KALENDARIUM POZNAŃSKIE – 19 KWIETNIA

19 KWIETNIA Słońce w znaku Barana

Sierra Leone – Dzień Republiki
Suazi – Urodziny Króla
Wenezuela – Dzień Deklaracji Niepodległości

Urodzeni 19 kwietnia maja zakodowane silne dążenie do posiadania. Wszelkie zdolności umysłowe i wszechstronne zainteresowania to ich główne atuty. Posiadają mocną wiarę we własne możliwości i są przekonani, że ich przeznaczeniem jest odegranie w życiu niepośledniej roli. Wspomaga ich w tym ogromna ambicja. Oprócz cech intelektualnych odznaczają się też dużą pracowitością. Niestety, zbyt szybko zmieniają poglądy, oceny i koncepcje. Również w uczuciach nie są stali ani wierni. Ich wewnętrzny spokój jest zbyt skażony żądzą posiadania.

Cytaty na dziś:

– Wdzięczność bardziej jest cnotą nieszczęśliwych niż szczęśliwych. Giuseppe Tomasi di Lampedusa
– Podziwiać należy wielkie czyny, nie zaś wielkie słowa. Demokryt .
– Człowiek strzela, a Pan Bóg kule nosi. Przysłowie

KALENDARIUM POZNAŃSKIE

1293 Król Przemysł II nadał biskupstwu poznańskiemu wieś Kobylniki w zamian za palenie wiecznej lampki przy grobie zmarłej żony Ryksy. Wydaje się, że Przemysł swoją drugą żonę darzył głębszym uczuciem świadczy o tym także fakt nadania ich córce imienia matki.

1444 Król Władysław III (Warneńczyk) nakazuje aby nie zakazywać kupcom poznańskim korzystania ze zwyczajowych dróg z Poznania do Gdańska i do Warszawy.

1841 W mieszkaniu doktora Karola Marcinkowskiego przy ulicy Podgórnej 7 garstka wielkopolskich społeczników powołała Towarzystwo Naukowej Pomocy dla Młodzieży Wielkiego Księstwa Poznańskiego. Dożywotnim prezesem towarzystwa został Jan Rymarkiewicz.

Była to pierwsza na ziemiach polskich instytucja stypendialna organizująca pomoc finansową dla zdolnej, ale ubogiej młodzieży polskiej z terenu zaboru pruskiego, szczególnie z Wielkiego Księstwa Poznańskiego, czyli Wielkopolski. Przyczyniła się znacznie do przetrwania polskości na ziemiach pod pruską okupacją. Towarzystwo działało do wybuchu II wojny światowej. [Data dzienna za: M. Janiuszkiewicz, M. Pleskaczyński, Księga Rozmaitości Wielkopolskich, Poznań 2006]

Fundusze Towarzystwa pochodziły z dobrowolnych składek i ofiar od jakichkolwiek osób i w jakiejkolwiek ilości. Członek tego Towarzystwa musiał jednak zobowiązać się do płacenia zadeklarowanej składki przez okres 5 lat. Członkowie Towarzystwa którzy rocznie płacili co najmniej 20 talarów mieli prawo wybierać 9 członków dyrekcji.

W skład Dyrekcji wchodziło 9 członków. Na czele tej Dyrekcji stał przez szereg lat dr Karol Marcinkowski – a jego sekretarzem był dr Karol Libelt.

Statut określał również warunki przyznawania pomocy stypendialnej. Wsparcie mogła otrzymywać tylko młodzież Wielkiego Księstwa Poznańskiego. Polecony młodzieniec winien mieć co najmniej 10 lat i posiadać nauki elementarne pisania i czytania. Dyrekcja miała udzielać wsparcie zarówno w pieniądzach jak i w różnych rzeczach np. w odzieży i książkach.

Statut ten przyjęty na początku działalności Towarzystwa był w latach późniejszych modyfikowany dostosowany do potrzeb. Zasadnicze cele Towarzystwa nie zmieniły się z przed 100-letniej jego działalności. Towarzystwo bowiem działało prawie 100 lat bo do wybuchu wojny 1939 roku.

1895 Co piło się w Poznaniu pod koniec XIX wieku.

Najbardziej znana w tym czasie poznańska miodosytnia należała do firmy J. N. Jabczyński, z siedzibą przy ul. Chwaliszewo 35. Była ona połączona z handlem win, towarów kolonialnych, delikatesów i cygar. Miodosytnię założył Jan Nepomucen Jabczyński, po jego śmierci w maju 1896 roku interes dalej prowadziła wdowa po nim, a w 1907 roku firmę przejął zięć, aptekarz W. Bajoński. Specjalnością zakładu były kilkakrotnie premiowane na wystawach miody pitne kasztelański i tokaj lipcowy.

W czerwcu 1896 roku Jan Bayer, właściciel miodosytni, cukierni i winiarni przy ul. Szerokiej 20, później przy Wielkich Garbarach 36, otrzymał złoty medal na Wystawie Kucharskiej, Piekarskiej i Środków Spożywczych w Berlinie za miody pitne własnego wyrobu. Wyborne miody pitne polecał J. Wawrzyniak, właściciel miodosytni przy pl. Królewskim 6 (ob. Cyryla Ratajskiego ). [Ogłoszenie z Dziennika Poznańskiego, 19.04.1895, Napoje alkoholowe w lokalach poznańskich na przełomie XIX i XX wieku, Waldemar Karolczak, KMP 4/2000]

Restauracja Bismarck Tunnel przy dzisiejszej ulicy Kantaka, około roku 1900

1925 W Poznaniu urodził się Teodor Gendera, aktor.

W rodzinnym mieście brał udział w zajęciach Studia Baletowego Stanisławy Selmówny, a od 1946 roku w Studiu Dramatycznym kierowanym przez Stanisławę Wysocką i Nunę Młodziejowską. Rozpoczynał – jako słuchacz Studia – od statystowania w przedstawieniach Teatru Nowego. W 1946 roku powołano go do służby wojskowej do Warszawy. W tym czasie chodził na zajęcia prowadzone przez Janusza Strachockiego i Aleksandra Zelwerowicza. W 1948 roku wrócił do Poznania i został zaangażowany do Teatru Polskiego. Po roku przyjechał do Warszawy. Pracował w Teatrze Powszechnym (1949-58), Dramatycznym (1958-60), Ateneum (1960-62). [Teodor Gondera i Józef Nowak Foto: http://filmpolski.pl]

1931 (niedziela) W Poznaniu odbył się imponujący zlot harcerski. Młode zuchy defilowały dziarsko przed generałem Hallerem. [Ilustracja Poznańska, 21.04.1931]

1943 W Kraju Warty wydano zakaz sprzedaży Polakom szklanych słojów do zapraw.

1951 Maria Dąbrowska była gościem poznańskiego “Czwartku literackiego”. [Źródło: Kronika Miasta Poznania, 1951-56, R.24]

Poznań 18 kwietnia 1986 roku – Inauguracja Wiosny Czynów Społecznych w dzielnicy Nowe Miasto.

Przed południem w parku nad Wartą odbył się młodzieżowy, wiosenny czyn porządkowy. Do pracy stawili się członkowie Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej, młodzież i nauczyciele z X Liceum Ogólnokształcącego, Liceum Chemicznego, junacy z Poznańskiej Fabryki Łożysk Tocznych. Oczyszczano nadwarciańskie zbocza, karczowano drzewa, wywożono śmieci, porządkowano teren budowy nowego szpitala.

Prace w ramach czynu partyjnego porządkujące teren pod przyszły park nad Wartą na Ratajach – 21.05.1978, foto: Stanisław Wiktor / Cyryl

Sprzed klubu “Orle Gniazdo” wystartował IV Bieg Abstynentów.

Około godz. 18 “trzynastka” podążająca ul. Strzelecką w kierunku pl. Wolności wykoleiła się i uderzyła w mur budynku Szpitala Miejskiego im. Józefa Strusia. Na szczęście skończyło się na lekkich tylko obrażeniach trzech osób i godzinnej przerwie w ruchu na tej trasie.  [Kronika Miasta Poznania 3/87]

2010 Poznaniacy płacą mniej za bilety komunikacji miejskiej. To najprawdopodobniej pierwsza obniżka po wojnie.

Zarząd Transportu Miejskiego postulował utrzymanie dotychczasowych cen najpopularniejszego biletu na 15 min (kosztują 2 zł) i imiennej sieciówki (nadal 81 zł). Zaproponował za to obniżkę m.in. biletu półgodzinnego (z 3,60 na 3 zł), godzinnego (z 5,80 na 4 zł) oraz dobowego (z 13,20 na 12 zł).

– Nowością jest też podział na strefy komunikacyjne. Pierwsza obejmuje teren Poznania, kolejna miejscowości przyległe do naszego miasta, trzecia te dalsze gminy, gdzie dojeżdża jedna linia autobusowa.

Przedwojenny prezydent Ratajski też obniżył ceny biletów, ale wszystkich!

Fragment wspomnień Władysława Czarneckiego, miejskiego architekta
“Obrady budżetowe w końcu grudnia [1932] odbywały się pod hasłem ogólnych oszczędności i skreśleń. Szukano źródeł dochodów, a unikano przedsięwzięć deficytowych. […]

Poznaniacy na krótkich odcinkach w Śródmieściu – najbardziej dochodowych – przestali jeździć tramwajami. Chodzono pieszo, aby taniej. Dyrektor proponował nową podwyżkę ceny biletów. […] W trakcie dyskusji zabrał głos prezydent Ratajski: – Spróbujmy zamiast podwyższać obniżyć cenę biletów. Jeżeli po trzech miesiącach deficyt powiększy się, to upoważnimy dyrekcję do podwyższenia opłaty za bilety.

Po trzech miesiącach dyrektor relacjonował, że frekwencja poprawiła się i dochody wzrastają. Z podobna propozycja wystąpił prezydent, gdy właściciele kin zamierzali podwyższyć ceny biletów [ ]. Dochody w krótkim czasie wzrosły ku zadowoleniu obu stron.” (Władysław Czarnecki, “Wspomnienia Architekta”, Tom II 1931-1939, Wydawnictwo Miejskie 2006).

Zwracamy uwagę, że nie ma mowy o obniżce cen niektórych biletów – obniżono ceny wszystkich. Wtedy również był światowy kryzys gospodarczy.

Tramwaj przed Biblioteką Raczyńskich, lata 30 Foto: fotopolska.eu

2012 Otwarto 21. w Poznaniu konsulat honorowy. Interesy Ukrainy reprezentował Witold Horowski, przewodniczący Stowarzyszenia Społeczno – Kulturalnego „Polska – Ukraina” [Kronika Wielkopolski 3(143)/2012]

ZDARZYŁO SIĘ 19 KWIETNIA

1054 W wieku 51 lat zmarł papież Leon IX, [Bruno von Egesheim und Dagsburg] Leon IX zwoływał liczne synody, które zajmowały się głównie zwalczaniem w Kościele symonii i wprowadzeniem celibatu wśród kleru.

1689 Zmarła Krystyna, królowa Szwecji w latach 1632-54, córka Gustawa II Adolfa.

Jej dewiza brzmiała: Columna regni sapientia (Podporą władzy królewskiej jest mądrość).

Zaangażowana w związek z własną damą dworu (Ebba Sparre). Krystyna pisała do niej listy miłosne – niektórzy uważali, że jest to związek lesbijski, inni że miłość platoniczna. Była znana jako szczególna ekscentryczka; oglądając przedstawienie teatralne potrafiła położyć nogi na oparciach foteli w rzędzie poprzedzającym. Europejskie dwory z oburzeniem reagowały na takie wiadomości, w wielu z nich Krystyna nie była mile widziana. Z drugiej strony, nie kryjąc swojej pogardy dla podszytej hipokryzją etykiety, łatwo zjednywała sobie sympatię ludzi takich jak Ludwik XIV Burbon, którego gościem była przez dłuższy czas.

Jako władczyni przyczyniła się do zakończenia wojny trzydziestoletniej oraz likwidacji państwa pomorskiego, dzięki czemu jako pierwsza władczyni w dziejach Szwecji przyjęła pomorskie tytuły książęce: Szczecina, Pomorza i Kaszub.

Po abdykacji poniosła porażkę w staraniach o koronę wicekrólestwa Neapolu, zaś po abdykacji Jana Kazimierza zamierzała się starać o elekcję na króla Polski.

Była mecenasem nauki i sztuki. W 1649 zaprosiła Kartezjusza celem pobierania lekcji filozofii, chciała także korzystać z jego wskazówek przy tworzeniu szwedzkiej akademii nauk. Odbywające się o piątej nad ranem zajęcia i srogi północny klimat nie służył długo filozofowi, zmarł po kilku miesiącach na przeziębienie.

1773 Rozpoczęły się obrady Sejmu nadzwyczajnego, który zatwierdził pierwszy rozbiór Polski.

Jego marszałkiem był Adam Poniński. Za prawidłowe przeprowadzenie obrad otrzymał od Rosji 3 tys. dukatów pensji i tytuł podskarbiego. Przeciwko traktatowi zaprotestowały trzy osoby: Tadeusz Rejtan, Samuel Korsak i senator Stanisław Sołtyk.

1809 Wojsko polskie pod wodzą księcia Józefa Poniatowskiego pokonało pod Raszynem dwukrotnie silniejsze oddziały austriackie.

1906 Zginął Pierre Curie, francuski fizyk i chemik, mąż Marii Skłodowskiej. W 1903 roku został laureatem Nagrody Nobla. Zginął śmiercią tragiczną, przejechany przez konny wóz ciężarowy, w czasie gdy usiłował przebiec przez ulicę Dauphine w Paryżu. Jego głowa została zmiażdżona przez koło.

1932 Urodziła się Jayne Mansfield, amerykańska aktorka filmowa, legenda kina, modelka Playboya (1955), seksbomba lat 50. i 60. XX w.

1934 Urodził się Jan Kobuszewski, aktor.

“…długie toto, jak Don Kichot przynajmniej, chude toto, gęba pociągła i mizerna, nos orli niestety, uszy odstające, a do tego od dołu takie długie nogi, a od góry takie długie ręce. Czerwony Kapturek mógłby omdleć” – opisał aktor samego siebie. (“Śmiech jest jak grypa”, “Sztandar Młodych” nr 72, 25-27 marca 1978)

Jan Kobuszewski w spektaklu “Przyjazne dusze” w Sali Ziemi na MTP, fot. Sollus / materiały prasowe

1943 Rozpoczęło się powstanie w getcie warszawskim.

Przewodniczący Rady Miasta Poznania oraz zastępcą prezydenta Jedrzeje Solarskim składają kwiaty przy tablicy “Pamięci Żydów Poznańskich zamordowanych w latach 1939-1945 przez niemieckich okupantów” pod poznańską synagogą w 75 rocznica wybuchu powstania w getcie warszawskim [19 kwietnia 2018], fot. G. Ganowicz / facebook

1950 Polska: Ustawa o zabezpieczeniu socjalistycznej dyscypliny pracy.

1960 Nr 1 amerykańskiej listy przebojów „Stuck On You” – Elvis Presley. Był to jego pierwszy singiel nagrany w stereo oraz pierwszy od czasu zakończenia przez Króla Rock & Rolla służby wojskowej.

1965 Program rozpoczęło pierwsze all news radio (WINS 1010 AM in NYC).

1971 Radziecki „Salut 1” stał się pierwsza stacją orbitalną inaugurującą cykl badań kosmicznych.

1975 Indie przy pomocy ZSRR wystrzeliły pierwszego satelitę.

1977 Polska pilotka szybowcowa Adela Dankowska ustanowiła rekord świata kobiet w przelocie otwartym, przebywając około 850 kilometrów w ponad 8 godzin.

1979 Urodziła się Kate Hudson, amerykańska aktorka. Córka aktorki Goldie Hawn oraz aktora i scenarzysty Billa Hudsona. Jednak za swojego ojca uważa wieloletniego przyjaciela Goldie Hawn Kurta Russella, który zamieszkał z jej rodziną, gdy miała trzy lata.

1980 Nr 1 amerykańskiej listy przebojów „Call Me” – Blondie. Nagranie zostało wykorzystane w filmie „American Gigolo” z Richardem Gere.

1981 Urodził się Hayden Christensen, kanadyjski aktor. Najbardziej znany z roli Anakina Skywalkera w trzech częściach Gwiezdnych wojen – Zemście Sithów.

1986 Nr 1 brytyjskiej listy przebojów „A Different Corner” – George Michael.

1987 Urodziła się Maria Szarapowa, rosyjska tenisistka.

1988 Chińskie radio rozpoczęło nadawanie zachodniej muzyki rozrywkowej. Od utworów Glenna Millera po Madonnę. Były jednak wyjątki – piosenkę “Roll Over Beethoven” uznano za uwłaczającą pamięci kompozytora i jej nadawanie wstrzymano.

1988 Zmarł Jonasz Kofta, polski pisarz, satyryk, piosenkarz.

Był autorem tekstów (między innymi do piosenki “Wakacje z blondynką”, “Radość o poranku”, “Jej portret”, “Pamiętajcie o ogrodach”, “Taką cię wymyśliłem”, “Popołudnie” czy “Szary poemat”). Zmarł w wyniku powikłań po zakrztuszeniu się podczas posiłku.

Urodził się 28 listopada 1942 roku w Mizoczu na Wołyniu w rodzinie żydowskiego pochodzenia. Rodzina uniknęła pogromu przeprowadzonego w mieście przez Ukraińców, a następnie Niemców. Po wojnie i wysiedleniu zamieszkał z rodzicami we Wrocławiu, gdzie jego ojciec współzakładał rozgłośnię Polskiego Radia.

W latach następnych Koftowie z dziećmi przeprowadzali się kolejno do Łodzi i Poznania, gdzie matka wykładała germanistykę na tamtejszych uniwersytetach. W 1961 ukończył Liceum Plastyczne im. Piotra Potworowskiego w Poznaniu i rozpoczął studia na Wydziale Malarstwa warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. W tym też czasie ujawnił się jego talent literacki i kabaretowy.

1997 Zmarła Maria Wittekówna – pierwsza w dziejach Polski kobieta-generał. Żołnierz Polskiej Organizacji Wojskowej, naczelna komendantka przysposobienia Wojskowego Kobiet, Szef Wojskowej Służby Kobiet Armii Krajowej, więzień UB. ła się 16 sierpnia 1899 roku.

1998 Nr 1 brytyjskiej listy przebojów “It’s Like That” – Run Dmc VS. Jason Nevis.

1999 Parlament Niemiec został ponownie przeniesiony do Berlina.

2003 Nr 1 amerykańskiej listy przebojów: “In Da Club” – 50 Cent; US Top Album: “Meteora” – Linkin Park.

Imieniny obchodzą: Jerzy, Tymon, Adolf

Jerzy to popularne w Europie imię późnogreckie Georgios, utworzone z terminów rolniczych: georgeo – uprawiam, georgia – rolnictwo. W Polsce popularne od XIII wieku. Mężczyzna o tym imieniu jest skromny, prostolinijny, prawdomówny i sprawiedliwy. Jego naiwność i wiarę w dobre intencje często wykorzystują inni ludzie. Łatwo popada w złość, melancholię i depresję.

Tymon, imię związane z greckim timao – co oznacza czcić, szanować.

Imię Adolf ma pochodzenie germańskie od Adalwolf. Jego znaczenie można określić jako “szlachetny wilk”. Osoba o tym imieniu jest stała w przekonaniach, subtelna, kulturalna, ma charakter z temperamentem. Typ wrażliwy, dynamiczny, zdolny przywódca. Potrzebuje szerokiego pola działania. Może być niebezpieczny w wypadku zachwiania samokontroli.