KALENDARIUM POZNAŃSKIE – 20 CZERWCA

20 CZERWCA Słońce z znaku Bliźniąt

– Międzynarodowy Dzień Uchodźcy – obchodzony z inicjatywy ONZ od roku 2001
– Argentyna – Dzień Flagi
– Erytrea – Dzień Męczenników

Imieniny obchodzą: Bogna, Bogumiła, Bożena, Florentyna, Rafael, Rafał, Sylweriusz.

Bogna jest zdrobniałą formą od imion: Bogdana, Bogumiła, Bogusława.Imię Bogumiła pochodzi od słowiańskiego imienia Bogumił. Bogumiła jest inteligentna, umie szybko przystosować się do zmieniających się warunków życia i środowiska. Jest także dobrą obserwatorką, ma zmysł krytyczny, a jednocześnie lubi pochwały.

Rafael pochodzi od imienia Rafał. To z kolei ma hebrajskie pochodzenie i oznacza “Bóg uzdrowił, wyleczył”. Mężczyzna o tym imieniu jest człowiekiem statecznym, ułożonym, skromnym. Ma drobne wady, jak zbyt duże skłonności do skupiania się na swych problemach, ale ogólnie jest lubiany i szanowany.

Cytaty na dziś:

– Ogromnie wiele słów potrzeba, by nie powiedzieć prawdy. Anna Kamieńska
– Nie wolno nigdy samego siebie czynić niewolnikiem. Stanisław Brzozowski

KALENDARIUM POZNAŃSKIE

1544 Na stosie na spłonęła Dorota Gniećkowa za to, że lejąc wosk na wodę, wróżyła innej kobiecie. Na wildeckim stosie zginęła 6 listopada 1645 roku Regina Boroszka za to, że uprawiała seks z diabłami. Uboga Anna Chociszewska została ścięta w 1582 roku przed ratuszem za nakłanianie do nierządu. Mimo oddania w 1543 roku przez sejm sądów o czary pod trybunały kościelne, polowanie na czarownice nadal trwało.

Warto przypomnieć, że pierwszą Polką, która spłonęła na stosie była Bezimienna Czarownica z poznańskiego Chwaliszewa, którą w 1511 skazano za rzekome popsucie piwa w sześciu warzelniach. Choć czarownice w Poznaniu i okolicach były już skazywane, to nigdy wcześniej na karę śmierci. Najwyższą karę kobiety w Poznaniu zaczęły płacić po wydarzeniu z Chwaliszewa. Wówczas sędziowie coraz chętniej oskarżali niewiasty o pakt z diabłami lub relacje z siłami nieczystymi. Wyroki były poprzedzone torturami.

W 2011 roku odbyła się na Chwaliszewie inscenizacja procesu i spalenia pierwszej w Polsce czarownicy, której pomysłodawcą był Oleksiy Artyshuk, przewodnik miejski. Ewa Łowżył, założycielka KontenerArt nie ustaje w działaniach, by na Chwaliszewie stanął pomnik czarownicy – “To historia niewytłumaczona, nieopłakana, nieprzepracowana. Oskarżenia wobec tej kobiety były paranoiczne”.

Ostatni stos w Poznaniu zapłonął w 1793 roku. Spalono, najprawdopodobniej w ramach samosądu, dwie kobiety, które obciążał fakt, że miały czerwone, diabelskie oczy. Najprawdopodobniej było to zapalenie spojówek.

Bohdan Baranowski, polski historyk i autor książek “Procesy czarownic w Polsce w XVII i XVIII wieku” oraz “Pożegnanie z diabłem i czarownicą”, podaje, że to nie średniowiecze, ale czas renesansu, rozkwitu nauk i humanizmu przyniósł wielkie polowania na czarownice. W naszym kraju w XVI wieku procesy o czary stanowiły 5 proc. ogółu spraw rozpatrywanych przez sądy. W XVII wieku procent ten wzrósł do 46, w XVIII było to już 50 proc.

Ostatni tego typu okrutny proces w nowożytnej historii Europy odbył się 21 sierpnia 1811 roku w Reszlu. Uznana za czarownicę i spalona na stosie została Barbara Zdunk. Nigdy później na naszym kontynencie nie wykonano w ten sposób kary śmierci.

Źródła: Viola Łechtańska-Błaszczak, Na stos za popsucie piwa – historia Czarownicy z Chwaliszewa, Fresgmag, grudzień 2019, http://freshmag.pl/magazyn/czytelnia/czarownica-z-chwaliszewa-nr-83]

1768 W kościele katedralnym po zakończeniu przepisanej uroczystości, odbyło się wprowadzenie na tron biskupi Najdostojniejszego i Najczcigodniejszego [Stefena] Skrzebowskiego, oficjała poznańskiego w czasie wakatu, Najdostojniejszego Andrzeja Młodziejowskiego, Wielkiego Kanclerza Królestwa, nominowanego na biskupa poznańskiego. Na podstawie: Kroniczka rezydencji Karmelitów Trzewiczkowych w Poznaniu przy kościele Najświętszej Krwi Pana Jezusa na ul. Żydowskiej. Opracowane przez Jacka Wiesiołowskiego, Wydawnictwo Miejskie, 2005

1769 Zajęcie Poznania przez konfederatów barskich.

1828 W Poznaniu ukazał się pierwszy tom „Poezji” Adama Mickiewicza.

1879 Zmarł Teofil Mielcarzewicz, poznański rysownik i litograf.

Teofil Mielcarzewicz, rodowity poznaniak, w sztuce rysunku kształcony przez ojca, samouka  i malarza amatora, od 1825 roku zatrudniony był w zakładzie litograficznym K. A. Simona.

Był popularnym ilustratorem lokalnej prasy, najchętniej rysującym sceny z historii Polski.  Wziął udział w powstaniu listopadowym, a po powrocie do Poznania zabiegał o zgodę na utworzenie własnej firmy litograficznej.

W 1815 roku osiadł w Poznaniu Karol Antoni Simon, wydawca pochodzący z Berlina i tam prowadzący księgarnię i oficynę druków muzycznych. W 1817 roku otrzymał zgodę na udzielanie lekcji muzyki i prowadzenie handlu muzykaliami oraz instrumentami muzycznymi, rozszerzoną w 1819 roku na uruchomienie pierwszego w Poznaniu prywatnego zakładu litograficznego.

Ten największy wówczas w mieście warsztat „Księgarnia, Skład Sztuk Pięknych i Zakład Litograficzny” mieścił się początkowo przy ul. Wodnej 103, a później na Starym Rynku 84.

„Album wojska polskiego…” należy dziś do antykwarycznych rarytasów. Egzemplarz zakupiony w 2012 roku przez Bibliotekę Uniwersytecką w Poznaniu, acz pozbawiony oryginalnej oprawy i karty tytułowej, jest najbardziej kompletnym spośród znajdujących się w posiadaniu polskich bibliotek. [Dr Blanka Mrowicka, wstęp do wystawy Wojsko Polskie 1831. Litografie Teofila Mielcarzewicza ze zbiorów Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu, https://amu.edu.pl/content/312381-wojsko-polskie-1831.-litografie-teofila-mielcarzewicza-ze-zbiorow-biblioteki-uniwersyteckiej-w-poznaniu]

T. Mielcarzewicz Plac Bernardynski-1818-1828. Foto: M. Warkoczewska, Widoki Starego Poznania 1960, za wieczorkiewicz.org

1918 W Łodzi urodził się Robert Satanowski, dyrygent, generał brygady, poseł na Sejm PRL IX kadencji  przez wiele lat związany z Poznaniem.

Na przełomie 1942/1943 zorganizował Zgrupowanie Partyzanckie „Jeszcze Polska nie zginęła”, podległe dowództwu partyzantki radzieckiej i objął nad nim dowodzenie. Zgrupowanie pozostawało niezależne od innych polskich organizacji podziemnych, działało na Wołyniu, jego stan liczebny wynosił ok. 1000 ludzi. Obok walki z niemieckim okupantem zgrupowanie prowadziło działalność ochronną ludności polskiej przed działalnością ukraińskiego nacjonalistycznego podziemia.

Satanowski nawiązał ścisłą współpracę z Ukraińskim Sztabem Ruchu Partyzanckiego, dzięki czemu poznał Chruszczowa. Po rezygnacji ze służby wojskowej poświęcił się karierze artystycznej, zaczynając od posady kierownika muzycznego Polskiego Radia w Gdańsku.
W latach 1958-1960 kształcił się w studium reżyserii Waltera Felsensteina i w studium dyrygentury Herberta von Karajana.

W latach 1985-1989 był posłem na Sejm PRL. W latach 1985-1990 był członkiem Rady Naczelnej ZBoWiD. W 1983 został wybrany w skład Krajowej Rady Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej. Jego syn z pierwszego małżeństwa, Jerzy Satanowski, jest kompozytorem muzyki teatralnej i rozrywkowej.

Izabela Cywińska, Inne historie: Evviva l’arte!, felietony na stronie teatralny.pl

To Stulek [dyrektor Teatru Polskiego Stanisław Hebanowski] pomógł mi w obsadzeniu Szalonej Julki. I prawie natychmiast poznał z Danką Balicką-Satanowską, która właśnie niby to przypadkiem wpadła do „Smakosza”, przyjrzała mi się i od razu zaprosiła do domu.

To było dobre wejście w poznański świat teatru, bo Balicka funkcjonowała wtedy w Poznaniu jak nie przymierzając Nina Andrycz w Warszawie. Nina miała za męża samego premiera Cyrankiewicza, tego, co to groził odrąbywaniem rąk podniesionych na władzę ludową, i dlatego wszystko było jej wolno. Z kolei mężem Danusi był Satanowski senior, dyrektor Teatru Wielkiego, człowiek z partyzancką przeszłością. Jednym słowem, na tym terenie ktoś znany i szanowany, i jak to się w Poznaniu mówiło: „postaciucha”. Satanowski reżyserował też za granicą, był jak na tamte czasy zamożny, więc bywanie na salonach u państwa Satanowskich nobilitowało […]

Tam, u Satanowskich, w pięknie urządzonym salonie, siedział gdzieś w okolicach fortepianu i w kółko kręcił się na stołku Jurek Satanowski, syn starego Satanowskiego z pierwszego małżeństwa, który pomieszkiwał w ich domu, jeśli nie był aktualnie „w drodze”. To znaczy w objeździe z zespołem klezmerskim, z którym w okolicznych miejscowościach grywał po rozmaitych knajpach […]

Tego samego dnia, kiedy go zobaczyłam, jak się kręcił koło fortepianu, dostałam od Danki wyjątkowy prezent. Rajstopy! Moje pierwsze rajstopy! Nie, to nie żarty, to wtedy było naprawdę zdarzenie warte odnotowania. Danka miała ich całe stosy, bo Satanowski senior przywoził jej ze świata suweniry, o których się w Peerelu nawet nie śniło: na przykład szczoteczkę do malowania rzęs, majtki jednodniówki, chrupki chleb… Izabela Cywińska, Inne historie: Evviva l’arte!, felietony na stronie teatralny.pl

1924 Urodził się Zbigniew Kaja, poznański plastyk, specjalizujący się w grafice użytkowej.

Studiował w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Poznaniu (1947-51) na Wydziale Malarstwa i Grafiki oraz w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie (1976), gdzie uzyskał dyplom u doc. Stanisława Mroszczaka i Leszka Hołdanowicza. W latach 1962-67 wykładał na PWSSP Poznań.

Uprawiał grafikę artystyczną i użytkową we wszystkich niemal dyscyplinach: rysunek, linoryt, drzeworyt, monotypia, ekslibris. Wizytówką jego twórczości jest jednak plakat o tematyce kulturalnej i politycznej. Jednym z najbardziej znanych był plakat Nigdy więcej (w wersji angielskiej pod tytułem we remember).

Charakterystyczną cechą jego twórczości jest graficzna lapidarność, kojarzenie różnych technik graficznych, specyficzne liternictwo, przejrzystość, ascetyczność i skrótowość.

Syn, artysty Ryszard tak wspomina ojca: Zbychu – tak zwracali się do Niego wszyscy. Rodzina, przyjaciele, nawet ludzie z którymi miewał jedynie sporadyczne kontakty. I jako ZBYCHU przetrwał w pamięci – uczynny, towarzyski i bardzo pracowity.

Zbychu był poznaniakiem z krwi i kości. Kiedy dostał nader korzystną ofertę przeniesienia się do Warszawy, ku przerażeniu rodziny powiedział – nie. Poznań, Wielkopolska – to było Jego miejsce na Ziemi. Tutaj głównie pracował – chociaż realizował się w całym kraju, także poza jego granicami. Jedynie swojskie pejzaże i widoki utrwalał na swoich obrazach. Nawet na ukochane ryby nie wyjeżdżał zbyt daleko. Żadne Mazury, morze, góry. Tam można było wypoczywać, ale co to za wypoczynek bez wędki? Z dwiema rzeczami nie potrafił się uporać. Z pieniędzmi, do których nie przywiązywał wagi i zdrowiem, którego zwyczajnie nie miał.

Na podstawie: http://www.pigasus-gallery.de/Ausstellungen/Zbigniew-Kaja/Zbigniew_Kaja_e.htm

1930 Urodziła się Magdalena Abakanowicz, artystka, rzeźbiarka, patronka Uniwersytetu Artystycznego. 

Specjalizowała się w tworzeniu dużych, figuralnych kompozycji przestrzennych w oparciu o tkaninę, z wykorzystaniem także innych materiałów, jak kamień, drewno i brąz – zwanych od jej nazwiska abakanami. W 1954 ukończyła warszawską ASP, a później także sopocką PWSSP. Od 1979 była profesorem poznańskiej Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych (obecnie Uniwersytet Artystyczny), w której prowadziła zajęcia ze studentami w latach 1965-1990.

Na Cytadeli możemy podziwiać jej cykl rzeźb – Nierozpoznani.

O “NIEROZPOZNALNYCH” Magdalena Abakanowicz mówi: “To moja najważniejsza realizacja. Jest dla mnie znakiem wciąż trwającej obawy, konfrontacją z ilością i z sobą samym”, a Danuta Wróblewska, krytyk sztuki w wypowiedzi dla “Gazety Wyborczej” stwierdziła: “Ta praca jest próbą odpowiedzi artystki na pytanie: Jaki jest człowiek w stanie czystym? Ale także: Skąd idziemy? Kim jesteśmy? Dokąd zmierzamy? Jak i ku czemu zmieniamy historię? Jaki instynkt jest w człowieku naczelny?”

1972 W Poznaniu urodził się Piotr Reiss, piłkarz, grał w Lechu i Warcie, reprezentant Polski.

Na boisku występuje jako napastnik i ofensywny pomocnik. Jest uważany za jeden ze współczesnych symboli Lecha Poznań. Piotr Reiss pochodzi z rodziny robotniczej. Urodził się w szpitalu przy ul. Engla. Od dzieciństwa mieszkał przy ul. Rycerskiej na Grunwaldzie. Mama Piotra przez lata pracowała w sklepie odzieżowym “Antylopa” na ulicy Podgórnej, a ojciec rozwoził ciężarówką wyroby mleczarskie w firmie “Trans-Mlecz”. Piotr Reiss mieszkał przez całe dzieciństwo do 25 roku przy ul. Rycerskiej.

1981 W poznańskim Teatrze Nowym odbyła się premiera spektaklu “Oskarżony Czerwiec 1956” w reżyserii Izabeli Cywińskiej.

ZDARZYŁO SIĘ 20 CZERWCA

451 Bitwa na Polach Katalaunijskich: zwycięstwo Rzymian i Wizygotów nad Hunami i zatrzymanie najazdu Hunów na Europę Zachodnią.

W bitwie zginął Teodoryk I, król Wizygotów. Według jednej z teorii zginął na rozkaz wodza Rzymian Aecjusza; Aecjusz miał wydać rozkaz zabicia Teodoryka w czasie bitwy, nie chcąc wypełnić postawionego przez króla Wizygotów warunku – Aecjusz podobno przed laty wziął w niewolę ciężarną żonę Teodoryka, poślubił ją i wychowywał urodzoną wkrótce jej córkę jak własną, a Teodoryk uzależniał udział w wojnie z Hunami od zwrotu córki.

1566 Urodził się Zygmunt III Waza, król Polski, syn króla Szwecji Jana III i Katarzyny Jagiellonki. (zm. 30.04.1632).

1581 Rozpoczęła się trzecia kampania Batorego – wyprawa na Psków.

1597 Na Morzu Arktycznym zmarł Willem Barents, niderlandzki żeglarz i kartograf.

Uczestniczył w trzech wyprawach na morza Arktyki w poszukiwaniu przejścia z Europy do Azji. Podczas trzeciej wyprawy odkryto Spitsbergen i Wyspę Niedźwiedzią. Niezmiernie trudne warunki pogodowe zmusiły uczestników wyprawy do powrotu. Niestety Barents nie zdołał tego przeżyć, zmarł w drodze. Pozostały po nim notatki, które odnaleziono dopiero w roku 1871 tj. 274 lata po ich napisaniu. Jego imieniem nazwano morze arktyczne oraz jedną z wysp w archipelagu Spitsbergen.

1793 Urodził się Aleksander Fredro, najwybitniejszy komediopisarz polski.

Fredro brał udział w wojnie z Rosją 1812 (wojny napoleońskie), był posłem do Sejmu Stanowego, członek Akademii Umiejętności. Uważany za najwybitniejszego polskiego komediopisarza, zajmującego się głównie życiem codziennym szlachty galicyjskiej w 1 połowie XIX w. Najwybitniejsze: Pan Geldhab, Mąż i żona, Pan Jowialski, Śluby panieńskie, czyli Magnetyzm serca, Zemsta. (zm. 15.07.1876).

http://www.youtube.com/watch?v=CmtsnuLwkHA&feature=related

1793 Eli Whitney uzyskał patent na produkcję ginu z bawełny.

1815 Decyzją Kongresu Wiedeńskiego proklamowano w Warszawie Królestwo Polskie (tzw. Królestwo Kongresowe). Na czele Rządu Tymczasowego stanął Wasilij Łanskoj, a jego zastępcą został książę Adam Czartoryski.

1819 320 tonowy “Savannah” przybył do Liverpoolu, stając się pierwszym parowcem, który przepłynął Atlantyk.

1837 Na tronie brytyjskim zasiadła królowa Wiktoria.

1860 Rosja założyła nad Pacyfikiem miasto Władywostok, główną bazę rosyjskiej floty dalekowschodniej.

1867 Prezydent USA, Andrew Jackson ogłosił treść układu – kupna Alaski od Rosji.

1900 We Lwowie ukazała się “Gazeta Sportowa”, pierwsze polskie ilustrowane pismo (tygodnik) poświęcone wszystkim dyscyplinom sportu.

1909 Na Tasmanii urodził się Errol Flynn, amerykański aktor filmowy, gwiazda kina.

Nieustraszony bohater najwspanialszych filmów przygodowych wyprodukowanych w Hollywood w latach 30. i 40. Pełen uroku, błyskotliwy, idealnie nadawał się do filmów kostiumowych. Kobiety uwielbiały jego szyderczy cynizm, wspaniałą sylwetkę i muskularne nogi, świetnie prezentujące się w trykotach. Awantury w barach, trzy małżeństwa i wiele afer miłosnych sprawiły, że traktowano go jak donżuana.

1922 Rozpoczęto polską administracja na Górnym Śląsku. Do garnizonów górnośląskich wkroczyły oddziały wojska polskiego pod dow. gen. Stanisława Szeptyckiego.

1923 Urodził się Jerzy Nowak – aktor scen krakowskich, pedagog.

W filmach obsadzany najczęściej w rolach drugoplanowych postaci charakterystycznych (Żydów, gestapowców). Wielką kreację stworzył jako Zucker w filmie Ziemia obiecana w reżyserii Andrzeja Wajdy. W roku 2005 postanowił zrobić film, którego tematem będzie śmierć, rzekomo dowiedziawszy się o swojej poważnej chorobie. Swoje zwłoki zapisał w testamencie Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie mają zostać spreparowane w formalinie.

1925 W Kołomyi urodziła się Irena Dziedzic, polska dziennikarka i prezenterka telewizyjna, twórczyni pierwszego polskiego talk-show Tele-Echo.

1927 Urodził się Wiaczesław Kotionoczkin, rosyjski reżyser filmów animowanych. Największą sławę przyniosła mu kreskówka Nu, pogodi! (Wilk i Zając). W 1985 otrzymał Order Uśmiechu, odznaczenie z którego był najbardziej dumny. (zm. 2000).

1941 Radzieccy archeolodzy otworzyli grób mongolskiego wodza Tamerlana (Timura)

1943 Urodził się Wojciech Gąssowski, popularny piosenkarz polski. W latach 60 i 70-tych wokalista grup Chochoły, Tajfuny, Czerwono – Czarni, Polanie, ABC i Test.

1950 Opublikowano artykuł Józefa Stalina “W sprawie marksizmu w językoznawstwie”.

1952 Urodził się John Goodman, aktor amerykański, znany głównie z ról komediowych. Sławę przyniosła mu rola w serialu Roseanne oraz postać Freda Flintstona w filmie Flintstonowie.

1953 W Nowym Jorku urodziła się Cynthia Anne Stephanie Lauper, czyli Cyndi Lauper.

Zadebiutowała albumem “Blue Angel” w roku 1980. Jej singiel “Girls Just Want To Have Fun” sprzedał się w ponad 2 milionach egzemplarzy i dotarł na 2 miejsce listy Billboardu.

Dwa kolejne utwory: “Time After Time” i “True Colors” ugruntowały jej popularność.

1960 Senegal i Mali uzyskały niepodległość.

1961 W Nowym Targu urodził się Piotr Cyrwus, aktor teatralny i filmowy. W serialu Klan gra Rysia Lubicza – taksówkarza, ojca trójki dzieci.

1963 W Genewie Stany Zjednoczone i ZSRR podpisały umowę o “czerwonym telefonie – gorącej linii” pomiędzy szefami obu państw.

1967 Urodziła się Nicole Kidman, australijska aktorka. W 2002 zdobyła Oscara za występ w filmie o Virginii Woolf – Godziny. Grała też w filmach “Batman Forever”, “Moulin Rouge”, Inni, „Żony ze Stepford”. Była żoną Toma Cruise’a.

1968 Urodził się Robert Rodriguez, amerykańsko-meksykański scenarzysta i reżyser. Twórca min. filmów: El Mariachi (1992), Desperado (1995), Mali agenci (Spy Kids) (2001), Od zmierzchu do świtu.

1969 W Hamburgu odbyła się prapremiera opery “Diabły z Loudun” Krzysztofa Pandereckiego.

1978 W Londynie urodził się Frank Lampard, angielski piłkarz występujący na pozycji pomocnika w Chelsea oraz reprezentacji Anglii. Występuje głównie w roli zarówno defensywnego jak i ofensywnego gracza.

1991 Bundestag uchwalił przeniesienie stolicy Niemiec z Bonn do Berlina.

1992 Nr 1 amerykańskiej listy przebojów: „I’ll Be There” – Mariah Carey. Nagranie to było już na topie w USA w 1970 roku w wykonaniu The Jackson 5.

1994 Ostatnia audycja Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa z Monachium.

1999 Nr 1 brytyjskiej listy przebojów: „Boom Boom Boom Boom” – Vengaboys.