KALENDARIUM POZNAŃSKIE – 19 MAJA

19 MAJA Słońce w znaku Byka

Międzynarodowy Dzień Pamięci Zmarłych na AIDS – obchodzony od 1983 roku.

Człowiek urodzony 19 maja lubi występować i panować nad tłumem. Ma zdolności artystyczne i poczucie humoru – okazuje również zdolności naśladowcze, lubi uznanie i bardzo troszczy się o swą opinię. Jego poglądy są najczęściej demokratyczne, a mimo to lubi wysuwać się w życiu na pierwsze miejsca.

Dąży do potęgi i władzy, a przewodzenie innym sprawia mu wielką przyjemność. Pragnie panować – niezależnie od tego, czy posiada potrzebne do tego kwalifikacje, czy nie. W końcu jednakże sam zostanie opanowany – gdy popadnie w więzy miłości i dostanie się pod wpływ współmałżonka.

Cytaty na dziś:

– Pochwała jest pożyteczniejsza od kary. Plaut (Titus Maccius Plautus, ok. 250 – 184 p.n.e.)
– Z literatury nie uznaję tylko jednego rodzaju: nudnego. Wolter

KALENDARIUM POZNAŃSKIE

1829 W Poznaniu koncertował Niccolo Paganini. Organizatorem koncertu był Antoni Henryk Radziwiłł, książę-namiestnik  Wielkiego Księstwa Poznańskiego.

Skrzypek występował w Teatrze Miejskim mieszczącym się w budynku na miejscu którego dziś znajduje się Arkadia. Do tego Teatru Miejskiego chodzili właściwie wszyscy bez względu na narodowość oraz występowali tam artyści z różnych krajów. Tak było do roku 1876 kiedy budynek został rozebrany i na tym miejscu stanął budynek obecnej Arkadii. To gmach nowego Teatru Miejskiego zwanego niemieckim, w odróżnieniu od Teatru Polskiego. Tam chodzili Polacy, a do teatru niemieckiego chodzili głównie Niemcy.

Dawny Teatr Miejski w miejscu dzisiejszej Arkadii

1923 Na Malcie położono kamień węgielny pod pomnik harcerzy poległych w Powstaniu Wielkopolskim.

Z powodu trudnej sytuacja ekonomiczna kraju konkurs na budowę pomnika rozstrzygnięto dopiero w 1931 r., natomiast jego odsłonięcie nastąpiło w roku 1937. [Źródło: Historia Malty na stronie posir.poznan.pl]

1929  (niedziela) Uroczyste otwarcie stadionu na Wildzie wybudowanego specjalnie na Powszechną Wystawę Krajową. Obiekt zaprojektowany został przez Sylwestra Pajzderskiego, dla 25 tysięcy widzów. Otwarcie okazało się wielkim budowlanym niewypałem. Tego dnia na trybunach i loży honorowej, na której zasiedli właśnie prezydenci: RP Ignacy Mościcki i Poznania Cyryl Ratajski, pojawiać zaczęły się pęknięcia. Pomimo to uroczystość przebiegła spokojnie i nie doszło do katastrofy.

Otwarcie na stadionie na Wildzie Wszechsłowiańskiego Zjazdu Śpiewaczego Foto: Wielkopolska Ilustracja nr 34 z 26 maja 1929, str. 2

1937 Pożar Fabryki Akwawit w Poznaniu.

Któregoś majowego dnia roku 1937 przeszła przez Poznań gwałtowna burza. Od uderzenia pioruna zapalił się wielki zbiornik “Akwawitu” z dwoma milionami litrów spirytusu. Wysoko wzbił się słup ognia, a morze płonącego spirytusu pochłonęło pobliskie zakłady Putiatyckiego.

Na szczęście załoga zdołała uratować się ucieczką, za to straty fabryki wyspecjalizowanej w kamieniodruku i offsecie okazały się niepowetowane. Porywisty wiatr przeniósł płomienie i niesamowity żar na sąsiednie tereny.

Ogień strawił warsztaty stolarskie i ślusarskie oraz trzy wagony kolejowe stojące na bocznicy. Płomienie zagrażały dalszym zbiornikom, uliczce zwanej Zaułkiem św.Wojciecha i kościołowi. Pamiętny pożar w okolicy Północnej uchodzić może za jeden z najpotężniejszych w międzywojennym Poznaniu.

Na podstawie: Zbigniew Zakrzewski “Przechadzki po Poznaniu lat międzywojennych”, więcej: TUTAJ

1956 Oddano do użytku odbudowany po wojnie gmach Biblioteki Raczyńskich. Otwarto także  pierwsze kino panoramiczne w Poznaniu – Rialto, przy ulicy Dąbrowskiego.

Kino Rialto, rok 1968, fot: fotopolska

Kino Rialto otwarto w 1937 roku w budynku dawnej powozowni, przy dzisiejszej ulicy Dąbrowskiego. Pierwsi widzowie oglądali tu seans we wtorek, 28.12.1937r. – była to “Barbara Radziwiłłówa” z Jadwigą Smosarską w roli głównej. Kino miało wtedy 400 miejsc i nazywało się “Adria”, a jego twórcą był Józef Petrykowski. Podczas okupacji działało jako “Kammer Lichtspiele”. Bardzo ważnym epizodem w historii “Rialto” było zainaugurowanie życia kinowego w wyzwolonym Poznaniu. Tu bowiem 21.03.1945 r. odbyła się pierwsza projekcja filmowa – była to radziecka komedia muzyczna “Świniarka i pastuch” I.A. Pyriewa z 1941 r. poprzedzona najnowszym wydaniem Polskiej Kroniki Filmowej. Kino – które wtedy przybrało nazwę “Jedność” – było wypełnione po brzegi, a jego otwarciu towarzyszyło odegranie hymnu narodowego. Wkrótce – 29.01.1946 r. – zmieniło nazwę na Rialto.

1973 Do użytku oddano tunele podziemne pod Rondem Kaponiera.

W miejscu Kaponiery Kolejowej zbudowano rondo z przejściem podziemnym, które otrzymało imię Mikołaja Kopernika w 500. rocznicę jego urodzin. Prace rozpoczęto 1 kwietnia 1968 i prowadzono etapami, przy czym przez cały czas czynne były zelektryfikowane linie kolejowe biegnące pod Mostem Uniwersyteckim.

Podczas przebudowy skrzyżowania konieczne było wyburzenie części starych przyczółków po stronie kolejowego ‘toru szczecińskiego’ i w konstrukcji tzw. ‘dziury toruńskiej’. W tym zakresie prace saperskie wykonywał pododdział Wojska Polskiego. Przez 2 miesiące (1 sierpnia 1971-30 września 1971) wyburzono 3000 m³ starej konstrukcji, wywieziono 2500 ton gruzu. Przy okazji budowy ronda w ulicy Roosevelta ułożono dodatkowy trzeci tor tramwajowy dla pojazdów zjeżdżających z ronda i skręcających w ulicę Bukowską (ówcześnie Świerczewskiego). Rondo oficjalnie oddano do użytku 19 maja 1973 roku, przekazaniem ostatniego etapu budowy – tunelu podziemnego.

1986 W samo południe na skrzyżowaniu ulic Głogowskiej i Hetmańskiej doszło do ogromnego wybuchu gazu. “Fala uderzeniowa była tak wielka, że powypadały szyby z okien budynków oddalonych prawie pół kilometra od miejsca zdarzenia” W powietrze wyleciał “star”, wyrwane zostały szyny tramwajowe, poważnie ranne zostały trzy osoby, jeden z poszkodowanych trafił z poparzeniami ciała do szpitala w Siemianowicach Śląskich [za lazarz.pl]

Doszło do wielkiego wybuchu gazu, jak później ustalili śledczy stało się to kwadrans przed 12. Skrzyżowanie ulic Głogowskiej i Hetmańskiej zamieniło się w wielkie pobojowisko. Szyny tramwajowego zostały powyginane i skruszone, asfalt wybrzuszony. Przejeżdżający w tym momencie Star został wystrzelony w powietrze. Na tym skrzyżowaniu znajdowały się wtedy trzy auta: Star, Fiat 125p i mały dostawczak. Gdyby w tym czasie przejeżdżał tramwaj doszłoby do gigantycznej tragedii – opowiadał dr Piotr Grzelczak, poznański historyk w reportażu “Tajemnice Wielkopolski” Piotra Świątkowskiego.

Z ustaleń śledczych wynika, że trzech mistrzów malarskich postanowiło zabrać ze studzienki kanalizacyjnej schowane narzędzia. Dzień wcześniej malowali tam pasy. Majster odsunął głaz i zszedł na dół. Ten, który zszedł na sam dół tej studzienki został wystrzelony na kilka metrów w momencie detonacji – powiedział Radiu Poznań dr Piotr Grzelczak, historyk.

Wybuch gazu wstrzymał na trzy miesiące od 19 maja do 30 sierpnia 1986 r. ruch tramwajowy w ciągu ulicy Głogowskiej, Hetmańskiej i Reymonta. W tym czasie wymienione zostały instalacje podziemne oraz wybudowano wygodne wysepki przystankowe dla pasażerów. Poszerzona została też jezdnia na ulicy Głogowskiej na odcinku od Rutkowskiego (Potworowskiego) do Winklera eliminując ruch samochodowy z torowiska tramwajowego. [źródło: https://www.lazarz.pl/?id=2&nr=14102]

1996 Zmarł Zygmunt Ziembiński, teoretyk prawa, filozof, logik i socjolog. Profesor Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. Dla studentów popularny – Gandhi.

W pierwszych latach powojennych był działaczem Caritas Academica przy duszpasterstwie akademickim oo. Dominikanów. Był również działaczem amatorskiego ruchu teatralnego. Rozprawę doktorską obronił w 1950, w 1955 otrzymał stanowisko docenta, w 1962 tytuł profesora nadzwyczajnego i w 1969. profesora zwyczajnego.

W 1962 został kierownikiem Zakładu Prawniczych Zastosowań Logiki, od 1981 Katedry Teorii Państwa i Prawa. Był członkiem Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Filozoficznego. W 1991 został członkiem korespondentem PAN. Członek licznych towarzystw naukowych i komitetów redakcyjnych, redaktor naczelny “Ruchu Prawniczego, Ekonomicznego i Socjologicznego”.

Profesor Sławomira Wronkowska – Jaśkiewicz tak wspomina swojego mistrza w „Życiu Uniwersyteckim” z maja 2007 roku.

Zapamiętałam go z egzaminu wstępnego, jeszcze wtedy nie wiedziałam,  to prof. Ziembiński. Pisemny egzamin z historii trwał wiele godzin, a dzień był niezwykle upalny. W dusznej sali siedziało ponad sto osób i nagle pojawił się wysoki, chudy pan z wiadrem zimnej wody  i metalowym kubkiem. Podchodził do każdego z nas i wielu osobom ten łyk wody przyniósł zbawienną ulgę (…)

A jego wykłady były dla studentów wydarzeniem, bo mówił barwnie i interesująco, choć nie było łatwo sporządzać notatki, ponieważ Profesor przerywał tok wywodu anegdotami i nader licznymi dygresjami. (…)

Był też Profesor człowiekiem bardzo skromnym, nietroszczącym się o siebie. Starał się nikogo swoją osobą nie absorbować. Uważał, że do pracy naukowej potrzebne jest biurko, książki i herbata. Kiedy wyjeżdżaliśmy na konferencje, starannie rozważał jaki wariant wyjazdu będzie najtańszy. Podróżował drugą klasą, żeby nie narażać państwa na zbyteczne – jak mawiał – koszty i nie krępować towarzyszących mu asystentów. Nie znosił marnotrawienia społecznych pieniędzy. Ograniczając swoje potrzeby Profesor taktownie i dyskretnie pomagał innym. Z czasem dowiadywaliśmy się,  bo przecież o tym nie mówił, że część pensji przekazuje co miesiąc na dożywianie ubogich, czy że wspiera polska oświatę w Kazachstanie.

2009 Po raz piąty w historii Kolejorz – Lech Poznań zdobywa Puchar Polski w piłce nożnej pokonując w finale Ruch Chorzów 1:0 na Stadionie Śląskim.

ZDARZYŁO SIĘ 19 MAJA

1352 Kazimierz Wielki pożyczył od krakowskich rajców miejskich 1600 kóp groszy.

1480 Zmarł Jan Długosz, historyk. Autor dzieła „Historia Polonica”, w którym opisał dzieje państwa polskiego do 1480 roku.

1531 W Kaliszu zmarł Jan Łaski, wielki kanclerz koronny, arcybiskup gnieźnieński. Zwolennik niezależności Polski od papiestwa, inicjator wydania zbioru praw i przywilejów, zwanego Statutem Łaskiego.

Był największym mecenasem sztuki pośród prymasów XVI w. Ufundował w katedrze gnieźnieńskiej 4 nagrobne płyty brązowe. Wzniósł w Gnieźnie rotundę z trzema absydami (gdzie planował zapewne swe miejsce pochówku), rozebraną w XVIII w. Wbrew powszechnym sądom nie miała ona wcale form renesansowych lecz była wyrazem ciągle żywych tradycji sztuki późnogotyckiej (plan i charakter tej kaplicy należy wywodzić ze średniowiecznych centralnych kościołów kommemoratywno-sepulkralnych na planie krzyża). Oprócz tego Łaski wzniósł także w stolicy archidiecezji dwór/rezydencję biskupią, położoną na południe od katedry, niesłusznie dziś nazywaną zamkiem (zamek w Gnieźnie znajdował się na Wzgórzu Lecha, na północ od katedry i był siedzibą księcia, w XVI w. już nie funkcjonował). Dla zamku kamienieckiego na Podolu ufundował wieżę, nazywaną Łaską a na skutek przekręcenia nazwy – lacką i polską.

Jan Łaski wręcza królowi Aleksandrowi Jagiellończykowi akt konfirmacyjny Statutu do podpisu, fot: CC

1536 Druga żona Henryka VIII, Anna Boleyn, została ścięta w przeddzień ślubu króla z jej byłą dwórką, Jane Seymour.

1588 Wielka hiszpańska armada, składająca się z około 130 ogromnych okrętów, na pokładzie których płynęło około 30 tysięcy ludzi, wypłynęła z portu w Lizbonie. Rozkaz wydany przez króla Hiszpanii Filipa II brzmiał: “Zdobyć Anglię!”. Do macierzystego portu powróciła mniej niż połowa – większość została zatopiona przez okręty angielskie i sztorm.

1802 Cesarz Francuzów Napoleon ustanowił order Legii Honorowej. Było to pierwsze demokratyczne odznaczenie, wręczane za zasługi dla państwa i narodu oraz za wyjątkowe osiągnięcia.

1885 Niemiecki cesarz Bismarck wziął we władanie Kamerun i Togo.

1912 Zmarł Bolesław Prus, pisarz i publicysta. Autor nowel i powieści takich jak: “Placówka”, “Emancypantki”, “Lalka” a także powieści historyczno-politycznej “Faraon”

1920 Sejm przyjął ustawę o obowiązkowym ubezpieczeniu na wypadek choroby. Leczenie ubezpieczonych miały prowadzić kasy chorych.

1946 Urodził się Michele Placido, aktor włoski. (La Lupa, Poliziotti)

1950 Urodził się Tadeusz Ślusarski, lekkoatleta. Mistrz olimpijski w skoku o tyczce. Zginął w wypadku samochodowym wraz z Władysławem Komarem, 17 sierpnia 1998 roku.

1952 Urodził się Joey Ramone, wokalista amerykańskiej grupy The Ramones. Naprawdę nazywa się Jeffrey Hyman i śpiewał w grupie od początku, czyli od roku 1974. W roku 1996 zespół zakończył działalność.

1965 Zmarła Maria Dąbrowska, pisarka, publicystka, tłumaczka i działaczka społeczna. Autorka wielu powieści między innymi “Nocy i dni”. Szczególne miejsce w jej dorobku stanowią “Pamiętniki”.

1965 Nr 1 amerykańskiej listy przebojów: „Ticket To Ride” – The Beatles.

1971 Start rakiety Mars 2, próbnikiem, który stał się pierwszym obiektem ziemskim, który wylądował 27 IX 1971 roku na powierzchni Marsa.

1973 Nr 1 amerykańskiej listy przebojów: “You Are the Sunshine of My Life” – Stevie Wonder.

1978 Ukazał się słynny później singel “Sultans Of Swing” zespołu Dire Straits.

1978 Polscy alpiniści Eugeniusz Chrobak i Wojciech Wróż weszli na najwyższy z niezdobytych jeszcze szczytów – południowy wierzchołek Konczendzangi (8490 m n.p.m.)

1984 “No Fear, No Hate, No Pain, No Broken Hart” – Eurythmics – Nr 1 w 109. notowaniu Listy Przebojów Programu 3.

1990 Nr 1 amerykańskiej listy przebojów: “Vogue” – Madonna. Nagranie, które pierwotnie miało ukazać się na stronie B singla stało się ósmym hitem “numer jeden” za Oceanem.

2001 Nr 1 amerykańskiej listy przebojów: “All For You” – Janet; US Top Album: „Survivor” – Destiny’s Child.

2002 Nr 1 bryt. listy przebojów: “Just A Little” – Liberty X; UK Top Album: “18” – Moby.

Imieniny obchodzą: Celestyn, Urban, Iwo, Piotr

Urban, imię pochodzi od łacińskiego słowa urbanus, co można tłumaczyć jako miejski, obyty, wykształcony.

Celestynowi udaje się zrealizować najbardziej szalone pomysły, czym wzbudza podziw, ale i zazdrość otoczenia. Często i łatwo zmienia poglądy, jest łatwowierny i jeśli ktoś chce, bez problemu wyprowadzi go w pole. Dlatego osoby o tym imieniu powinny być ostrożne, zwłaszcza wobec obcych.

Iwo to mężczyzna podstępny. Analizuje dokładnie każdą sytuację, a jego działania postępują z perfekcyjnie ułożonym planem, który realizuje punkt po punkcie. Jest jednak dobrym mężem i odpowiedzialnym ojcem.

Imię Piotr pochodzi od greckiego słowa “petra”, które znaczy skała. Mężczyźni o tym imieniu są inteligentni, prostolinijni i wrażliwi na ludzkie sprawy. Angażują się w działalność charytatywną. Bywają wybuchowi, nerwowi i niecierpliwi – chcieliby od razu wszystko załatwić. Zdarza się, że popadają w konflikty z bliskimi, którzy nie lubią, by ciągle przypominać im o powinnościach.