KALENDARIUM POZNAŃSKIE – 19 STYCZNIA

Słońce w znaku Koziorożca

19 stycznia jest Dniem Pamięci, obchodzonym w Republice Czeskiej w rocznicę samobójczej śmierci Jana Palacha na Placu Świętego Wacława w Pradze w 1969 roku.
Święto Jordanu – Epifania, obchodzone w Kościele prawosławnym
Laos – Święto Armii

Urodzeni 19 stycznia mają duży potencjał umysłowy, są twórczy i oryginalni. Wiedzą czego chcą w życiu i nogami chodzą po ziemi. Do wszystkiego co robią podchodzą poważnie. Ich ambicje są ogromne i głównie na nie mierzą swoje siły, na co dzień jednak są cierpliwi i opanowani.

Są przekonani, że ich czas i tak musi kiedyś nadejść, a wówczas pokażą na co ich stać. Przywiązują zbyt dużą wagę do kariery, a wygórowane ambicje często przesłaniają im radość z tego co już osiągnęli.

Cytaty na dziś:

• Gdyby kobiety ubierały się tylko dla jednego mężczyzny, nie trwałoby to tak długo. Marcel Achard
• Żeby być miłym gościem, wystarczy się dobrze bawić. Joubert
• Dwa lata baby w kryminale siedziały i tak się jeszcze do woli nie wygadały. Przysłowie

KALENDARIUM POZNAŃSKIE

1827 W Klukowie koło Złotowa urodził się Ferdynand Marten, polski i niemiecki przyrodnik, matematyk, pedagog.

Był nauczycielem pomocniczym w Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu oraz w Królewskim Katolickim Gimnazjum w Ostrowie. Wieloletnie prace florystyczne zostały uwieńczone wydaniem w 1873 roku rozprawy Flora ostroviensis.

Autor zawarł w niej szczegółowe opisy (z miejscem występowania i porą kwitnienia) 881 gatunków roślin z Ostrowa i okolicy, a wszystko w trzech językach – polskim, niemieckim i łacińskim. Pracę tę przekazał Poznańskiemu Towarzystwu Przyjaciół Nauk.

W rękopisach pozostawił także “Rośliny Mickiewicza”, zawierające wykaz roślin wymienianych w dziełach narodowego wieszcza.

1907 W Poznaniu urodził się Roman Kozak naukowiec, nauczyciel akademicki, samorządowiec, poliglota i profesor nauk technicznych. Pierwszy rektor Politechniki Poznańskiej (1955-1962).

W Poznaniu ukończył gimnazjum matematyczno-przyrodnicze. Studiował na Wydziale Lądowo-Wodnym Politechniki Warszawskiej, gdzie w 1938 otrzymał tytuł inżyniera budownictwa lądowego. Rozpoczął pracę w Zarządzie Miejskim w Poznaniu oraz w Liceum Budowlanym i w laboratorium materiałów budowlanych. W czasie okupacji pracował w Poznaniu w zakładach przemysłowych Hoentscha. Rozpoczął również pisać podręcznik.

W 1945 zgłosił się do odbudowy zniszczonego wojną miasta i został współorganizatorem Wydziału Mostowego i Drogowego przy Zarządzie Miejskim, w którym w lutym 1945 został kierownikiem odbudowy mostów i obiektów zniszczonych podczas II wojny światowej.

Zorganizował Liceum Budowlane w Poznaniu, w którym następnie był nauczycielem. Równocześnie zorganizował Wydział Inżynierii Lądowo-Wodnej i Architektury przyszłej Politechniki Poznańskiej i do 1952 był ich dziekanem. Zorganizował także laboratorium, które później przekształciło się w Zakład Badawczy Budownictwa.

Działalność praktyczna Romana Kozaka wiązała się z projektowaniem sieci wysokiego napięcia, fundamentów pod maszyny i kierowaniem budową elektrowni w Gorzowie Wielkopolskim, Dychowie, Białogardzie, Koninie oraz Adamowie. Brał udział w budowie kolektora na lewym brzegu Warty, nowego ujęcia wody dla miasta Poznania, fabryki akumulatorów, odbudowie Biblioteki Raczyńskich, Pałacu Działyńskich, Ratusza, Katedry, oraz wielu mostów na terenie Wielkopolski. Jako konsultant pracował przy budowie osiedli na Ratajach w Poznaniu.

Pod jego kierownictwem wykonano pierwsze konstrukcje sprężone, ratując między innymi przed katastrofą budowlaną pierwszą i najdłuższą „deskę” – blok mieszkalny budowany na osiedlu Piastowskim tuż nad korytem Warty na poznańskich Ratajach, wówczas – gruntami o charakterystyce podmokło-bagiennej.

27 stycznia 1950 w obecności przedstawicieli Ministerstwa Budownictwa, świata nauki i techniki, zaprezentował czterometrowe belki stropowe ze strunobetonu, które zdały egzamin wytrzymałości. Pokaz ten, jak się później okaże, zapoczątkował budownictwo z „wielkiej płyty” w Polsce. 9 marca 1950, po sześciu tygodniach zostaje zademonstrowany podkład kolejowy ze strunobetonu, który również zdaje egzamin wytrzymałości, i zostaje on wprowadzony do masowej produkcji. W 1958 roku zostaje ukończona trasa kolejowa Poznań-Wrocław w całości osadzona na podkładach pomysłu Romana Kozaka.

W latach 1955-1962 był pierwszym rektorem Politechniki Poznańskiej. Później objął stanowisko dyrektora Instytutu Technologii i Konstrukcji Budowlanych. W 1969 powołał studium doktoranckie i był jego kierownikiem. W latach 1959-1961 członek kolegium redakcyjnego „Kroniki Miasta Poznania”. W latach 1955-1969 był radnym miasta Poznania. Zmarł 4 listopada 1970 w Poznaniu w wieku 63 lat.

fot. pierwsze bloki na Os. Piastowskim, rok 1968, w: Kronika Miasta Poznania nr1/1969, Rektorat Politechniki, fot. J. Korpal 1960-66

1919 Utworzenie 1 Pułku Strzelców Wielkopolskich.

Pułk został sformowany na podstawie rozkazu dziennego Nr 14 głównodowodzącego Siłami Zbrojnymi Polskimi w byłym zaborze pruskim, gen. por. Józefa Dowbor-Muśnickiego z dnia 19 stycznia 1919 roku, jako 1 Pułk Strzelców Wielkopolskich.

Dowódcą pułku mianowany został płk Daniel Konarzewski. Formowanie nastąpiło w Poznaniu, w koszarach byłego niemieckiego 46 pp (Cytadela). Początkowo pułk był bezpośrednio podporządkowany Dowództwu Głównemu Sił Zbrojnych w b. zaborze pruskim, a następnie został włączony w skład 1 Dywizji Strzelców Wielkopolskich.

Zalążkiem powstającej jednostki była powstańcza kompania skautowa (około 200 osób), którą dowodził aspirant oficerski, Wincenty Wierzejewski. Kompania ta wsławiła się zdobyciem 28 grudnia 1918 r. Fortu Grollmana.

W ciągu tygodnia pierwszy batalion tego pułku osiągnął stan około 800 żołnierzy, z których utworzono cztery kompanie strzeleckie (dowódcy: asp. ofic. Wincenty Wierzejewski, ppor. Władysław Paluszkiewcz, ppor. Władysław Moszczeński, ppor. Tadeusz Strehla) i jedną kompanię karabinów maszynowych – kulomiotów (dowódca ppor. Feliks Zieliński).

Na zdjęciu pułkownik Daniel Konarzewski, pierwszy dowódca pułku (http://www.faramogilno.pl/

Ul. Kościuszki – lata 1940-43 (w czasie wojny Grolmanwall). Zdjęcie wykonane z okna IV piętra kamienicy przy Schwabenstrasse (przed wojną Górna Wilda 1, obecnie Półwiejska 45); po prawej stronie widać fragment browaru, po lewej fragment ogrodzenia, za którym stał bastion III Grolman; wojnę przetrwało tylko jedno piętro kamienicy, fot. Cyryl/ Marek Steling

Półwiejska – Kościuszki – rok 1948 Foto: Miejski Konserwator Zabytków

1947 W Poznaniu otwarto Konsulat Brytyjski.

1985 W Olsztynie zmarł Leonard Turkowski, literat związany z Poznaniem. Autor siedmiu tomików wierszy, dziesięciu książek prozatorskich (opowiadań i powieści), nawiązujących do historii Warmii i Mazur oraz trzech tomów wspomnień.

Urodził się w Poznaniu przy ulicy Głogowskiej 69. W 1932 ukończył poznańskie Seminarium Nauczycielskim im. Ewarysta Estkowskiego przy ul. Ratajczaka. W następnym roku rozpoczął pracę w redakcji „Nowego Kuriera”. Dwa lata potem debiutował tomem poezji „Krzyż na rozdrożu”.

W 1937 ukazał się jego drugi tomik poezji „Krew ziemi”, a młody poeta został przyjęty do Związku Literatów Polskich, zaś w następnym – trzeci tomik, „Gdy Środa rym poda”. Przez cały czas współpracował z „Wiciami Wielkopolskimi”, wydawnictwem Ostoja (Katolicki Związek Młodzieży Polskiej) i innymi wydawnictwami oraz publikował wiersze, (m. in. w „Ilustracji Polskiej”), nowele i utwory sceniczne.

Cygan. Jakby z paczki Przybyszewskiego. Głowa inteligentna, twarda, uparta. Wzrok ponury. Śmiech szyderczy. Spojrzenie spode łba. Nie wytrzymał w seminarium nauczycielskim, gdzie chodził razem ze mna: on w charakterze ucznia, ja w charakterze nauczyciela. (Jan Sztaudynger, z przedmowy do tomiku “Krzyż na rozdrożu”, Poznań 1935)

Na podstawie: http://www.turkowski.info

Karta Członkowska Związku Literatów Polskich, fot: http://www.turkowski.info

2020 Zmarł prof. Stanisław Lorenc, rektor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu w latach 2002 -2008.

Prof. Lorenc był geologiem, badaczem dna oceanicznego i inicjatorem polskich badań związanych ze zjawiskiem tsunami. Pełnił funkcję Przewodniczącego Konferencji Rektorów Uniwersytetów Polskich (2005-2008) i Kolegium Rektorów Miasta Poznania (2002-2008).

Kontynuował dzieło poprzedników w rozbudowie UAM w Poznaniu oraz w Słubicach, Gnieźnie, Kaliszu i Pile. W czasie kierowania Uczelnią przez rektora Lorenca na Morasko przeniosły się Wydziały: Biologii oraz Nauk Geograficznych i Geologicznych, a swoją siedzibę znalazł tam nowopowstały Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa.

Dzięki Jego staraniom Sejm RP przyjął ustawę „O ustanowieniu Programu Wieloletniego Uniwersytet im. Adama Mickiewicza 2004-2011”, zapewniającą finansowanie inwestycji UAM. Za Jego kadencji Uniwersytet wzbogacił się o ok. 50 ha gruntów niezbędnych do dalszego rozwoju, a Wydział Prawa i Administracji zyskał po latach lokalizację pod budowę swojego obiektu w centrum miasta. Rektor Lorenc skutecznie zabiegał o pozyskiwanie środków z programów UE, które wykorzystano m.in. na gruntowną renowację Auli Uniwersyteckiej i Pałacu w Obrzycku. W połowie okresu Jego rządów odnotowano rekordową liczbę studentów UAM (55 tysięcy).

ZDARZYŁO SIĘ 19 STYCZNIA

1546 Zygmunt August urządził w Puszczy Białowieskiej polowanie, w którym uczestniczyła również Barbara Radziwiłłówna.

1557 Zmarł Jacques Cartier, francuski podróżnik i odkrywca (ur. 1491).

1720 Urodził się Franciszek Bohomolec, komediopisarz i publicysta, jezuita. Współzałożyciel „Monitora”, najważniejszego polskiego pisma doby Oświecenia. Był autorem utworów satyryczno – dydaktycznych i komedii.

1736 Urodził się James Watt, brytyjski inżynier, wynalazca maszyny parowej.

1809 Urodził się Edgar Allan Poe, pisarz amerykański.

1839 W Aix – en – Provence, na południu Francji urodził się Paul Cézane, malarz francuski. Początkowo oczarowany impresjonizmem, poszedł własną drogą. Dopiero po śmierci uznano go za jednego z czołowych twórców sztuki nowoczesnej. Autor m. in. „Popołudnia w Neapolu”.

1860 Papież Pius IX ogłosił encyklikę Nullis certe verbis zawierającą potępienie patriotów włoskich dążących do zjednoczenia Włoch.

1870 Siostry Victoria Claflin Woodhull i Tennessee Claflin jako pierwsze kobiety otworzyły w Nowym Jorku biuro maklerskie.

1915 George Claude opatentował lampę wyładowczą. Do skonstruowania lampy wyładowczej doprowadziły poszukiwania doskonalszego źródła światła niż żarówka elektryczna. Jej działanie polega na emisji światła przez wzbudzone atomy gazu, którym wypełniona jest lampa. Wzbudzenie atomów gazu powoduje wyładowania elektryczne w gazie. Lampa wyładowcza to po prostu jarzeniówka, neon.

1922 Urodził się Jerzy Kawalerowicz – reżyser filmowy. Twórca takich dzieł jak: “Matka Joanna od Aniołów”, “Pociąg”, “Faraon”, “Austeria”,” Quo Vadis”.

Premiera Quo Vadis w Kinie Wilda w 2001 roku, foto: J. Jankowiak / materiały dystrybutora

1923 Urodził się Markus Wolf, słynny niemiecki szpieg z NRD, szef Stasi (zm. 2006).

1932 Urodziła się Rena Rolska, piosenkarka polska popularna w latach 50 i 60-tych.

1943 Urodziła się Janis Joplin (wł. Janis Lyn Joplin), najwybitniejsza biała wokalistka blues rockowa lat 70-tych. Na koncie ma m.in. utwory “Cry Baby”, “Piece Of My Hart”, “Summertime”. Największym jej przebojem okazała się pośmiertnie wydana kompozycja “Me & Bobby McGee”.

1945 Dowódca Armii Krajowej generał brygady Leopold Okulicki „Niedźwiadek” wydał rozkaz o rozwiązaniu Armii Krajowej.

1946 Urodziła się Dolly Parton, jedna z najpopularniejszych piosenkarek country. Po raz pierwszy nagrodę Grammy otrzymała za płytę “Dolly Parton” (1978). Największe przeboje: “9 to 5”, “Islands In The Stream” (duet z Kenny Rogersem).Jest autorką m.in. superprzeboju “I Will Always Love You”, który wylansowała Whitney Houston w filmie „Bodyguard”.

1947 W tygodniku „Odrodzenie” rozpoczęto druk powieści Jerzego Andrzejewskiego „Popiół i diament”.

1949 Urodził się Robert Palmer, wokalista, kompozytor, autor tekstów i producent nagrań. Przed podjęciem kariery solowej śpiewał w grupach The Mandrakes, Alan Bown Set, Dada i Vinegar Joe. Jest także wokalistą grupy The Power Station. Największy przebój “Addicted To Love” z 1986 roku. Piosenka ta dotarła do pozycji nr 1 w USA i zdobyła nagrodę Grammy. Zmarł w 2003 r.

1955 Urodziła się Erwina Ryś-Ferens, polska łyżwiarka szybka, medalistka mistrzostw Europy i świata, olimpijka.

1958 Urodził się Viggo Mortensen, amerykański aktor.

1963 Urodził się Robert Rozmus, polski aktor.

1967 Nr 1 brytyjskiej listy przebojów “I’m A Believer” – The Monkees.

1967 Zmarł Kazimierz Funk, biochemik. Wyodrębnił z otrąb ryżowych substancję, której brak w pożywieniu powoduje chorobę beri-beri, nazwał ją witaminą. Prowadził też badania hormonów płciowych oraz insuliny. Funk opublikował ponad 200 prac naukowych. Pracował w Instytucie Pasteura w Paryżu, a także w Niemczech, Anglii, Polsce i Stanach Zjednoczonych. Urodził się 23 lutego 1884 roku.

1969 Student Uniwersytetu im. Jana Karola w Pradze Jan Palach dokonał samospalenia w centrum Pragi przed Muzeum Narodowym, w proteście przeciwko polityce ustępstw władz Czechosłowacji w stosunku do władz radzieckich.

1978 Ostatni „garbus” – jednocześnie 16 mln 200 tys. wyjechał z fabryki Volkswagena w Emden w RFN. Do dziś to popularne auto jest produkowane w Meksyku.

1979 Zmarł Włodzimierz Puchalski, polski reżyser filmów dokumentalnych, pionier filmów przyrodniczych w Polsce.

1980 Nr 1 brytyjskiej listy przebojów “Brass In My Pocket” – The Pretenders.

1980 Urodził się Jenson Button, brytyjski kierowca Formuły 1.

1983 Urodziła się Justyna Kowalczyk, polska biegaczka narciarska.

1985 Republika – Psy Pawłowa – nr 1 w 145. notowaniu Listy Przebojów 3.

1991 Nr 1 brytyjskiej listy przebojów “Sadness Part One” – Enigma.

1993 Polska ratyfikowała Europejską Konwencję Praw Człowieka.

1996 Premiera filmu Pestka w reżyserii Krystyny Jandy.

1997 Zamilkła ROZGŁOŚNIA HARCERSKA (oprócz Warszawy) – wygasła umowa z RH Kontakt na wynajem nadajników.

2002 Nr 1 amerykańskiej listy przebojów: “U Got It Bad” – Usher; US Top Album: “Weathered” – Creed.

2007 Minister sportu ogłosił odwołanie skorumpowanych władz PZPN i wprowadzenie kuratora – Andrzeja Rusko.

Imieniny obchodzą: Henryk, Mariusz, Erwin, Eufemia, Gilda, Marta, Andrzej, Basjan, Basjana, Bernard, Germana, Germanik, Geroncjusz, Januariusz, January, Józef, Juliusz, Kaliksta, Kalista, Kanut, Marceli, Matylda, Mechtylda, Paweł, Pia, Poncjan, Racimir, Sara, Saturnin i Wulstan

Henryk, to imię germańskie złożone z członów: heim – ojczyzna i rihhi – władca. Całość można interpretować jako „Pan domu”, „władca ojczyzny”.
Odpowiedniki obcojęzyczne: łac. Henricus, ang. Henry, fr. Henri, niem. Heinrich, wł. Enrico, hiszp. Enrique, ros. Genrich.

Mariusz – Mariusze to ród rzymski plebejskiego pochodzenia, w Polsce jednorazowo już poświadczone w XIII wieku.