KALENDARIUM POZNAŃSKIE – 2 KWIETNIA

2 KWIETNIA Słońce w znaku Barana

Międzynarodowy Dzień Książki dla Dzieci, obchodzony w rocznicę urodzin Hansa Christiana Andersena.

Urodzeni 2 kwietnia to wybitne umysłowości i duże indywidualności. Dążą do tworzenia rzeczy wielkich i oryginalnych. Godna podziwu jest u nich siła ducha. Odznaczają się wielką pracowitością. Z niczego łatwo nie rezygnują, nie unikają walki. Często prezentują postawę agresywną, są pożądliwi, nieraz do przesady. Niejednokrotnie działają destrukcyjnie na rzeczy i sprawy, które z trudem budowali.

Cytaty na dziś:

– Rzeczywistość jest z tej samej przędzy, co i marzenia. Władysław Stanisław Reymont
– Przysłowie: „Czasem kwietnia pora letnia, czasem zwiedzie w marzec zjedzie”.
– Prawo Murphy’ego: Ciężar upuszczonej części jest wprost proporcjonalny do stopnia złożoności i ceny obszaru uderzonego.

KALENDARIUM POZNAŃSKIE

1537 Zmarł Walenty Wróbel, dziś znany głównie polonistom, był w I połowie XVI w. jednym z najwybitniejszych poznańskich intelektualistów i jednym z niewielu liczących się w Polsce.

Swych łacińskich tekstów teologicznych nie publikował w Krakowie lecz w Lipsku, w słynnym wydawnictwie Melchiora Lottera, stąd jego nazwisko było nieco znane również poza naszymi granicami. Pochodził z poznańskiej rodziny rzemieślniczej, od 1500 roku kształcił się na uniwersytecie krakowskim (bakałarz w 1502, magister sztuk wyzwolonych w 1504 roku), później pozostał na uczelni przez następnych kilkanaście lat (do 1516), wykładając i komentując teksty autorów humanistycznych i starożytnych.

W 1516 roku powrócił do Poznania i aż do śmierci zajmował stanowisko kaznodziei polskiego w kolegiacie farnej Św. Marii Magdaleny.

Prawdopodobnie wykładał też w Akademii Lubrańskiego. Wraz z Tomaszem Bedermanem, Janem ze Stobnicy, Krzysztofem Hegendorfinem, drem Mikołajem Dembnickim, dalej z grupą uczonych kanoników katedry i innymi wykształconymi osobami tworzył w Poznaniu interesujące środowisko naukowe i kulturalne wokół Akademii. Na podstawie: „Wypisanie resztki dziatek” burmistrza Reszki Wyleżyńskiego. [KMP1/99]

1662 Zmarł Kasper Drużbicki, jezuita, poeta ascetyczny, rektor kolegium jezuickiego w Poznaniu.

Święcenia kapłańskie przyjął w 1621 w Poznaniu. W zakonie obejmował ważne stanowiska, m.in. był prowincjałem polskim, rektorem Kolegium Jezuickiego w Kaliszu i Poznaniu (1644–1647, 1657–1662). Był gruntownie oczytany, miał świetną znajomość Biblii i kulturę duchową (znał mistykę nadreńską), humanistyczną, filozoficzną.

Miał bogate życie wewnętrzne, w tym doświadczenia mistyczne. Zainicjował nabożeństwo do Serca Pana Jezusa, stając się w Europie prekursorem kultu Serca Chrystusa na długo przed objawieniami św. Małgorzaty Marii Alacoque w Paray-le-Monial. Jest wybitnym prozaikiem epoki baroku.

Foto: Przewodnik Katolicki 7.11.1915

1783 W Pudliszkach urodził się Franciszek Dzierżykraj Morawski – – generał wojsk napoleońskich, minister wojny w Rządzie Narodowym w czasie powstania listopadowego, poeta, krytyk literacki i teatralny, tłumacz i dramatopisarz.

W listopadzie roku 1806 wstąpił w Poznaniu do napoleońskiej gwardii honorowej, a potem do piechoty, gdzie służył (jako podporucznik) w 1. pułku piechoty A. Sułkowskiego. W kampanii napoleońskiej 1807 walczył pod Tczewem, Gdańskiem i  Kołobrzegiem (po oblężeniu, odznaczony Krzyżem Kawalerskim Virtuti Militari).

W kampanii 1812 pełnił obowiązki dowódcy 16. Dywizji Piechoty i walczył pod Smoleńskiem, Tarutino (po bitwie, odznaczony Krzyżem Kawalerskim Legii Honorowej) i nad Berezyną. Po upadku Napoleona wysłany po jeńców polskich do Danii.

Wybuch powstania listopadowego zastał go w Lublinie, gdzie objął dowództwo swej brygady. 30 stycznia 1831 został mianowany na stanowisko generała dyżurnego armii powstańczej.

W powstaniu listopadowym został ministrem wojny w rządzie powstańczym. Często występował w Sejmie. 11 września 1831 roku na znak protestu przeciw zaczętym rokowaniom złożył dymisję z funkcji ministra wojny. Po upadku powstania złożył przysięgę wierności carowi Mikołajowi I i został zesłany do Wołogdy.

W drugiej połowie roku 1833 (powrócił i osiadł w wielkopolskiej Luboni, gdzie od roku 1834 zajmował się gospodarką i pisaniem utworów literackich. Tam też, w wieku 78 lat zmarł (12 grudnia 1861).

Brał czynny udział w życiu literackim, należał do Towarzystwa Iksów (1815-1819), a od roku 1819 był członkiem Towarzystwa Przyjaciół Nauk i loży masońskiej, a także Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Uczestniczył w obiadach literackich Wincentego Krasińskiego i bywał częstym gościem Izabeli i Adama Kazimierza Czartoryskich w ich pałacu w Puławach.

Tworzył poezje, dramaty, pisał bajki. Był płodnym krytykiem literackim i teatralnym, felietonistą. Zajmował się także tłumaczeniami, m.in. utworów Racine’a, Szekspira, Byrona.

1786 Urodził się Edward Raczyński, podróżnik, działacz społeczny, fundator biblioteki.

W latach 1806-1809 służył w armii napoleońskiej i w wojsku Księstwa Warszawskiego. Odznaczony orderem Virtuti Militari. Działacz polityczny i społeczny Wielkiego Księstwa Poznańskiego. W 1841 został roku posłem na sejm prowincjonalny w Poznaniu. Opowiadał się za współpracą z Hohenzollernami, ale przy zachowaniu polskości. Opracował memoriał w sprawie używania języka polskiego przekazany królowi pruskiemu Fryderykowi Wilhelmowi IV.

Biblioteka Raczyńskich w roku 1884

W swym majątku w Rogalinie zgromadził bardzo bogaty księgozbiór, po części pochodzący z zasobów bibliotecznych kasowanych przez władze pruskie zakonów. Księgozbiór ten stał się podstawą do utworzenia Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu (1829), której był fundatorem.

Na skutek doniesień o odnalezieniu podczas związanych z budową poznańskiej Cytadeli ekshumacji na cmentarzu winiarskim (1828) szczątków osób rzekomo pogrzebanych żywcem, zdecydował o ufundowaniu w Poznaniu Przysionka śmierci (zwanego również domem dla pozornie zmarłych). Była to swoista kostnica przeznaczona dla osób obawiających się pogrzebania za życia.

Ostatecznie jednak projekt zrealizowany został dopiero na podstawie testamentu Raczyńskiego przez jego syna Rogera w 1848 roku. Raczyński był propagatorem oświaty higienicznej w Wielkopolsce. W 1831, po epidemii cholery, przywleczonej przez wojska rosyjskie do sąsiedniego Królestwa Polskiego, współfinansował założenie pierwszego wodociągu w Poznaniu. Dla upamiętnienia tego wydarzenia wzniósł (1841) pomnik Hygei autorstwa Alberta Wolffa (obecnie, po remoncie, przed Biblioteką Raczyńskich na pl. Wolności w Poznaniu).

1887 Zmarł w Poznaniu Roman May, chemik i przemysłowiec poznański.

Był m.in. asystentem znanego biologa Ferdinanda Cohna. W roku szkolnym 1875/76 uczył chemii w gimnazjum realnym w Poznaniu, jednak zwolniono go za nieodmawianie modlitwy w języku niemieckim. Po tym epizodzie wyjechał do Saksonii, w okolice Drezna, do fabryki chemicznej.

Zapoznawszy się z tamtejszymi metodami wrócił do Poznania i dzięki pomocy finansowej teścia, Antoniego Kratochwila, zbudował dobrze prosperującą fabrykę nawozów fosforowych na Starołęce.

W późniejszym okresie działalność zakładu została przeniesiona do Lubonia. Roman May działał również w licznych towarzystwach, wśród których najważniejszym było Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, w którym od 1883 pełnił funkcję kierownika zbiorów przyrodniczych, a od 1886 był sekretarzem Wydziału Przyrodniczego.

W ramach PTPN często prowadził bezpłatne wykłady z geologii, chemii i biologii. Poza tym w latach 1882-84 prowadził kursy gorzelniane przy Wyższej Szkole Rolniczej w Żabikowie. Brał również udział w pracach Towarzystwa Technicznego, Pożyczkowego i Przemysłowego, kierował Wydziałem Technicznym Centralnego Towarzystwa Gospodarczego i wielu innych. Po śmierci pochowano go na cmentarzu świętomarcińskim w Poznaniu, a podczas II wojny światowej, gdy cmentarz zlikwidowano, jego szczątki przeniesiono do Lubonia, gdzie spoczywa do dziś. Jego córka, Stanisława, była żoną Cyryla Ratajskiego.

Wizerunek Romana Maya na cokole pomnika Siewca dłuta Marcina Rożka w Luboniu Foto: wikipedia

1896 Urodził się Franciszek Raszeja, lekarz ortopeda.

W 1931 r został dyrektorem szpitala ortopedycznego w Swarzędzu. Równocześnie kierował polikliniką ortopedyczną w Poznaniu.

Doprowadził w roku 1935 do ponownego otwarcia szpitala ortopedycznego Uniwersytetu Poznańskiego i objął jego kierownictwo, a roku później uzyskał tytuł profesora.

Po zakończeniu działań wojennych we wrześniu 1939 roku pracował jako lekarz w Warszawie i nauczał na Tajnym Uniwersytecie Warszawskim. Raszeja skontaktował się z przebywającym w warszawskim getcie profesorem Ludwikiem Hirszfeldem i zorganizował akcje krwiodawstwa na rzecz ludności żydowskiej. Jego imieniem nazwano Szpital Miejski w Poznaniu, przy ul. Mickiewicza (otwarty w 1953 roku).

fot:Korporacja Studencka Baltia, http://baltia.bloog.pl

1899 Urodził się Bazyli Wojtowicz, rzeźbiarz.

Twórca m.in. pomnika Adama Mickiewicza w Poznaniu. Po ukończeniu studiów na ASP w Warszawie od roku 1936 prowadził w Państwowej Szkole Sztuk Zdobniczych w Poznaniu pracownie rzeźby dekoracyjnej. Od roku 1938 prowadził pracownię rzeźby monumentalnej.

W 1956 roku został profesorem nadzwyczajnym PWSP. W latach 1963-1969 był prodziekanem Wydziału Malarstwa Grafiki i Rzeźby.

1924 Dokładnie 2 kwietnia 1924 roku poziom Warty wzrósł do 5,85 m, a jej nurt niósł kłody, płoty, drabiny i tym podobne resztki gospodarstw, zniesionych przez żywioł powyżej Poznania. „Straszliwa klęska powodzi”, jak pisano 1 kwietnia i bynajmniej nie na prima aprilis21, dotknęła wtedy cały kraj.

W Poznaniu obawiano się wezbrania podobnego do tego, które sfotografowała Balbina Mirska. Przy Drodze Dębińskiej wszystkie domy zostały zalane i nastąpiła ewakuacja mieszkańców. Śmierć zabrała wówczas pułkownika, który na koniu rzucił się ratować trzech saperów porwanych przez prąd razem z łódką. W okolicach Drogi Dębińskiej ponownie powstało bezkresne jezioro niczym ze zdjęcia Mirskiej. „Z powodu nadwyrężenia muru brzegowego przy ul. Piaskowej” bardzo zagrożona była część Garbar pomiędzy mostem Chwaliszewskim a przeładownią miejską. Wykoleił się też pociąg z węglem „na torze bocznym Gazowni Miejskiej, osłabionm wskutek wylewu Warty”. 4 kwietnia 1924 roku pisano: „Niebezpieczeństwo powodzi ominęło Poznań, mimo iż poziom Warty doszedł wczoraj o 12-tej w południe do 6,37 m”. [Monika Piotrowska, Piękne obrazu z okresu powodzi, w Kronika Miasta Poznania nr 3/2017, Wielkie Garbary, s. 169, zdjęcia Romana Stefana Ulatowskiego z Repozytorium Cyryl]

1962 Jan Czekanowski, profesor antropologii został doktorem honoris causa Uniwersytetu Poznańskiego.

1932 We Lwowie urodził się  Ryszard Olszewski, w latach 1990-1998 wiceprezydent Poznania.

Studiował budownictwo na Politechnice Poznańskiej, za czasów PRL pracował w takich przedsiębiorstwach jak Energoprojekt, Prozamet i Agromet-Projekt-Poznań.

Samorządowcem został w 1990 r. u prezydenta Wojciecha Szczęsnego Kaczmarka. Był jego zastępcą do spraw gospodarki komunalnej – w tym transportu. Pod koniec drugiej kadencji musiał się zmierzyć ze strajkiem pracowników MPK.

1964 W Poznaniu urodziła się Aldona Jankowska, polska aktorka. W Szymon Majewski Show parodiowała m.in. Danute Hojarską, Hannę Gronkiewicz-Waltz.

1987 Inauguracja XX Dekady Pisarzy Środowiska Wielkopolskiego.

Przed południem pisarze odwiedzili Zakłady Graficzne im. Marcina Kasprzaka. “Tutaj nie ma wiszących ogrodów, ulicami gondole nie płyną” – pisał o Poznaniu niedawno zmarły pisarz i poeta Bogusław Kogut. Słowa te powtórzył otwierający spotkanie prezydent Poznania Andrzej Wituski.

ZDARZYŁO SIĘ 2 KWIETNIA

1725 Urodził się Giovanni Ciacomo Casanova Di Seingalt – pamiętnikarz włoski, Wenecjanin, piszący po francusku. Swobodnemu trybowi życia, zamiłowaniu do podróży i głośnym przygodom miłosnym zawdzięczał opinię awanturnika i uwodziciela kobiet. W swoich „Pamiętnikach” opisał m.in. swój pobyt w Polsce.

1792 Dolar stał się jednostką monetarną USA, wprowadzono złote monety o nominałach $10, $5 oraz $2.50 a także srebrne dolarówki, ćwierćdolarówki, dziesięcio- i pięciocentówki.

1805 W Odense urodził się Hans Christian Andersen, duński autor baśni.

1834 Urodził się Frédéric Auguste Bartholdi, rzeźbiarz francuski. Autor „Wolności świecącej nad światem”, statuy wskazującej wejście do portu w Nowym Jorku. Amerykanie rzeźbę nazwali „Statua Wolności”

1889 Charles Hall otrzymał patent na pierwszą praktyczną technologię produkcji aluminium.

1914 Urodził się Alec Guinness, brytyjski aktor. Za rolę pułkownika Nicholsona w filmie Most na rzece Kwai otrzymał Oscara. Do historii kina przeszły także jego role w Lawrence z Arabii, czy Gwiezdnych wojnach (jako Obi-Wan Kenobi). (zm. 2000).

1932 Urodziła się Joanna Chmielewska, polska powieściopisarka. Chętnie czytana przez młodych czytelników (Nawiedzony dom, Wielkie zasługi, Skarby, Tajemnica).

1928 Urodził się Serge Gainsbourg, francuski aktor, wokalista, pianista, gitarzysta i kompozytor. Jego największym przebojem był kontrowersyjny utwór nagrany w duecie z Jane Birkin – “Je T’Aime… Moi Non Plus” z 1969 roku.

1941 Niemcy: Pierwszy lot samolotu z napędem odrzutowym, Heinkla He-280.

1945 Urodziła się Linda Hunt, aktorka. Mierząca zaledwie 1.45 m wzrostu aktorka zasłynęła jako jedyny w historii odtwórca roli przeciwnej swej płci uhonorowany Oscarem. W 1982 w Roku niebezpiecznego życia Petera Weira zagrała mężczyznę – Billy’ego Kwana, fotografa oprowadzającego australijskiego dziennikarza po Dżakarcie w przeddzień upadku Sukarno. W następnym roku za tę rolę zdobyła Oscara dla najlepszej aktorki drugoplanowej.

1951 W Zakładach Starachowickich po raz pierwszy w Polsce rozpoczęto taśmową produkcję samochodów ciężarowych „Star-20”.

1953 Urodził się Krzysztof Krauze, polski reżyser filmowy (Mój Nikifor, Plac Zbawiciela, Dług, Gry uliczne).

1970 Premiera filmu “Jak rozpętałem II wojnę światową”.

1977 Nr 1 amerykańskiej listy przebojów „Dancing Queen” – ABBA. To jedyny “numer jeden” szwedzkiego zespołu w USA.

1982 Argentyna zajęła brytyjskie wyspy Falklandy – Malwiny. Rozpoczęła się wojna pomiędzy tymi państwami.

2005 Zmarł papież Jan Paweł II.

Urodzeni 2 kwietnia to wybitne umysłowości i duże indywidualności. Dążą do tworzenia rzeczy wielkich i oryginalnych. Godna podziwu jest u nich siła ducha. Odznaczają się wielką pracowitością. Z niczego łatwo nie rezygnują, nie unikają walki. Często prezentują postawę agresywną, są pożądliwi, nieraz do przesady. Niejednokrotnie działają destrukcyjnie na rzeczy i sprawy, które z trudem budowali.

Imieniny obchodzą: Franciszek, Urban, Władysław

Franciszek – pierwotnie frank, franco oznaczało człowieka wolnego, należącego do germańskiego plemienia Franków, później na pochodzącego z Francji. Franciszek z Asyżu nosił jako pierwszy to popularne obecnie imię. Był synem kupca włoskiego i Francuzki. Naprawdę nazywał się Giovanni Bernardone. Według tradycji imię Francesco, co po włosku oznacza „Francuzik” – było przydomkiem nadanym mu przez ojca, który gardził francuskimi manierami syna.

W Polsce imię używane od XIII wieku w formach; Franciszek, Franek, Francik, Francek, Franc, Froncek.

Franciszek jest mężczyzną wrażliwym, o szlachetnym sercu i dobrym charakterze. Potrafi zawsze i wszędzie udzielić dobrej rady, zawsze znajduje się w odpowiednim momencie obok jej potrzebujących. Lubi dbać o dom i rodzinę. Przebywając na łonie natury lubi rozmyślać, poddawać się refleksji, nie obce mu są dyskusje na tematy metafizyczne.

Urban, imię pochodzi od łacińskiego słowa urbanus, co można tłumaczyć jako miejski, obyty, wykształcony.

Władysław to czeska forma starego imienia słowiańskiego, które na gruncie polskim przyjęło postać Włodzisław, zlatynizowana forma tego ostatniego imienia brzmiała Ladislaus z czego później powstał Ładysław i Władysław.