatru Polskiego  dr Jerzy Koller. Akurat był to okres Międzynarodowych Targów Poznańskich i lokal był wyjątkowo wypełniony gośćmi. Nie znajdując wolnego stolika, przysiadł się do nas, chociaż niezbyt chętnie.

Kiedy Jacek Puget udał się do podziemnej toalety, aby tam założyć trzymaną w teczce świeżo kupioną koszulę, a brudną wyrzucić – Koller zapytał nas: – Panowie, kto to jest ten obrzydliwiec? – To Jacek Pudget – poinformowaliśmy go, znakomity rzeźniarz, profesor tutejszej uczelni plastycznej, przyjeżdża z Krakowa, prowadzi zajęcia….

Kiedy Puget wracał do stolika – Koller poderwał się i w półukłonie, z wyciągniętą po łabędziemu ręką  wyrecytował: – Jestem doktor Jerzy Koller, znałem tatusia pana barona! Jakże nie można było wybuchnąć śmiechem, ale Koller nie bardzo pojął, jaka jest przyczyna naszej wesołości….

Podkochiwał się także w jednej z młodziutkich córek Stulka i Ireny Maślińskiej. Raz zjawił się w ich mieszkaniu w Domu Aktora przy ulicy Żeromskiego z ogromnym bukietem. – Czy mógłbym się trochę odświeżyć, wykąpać? Zapytał na progu. Habanowscy zaniepokojeni jego długim pobytem w łazience i ciszą, zajrzeli do niej. Zobaczyli, że gość śpi, zanurzony po brodę w wodzie. Leżał w garniturze, bo zapomniał się rozebrać.

[Źródło: Ryszard Danecki, Od Smakosza do Fregaty. Na szlaku poznańskiej cyganerii artystycznej, Oficyna Wydawnicza G&P, Poznań 2010, s. 83-88, zdjęcie powyżej: Fragment ekspozycji w Pałacu Sztuk na Pewuce – Lwy Jacka Pugeta, w głębi obrazy Wojciecha Weissa Foto: Roman Stefan Ulatowski / MKZ – Cyryl]

1923 W krypcie zasłużonych Wielkopolan w podziemiach kościoła Św. Wojciecha złożono prochy wybitnych żołnierzy z epoki napoleońskiej: Józefa Wybickiego, generała Antoniego Kosińskiego i pułkownika Andrzeja Niegolewskiego z cmentarza w Niegolewie.

Panteon wybitnych Wielkopolan powstał na wzór krakowskiej Skałki z inicjatywy proboszcza Bolesława Kościelskiego. W tym celu powołano w 1922 roku Komitet Budowy Grobów Zasłużonych, pod przewodnictwem ks. biskupa Stanisława Łukomskiego. 10 czerwca 1923 roku jako pierwsze zostały przeniesione prochy Karola Marcinkowskiego (1800-1846).

1926 Urodził się Conrad Drzewiecki – tancerz, choreograf, założyciel Polskiego Teatru Tańca działającego w Poznaniu.

1950 Na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 14 października 1950 r. do miasta Poznania przyłączono: Fabianowo, Junikowo, Ławicę, Kotowo, Świerczewo i część gromady Luboń. [Izabela Szczepaniak, Jak Luboń stał się miastem, Informator Miasta Luboń, nr 11, listopad 2004, s. 10]

1955 Zmarł Zygmunt Wojciechowski, profesor Uniwersytetu Poznańskiego, twórca i dyrektor Instytutu Zachodniego, zajmującego się stosunkami polsko – niemieckimi.

Prof Zygmunt Wojciechowski (pierwszy po prawej) przed siedzibą Instytutu Zachodniego Foto: Instytut Zachodni

1961 Podczas VIII Krajowego Zjazdu Przedsiębiorstw Komunikacyjnych w Poznaniu zaprezentowano pierwszy w Polsce zmodernizowany wagon tramwajowy typu N o nr taborowym 161.

Oryginalnie wagon wyprodukowany został przez Stocznię Gdańską w 1951 roku. Pracownicy warsztatów na Gajowej podjęli wyzwanie i zmodernizowali pojazd. Wyróżniał się on wyglądem i drobnymi szczegółami wewnątrz tramwaju. [Źródło: MPK Poznań, zdjęcia za zgodą]

2013 Zmarł  Zdzisław Rozwalak, pierwszy przewodniczący Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego wielkopolskiej ”Solidarności” w 1980 r.

Był wtedy robotnikiem poznańskiej Fabryki Maszyn Żniwnych. Słynął z umiejętności twardej rozmowy z ówczesnymi partyjnymi władzami regionu. – Mówił to, co myślał. Tak jak Wałęsa nie miał żadnych kompleksów – opowiada Leonard Szymański, wówczas zastępca Rozwalaka. To Rozwalak był jednym ze współorganizatorów wielkiej uroczystości odsłonięcia Pomnika Ofiar Czerwca na placu Mickiewicza w czerwcu 1981 r.

W czasie stanu wojennego podpisał ”lojalkę”, ogłoszoną w prasie. Te słowa zraziły do niego wielu działaczy ”S”, ale Rozwalak odwołał je spektakularnie podczas konferencji prasowej z udziałem dziennikarzy zagranicznych, doprowadzając Służbę Bezpieczeństwa do furii.

Po upadku PRL Rozwalak działał w fundacji charytatywnej pomagającej niepełnosprawnym. W ostatnich latach był schorowany. Mieszkał z żoną w spółdzielczym mieszkaniu na os. Tysiąclecia. – Przez te lata niczego się nie dorobiłem. Taki mam jakiś charakter, że nie potrafię wykorzystać zwycięstw dla siebie – mówił. [za Gazetą Wyborczą]

Fot: Lech Wałęsa i Zdzisław Rozwalak podczas odsłonięcia pomnika Poznańskiego Czerwca, 28.06.1981, fot: Cyryl

ZDARZYŁO SIĘ 14 PAŹDZIERNIKA

530 Zakończyło się panowanie papieża Diskurosa

1066 Bitwa pod Hastings (właściwie rozgrywająca się na wzgórzu Senlac). Armia Króla Harolda została pokonana przez nadciągających od południa najeźdźców z Normandii dowodzonych przez Wilhelma nazwanego później Zdobywcą. Sam Harold zginął w bitwie a Wilhelm został pierwszym normandzkim królem Anglii, w której dziejach zakończył się okres anglosaski.

1140 Ogłoszono bullę protekcyjną dla biskupstwa pomorskiego z siedzibą w Wolinie (później w Kamieniu Pomorskim). Mimo polskich zabiegów biskupstwo pomorskie zostało pod bezpośrednim nadzorem stolicy apostolskiej.

1587 Arcyksiążę Maksymilian Habsburg, kontrkandydat Zygmunta III Wazy do tronu polskiego, podszedł z wojskami austriackimi pod Kraków zamierzając zdobyć miasto i koronować się w katedrze wawelskiej. Oblężenie grodu trwało do 27 listopada. Zbliżająca się zima zmusiła go do wycofania się i rezygnacji z dalszej walki o polski tron.

1644 Urodził się William Penn, angielski kwakier, założyciel Pensylwanii w Ameryce Północnej, gdzie znalazło schronienie wielu różnowierców z Europy.

1672 Szlachta zgromadzona pod Gołębiem zawiązała konfederację w obronie króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego.

1773 W Warszawie powołano Komisję Edukacji Narodowej, pierwszą w Europie instytucję oświatową o charakterze ministerstwa. KEN korzystając z dużych majątków pozostałych po skasowanym zakonie jezuitów dokonała gruntownej reformy uniwersytetów w Krakowie i Wilnie, utworzyła jednolity system szkolnictwa niższego i średniego, wdrażała także nowoczesne programy nauczania.

1806 W Bitwach pod Jeną i Auerstädt Francuzi rozgromili armie pruską i saską.

1809 Traktat pokojowy w Schömbrunn zakończył kolejną przegraną przez Austrię wojnę przeciw hegemonii Napoleona. Austria straciła pokaźną część swego terytorium m.in. część Niderlandów, Karyntię, Chorwację oraz część terytorium Polski, zagarniętego w I i III rozbiorze, które włączono do Księstwa Warszawskiego.

1810 Urodził się Henryk Dmochowski, rzeźbiarz, uczestnik powstań 1831 i 1863. Twórca pomnika Kazimierza Pułaskiego w Savannach (USA), popiersia Tadeusza Kościuszki i Thomasa Jeffersona (gmach Kongresu w Waszyngtonie) oraz pomnika Barbary Radziwiłłówny (Wilno). Zmarł 14 maja 1863 roku.

1851 W Londynie rozpoczęła działalność agencja prasowa Reutera – jedna z pierwszych agencji informacyjnych na świecie.

1864 Urodził się Stefan Żeromski, pisarz. Znaczną część młodzieńczych lat spędził w Kielcach. Przeżycia z tego okresu wykorzystał w powieści „Syzyfowe prace”, przedstawiającej walkę z rusyfikacją. Wielki rozgłos zdobył dzięki powieściom; „Ludzie bezdomni”, „Popioły”, „Dzieje grzechu”. Jego kandydaturę wysunięto do literackiej Nagrody, Nobla, o porażce przesądziły upowszechnione w Szwecji zarzuty o germanofobię i propagowanie „polskiej polityki imperialistycznej”. Zmarł 20.11.1925 roku.

1867 15 Ostatni japoński shogun Tokugawa podał się do dymisji.

1890 Urodził się Dwight Eisenhower, nazywany „Ike”, amerykański generał, 34, przez dwie kadencje prezydent USA. Był głównodowodzącym wojsk biorących udział w desancie Normandii w czerwcu 1944 roku. Zmarł 28 marca 1969 roku.

1896 Urodziła się Lilian Gish, aktorka amerykańska, uważana za gwiazdę kina niemego. Zmarła 27 lutego 1993 roku.

http://www.youtube.com/watch?v=su-o7mrebr4

1900 W Wiedniu Sigmund Freud rozpoczął leczenie swojej asystentki za pomocą psychoanalizy.

1915 Bułgaria przystąpiła do wojny po stronie państw centralnych.

1918 Utworzona we Francji 1 Dywizja Armii Polskiej wyruszyła na front w Lotaryngii.

1927 Urodził się Roger Moore, aktor brytyjski, słynny agent 007, James Bond oraz Simon Templer z serialu Święty.

1927 Zmarła Isadora Duncan, amerykańska tancerka pochodzenia irlandzkiego, reformatorka tańca scenicznego.

1930 Urodził się Mobutu Sese Seku, dyktator zairski.

1931 Hiszpańskie Kortezy uchwaliły rozdział kościoła i państwa.

1933 Niemcy opuściły Ligę Narodów i konferencję rozbrojeniową.

1934 Na zawodach lekkoatletycznych w Tokio, Polka Stanisława Walasiewiczówna pobiła rekord świata w biegu na 200 metrów czasem 23,8 sekundy.

1936 Urodziła się Barbara Sass-Zdort, reżyser. Autorka m.in. takich filmów jak: “Bez miłości”, “Krzyk”, “Tylko strach”, “Dziewczęta z Nowolipek.

1939 Urodził się Ralph Lauren, słynny projektant mody.

1940 W Lucknow w Indiach urodził się Cliff Richard czyli Harry Rodger Webb. Przez niektórych uważany jest za „brytyjskiego Presleya”. Śpiewał z towarzyszeniem zespołu Shadows, z którym w 1965 roku wystąpił w Polsce.

1943 Bunt więźniów w obozie koncentracyjnym w Sobiborze. Z obozu uciekło 300 z 600 więźniów, lecz większość poniosła śmierć na polu minowym. Więźniowie, którzy pozostali w obozie zostali rozstrzelani.

1944 Oskarżony o udział w zamachu na Adolfa Hitlera marszałek Erwin Rommel popełnił samobójstwo.

1944 Brytyjskie i greckie wojska wyzwoliły Ateny zajęte przez wojska niemieckie od kwietnia 1941 roku.

1944 Urodził się Udo Kier, aktor niemiecki (Warhol Dracula, Warhol Frankenstein).

1946 Urodził się Dan McCafferty, wokalista brytyjskiej grupy NAZARETH. (‘Love Hurts’)

1946 Urodził się Justin Hayward, wokalista grupy The Moody Blues. Grupa najbardziej znana jest z utworu „Nights In White Satin”. i W 1977 roku zadebiutował również jako solista albumem „Songwriter” (1977).

1947 Amerykański samolot Bell XL osiągnął prędkość 1078 km/h w locie poziomym i po raz pierwszy przekroczył barierę dźwięku.

1952 Urodził się Harry Anderson, aktor komediowy (“Night Court”, “Dave’s World”).

1952 W Nowym Jorku odbyło się pierwsze posiedzenie Zgromadzenia Ogólnego ONZ w nowo wybudowanej siedzibie.

1959 Zmarł Errol Flynn, aktor amerykański (Captain Blood).

1963 Po wydarzeniach poprzedniego dnia wokół londyńskiego teatru “Palladium” w prasie pojawiło się słowo beatlemania.

1964 W Tokio zakończyły się trwające od 1 października XVIII Igrzyska Olimpijskie, na których polscy sportowcy zdobyli 23 medale, w tym 7 złotych.

1967 Zmarł Stanisław Sosabowski, polski generał, w 1941 roku organizator samodzielnej brygady spadochronowej walczącej pod Arnhem. (ur. 8 maja 1892 r.).

1968 Pierwsza transmisja na żywo z Kosmosu, ze statku Apollo 7.

1977 Zmarł w wieku 73 lat BING CROSBY, słynny piosenkarz amerykański. Jego największym przebojem jest „White Christmas”, który sprzedał się w ponad 30 mln egzemplarzy.

1987 Zmarła Elżbieta Barszczewska, aktorka. W filmie zadebiutowała jeszcze jako studentka, szybko zdobyła niezwykłą popularność wśród publiczności i krytyki i stała się gwiazdą. (“Trędowata”, “Ordynat Michorowski”, “Znachor”). Urodziła się 29 listopada 1915 roku.

http://www.youtube.com/watch?v=Dm7NbAzh8J0

1988 Numer 1 amerykańskiej listy przebojów: „Red Red Wine” – UB40.

1990 Zmarł Leonard Bernstein, amerykański kompozytor i dyrygent. Obok Herberta von Karajana zaliczany był do najwybitniejszych dyrygentów XX wieku. Kiedy miał 25 lat, przypadek sprawił przełom w jego muzycznej karierze. W 1943 roku dyrygował w zastępstwie orkiestrą nowojorskich filharmoników i zdobył aplauz publiczności. Światową sławę przyniósł mu musical „West Side Story”, nowoczesne ujęcie tragedii Romeo i Julii.

1992 Rosja przekazała Polsce część dokumentacji zbrodni katyńskiej.

1999 Numer 1 amerykańskiej listy przebojów: “Smooth” – Santana with Rob Thomas; US Top Album: “Human Clay” – Creed.

2001 Nowym przewodniczącym Unii Wolności (dotychczasowy, Bronisław Geremek, zrezygnował po klęsce UW w wyborach parlamentarnych) został Władysław Frasyniuk. – Wybieramy przywódcę, który albo się sprawdzi, albo zgasi światło – powiedział Frasyniuk.

2002 Komisja Europejska podjęła decyzję o prawnym zastrzeżeniu nazwy “feta”; została ona zarezerwowana dla sera owczego produkowanego tradycyjnymi metodami w wybranych regionach Grecji.

Człowiek urodzony 14 października pragnie rozwinąć w sobie silną wolę i stale dąży w tym kierunku.

Nie łatwo pozwoli komuś wpływać na siebie. W obronie swych praw życiowych jest czujny i aktywny. Otwarty, szczery, niepodległy, wynalazczy — wykazuje zdolności do języków. Odbywa liczne podróże — niezbyt jednak dalekie. Czeka go w życiu dużo wysiłków i pracy. Nie zawsze jest dostatecznie uważny i punktualny. Lubi odkładać na później najważniejsze sprawy.

Co mu grozi? Wybranie nieodpowiedniej drogi w życiu, a także rozstanie się z przyjaciółmi. Grozi mu również zależność od innych i utrata rezultatów własnej pracy i wysiłków życiowych. Niepraktyczny — wysuwa się w życiu na stanowiska, do jakich nie ma kwalifikacji, — dzięki czemu nie może zrobić większej kariery. Jego projekty, jakie sobie układa na przyszłość — zapewne się nie zrealizują.

Imieniny obchodzą: Bernard, Gaudenty, Kalikst, Liwia

Bernard to imię pochodzenia germańskiego. “Bero” znaczyło niedźwiedź, a całe imię może określać tego, “kto ma niedźwiedzią siłę”. Bernard jest silny, zdrowy, pracowity i żądny władzy. Upodobania do kierowania ludźmi często przysparzają mu zmartwień. W takiej sytuacji popada w melancholijny nastrój, a po dłuższym czasie może nawet stać się sceptykiem. Wtedy jest bardzo trudny w kontaktach z ludźmi, nie trafiają do niego żadne argumenty, całkowicie zamyka się w sobie.

Gaudenty to imię łacińskiego pochodzenia, oznaczające człowieka “wesołego, radosnego, przyjaźnie usposobionego”. I taki właśnie jest Gaudenty. Otoczenie przepada za nim.

Kalikst to imię greckiego pochodzenia, oznaczające kogoś “najpiękniejszego, najlepszego”. Mężczyzna o tym imieniu jest szczery i uczciwy, brzydzi się kłamstwem. To człowiek skromny, który nigdy się nie przechwala. Dlatego niektórzy z jego otoczenia niedoceniają go, nie wiedząc nawet, ile ma zalet i jak dobrym jest przyjacielem.

Liwia jest systematyczna, pilna i bardzo pracowita. Przy tym punktualna i słowna. Lubi się ubierać bardzo elegancko, dużo wydaje na stroje, dba o swój wygląd, czasami nawet przesadnie. Jest lubiana przez towarzystwo, z reguły ma wielu przyjaciół i znajomych.