KALENDARIUM POZNAŃSKIE – 17 MAJA

17 MAJA Słońce w znaku Byka

Światowy Dzień Telekomunikacji – obchodzony w rocznicę założenia Unii Telegraficznej w 1865 r. (Obecnie Międzynarodowa Unia Telekomunikacyjna)

Imieniny obchodzą: Brunon, Paschalis, Weronika, Sławomir

Cytaty na dziś:

– To, czego twórcom brakuje w głębi, zwracają nam w długości. Monteskiusz
– Dopóki nie jesteśmy pewni – jesteśmy żyjący. Graham Greene
– W pralce automatycznej – mówi Falczak – można prać tylko te psy, które lubią się kręcić w kółko. Ludwik Jerzy Kern, O Wacusiu czyli saga rodu Falczaków (The Fakczaks)

KALENDARIUM POZNAŃSKIE

1805 W Wilkowie Polskim k. Leszna urodził się Teofil Klonowski, kompozytor i pedagog. Autor m.in. czterogłosowego opracowania pieśni Gaude Mater Polonia, melodii kolędy Bracia, patrzcie jeno. Działacz Towarzystwa Harmonia w Poznaniu. Zmarł 30 września 1876 w Rawiczu.
[Źródło: Beata Kamińska, Teofil Tomasz Klonowski Śpiewnik „Szczeble do nieba”. Studium źródłoznawczo-muzykologiczne, Polihymnia, Poznań 2009]

1882 W Słucku na Białorusi urodziła się Nadzieja (Nadieżda) Padlewska z domu Beriestwieniew, pianistka i pedagog.

Była jedną z najwybitniejszych pianistek polskich, jej gra miała cechy wirtuozowskie, przy pięknej barwie dźwięku, dużej ekspresji i wysokiej kulturze.

Była nauczycielką muzyki w gimnazjum w Petersburgu i w Moskwie. Od 1913 w większych miastach Rosji występowała z koncertami.  W 1922 wraz z mężem Leonem oraz synami  repatriowała się do Polski, a po krótkim pobycie w Warszawie zamieszkała w Poznaniu.

Tu założyła prywatną szkołę muzyczną (1924–1939), w której jej uczniem był m.in. Kazimierz Nowowiejski (późniejszy pianista i krytyk muzyczny). Prowadziła w Poznaniu oraz w wielu miastach polskich ożywioną działalność koncertową.

Występowała z recitalami oraz jako solistka koncertów symfonicznych grała często w radio. Okupację spędziła w Warszawie, gdzie w latach 1940–1944 prowadziła konspiracyjnie szkołę muzyczną i koncertowała z innymi polskimi artystami m.in. w „Kawiarni profesora Woytowicza”. W 1943 po stracie męża i synów osiedliła się w Katowicach. Uczyła tam w państwowych szkołach muzycznych. W 1952 w Poznaniu dała swój ostatni koncert.

1899 Urodził się Stefan Balicki, poznański pisarz, autor powieści  i nowel.

W 1925 roku po studiach roku podjął pracę polonisty w Prywatnym Gimnazjum im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Od razu dał się poznać jako znakomity pedagog z polotem literackim, uczący w sposób porywający i ciekawy, pełen życzliwości i wyrozumiałości, a jednocześnie – wymagający.

Pierwszą większą powieścią Balickiego, która zdobyła uznanie krytyki była Dziewiąta fala, wydana w 1930 roku. W latach 1932-1933 w Kurierze Poznańskim pisarz opublikował Małych ludzi. Przed wybuchem wojny Balicki zdążył jeszcze wydrukować dwie powieści: Ludzie na zakręcie wydaną w Poznaniu w 1937 roku oraz Dom wróżki, która ukazała się tuż przed wojną, w 1939 roku.

Publikował także m.in. w: Pamiętniku Warszawskim, Kurierze Poznańskim, Tęczy, Bluszczu, Dzienniku Poznańskim, Życiu Literackim, Gazecie Polskiej czy Wiciach Wielkopolskich.

Udział Balickiego w życiu kulturalnym międzywojennego Poznania nie ograniczał się do pracy nauczyciela oraz literata. W latach 1927-1928 należał do grupy literackiej Loża, która skupiła młode pokolenie poznańskich pisarzy, głównie absolwentów Uniwersytetu Poznańskiego. Akcja Loży propagująca twórczość młodych, zapewniła Balickiemu miejsce w Związku Literatów Polskich w 1933 roku.

Najbardziej spektakularną formą działalności Związku stały się Czwartki Literackie zainaugurowane 18 października 1934 roku w Pałacu Działyńskich, których Balicki był współtwórcą.

Balicki współpracował z poznańską rozgłośnią radiową, a jego słuchowiska Dziwny sen pana Łukasza i Wiosenny wiatr cieszyły się olbrzymim powodzeniem.

Był autorem dowcipnych piosenek satyrycznych i szopek literackich. Udzielał się w kilku kabaretach literackich, m.in.: w Różowej Kukułce, założonej w 1931 roku przez współtwórcę Zielonego Balonika – Ludwika Pugeta, oraz w Klubie Szyderców, który zadomowił się w kawiarni Pod Kaktusem przy Placu Wolności. Balickiemu w dowcipnych szopkach towarzyszył bardzo często Jerzy Gerżabek. Ich duet szybko ochrzczono występem „Balgera”, nazwa pochodzi od połączenia skrótów obu nazwisk.

Podczas okupacji przyłączył się do organizacji podziemnej i rozpoczął tajne nauczanie. Aresztowany 2 marca 1943 roku został osadzony w obozie koncentracyjnym w Forcie VII. Z obozu wielokrotnie wywożono na przesłuchiwania do gestapo, podczas których był bestialsko bity i torturowany. Zmarł po paru tygodniach, 29 marca 1943 roku w jednej z cel w Forcie VII. [fot: Pałac Działyńskich w roku 1935/ licencja CC]

1900 Położenie rzeczy dla przyszłego wiecu niewiast wielkopolskich kształtuje się  bardzo korzystnie. Nawet w sądownictwie zaznacza się zbawienna reakcya przeciw dotychczasowym zapatrywaniom i wyrokom w sprawie bezpłatnej nauki polskiego, pisał Dziennik Poznański 17 maja 1900 roku.

W tej mierze sąd okręgowy poznański wydał wedle „Pos N. Nachr” wyrok, który sądownictwu tamtejszemu zaszczyt przynosi.

Zamieszkała w Poznaniu nauczycielka p. Omańkowska, wielce zasłużona w sprawie walki o język polski udzielała dzieciom polskim bezpłatnie naukę polskiego czytania i pisania.

Za to otrzymała od policyi mandat karny na 100 marek oraz zagrożenie, że za każde dalsze sprawowanie nauki ta sama kara na nią spadnie. Zagrożona karą oświadczyła na to, że płacić będzie tylko na mocy wyroku sądowego. Przystąpiono do egzekucyi a gdy się nie znalazło przedmiotów, pokrywających karę, policya zarządała, żeby sąd okręgowy poznański odebrał od pani Omańskowskiej manifestacyjną przysięgę. Sąd jednak wniosek odrzucił albowiem przysięgi manifestacyjne odbierane mogą być tylko na podstawie wyroku sądowego. Nadto zakwestionował karne mandaty z powodu, że w nich nie zastrzeżono 14-dniowego terminu do protestowania.

fot: Strony reklamowe w Dzienniku Poznańskim, 17 maja 1900, powyżej Janina Omańskowska (Śląska Biblioteka Cyfrowa/cc)

1917 W Ostrzeszowie urodził się Ignacy Moś, twórca i honorowy kustosz Muzeum Literackiego Henryka Sienkiewicza w Poznaniu.

W czasie II wojny światowej spotkał dzieci Henryka Sienkiewicza – syna Henryka Józefa i córkę Jadwigę Korniłłowicz, której pomagał i uratował życie. To zaważyło na całej jego późniejszej działalności. Od tego czasu zaczął gromadzić wszelkie pamiątki po Sienkiewiczu, kupując je na terenie całego kraju. W Poznaniu prowadził udane interesy, a znaczną część pieniędzy przeznaczał na ciągle powiększającą się kolekcję. Znalazły się w niej listy autora Krzyżaków, fotografie, ok. 2 tys. książek (wydania polskie i obce), znaczna liczba medali, obrazy, grafiki i bibeloty.

W 1978 roku przekazał sienkiewicziana muzeom poznańskim, Muzeum w Ostrzeszowie, polskim szkołom i kościołom. 10 czerwca 1978 roku nastąpiło uroczyste otwarcie Muzeum Literackiego Henryka Sienkiewicza w Poznaniu. Zbiory umieszczono w starorynkowej kamieniczce przekazanej na ten cel przez miasto. Darczyńca zastrzegł, że zbiory na zawsze muszą pozostać w Poznaniu, że są niepodzielne, a opiekę nad nimi sprawować odtąd będzie Biblioteka Raczyńskich. Oprócz ekspozycji stałej w muzeum przygotowywane są wystawy czasowe związane z historią i literaturą.

Odznaczenie Zasłużony dla Miasta Poznania przyznano Ignacemu Mosiowi uchwałą Rady Miasta z 15 maja 2001 roku. Zmarł 14 grudnia 2001 roku w Poznaniu.

2007 Lech Poznań jako pierwsza drużyna w kraju uruchomił swoją telewizję klubową.

ZDARZYŁO SIĘ 17 MAJA

1510 Zmarł Sandro Botticelli, włoski malarz epoki Odrodzenia, jeden z najwybitniejszych przedstawicieli szkoły florenckiej, twórca obrazu „Narodziny Wenus”.

1606 W wyniku spisku został zamordowany Dymitr I Samozwaniec (wł. Grigorij Otriepiew), car moskiewski w latach 1605–1606.

1673 Louis Joliet & Jacques Marquette rozpoczęli wyprawę badawczą rzeką Misissippi.

1727 Piotr II, dwunastoletni wnuk Piotra I Wielkiego został carem Rosji, rządzonej od tej pory w zasadzie przez dworskich faworytów. Państwo rosyjskie przekształcona przez Piotra I w europejskie mocarstwo pod nieudolnymi rządami Piotra II utraciło pozycję gospodarczą i polityczną.

1792 Na Manhattanie powstał zalążek nowojorskiej giełdy – New York Stock Exchange.

1814 Dania odłączyła się od unii norwesko – szwedzkiej.

1861 Po raz pierwszy w historii wczasowicze wyjechali na zagraniczną wycieczkę nie martwiąc się o zakwaterowanie i wyżywienie. Takie nowoczesne wycieczki zaczął jako pierwszy sprzedawać londyński przedsiębiorca Thomas Cook. Wspomniana grupa spędziła sześć dni w Paryżu.

1861 Amerykanin Thomas Sutton wykonał pierwsze zdjęcie barwne (tartanowa wstążka)

1870 Urodził się Lucjan Rydel, poeta, dramaturg, prozaik i tłumacz. Popularny w środowisku literacko-artystycznym Młodej Polski, prototyp Pana Młodego z „Wesela” Wyspiańskiego, autor baśni scenicznej „Zaczarowane koło”, widowiska jasełkowego „Betlejem polskie”, tragedii historycznej „Zygmunt August”.

1883 Szwedzki fizykochemik Svante August Arrehenius doznał “olśnienia”, które przyczyniło się do odkrycia przez niego teorii dysocjacji elektrolitycznej. Za to odkrycie otrzymał Nagrodę Nobla. Teoria mówi, że w roztworach wodnych następuje rozkład cząsteczek elektrolitów (kwasów, zasad i soli) na jony. To dzięki tej teorii stał się możliwy szybki rozwój metod analitycznych w chemii.

1899 Królowa Wiktoria położyła kamień węgielny pod Victoria and Albert Muzeum w Londynie.

1924 Urodził się Kazimierz Dejmek – aktor, reżyser, dyrektor, minister kultury. Jeden z najwybitniejszych twórców w dziejach polskiego teatru. Do historii sceny polskiej przejdą m.in. takie inscenizacje jak: “Żywot Józefa”, Historyja o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim”, “Dziady”.

1961 Urodziła się Enya, irlandzka wokalistka, pianistka i kompozytorka. Naprawdę nazywa się Eithne Brennan, a po irlandzku Ni Bhraionain. W 1980 roku dołączyła do założonej cztery lata wcześniej grupy Clannad. Opuściła ją dwa lata później i rozpoczęła karierę solową. Sławę przyniósł jej wydany w 1988 roku album „Watermark”, z którego pochodził wielki przebój „Orinoco Flow”. Inne przeboje to „Caribbean Blue”, „Storms In Africa” i „Only If”. W 2002 roku wykonała temat „May It Be” pochodzący z obrazu „Władca Pierścieni: drużyna pierścienia”, za który otrzymała nominację do Oscara.

1970 Urodził się Jordan Knight (wł. Jordan Nathaniel Marcel Knight), wokalista i klawiszowiec grupy New Kids On The Block.

1973 Senat USA rozpoczął przesłuchania w związku z aferą Watergate.

1973 Premiera “You are the Sunshine of my Love” Stevie Wondera.

1974 Na pierwszym miejscu amerykańskiej listy przebojów – utwór The Locomotion w wykonaniu tria The Grand Funk Railroad.

1983 Nr 1 amerykańskiej listy przebojów: „Let’s Dance” – David Bowie.

1986 Your Latest Trick – Dire Straits, Nr 1 w 217 notowaniu Listy Przebojów Trójki.

1993 Intel wypuścił na rynek nowy procesor Pentium.

1994 W Krakowie i Katowicach odbyyła się polska premiera filmu “Backbeat”, opowiadającego o początkach The Beatles. W krakowskiej premierze udział wzięli odtwórcy głównych ról: Sheryl Lee (Astrid Kirchnerr), Stephen Dorff (Stuart Sutcliffe), Ian Hart (John Lennon) i Gary Bakewell (Paul McCartney).

http://www.youtube.com/watch?v=zrLGwxh47pM

1997 Nr 1 brytyjskiej listy przebojów: „You’re Not Alone” – Olive.

1998 Nr 1 brytyjskiej listy przebojów: „Under The Bridge” – All Saints.

2007 Zmarł Wiktor Zin, architekt i rysownik. Był autorem popularnego cyklu telewizyjnego “Piórkiem i węglem”, w którym przybliżał widzom osiągnięcia architektury krajowej i światowej, ilustrując jednocześnie wykład rysunkami węglem.