KALENDARIUM POZNAŃSKIE – 18 GRUDNIA

Słońce w znaku Strzelca

Niger – Dzień Republiki (rocznica proklamowania republiki 1958)
ONZ – Międzynarodowy Dzień Migranta

Człowiek urodzony 18 grudnia jest zawsze lubiany w kołach, w jakich się obraca – ma bowiem charakter towarzyski i serdeczny. Jest to towarzysz jakiego każdy chętnie widzi i niełatwo go opuszcza. Jego natura uprzejma i sympatyczna – przyciąga do siebie przyjaciół, ale mimo to – tylko bardzo mało ludzi zna prawdziwą duszę tego człowieka. Wierność i stałość w przyjaźni są jego charakterystycznymi cechami.

W małżeństwie nie zawsze jest szczęśliwy, gdyż w wyborze żony kieruje się głównie względami intelektualnymi, nie zwracając uwagi na charakter i pochodzenie kobiety. Z osobami płci odmiennej łatwo się zaprzyjaźnia, a później z właściwym sobie pośpiechem – zaręcza.

Cytaty na dziś:

• Niektórzy całe życie czekają na okrzyk; Statyści na plan!. Janusz Wasylkowski
• Rozkaz z przekonaniem wydany, zawsze znajdzie wykonawcę. Jarosław Iwaszkiewicz

KALENDARIUM POZNAŃSKIE

1283 Miała miejsce konsekracja arcybiskupa gnieźnieńskiego Jakuba Świnki.

Do wydarzenia doszło w kościele franciszkanów w Kaliszu i było tym ważniejsze, że Polska od dwunastu lat (od śmierci w 1271 arcybiskupa Janusza) nie miała pełnoprawnego duszpasterza. Nominację papieską Jakub Świnka otrzymał 30 lipca 1283, jednakże z uwagi na to, że był on dotychczas tylko diakonem, istniała konieczność nadania mu święceń kapłańskich. Uroczystość ta odbyła się 18 grudnia a dzień później Jakub otrzymał sakrę biskupią.

Na uroczystości według źródeł było obecnych pięciu polskich biskupów oraz książę wielkopolski Przemysł II, który nowo kreowanemu arcybiskupowi podarował kosztowny pierścień.

1627 Orientacyjna data śmierci Jana Hieronima Chrościejewskiego,  doktora filozofii i medycyny, wybitnego medyka, burmistrza Poznania.

Jan Hieronim Chrościejewski urodził się ok. 1555 w Poznaniu i był synem słynnego renesansowego lekarza i poety Stanisława Chrościejewskiego oraz Ewy z Lutosławskich. W 1575 ukończył Kolegium Lubrańskiego i rozpoczął studia w Krakowie, gdzie w 1576 został bakałarzem sztuk wyzwolonych. Pisywał w młodości łacińskie wiersze, a w dziele ojca: „Libellus de humoribus” (Kraków 1570) umieszczone są dwa z nich.

Rada miejska w Poznaniu w uznaniu zasług ojca w marcu 1582 wyasygnowała 28 zł polskich na jego studia.

Wyjechał do Padwy, gdzie został uczniem Girolamo Mercuriali, profesora uniwersytetów w Padwie, Bolonii i Pizie, lekarza książąt i dożów weneckich i gdzie zdobył w lipcu 1582 stopień dra filozofii i medycyny. To pod jego wpływem napisał pracę o chorobach dzieci wydaną w Wenecji w 1583 roku. Praca ta uznawana jest za pierwszy podręcznik polskiej pediatrii:

Chrościejewski osiadł po studiach w Poznaniu i zajął się praktyką lekarską, gdzie zdobył sławę zdolnego medyka.

Wyrazem szacunku i zaufania dla niego były powierzane mu urzędy: rajcy w latach 1587/88 i 1588/89, a burmistrza w latach 1589/90, 1590/91 oraz 1611/12.

Wraz z J. Borkiem wydał w 1612, pierwszy w dziejach poznańskiej medycyny statut o bezpłatnym leczeniu ubogich chorych. Jako człowiek majętnym posiadał m.in. 3 kamienice przy ul. Żydowskiej i 1 na Rynku w Poznaniu. Zmarł w Poznaniu między 18 grudnia 1627 a 14 września 1628.

Z pierwszego małżeństwa z Apolonią, córka lekarza poznańskiego Stefana Mikana miał syna Stefana, jezuitę, z drugiego (z Anną, córką burmistrza poznańskiego Aleksandra Ungera) –  córki: Annę i Elżbietę oraz syna Jana Wojciecha, swego spadkobiercę. W 1965, w stulecie Wydziału Lekarskiego Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, upamiętniono jego zasługi przez wmurowanie pamiątkowej tablicy w ścianę domu nr 71 przy Starym Rynku w Poznaniu.

Źródła: Antoni Gąsiorowski, Jerzy Topolski [red.]: Wielkopolski Słownik Biograficzny. Warszawa-Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981, s. 109. ISBN 83-01-02722-3., wikipedia

1865 Założenie Wydziału Lekarskiego Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.

1885 W Stanisławowie urodził się Stanisław Wasylewski, poznański dziennikarz, eseista, krytyk literacki, tłumacz, autor opracowań pamiętników.

Jego dorobek jest imponujący. Opublikował ponad 20 książek, nagrał 300 audycji w radiu, napisał około 400 czytanek dla młodzieży szkolnej oraz niezliczone artykuły i felietony (szacuje się, że było ich około 6 tysięcy). W dodatku wszystko to zdążył zrobić przed wybuchem drugiej wojny. Przez osiem lat po wojnie nie ukazała się żadna jego książka, a artykuły publikował pod pseudonimem.

W 1927 z Lwowa przeniósł się do Poznania, gdzie w Wydawnictwie Polskim R. Wegnera redagował serię Biblioteka Laureatów Nobla. Współpracował także z czasopismami poznańskimi m.in. Tęczą oraz z redakcjami rozgłośni radiowych Poznania i Warszawy. W 1932 roku obronił pracę doktorską z filozofii na Uniwersytecie Poznańskim.

Był laureatem nagrody literackiej Poznania (1937) i Złotego Wawrzynu Akademickiego Polskiej Akademii Literatury.

Okupację przeżył we Lwowie. Na polecenie wywiadu Armii Krajowej współpracował z proniemiecką „Gazetą Lwowską” pisząc felietony o polskich zabytkach w Małopolsce Wschodniej. W roku 1945 został za to potępiony przez Związek Zawodowy Literatów Polskich, jednak rok później został zrehabilitowany przez sąd. Po przymusowym wysiedleniu ze Lwowa w 1944 roku przez trzy lata mieszkał w Krakowie, po czym przeniósł się do Opola.

Źródła: Stanisław Wasylewski i ironia historii, na www.mapakultury.pl/

1908 Zmarł Roman Szymański, poznański dziennikarz i działacz polityczny.

Redaktor “Orędownika”, publicysta, historyk, działacz polityczny. Urodził się w 1840 roku w rodzinie mieszczańskiej. W Gimnazjum im. Św. Marii Magdaleny w Poznaniu, do którego uczęszczał założył z kolegami kółko “Marianów”.

Celem tego kółka było poznanie polskiej literatury. Studia rozpoczął w seminarium duchownym w Poznaniu, ale przerwał naukę w związku z wybuchem powstania styczniowego. Jako powstaniec brał udział w bitwie pod Nową Wsią i Brdowem.

Był redaktorem poznańskiego ilustrowanego tygodnika “Sobótka”, jak również współpracował z “Przeglądem Polskim”, “Dziennikiem Poznańskim” i innymi. Od 1871 roku był redaktorem naczelnym “Orędownika”. Pismo to broniło polskości Wielkopolski, pozycji Kościoła katolickiego oraz krytykowało politykę pruską. W 1872 roku zainicjował powstanie Stowarzyszenia Wzajemnej Pomocy Rękodzielników. Był także współzałożycielem Polskiego Związku Zawodowego w Poznaniu.

Na początku XX wieku Roman Szymański nabył kamienicę przy ulicy Podgórnej (niem.: Bergstrasse) nieopodal al. Marcinkowskiego (wówczas Wilhelmowska), gdzie zamieszkał z całą swoją rodziną. Tutaj właśnie mieściły się redakcje „Orędownika” i „Kuriera Poznańskiego”. Na miejscu znajdowała się też drukarnia.

Kamienica miała swoją historię, bardzo charakterystyczną dla dziewiętnastowiecznych losów miasta, dziejów łączących polskość z kulturą przybyszów z Zachodu. Zbudowana została przez Albertynę Kolską, wdowę po właścicielu apteki na Starym Rynku, około 1840 roku, gdy syn jej objął rodzinny interes. W domu tym na piętrze mieszkał Karol Marcinkowski, znany i ceniony poznański lekarz, powstaniec i wybitny społecznik, jeden ze współtwórców poznańskiej drogi do niepodległości.

W jego mieszkaniu w 1841 roku odbyło się zebranie założycielskie wielce zasłużonego Towarzystwa Naukowej Pomocy, na którego czele stanął sam Marcinkowski. Ponadto w domu przy ulicy Podgórnej urodził się 2 października 1847 roku Paul von Hindenburg (zmarł 2 sierpnia 1934 r.), późniejszy feldmarszałek cesarskich Niemiec, znany m.in. jako pogromca Rosjan w czasie I wojny światowej a w kilka lat po jej zakończeniu wieloletni i ostatni prezydent Republiki Weimarskiej.

1921 Odbyło się pierwsze międzynarodowe spotkanie polskiej reprezentacji w piłce nożnej. W Budapeszcie Polska przegrała z Węgrami 0-1. W meczu grał poznański piłkarz Marian Einbacher.

Tak wspomina to ważne dla reprezentacji Polski spotkanie: “Wkraczając na boisko byłem oszołomiony ogromem dwupiętrowych trybun, okalających wspaniałą arenę. Zniknęliśmy w podziemiach olbrzymich trybun i po otrzymaniu nieodzownych w takim wypadku instrukcyj od naszego kierownictwa, ażeby przedewszystkiem wydać wszystko z siebie, grać fair itd., opuściliśmy w różnych nastrojach szatnię, by się znaleźć wkrótce na boisku. (…) Nie mogę o sobie powiedzieć, że mnie renomowany przeciwnik speszył; przeciwnie, tremy nie miałem i pozatem czułem się fizycznie doskonale. Na boisku zgromadziło się 18000 widzów. Jak na Budapeszt, to niezbyt imponująca liczba” [Źródło: strony internetowe Warty Poznań]

1932 Dziennik Poznański donosił: Do mieszkania księdza Szymkowiaka zam. przy ul. Prusa 19 włamali się wczoraj złodzieje, którzy skradli mu: złoty pierścionek, złoty naszyjnik i tekę z większą ilością bielizny damskiej, znaczonej „J. .S”. Policja, która wdrożyła dochodzenie zdołała włamywaczy pochwycić i odebrać im skradziony łup. Schwytanych sprawców włamania: Kazimierz Lutomskiego (zam. W Gembicach, pow. Czarnkowski], Nikodema Pausza (Spokojna 27) i Sikorskiego Kazimierza (Małe Garbary 11) odstawiono do więzienia.

1946 Oficjalne rozwiązanie myśliwskiego 302. dywizjonu „Poznańskiego”, utworzonego w Anglii w 1940 r.

W 1947 roku polscy piloci zostali zdemobilizowani i pozostawieni samym sobie. Większość wybrała emigrację i pozostała w Wielkiej Brytanii, nieliczni zdecydowali się na powrót do kraju, gdzie byli ofiarami śledztw i represji ze strony władz komunistycznych. Jednak w powszechnej świadomości Polaków byli i są bohaterami, zwycięzcami w bitwie o Anglię i pogromcami potężnej niemieckiej Luftwaffe.

Tradycję poznańskich przedwojennych eskadr myśliwskich i Dywizjonu 302 kontynuuje 31. Baza Lotnictwa Taktycznego stacjonująca na lotnisku w Krzesinach. Na jej odznakach znajduje się wizerunek kruka. W grudniu 2019 roku na jeden z samolotów F-16 “Jastrząb” z Poznania naniesiono okolicznościowe malowanie. Na całej górnej powierzchni skrzydeł i kadłuba również znalazł się wizerunek kruka.
[źródło: Szymon Mazur, Dywizjon 302 “Poznański” – pierwszy w walce!, na: https://www.poznan.pl/mim/bm/news/inicjatywy-radnych,c,13/dywizjon-302-poznanski-pierwszy-w-walce,150314.html dostęp: 18.07.2020]

1960 W Poznaniu uruchomiono Fabrykę Łożysk Tocznych.

Wizyta delegacji KPZR z Charkowa w Fabryce Łożysk Tocznych,  21.02.1975, fot. Stanisław Wiktor / Cyryl

1978  W Operze – Teatrze Wielkim  odbyły się centralne uroczystości związane z sześćdziesiątą rocznicą wybuchu Powstania Wielkopolskiego 1918/1919.

W czasie uroczystości I sekretarz Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Edward Gierek udekorował miasto Poznań Krzyżem Grunwaldu I kl.

W Muzeum  Narodowym otwarto okolicznościową wystawę

1978 Odsłonięto dwie tablice pamiątkowe. Na historycznym gmachu poznańskiego Bazaru, odbudowanego po ostatniej wojnie widnieje znowu, zniszczona przez okupanta. a obecnie zrekonstruowana tablica ufundowana w 1928 r. ku czci Ignacego Paderewskiego.

Przy ul. Garbary 28 odsłonięto natomiast tablicę upamiętniającą siedzibę Głównej Kwatery Skautowskiej (która mieściła się w tym domu w latach 1917 – 1919) a także Komendę Polskiej Organizacji Wojskowej byłego zaboru pruskiego.

2019 Na Ostrowie Tumskim oficjalnie podziwiać można nową instalację artystyczną “Rzeźba Piastowska”. Ma obrazować skalę i kształt dawnych wałów obronnych grodu Mieszka I. Pokryta jest nie tylko blachą, ale także drewnem pochodzącym z wykopalisk.

2020 Zmarł Andrzej Kandziora, zasłużony dla poznańskiej plastyki grafik i malarz.

Ukończył studia na Wyższej Szkole Sztuk Zdobniczych [dziś Uniwersytet Artystyczny] w Zakładzie Grafiki pod kierunkiem Jana Jerzego Wronieckiego i Karola Mondrala. Najważniejszą dziedziną twórczości Andrzeja Kandziory była grafika artystyczna. Ojcem artysty był Karol Kandziora, rytownik i grawer, po którym młody artysta przejął zamiłowanie do technik metalowych, jak suchoryt, akwaforta i akwatinta, poza tym uprawiał barwne linoryty i drzeworyty (w mniejszym zakresie czarno-białe) oraz monotypie. Grafiki i rysunki Andrzeja Kandziory przedstawiają często niewielkie nastrojowe wycinki pejzażu, jak pojedyncze sosny, powalone drzewa, krzewy czy łąki. Operował w nich charakterystyczną płynną i miękką kreską. Poniżej rysunek z początkowego okresu twórczości artysty – nastrojowy fragment Golęcina z odległym widokiem miasta, który powstał w 1951 roku.

Na zdjęciu: Andrzej Kandziora, Golęcin, 1951, rysunek piórkiem, ze zb. Muzeum Historii Miasta Poznania [notka na podstawie materiałów Muzeum Historii Miasta Poznania]

Bogna Lisowska (architekt wnętrz) i Andrzej Kandziora (grafik) w Galerii odNOWA przy ul. Wielkiej, fot. Jerzy Nowakowski / Cyryl 1965-68

ZDARZYŁO SIĘ 18 GRUDNIA

218 p.n.e. Wojska Hannibala zwyciężyły wojska Republiki Rzymskiej w bitwie nad rzeką Trebią.

1529 Podczas sejmu w Piotrkowie królewicz Zygmunt August został wybrany na króla Polski. Elekcję przeprowadzono przy całkowitym zaskoczeniu izby poselskiej, bez uprzedzenia zebranych o takim zamiarze. Wybór nie był w pełni zgodny z obowiązującym w Polsce prawem, które przewidywało powszechną elekcję dopiero po śmierci poprzedniego władcy.

1559 Królowa Elżbieta I wysłała pomoc Szkotom, by pomóc im w walce z inwazją francuską

1865 W Stanach Zjednoczonych zniesione zostało niewolnictwo.

1879 Urodził się Paul Klee, szwajcarski malarz i grafik (zm. 1940).

1913 Urodził się Willy Brandt, niemiecki polityk, socjaldemokrata. Kanclerz RFN w latach 1969-74, laureat Pokojowej Nagrody Nobla, przywódca Międzynarodówki Socjalistycznej. Zmarł 8.10.1992 r.

1916 I wojna światowa: Zakończyła się bitwa pod Verdun. Trwała od 21.02.1916. Obie strony straciły ponad milion żołnierzy.

1921 Odbyło się pierwsze międzynarodowe spotkanie polskiej reprezentacji w piłce nożnej.

W Budapeszcie Polska przegrała z Węgrami 0-1. Jednak wszystkie federacje piłkarskie liczą swoją historię od udokumentowanej daty rozegrania pierwszego meczu. A dla polskiej piłki takim dniem jest 14 lipca 1894. We Lwowie odbył się wtedy pierwszy prawdziwy mecz piłkarski w Polsce. Trwał 2 x 45 min. Grano według przetłumaczonych przepisów angielskich, choć jeszcze na niezbyt odpowiadającym przepisom boisku) odbył się Grali: “Sława” (późniejsi Czarni Lwów) i uczniowie IV Gimnazjum (później tworzący trzon “Pogoni”). Wygrała “Sława” 3:0. Bramki – ustawiane na krakowskich błoniach czy lwowskiej Pohulance pojawiły się trzy lata później, w 1905 r.

1929 Urodził się Józef Glemp, prymas Polski od 1981 roku.

1939 Pierwsza grupa lotników polskich (ok. 80 osób) przybyła do Wielkiej Brytanii.

1941 W Drogomyślu, urodził się Jan Kowalczyk, największy talent w historii polskiego jeździectwa. Najskuteczniejszy (i “złoty”) kontynuator polskiej szkoły jazdy, mistrz olimpijski w skokach i zdobywca srebrnego medalu w Pucharze Narodów IO w Moskwie (1980).

1943 Urodził się Keith Richards, współzałożyciel i gitarzysta grupy The Rolling Stones. W 1988 roku nagrał pierwszy album solowy “Talk Is Cheap”. Jest autorem jednego z najbardziej znanych riffów w historii muzyki do “(I Can’t Get No) Satisfaction”.

1944 Ukazał się pierwszy numer /z datą 19 grudnia/ francuskiego dziennika “Le Monde”.

1946 Urodził się Stephen (Steve) Biko, południowoafrykański działacz anti-apartheid.

1947 Urodził się Steven Spielberg, amerykański reżyser filmowy. Twórca obrazów: “Sugerland Express”, “Szczęki”, “Indiana Jones”, „Kolor purpury”, “Park jurajski”, “Lista Schindlera”.

1952 W Starachowicach urodziła się Krystyna Janda, aktorka teatralna i filmowa, matka aktorki Marii Seweryn.
http://www.youtube.com/watch?v=VYzxbo86Y3A

1954 Urodził się Tomasz Mędrzak, polski aktor, reżyser teatralny (Staś z I ekranizacji “W pustyni i w puszczy” Sienkiewicza).

1958 Po raz pierwszy z kosmosu dobiegł głos ludzki. Przez satelitę nadano życzenia świąteczne prezydenta Dwighta Eisenhowera.

1982 Lista Przebojów Programu Trzeciego, notowanie 35. Pierwsza trójka: 1 – Heartbreaker – Dionne Warwick, 2 – Jolka, Jolka Pamiętasz… – Budka Suflera, 3 – Parada nadzwyczaj wielkich słoni – Maanam.

1984 Numer 1 amerykańskiej listy przebojów: “Like a Virgin” – Madonna. Był to jej pierwszy przebój “numer jeden”, który spędził na topie 6 tygodni.

1988 Powstał Komitet Obywatelski przy Lechu Wałęsie.

1993 Numer 1 brytyjskiej listy przebojów: “Babe” – Take That.

2001 W wieku 74 lat zmarł Gilbert Becaud, (prawdziwe nazwisko Francois Silly), piosenkarz francuski. Jego najbardziej znanym nagranie było „Nathalie”. Utwory artysty wykonywali m.in. Liza Minelli oraz Tom Jones.

2006 Zmarł Joe Barbera, amerykański producent kreskówek. Współzałożyciel Hanna-Barbera.

2009 Radio France Internationale nadało ostatnią audycję w języku polskim.

Imieniny obchodzą: Bogusław, Gracjan, Wiktor, Laurencja Symplicjusz, Wszemir, Wunibald i Zozym

Bogusław, imię słowiańskie, oznacza – „sławiący imię Pana”. Osoba o tym imieniu jest pracuje jako nauczyciel. Całe życie pracuje nad sobą, doskonali swoje metody pedagogiczne. Ma również uzdolnienia pisarskie.

Pierwotne znaczenie imienia Wiktor łączy się z łacińskim rzeczownikiem oznaczającym “zwycięzcę”. Mężczyzna tak nazwany ma konserwatywne przekonania. Jest towarzyski, umie radzić i pomagać innym. Jest bardzo oddany bliskim. Jest szczery, sprawiedliwy i prawdomówny, czasem bywa przekorny.

Laurencja jest kobietą wszechstronnie wykształconą. Niezwykle krytyczna, wszystko traktuje z dużą rezerwą. Oszczędna. Pasjonuje się malarstwem i muzyką. Ma nowoczesne poglądy