KALENDARIUM POZNAŃSKIE – 17 WRZEŚNIA

Słońce w znaku Panny

Dzień Pamięci Sabry i Szatili – ustanowiony z inicjatywy Ligi Arabskiej w roku 1983 dla upamiętnienia masakry ludności palestyńskiej na przedmieściach zachodniego Bejrutu 1982 r

Cytaty na dziś:

•    Łatwiej wołu zjeść, niż na cielę zarobić.
•    Właściwością człowieka jest błądzić, głupiego – w błędzie trwać. Cyceron.
•    Na pomysły wpadamy często. Znacznie rzadziej na rozwiązanie. Zbigniew Waydyk

KALENDARIUM POZNAŃSKIE

1484 Poznański burmistrz Jerzy Bok nie żył już przed 17 września 1484 r., kiedy to został określony jako zmarły.

Postać Jerzego Boka urasta do rangi jednej z najważniejszych osobistości XV-wiecznego Poznania. Był on bez wątpienia jednym z najbogatszych, o ile nie najbogatszym obywatelem miasta w drugiej połowie tego stulecia.

Zdawać sobie trzeba jednak sprawę z tego, że w zestawieniu z krakowskimi potentatami, takimi jak Turzonowie, czy gdańskimi Ferberami jego fortuna nie była oszałamiająca, co daje wymowne świadectwo pozycji gospodarczej Poznania w późnośredniowiecznej Polsce.

Bok dziś może wydawać się postacią kontrowersyjną. Zdawać sobie trzeba jednak sprawę z tego, że bezwzględne metody, jakimi się posługiwał, nie odbiegały od ogólnie przyjętych.

Potrzebował władzy, by prowadzić szeroko zakrojoną działalność handlową. Władzę udało mu się zdobyć, był najprawdopodobniej jednym z głównych inicjatorów wydarzeń w 1454 roku, które doprowadziły do obalenia rady miejskiej i wymiany elity władzy w Poznaniu.

Wielokrotny wybór na urząd burmistrza zawdzięczał jednak nie tylko sprytowi i bezwzględności, ale rozległym kontaktom i wyrobionym stosunkom na dworze królewskim, co automatycznie predestynowało go do pełnienia odpowiedzialnych funkcji w zarządzie miasta. Posiadaną władzę wykorzystywał także we  własnych celach, czym chyba specjalnie nie różnił się od ludzi sobie współczesnych.

Zdumienie budzi jednak skala jego przedsięwzięć, zdecydowanie przekraczająca ramy zakreślone przez środowisko poznańskie. Ta ostatnia uwaga dotyczy także jego fundacji w kolegiacie św. Marii Magdaleny, dystansującej wszystkie inne konkurencyjne fundacje mieszczan. Trochę merkantylny obraz załatwiania spraw własnego sumienia z Bogiem, poprzez kupowanie zbawienia w zamian za pobożną fundację, będącą na dodatek źródłem prestiżu, to zapewne niecała prawda.

Na podstawie: Paweł Dembiński , Burmistrz poznański Jerzy Bok i jego Fundacja w kościele farnym Św. Marii Magdaleny, KMP 1/1999

1599 Pierwsza sesja Bractwa Miłosierdzia w Poznaniu.

W 1573 r. ks. Piotr Skarga  założył przy kościele św. Jana w Wilnie Bractwo Przenajświętszego Sakramentu i Miłosierdzia, którego celem była przede wszystkim obrona Bóstwa Chrystusa i wiary w Jego Rzeczywistą Obecność w konsekrowanej Hostii. Koncentrowano się na nawracaniu heretyków, opiece nad ubogimi i chorymi, jałmużnie, walce z pijaństwem i rozpustą, członkowie mieli też obowiązek szerzenia kultu Najświęt­szego Sakramentu poprzez udział w adoracjach i procesjach.

Była to odpowiedź na poglądy reformatorów kalwińskich, negujących wprost obecność Chrystusa w Hostii. Około 1579 roku Piotr Skarga utworzył w Wilnie Bank Pobożnych (Mons Pietatis), instytucję zwaną często w Polsce komorą potrzebnych, tj. potrzebujących. Jego zadaniem było udzielanie nieoprocentowanych pożyczek pod zastaw, co wydatnie pomagało ubogim przetrwać ciężkie czasy. Idea zaczęła mnożyć się w innych miastach Rzeczypospolitej. Następny po Wilnie bank powstał w Krakowie (1587), Warszawie (1589), Poznaniu (1599), Pułtusku (przed 1600), Łowiczu (1600), Lwowie (1601), Zamościu.

1921 Przegląd Sportowy na stronie głównej informuje o pierwszej w Polsce żeńskiej drużynie footballowej – T. S. Unia. Założycielką i kapitakną zespołu była Irena Paczkowska.

Wiadomo, że na pewno część (lub wszystkie) treningi odbywały się na ówczesnym Placu Ciętym w Poznaniu. Dziś w tym miejscu przy Drodze Dębińskiej znajduje się orlik.

1922 Rozegrano pierwszy mecz na boisku przy ul. Grzybowej, w towarzyskim spotkaniu Liga Dębiec (poprzedniczka Lecha Poznań) zremisowała 1:1 z Spartą Poznań.

Trudno jednak plac, na którym rozgrywano mecze nazywać stadionem. Boisko wysypano piaskiem i żwirem, a bramki zostało zrobione przez samych piłkarzy. Po każdym meczu demontowano je i chowano w szopie Kazimierza Krycha, kolejarza, kibica zespołu z Dębca. Szatnia zawodników znajdowała się w izbie, która znajdowała się niedaleko restauracji Stanisława Grzesiaka i Jerzego Tritta.

W 1927 roku boisko otoczono parkanem, co pozwoliło na pobieranie opłat za oglądanie meczów drużyny. Po upływie okresu dzierżawy właściciele placu zdecydowali się jej nie przedłużać. Ostatni mecz na tym obiekcie rozegrano 2 września 1934 roku, a przeciwnikiem już wtedy KS KPW Poznań była Polonia Leszno. Gospodarze wygrali tamto spotkanie 2:0 pod bramkach zdobytych przez Mieczysława Szraube i Józefa Goślińskiego.

Co czytano w 1933 roku? W poznańskich księgarniach można było kupić książkę popularnej pisarki Marii Wichierkiewiczowej, Łódź na purpurze. Poznań, 1932, Druk Dziennika Poznańskiego, stron 268

Wygasły pod koniec XVI wieku magnacki ród wielkopolski Górków, uwieczniony w brązach katedry poznańskiej, odżył w powieści autorki “Ignis ardens”, a z nim także Poznań wieku złotego. Jest to powieść o bardzo zwartej budowie, odznaczająca się bogatem słownictwem a zarazem precyzją i powściągliwością w sposobie wyrażania się; słowem: brak jakiejkolwiek inflacji werbalistycznej. Fabula powieściowa, trzymająca się ściśle, w głównych swoich rysach, historji nieszczęśliwej Halszki z Ostroga, najpiękniejszej i nabogatszej dziedziczki, bogata jest w momenty nadzwyczaj dramatyczne. Główną silą autorki jest kreślenie obrazów, lśniących przepychem barw i pełnych życia, operowanie masami i kreślenie scen zbiorowych, – Cenna to pozycja w literaturze poznańskiej wieku XX. (A. Wojtkowski, Kronika Miasta Poznania z 1933 roku)

1939 Nocą z 17 na 18 września, przejazd przez graniczny most w Kutach premiera i rządu RP nie wzbudzi większych emocji, ale gdy okaże się, że do Rumunii wybiera się także Naczelny Wódz, drogę zatarasował mu Ludwik Bociański, wojewoda wielkopolski, powstaniec w 1918. Śmigły-Rydz wysiądzie z limuzyny i po kilkuminutowej sprzeczce odepchnie gardłującego o honorze wojska weterana.

Ten natychmiast szarpnie za pistolet i strzeli sobie w pierś. Po krótkiej konsternacji towarzyszący marszałkowi żołnierze wrzucą ciężko rannego na pakę wojskowej ciężarówki i cała kolumna ponownie ruszy powoli w stronę drugiego brzegu Czeremoszu. Próba samobójcza okaże się nieudana, Bociański zostanie internowany i przejdzie długą rekonwalescencję w Rumunii. Pomimo próśb, jako znany sanacyjny pułkownik, nigdy nie dostanie przydziału do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.

1954 Utworzenie 62 Pułku Lotnictwa Myśliwskiego w Krzesinach (obecnie 3 pułk lotniczy Poznań)

Model w skali 1:72 samolotu Mig-21 PFM w oznakowaniu 62 Pułku Lotnictwa Myśliwskiego z Poznania

2018 Zmarł Wojciech Pelc, który przez ponad 20 lat kierował Oddziałem Serwisów Informacyjnych Urzędu Miasta Poznania.

Wojciech Pelc przez 20 lat wypracowywał nowoczesną platformę informacyjną Urzędu Miasta Poznania. Rozpoczynał projekt w 1998 roku, kiedy w naszym kraju Internet nie był powszechnym dobrem. Wykorzystując najnowsze rozwiązania stworzył serwis informacyjny funkcjonalny dla użytkowników, dostarczający użytecznych informacji o mieście. Innowacyjność i unikalne rozwiązania w skali kraju, docenione zostały wielokrotnie, czego dowodem są liczne nagrody i wyróżnienia, m.in. dwukrotnie przyznawana Nagroda Złotej Małpy w 2005 i 2010 roku.

W latach studenckich Wojciech Pelc działał w NZS, brał udział w słynnej okupacji budynku KW PZPR, w styczniu 1990 roku, która zakończyła się sukcesem studentów. Gmach u zbiegu ulic Św. Marcin i Kościuszki został przekazany Uniwersytetowi im. A. Mickiewicza. Do dziś zachowało się archiwalne zdjęcie, na których Wojtek Pelc wiesza biało-czerwoną flagę na dachu budynku PZPR. [Źródło: UMP http://www.poznan.pl/mim/public/bm/news.html?co=print&id=123319&instance=1202&lang&parent&category=16& ]

ZDARZYŁO SIĘ 17 WRZEŚNIA

642 Arabowie zdobyli Aleksandrię. Pożar biblioteki aleksandryjskiej.

1156 Austria uniezależniła się od Bawarii i stała się niezależnym księstwem.

1271 Urodził się Wacław II, król Czech i Polski (1278-1305).

1462 Zaciężne wojska polskie pod dowództwem Piotra Dunina odniosły zwycięstwo nad zaciężnymi oddziałami krzyżackimi pod wsią Świecino koło jeziora Żarnowiec. Był to punkt zwrotny w wojnie trzynastoletniej.

1598 Holenderscy marynarze odkryli Mauritius.

1787 Konstytucja Stanów Zjednoczonych została podpisana przez większość (39) delegatów stanowych zebranych na Konwencji Filadelfijskiej. Następnie została przesłana do Kongresu i ratyfikowana przez Izbę Reprezentantów.

1793 Uchwalenie we Francji ustawy o “osobach podejrzanych”. Początek wielkiego terroru.

1908 Porucznik Thomas Selfridge został pierwszą w historii ofiarą katastrofy lotniczej. Stało się to podczas lotu sprawdzającego przydatność aeroplanu Wrighta do celów wojskowych.

1912 Urodziła się Irena Kwiatkowska, aktorka teatralna, estradowa i filmowa. Występowała między innymi w serialu “Czterdziestolatek” i w “Kabarecie starszych panów”.

1931 W hotelu Plaza w Nowym Jorku firma RCA/Victor przedstawiła nowy wynalazek: płytę długogrającą (na 33 i jedną trzecią obrotów) i nowy typ gramofonu do jej odtwarzania.

1931 Urodziła się Anne Bancroft, (wł. Anna Maria Louisa Italiano), amerykańska aktorka. Grała w filmach: “Cudotwórczyni”, “Zjadacz dyń”, „Absolwent”.

1936 Premiera filmu „Trędowata” w reżyserii Juliusza Gardana. Obsada: Kazimierz Junosza – Stępowski, Franciszek Brodniewicz, Elżbieta Barszczewska, Tamara Wiszniewska, Mieczysława Ćwiklińska, Stanisława Wysocka, Józef Węgrzyn, Władysław Grabowski, Ludwik Fritsche.

1939 Oddziały Armii Czerwonej przekroczyły wschodnie granice Polski. Terytorium Rzeczypospolitej opuścił prezydent i rząd.

1944 Początek operacji wojsk sprzymierzonych pod kryptonimem “Market-Garden”. Cel; opanowanie przepraw w rejonie Eindhoven, Nijmegen i Arnhem w Holandii. W operacji udział wzięła polska 1 Samodzielna Brygada Spadochronowa, dowodzona przez gen. Stanisława Sosabowskiego (zak. 26.09.1944 r.). Ich walka została uwieczniona w filmie O jeden most za daleko (A BridgeToo Far)

1952 Urodził się Tomasz Borkowy, aktor. Grał w filmach: “Wysokie loty” Filipskiego, “Nieznośna lekkość bytu” Kauffmana oraz w serialu “Dom”. Obecnie mieszka w Edynburgu, gdzie prowadzi agencję teatralną.

1952 Urodził się Krzysztof Kołbasiuk, aktor teatrów warszawskich. Grał m.in. cara Aleksandra w “Wojnie i pokoju” Tołstoja, Sarka-Farka w “Igraszkach z diabłem” Drdy, a także w filmach: “Ogniem i mieczem”, “Pan Tadeusz”, i serialach: “Dom”, “Na dobre i na złe”.

1971 Z więzienia wypuszczono Jacka Kuronia, Karola Modzelewskiego i Macieja Kozłowskiego, skazanych w 1968 roku za udział w wydarzeniach marcowych.

1972 W telewizji NBC miała miejsce premiera serialu “M*A*S*H”.

1974 Nr 1 amerykańskiej listy przebojów: „Can’t Get Enough Of Your Babe” – Barry White.

1980 W Gdańsku na spotkaniu Międzyzakładowych Komitetów Strajkowych z całego kraju podjęto decyzję o utworzeniu jednolitego związku NSZZ ” Solidarność”. Powołano Krajową Komisję Porozumiewawczą pod przewodnictwem Lecha Wałęsy.

1984 Numer 1 amerykańskiej listy przebojów „Missing You” – John Waite.

1988 W Seulu rozpoczęły się XXIV Igrzyska Olimpijskie.

1991 Republiki bałtyckie: Litwa, Łotwa oraz Estonia, a także państwa koreańskie oraz Mikronezja i wyspy Marshalla zostały przyjęte do Organizacji Narodów Zjednoczonych.

1994 TVP 2 rozpoczęła emisję teleturnieju Familiada. Jego pierwowzorem jest Family Feud, który to emitowany był na całym świecie, w około 57 krajach.

Teleturniej od samego początku prowadzony jest przez Karola Strasburgera. To m. in. właśnie jego postać sprawiła, że program przetrwał tyle czasu. Dość charakterystyczny jest także nieśmieszny żart prowadzącego, który echem obijał się przez internet, czyniąc program jeszcze bardziej popularnym. W programie uczestniczą przedstawiciele dwóch drużyn, z których każda liczy 5 osób. Pierwotnie były to rodziny, ale od 2007 roku, mogą to być także znajomi. Zabawa polega na zgadywaniu danych statystycznych. Symbolem „Familiady” jest rzepka z wiersza Juliana Tuwima o tym samym tytule.

2000 Nr 1 brytyjskiej listy przebojów: „Lady (Hear Me Tonight)” – Modjo; UK Top Album: „Sing When You’re Winning” – Robbie Williams.

Urodzeni 17 września to ludzie czynu. Przebojowi i odważni. Planują dokładnie wszystkie posunięcia, a w wyborze metod działania pomaga im intuicja. Są ambitni i zdecydowani. W głębi duszy wrażliwi, w życiu codziennym potrafią jednak być agresywni i wyrachowani.

Imieniny obchodzą; Franciszek, Robert, Justyna, Hildegarda

Robert to także niemiecki Rupprecht, to połączenie dwu wyrazów oznacza jaśniejący sławą, chwałą, imię pochodzenia gernańskiego. Robert to imię ludzi energicznych, mających duże zdolności do kierowani innymi. Robert to znawca psychiki ludzkiej, a zna ją zarówno z teorii, jak i z praktyki. Umie bowiem obserwować ludzi i świat, a w razie potrzeby chętnie służy innym pomocą. Jest oddany żonie i dzieciom, ceni życie rodzinne, nie lubi podróży.

Imię Hildegarda składa się z dwóch członów. Pierwszy pochodzi od germańskiego słowa “walka, bitwa”, natomiast znaczenie drugiego pozostaje niejasne. Niektórzy uważają, że wywodzi się od czasownika “bronić”, a całe imię interpretują jako “broniąca się w walce”. Hildegarda jest wspaniałą żoną i matką, dba o dom, ceni życie rodzinne. Jest sprawiedliwa, religijna i odpowiedzialna. Otoczenie liczy się z nią i bardzo ją szanuje.

Kobiety o imieniu Justyna to osoby szlachetne i dobre, pragnące kierować innymi. W codziennym życiu są bardzo praktyczne i dokładnie analizują każdą sytuację. W miłością ostrożne, ale stałe. Późno zakładają rodziny, a w ich domu zawsze panuje ład i porządek. Dzieci posyłają do najlepszych szkół. Nie znoszą krzyku.