KALENDARIUM POZNAŃSKIE – 2 STYCZNIA

Słońce w znaku Koziorożca

Urodzeni 2 stycznia to ludzie inteligentni, ufnie nastawieni do życia, przepełnieni wzniosłymi ideałami. Cechuje ich duża ostrożność i przebiegłość życiowa. Potrafią przeanalizować swoje błędy i wyciągnąć z nich wnioski na przyszłość. Powinni ograniczyć dystans do przyjaciół i znajomych, gdyż łatwiej im będzie wówczas zwalczać wrodzoną skłonność do depresji psychicznej i popadania w apatię.

Przysłowia na dziś:

• Wiedział Grześ, a od Grzesia cała wieś.
• Gdy Makary pogodny cały styczeń chłodny.

KALENDARIUM POZNAŃSKIE

1823 Powstała w Poznaniu Szkoła Rzemieślnicza. Uczęszczała do niej młodzież od trzynastego roku życia. Lekcje odbywały się w godzinach od 16 do 18. Wykładano geometrię, rachunki, mechanikę i chemię. Zajęcia prowadzone były w języku niemieckim, co poważnie ograniczało liczbę młodzieży pobierającej naukę w tej szkole.

1872 Ukazał się  pierwszy numer Kuryera Poznańskiego

Rok 1871 skonał przygniecion ciężarem swojego poprzednika. Wszystko, co w świeżo ubiegłym roku działo się w Europie na widowni politycznej było albo bezpośrednim albo pośrednim było wynikiem olbrzymich zapasów stoczonych pomiędzy dwoma wielkimi mocarstwami, jednem upadającem, w rozkładzie moralnego zepsucia, drugiem dźwigającem się na najwyższy szczebel ziemskiej potęgi siłą zdumiewającej militarnej karności i nieograniczonego posłuszeństwa dla kierującej niem woli – mogliśmy przeczytać w pierwszym artykule.

Za pojawienie się na rynku wydawniczym „Kuriera Poznańskiego” stały sfery konserwatywne miasta Poznania związane z dostojnikami Kościoła Katolickiego.

Pierwszy numer „Kuriera” ukazał się 2 stycznia 1872 roku, wydała go firma kierowana przez Ludwika Merzbacha, a pismo redagował Teodor Żychliński. Dziennik ukazywał się na początku w dużym formacie w nakładzie 750 egzemplarzy. Pismo posiadało osobny dział wiadomości religijnych. „Kurier” lansował wówczas zjednoczenie społeczeństwa wokół biskupa Mieczysława Ledóchowskiego. Zwalczał tez początkowo organizowane w Wielkopolsce wiece ludowe, widząc w nich zagrożenie dla swojego środowiska.

W końcu XIX w. przejęty przez liberalnych ziemian (A. Chłapowski, M. Mielżyński, F. Morawski, A. Żółtowski). W 1906 przejęty przez Narodową Demokrację, prowadzony przez Mariana Seydę i Ksawerego Zakrzewskiego (współzałożyciela dziennika). W latach 1915–1922 redagowany przez Bolesława Leonarda Marchlewskiego. Od 1925 „Kurier Poznański” ukazywał się dwa razy dziennie.

Był bardzo popularny wśród poznaniaków. Jego nakład systematycznie rósł. W 1906 7000 egzemplarzy, w 1925 25 000–30 000 egzemplarzy, a w 1929 30 000–35 000 egzemplarzy.

1885 Urodził się Henryk Nostitz-Jackowski, malarz i witrażysta.

Gimnazjum ukończył w Poznaniu. W latach 1905-1908 studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Monachium. W 1912 założył w Poznaniu, wraz z W. Gosienickim i A. Rejmanem, pracownię malarstwa kościelnego i witrażownictwa Polichromia. Członek-założyciel grupy artystów wielkopolskich Plastyka. Członek Rady Artystycznej Miasta Poznania oraz Zarządu Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych. Uczestniczył w obronie Warszawy w 1939 roku.

Autor ok. 200 witraży, w tym m.in. witraż ze scenami z Powstania Wielkopolskiego (z 1924) oraz spotkania królowej Jadwigi z delegacją krzyżacką (z 1927) z kościoła św. Mikołaja w Inowrocławiu. Wykonał polichromie m.in. w kościele św. Wojciecha w Poznaniu, kościele św. Stanisława BM (ob. konkatedra) w Ostrowie Wlkp., kościele św. Mikołaja i św. Marcina (ob. katedra) w Bydgoszczy. [wikipedia, Antoni Gąsiorowski, Jerzy Topolski [red.]: Wielkopolski Słownik Biograficzny. Warszawa-Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981, s. 271-272.]

1919 Stanisław Taczak mianowany głównodowodzącym sił zbrojnych w byłym zaborze pruskim.

1922 Adolf Bniński został wojewodą poznańskim.

Od 17 stycznia 1919 do 2 września 1920 sprawował funkcję starosty powiatu średzkiego, a od 2 stycznia 1923 do 30 kwietnia 1928 – wojewody poznańskiego. 31 maja 1926 brał udział w wyborach prezydenckich przeciwko Józefowi Piłsudskiemu, a następnie Ignacemu Mościckiemu jako kandydat Związku Ludowo-Narodowego, ale w obu przypadkach przegrał.

W okresie II Rzeczypospolitej był wieloletnim prezesem Wielkopolskiej Izby Rolniczej, od 24 listopada 1930 – prezesem Naczelnego Instytutu Akcji Katolickiej z siedzibą w Poznaniu, działał w Towarzystwie Czytelni Ludowych i Towarzystwie Łączności z Polakami na Obczyźnie.

Ideologicznie reprezentował poglądy konserwatywno-monarchistyczne. Prezydent Rzeczypospolitej powołał go na senatora IV kadencji (1935–1938). 12 grudnia 1937 współorganizował Stronnictwo Zachowawcze, które wyrażało interesy ziemiaństwa i występowało przeciwko rządom sanacji, zostając jego prezesem.

Pamiątka z uroczystości 25 lecia Izby Rzemieślniczej (13.09.1925), Adolf Bniński, w pierwszym rzędzie, drugi z prawej stront, fot: J. Stolski / Cyryl

1925 Dokonano wielkiego rozszerzenia obszaru Poznania poprzez wcielenie 7 gmin podmiejskich, a mianowicie: Główny [Głównej], Komandorii. Rataj, Starołęki Małej, Dębca, Winiar i obszaru dworskiego Naramowice. Inkorporacja ta nie uwzględniała dalszych życzeń czynników miejskich, ale stworzyła poważny blok terytorialny umożliwiający racjonalną rozbudowę Poznania.

Wcielone gminy były w przewadze charakterystycznymi wsiami podmiejskimi, żyjącymi w warunkach niejako przedmiejskich. Zdradza to ich wzrost ludnościowy. Od roku 1871 do 1921 pomnożyła się ludność Głównej przeszło 9-krotnie, Starołęki Małej i Winiar przeszło 7-krotnie, Dębca blisko 5-krotnie, Rataj 4- krotnie. Jedynie Komandoria i Naramowice nie miały rozrostu tego rodzaju, w Komandorii jednakże powstało bardzo znaczne osiedle przemysłowe a Naramowice były dla gminy niezbędne ze względów sanitarnych. Rozszerzenie miasta w r 1925 było czynem wysokiej doniosłości dla prawidłowej rozbudowy miasta i odpowiadało ściśle tendencjom urbanistycznym powszechnie dzisiaj uznanym. [August Zaleski, Obszar Miasta i Budynki w Poznaniu, w Kronika Miasta Poznania, 1929 R.7, nr 1, s. 64-65]

1929 Polskie Linie Lotnicze „Lot” rozpoczęły działalność przewozową na linii zagranicznej Katowice – Wiedeń i pięciu liniach krajowych m.in. z Poznania do Warszawy.

Pierwsze loty – do Warszawy i Gdańska odbyły się podczas I Targu Poznańskiego, zainicjowane przez Towarzystwo AEROTARG. Jednak historia poznańskiego lotniska rozpoczęła się już w 1911 r., kiedy to władze pruskie wybudowały w Poznaniu, a właściwie poza jego zewnętrznym pierścieniem fortów lotnisko. Pole wzlotów zlokalizowano bowiem ok. 8 km na zachód od Poznania w miejscowości Ławica.

Już w okresie I wojny światowej było jednym z ważniejszych ośrodków niemieckiego lotnictwa wojskowego. Rok 1919 był w dziejach portu na Ławicy dość szczególny. Poznaniacy zdobyli lotnisko, tworząc tu powietrzną formację armii wielkopolskiej. W tym samym roku swoją działalność zainaugurował wielkopolski Aeroklub. Pomimo, że pierwsze komercyjne połączenia uruchomiono w 1921 r., to właściwe lotnisko cywilne zaczęło funkcjonować dopiero 4 lata później. Od 1929 r. zarząd nad lotniskiem na Ławicy przejęła firma Linie Lotnicze LOT, będąca własnością Skarbu Państwa i władz samorządowych Poznania, Bydgoszczy i Śląska. W 1937 r. lotnisko wyposażono w liczne urządzenia oświetleniowe i radionawigacyjne, które umożliwiły nocne loty, a rok później rozpoczęto prace nad powiększeniem lotniska w kierunku zachodnim. Przerwał je jednak wybuch wojny. Do tego czasu port lotniczy w Poznaniu znajdował się tuż po Warszawie na drugim miejscu w kraju. W latach 1929 – 1938 wykonano tu 7.711 lotów i przewieziono 26.252 pasażerów. W okresie okupacji lotnisko na Ławicy zostało rozbudowane dla celów wojennych. Powstały liczne obiekty wojskowe we wschodniej części pola wzlotów, nowa droga startowa o nawierzchni betonowej, a w niedalekich Krzesinach przedsiębiorstwo produkujące samoloty Focke-Wulf-Flugzeugbau.

W 1945 r. większość urządzeń portowych w części południowej lotniska została zniszczona. Uruchomienie regularnej komunikacji nastąpiło w marcu 1946 r. poprzez otwarcie linii Warszawa- Poznań, którą po miesiącu przedłużono do Szczecina. Poza komunikacją z Warszawą i Szczecinem, w latach 1848 – 1970 istniało jeszcze 6 połączeń lotniczych: z Wrocławiem, Łodzią, Bydgoszczą, Krakowem i Rzeszowem. W latach 1956 – 1958 uruchomiono również sezonowe połączenia lotnicze w okresie Międzynarodowych Targów Poznańskich z Berlinem, Brukselą, Kopenhagą, Londynem, Paryżem, Pragą, Wiedniem i Sztokholmem. Ponadto od 1968 r. Towarzystwo Lotnicze Interflug z NRD uruchamiało na czas targów codzienne połączenie z Berlinem samolotami An-24. W latach 70. przeprowadzono modernizację lotniska m.in. remont naziemnych urządzeń łączności i strażnicy przeciwpożarowej. Trudności ekonomiczne na początku lat 80. prawie całkowicie zahamowały wszystkie inwestycje – pobudowano jedynie wiatę garażową. W okresie transformacji w latach 90. znów powrócono do modernizacji poznańskiego lotniska. W 1997 r. utworzono spółkę “Port Lotniczy Poznań – Ławica”, której udziałowcami są: Porty Lotnicze, Skarb Państwa i Miasto Poznań. Nowa spółka podjęła się modernizacji portu – w 2001 r. oddano do użytku dwa nowoczesne terminale: pasażerski i cargo. [Źródło: strony internetowe Urzędu Miasta Poznania]

1948 W Wałbrzychu urodził się Janusz Pałubicki, przywódca związkowy z Poznania, uczestnik obrad Okrągłego Stołu w 1989 r.

Jako minister koordynator ds. służb specjalnych w rządzie Jerzego Buzka, znany był z kontrowersyjnych decyzji i czarnego swetra – roboczego i białego  z owczej wełny, zakładanego na specjalne okazje.

Kiedy w 1997 r. Janusz Pałubicki pojawił się w pałacu prezydenckim na zaprzysiężeniu rządu Jerzego Buzka w czarnym swetrze i butach pionierkach, niejeden zadał sobie pytanie: o co mu właściwie chodzi? Odpowiadano rozmaicie: że etosowiec i nie lubi marynarek, że może jeszcze nie zdążył kupić, że chciał zrobić afront prezydentowi Kwaśniewskiemu, że dziwak, indywidualista, a może udaje Kuronia dla zdobycia społecznego zaufania. (…)

Dawni koledzy z poznańskiego Technikum Poligraficzno-Księgarskiego przypominają sobie, że Januszek zawsze był oryginałem. Co sobotę przychodził do szkoły z olbrzymim, wypchanym plecakiem i zaraz po lekcjach wyruszał na turystyczny szlak. [Na podstawie tekstu w tygodniku Polityka, Minister 007, 16 lipca 2006, foto Jan Kołodziejski, Cyryl]]

1973 Poznańskie tramwaje rozpoczęły kursy ulicą Hetmańską, jednocześnie zaprzestano eksploatacji linii na ulicy Sczanieckiej.

Budowę trasy tramwajowej na ulicy Hetmańskiej pomiędzy Głogowską a Dzierżyńskiego (obecnie 28 Czerwca 1956 r.) rozpoczęto w 1968 roku. Dwa lata później wybudowano skrzyżowanie torów z łukami na skrzyżowaniu ul. Głogowskiej i Hetmańskiej oraz dalszy odcinek pod tunelem kolejowym, aż do skrzyżowania z ul. Dzierżyńskiego.

Odbiór techniczny nowej trasy nastąpił 30 grudnia 1972 r., a już trzy dni później, 2 stycznia 1973 roku na nową trasę skierowano dwie linie tramwajowe: nr 10 (z Wilczaka przez Winogrady, Roosevelta, Głogowską, Hetmańską) na Dębiec oraz nr 12 (z Górczyna przez Głogowską, Hetmańską, Wildę, Marchlewskiego – obecnie Królowej Jadwigi, Rondo Rataje na os. Warszawskie). Jednocześnie zaprzestano eksploatacji linii tramwajowej w ciągu ul. Sczanieckiej.

Na podstawie: “120 lat komunikacji miejskiej w Poznaniu”, aut. Jan Wojcieszak, Wydawnictwo Miejskie Poznań 2012

ZDARZYŁO SIĘ 2 STYCZNIA

1377 Zmarł wnuk Kazimierza Wielkiego Kaźko Szczeciński, śmiertelnie ranny w czasie walk o Złotoryję. Był przewidywany na następcę na tronie polskim po swoim dziadku.

1492 Hiszpańskie wojska chrześcijańskie zajęły ostatni muzułmański bastion Maurów (Królestwo Granady).

1635 Kardynał Richelieu założył Akademię Francuską.

1752 Urodził się Franciszek Zabłocki – poeta, satyryk.

Najwybitniejszy komediopisarz polskiego Oświecenia; autor „Fircyka w zalotach” i „Sarmatyzmu”. Należał do młodszej generacji pisarzy czasów stanisławowskich, która odegrałaa główną rolę w okresie Sejmu Czteroletniego. Był członkiem Towarzystwa Ksiąg Elementarnych. Pełnił także obowiązki sekretarza Deputacji w czasie powstania kościuszkowskiego. Po 1795 r. przyjął święcenia kapłańskie, po czym został proboszczem w Końskowoli. Zmarł 10 września 1821 r.

1757 Brytyjscy żołnierze wkroczyli do Kalkuty w Indiach po tym jak na angielską osadę Kompanii Wschodnioindyjskiej napadli ludzie bengalskiego nawaba Siradża ud-Dauli i dokonali masakry na jej mieszkańcach. Wydarzenie to położyło podwaliny pod późniejszą dominację Wielkiej Brytanii w tej części Świata.

1776 Po raz pierwszy wprowadzono wychowanie fizyczne w szkole (Saksonia).

1839 Francuski pionier fotografii – Louis Daguerre wykonał pierwsze zdjęcie Księżyca.

1873 Urodziła się Maria Teresa Martin, znana jako święta Teresa z Lisieux, trzecia kobieta w historii uhonorowana tytułem Doktora Kościoła. Zmarła jako karmelitanka w klasztorze w Lisieux, w wieku 24 lat, 30 września 1897 roku.

1918 Na zjeździe konserwatystów we Lwowie, w zgodzie z Radą Regencyjną, poparto obwołanie cesarza austriackiego Karola królem Polski.

1918 Urodził się Adam Bahdaj, pisarz. Autor “Uwaga, czarny parasol”, “Wakacje z duchami”, Kapelusz za 100 tysięcy” i “Do przerwy 0:1”, w czasie drugiej wojny światowej kurier tatrzański.

1920 Urodził się Isaac Asimov, amerykański biochemik i pisarz s/f.

1922 Urodził się Konstanty Jeleński, jeden z najwybitniejszych polskich humanistów XX wieku, eseista, krytyk, tłumacz. Od 1939 roku przebywał na Zachodzie. Pisał m.in. dla paryskiej Kultury, do Zeszytów Literackich. Laureat nagrody im. Jurzykowskiego. Zmarł w Paryżu, 4 maja 1987 roku.

1925 Ukazało się pierwsze wydanie “Przedwiośnia” Stefana Żeromskiego.

1939 Adolf Hitler został uznany przez magazyn “Time” Człowiekiem Roku.

1943 Urodził się Stanisław Szelc, polski satyryk, aktor Kabaretu Elita.

1946 Belgijskie towarzystwo lotnicze „Sabena” zatrudniło pierwszą stewardesę.

1958 Telewizja wprowadza codzienne nadawanie Dziennika Telewizyjnego.

1958 We Wrocławiu powstał Teatr Pantomimy Henryka Tomaszewskiego.

1959 Wystrzelenie przez ZSRR Łuny 1 – pierwszej sondy kosmicznej, która osiągnęła II prędkość kosmiczną i pokonała przyciąganie Ziemi.

1963 W Złocieńcu Urodził się Krzysztof Myszkowski, polski wokalista i gitarzysta zespołu Stare Dobre Małżeństwo. Ukończył Pedagogikę na UAM.

Stare Dobre Małżeństwo w DS2 Politechniki Poznańskiej – 12.12.1983, Krzysztof Myszkowski – po prawej, fot. archiwum K. Myszkowskiego

1967 W Honolulu na Hawajach urodziła się aktorka Tia Carrere znana z przeboju “Ballroom Blitz” z filmu „Świat Wayne’a”. Zagrała w nim rolę piosenkarki.

1968 Urodził sie Cuba Gooding, Jr., aktor amerykański.

1976 Inauguracja IV programu Polskiego Radia.

1997 Album “It Matters To Me” – Faith Hill otrzymał w USA statut “Platynowej płyty”. Sprzedano go w ilości 2 milionów egzemplarzy. GM

2000 Nr 1 brytyjskiej listy przebojów: “I Have A Dream/Seasons In The Sun” – Westlife; UK Top Album: “Come On Oper” – Shania Twain.

Imieniny obchodzą: Abel, Bazyli, Bazyla, Bazyliusz, Makary, Grzegorz, Izydor, Achacjusz, Achacy, Adelard, Argea, Argeus, Aspazja, Aspazjusz, Aspazy, Dobiemir, Marcelin, Martynian, Narcyz, Stefania, Strzeżysław i Teodor.

Bazyli, basileus w języku greckim oznacza – król, imię to dotarło do Polski w łacińskiej formie Basilius, a wcześniej w przyjętych z Bizancjum formach: Wasilios, Wasyli, Wasyl.

Makary – w języku greckim Makarios – imię oznacza „szczęśliwy”, „błogosławiony”.

Grzegorz: imię to wywodzi się od greckiego słowa gregorios „gorliwy, czuwający”. W Polsce pojawiło się w średniowieczu. Samych kanonizowanych i beatyfikowanych papieży noszących to imię było pięciu, było również siedmiu innych świętych tego imienia.

Uważajcie na szefa Grzegorza ! Astrolog twierdzi, że Grześ lubi komenderować innymi, jest oschły, a jego lodowaty potrafi zbić z tropu najbardziej pewnych siebie. Despota bez woli dyplomacji, często sam ściąga na siebie kłopoty. Ale trzeba przyznać, że jest skuteczny, gdy pracuje w zespole – pod warunkiem, że to on tym zespołem kieruje. Miewa chwile błyskawicznych i błyskotliwych działań.
Odpowiedniki obcojęzyczne: łac. Gregorius, ang. Gregory, fr. Grégoire, niem. Gregor, wł. Gregorio, ros. Grigorij.