KALENDARIUM POZNAŃSKIE – 21 KWIETNIA

21 KWIETNIA

Dzień Warszawy, obchodzony w rocznicę (1791) wpisania do warszawskich ksiąg grodzkich „Prawa o miastach”, uchwalonego przez Sejm Czteroletni
Brazylia – Tiradentes
Starożytny Rzym – Parilia, rocznica założenia Rzymu
Rastafari – Święto Przybycia Cesarza Haile Selassie do Jamajki

Urodzeni 21 kwietnia są solidni, cierpliwi, zdecydowani, mają praktyczny światopogląd, najczęściej materialistyczny. Na ogół wykazują wielką zręczność życiową przezwyciężania przeszkód. Zawsze są jednak władczy i pewni swego zwycięstwa, umysł mają jednak skory do dyskusji. Działa jednak tak, że w końcu ma licznych wrogów. Kto urodził się dzisiaj ma organizm dość mocny, wykazujący jednak pewną predyspozycję do chorób gardła lub serca. [według Horoskopu Jana Starży Dzierżbickiego]

KALENDARIUM POZNAŃSKIE

1768 Pewien młody hultaj, przedstawiający się jako szlachcic, próbował sprzedać mieszkającym naprzeciw bramy rezydencji Żydowi srebro wyniesione z kościoła o wartości 100 tynfów.

Żyd zauważywszy, iż srebro pochodzi z kościoła powiadomił o sprawie Wielebnego o. [Brokarda] prezydenta. Ten wybiegłszy wciągnął sprzedającego do środka i zabrał mu srebro, a mianowicie średniej wielkości puszkę, koronę oraz berło, skradzione z ołtarza Świętej Dziewicy. Rabuś wyznał, że dopuścił się kradzieży razem z trzema kamratami z nędzy, w pewnym kościele za Berlinem, odległym o 50 mil od miasta Poznań.

O kradzieży o. prezydent powiadomił szlachetnego [Macieja Baczyńskiego] wójta miasta, który nakazał służbie ratuszowej pojmać owego złodzieja i zamknąć w areszcie. Ten zaś, być może domyślając się tego, po krótkim pobycie w rezydencji, znalazł ratunek w nogach i uciekł porzucając srebro. Służba ratuszowa przyszła pod bramę i zażądała wydania człowieka. Szlachetny szafarz miasta dostarczył list Jaśnie Wielmożnego i Przewielebnego [Stefana] Skrzebowskiego, oficjała, nakazujący wydać winowajcę po przeprowadzonym śledztwie, jeżeli takowy jest trzymany w rezydencji. Lecz wszystko to okazało się spóźnione, ponieważ wcześniej złodziej uciekł za bramę przez nikogo niezauważony. [Na podstawie: Kroniczka rezydencji Karmelitów Trzewiczkowych w Poznaniu przy kościele Najświętszej Krwi Pana Jezusa na ul. Żydowskiej. Opracowane przez Jacka Wiesiołowskiego, Wydawnictwo Miejskie, 2005]

1854 Henryk Wieniawski po raz pierwszy koncertował w Poznaniu. Wirtuoz darzył nasze miasto wyjątkową atencją – grał na tutejszych scenach 18 razy.

3 koncerty: 21, 22, 23 kwietnia (piątek-niedziela) – miejsce: Teatr Miejski (dzisiejszy budynek Arkadii przy Placu Wolności)

Henryk Wieniawski w pierwszych latach kariery artystycznej odbywał tournée koncertowe wspólnie z bratem Józefem. Po wypełnionych sukcesami koncertach w Berlinie, zawitali również do Poznania, co nastąpiło w dniu 21 kwietnia 1854 roku. Stało się to na zaproszenie Fr. Wallnera – dyrektora poznańskiego Teatru Miejskiego.

Zamieszkali wraz z matką – Reginą z Wolffów w nieistniejącym już Hotelu Drezdeńskim, który mieścił się w dobudowanym prostopadle do Biblioteki Raczyńskich skrzydle (przy obecnej al. Marcinkowskiego).

Repertuar: Bracia Wieniawscy zaprezentowali obszerny program złożony z dzieł skrzypcowych i fortepianowych: skomponowany wspólnie utwór Grand Duo Polonaise op. 8 na skrzypce i fortepian, muzykę skrzypcową Ernsta, Mendelssohna, Paganiniego, Vieuxtempsa i Henryka Wieniawskiego oraz fortepianową Liszta, Mendelssohna, Webera i Józefa Wieniawskiego. Ich występy wzbogacone były sztukami teatralnymi Kalischa, Maltitza i Schneider granymi w języku niemieckim przez aktorów Teatru Miejskiego oraz deklamacjami i pieśniami w wykonaniu poznańskich artystów – pań Flintzer-Haupt i Göthe oraz pana Czaschke. [Na podstawie kalendarium Towarzystwa Muzycznego im. Henryka Wieniawskiego na wieniawski.pl]

1931 Zarząd Miasta przed ostateczną decyzją, w którym punkcie Poznania ma stanąć pomnik Wilsona postanowił zasięgnąć opinii ogółu.

W tym celu wykonaną z drewna dokładną kopię pomnika ustawia się, w tych miejscach, które mogą brane być pod uwagę. Przez kilka dni statua stała na Placu Wolności, koło Muzeum Wielkopolskiego, obecnie przesunięto ją na ulicę Wjazdową. [Źródło:  Ilustracja Poznańska ze środy. 21.04.1031]

Makieta pomnika przy Alejach Marcinkowskiego

1936 Urodził się Andrzej Twerdochlib, polski pisarz. Najbardziej znanym tekstem jaki napisał, jest scenariusz do filmu Najdłuższa wojna nowoczesnej Europy. ukazującego zmagania Polaków z germanizacją w Prusach (zm. 1991).

Ze wstępu do książki: Powieść “Najdłuższa wojna” powstała na podstawie mojej wersji scenariusza filmu “Najdłuższa wojna nowoczesnej Europy”. Zarówno pomysł, jak i jego realizacja mają swoją historię.

W 1975 roku Redakcja Filmowa Telewizji Polskiej zaproponowała mi napisanie scenariusza tego filmu. Po długim namyśle i wahaniach rozpocząłem nad nim pracę. A potem Wydawnictwo Poznańskie poprosiło o napisanie na podstawie scenariusza – powieści. Przystałem i na tę z kolei propozycję. Temat wydał mi się frapujący – sto przeszło lat historii Wielkopolski pod pruskim zaborem, sto lat walki o świadomość narodową, walki, której koncepcja wahała się od romantycznej po pozytywistyczną i ta ostatnia zwyciężyła.

Wielkopolanie stosunkowo szybko doszli do wniosku, że warunkiem przetrwania polskości w zaborze pruskim jest rozwój ekonomiczny Polaków – posiadanie ziemi, istnienie w handlu, przemyśle i rzemiośle. I w tym kierunku poszły wysiłki ludzi świadomych, organizatorów życia publicznego. Filmowe i powieściowe burzliwe sto lat dziejów rodziny Frankowskich są fabularną egzemplifikacją słuszności postawy pozytywistycznej. A.T. [Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1988]

1940 Urodził się Zdzisław Wardejn, polski aktor. Znany z roli docenta Mariana Wolańskiego w komedii Kogel – Mogel. Uczestnik poznańskiego czerwca 1956, omyłkowo umieszczony na liście śmiertelnych ofiar rozruchów.

Zdzisław Wardejn jako Jazowiecki w filmie “Miasto z morza” Foto: wikipedia/cc

1945 Otwarcie Palmiarni poznańskiej po wyzwoleniu.

1951 W Rybniku urodził się Piotr Mowlik, piłkarz polski, bramkarz, reprezentant Polski, związany z Lechem Poznań.

Srebrny medalista olimpijski z Montrealu (1976). Gdy przestał być bramkarzem – został trenerem. Pracował w Olimpii Poznań, Chemiku Bydgoszcz, Warcie Poznań i Lechii w Kostrzynie Wielkopolskim. Aktualnie jest trenerem w klubie Warta Śrem. Obecnie uczy również wychowania fizycznego w Zespole Szkół w Siekierkach Wielkich.

1965 Zmarł Artur Maria Swinarski, poeta, satyryk, dramatopisarz, plastyk – związany ze środowiskiem artystycznym Poznania.

Po ukończeniu gimnazjum przyjechał do Poznania, gdzie studiował germanistykę, historię sztuki i scenografię. W latach 1918–1920 związany był ze środowiskiem literackim „Zdroju”, gdzie debiutował jako grafik. Należał do grupy plastycznej „Bunt”. W 1919 miał pierwszą indywidualną wystawę obrazów. W roku 1922 był osobistym sekretarzem Stanisława Ignacego Witkiewicza.

W Poznaniu, razem z Romanem Wilkanowiczem wystawiał szopki satyryczne w „Różowej Kukułce” Ludwika Pugeta oraz kabaretach Ździebko i Klub Szyderców.

W latach 1934-1937 mieszkał w Krakowie, gdzie kierował działem literacki „Czasu”, i wystawiał szopki satyryczne (wraz z Magdaleną Samozwaniec). Od roku 1937 mieszkał w Gdyni, gdzie redagował dział literacki „Kuriera Bałtyckiego”. Podczas okupacji przebywał w Krakowie. Od 1952 roku mieszkał w Warszawie. W roku 1963 wyjechał do Austrii. [Wielkopolski słownik biograficzny. Poznań: PWN, 1981. ISBN 83-01-02722-3.]

,,Już samym wyglądem zwracał na siebie uwagę (…) Ubierał się w jaskrawe, kontrastowe barwy (na przykład żółtą koszulę i czerwony sweter, zawsze nieprawdopodobnie jaskrawe krawaty) (…) …manifestował swoje homoseksualne skłonności. Zaprzyjaźniona Magdalena Samozwaniec miała zwyczaj ostrzegać znajomych przed uwiedzeniem przez demonicznego Arturka”

[Izolda Kiec, Czy chce pan być powieszony w sympatycznem towarzystwie. czyli poznańskie kabarety artystyczne dwudziestolecia międzywojennego, Poznan 2015, s. 88].

I jeszcze relacja Aleksandra Janty-Połczyńskiego: ,,Artur Maria włóczył się z apaszami poznańskimi, półświatek był jego żywiołem, czynił też nieraz figlarne próby wprowadzenia jego przedstawicieli w środowisko szanującego się towarzystwa i tzw. lepszej sfery (…) Do domu narzeczonej przyszedł kiedyś pod jej nieobecność z dwoma spotkanymi w podejrzanych okolicznościach towarzyszami, po czym po hucznej libacji (…) poprosił ich, aby zechcieli z nim dzielić rozłożyste łoże państwa domu. Skorzystali z tej propozycji jedynie na czas, jaki potrzebny był Arturowi Marii do pogrążenia się w sen sprawiedliwego. Kiedy obudził się następnego dnia w południe, łóżko w którym spał, stanowiło jedyny mebel w mieszkaniu…” (tamże, ss. 91-92). [cytaty za wpisami Macieja Nowaka, dyrektora Teatru Polskiego  na facebooku]

21 kwietnia 1986 roku. w Poznaniu

Załoga Fabryki Obrabiarek Specjalnych “Wiepofama” dała wyraz swemu oburzeniu na kolejny przejaw państwowego terroryzmu, zastosowanego przez Stany Zjednoczone Ameryki Płn. wobec Libii.

Bawiący w Poznaniu członkowie zespołów artystycznych fabryki “Sierp i Młot” w Charkowie (Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich) złożyli kwiaty pod Pomnikiem Bohaterów na Cytadeli oraz zwiedzili Muzeum Wyzwolenia Poznania, a w godzinach wieczornych wzięli udział w koncercie w Pałacu Kultury. [KMP 3/87]

1975 Urodził się Bartosz Guss, zastępca prezydenta Poznania.

Ukończył studia prawnicze na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Od 2000 roku jest pracownikiem Urzędu Miasta Poznania. Swoją karierę zawodową rozpoczął w Wydziale Mienia Komunalnego. Po 7 latach awansował na stanowisko Zastępcy Dyrektora Wydziału Gospodarki Nieruchomościami, by następnie w 2013 r. objąć funkcję Dyrektora Wydziału. Prywatnie uprawia triathlon oraz bieganie. Jego pasją jest podróżowanie, chodzenie po górach oraz czytanie książek historycznych. [źródło: strony internetowe UMP]

2017 Neon „kolejka dziecięca” ponownie zabłysł na stacji Maltanki przy Rondzie Śródka.

Pierwotnie zawisł na stacji Zwierzyniec, kiedy nad brzegami Malty uruchamiano wąskotorową kolejkę dziecięcą Maltanka w 1972 r. Zdewastowany tkwił w tym miejscu do 2015 roku, kiedy go zdemontowano i schowano w magazynie. Rok później dzięki inicjatywie Katarzyny Lesińskiej z poznańskiego MPK neonową reklamę poddano naprawie w firmie pana Piotra Heinze – tego samego, który go zaprojektował i stworzył w latach 70’tych! W 2017 roku konstrukcja odzyskała blask, została zamontowana na dachu budynku na stacji początkowej kolejki. Zdjęcia K. Lesińska

ZDARZYŁO SIĘ 21 KWIETNIA

1352 Zmarł w wyniku trudności żołądkowych po nazbyt sutej uczcie, po okresie Wielkiego Postu Bolesław III Rozrzutny, książę wrocławski, legnicki i brzeski (ur. 1291).

1634 Urodził się holenderski żeglarz Jan van Riebeeck, który w 1657 roku założył miasto Kapsztad w Południowej Afryce.

1782 Urodził się Friedrich Fröbel, niemiecki twórca przedszkola, które założył po raz pierwszy w latach 30-tych XIX wieku w Blankenburgu.

1908 Urodził się Jerzy Hryniewiecki, polski architekt, urbanista. Autor m.in. Spodka w Katowicach, Stadionu X lecia w Warszawie a także znaczka Ligii Ochrony Przyrody. Był bezpartyjnym posłem do Sejmu PRL II i III kadencji, przewodniczącym komisji budownictwa i gospodarki komunalnej. Gdy wyraził pogląd, iż ministrowie winni mieć przynajmniej maturę, przestał być posłem. (zm. 1989).

1915 Urodził się Anthony Quinn, amerykański aktor, zdobywca nagrody Oscara. Zagrał w filmach: „Zapata”, „Grek Zorba”, „Lawrence z Arabii”, „Działa Nawarony” „Stary człowiek i morze”

1917 Urodziła się Mira Jaworczakowa, pisarka polska. Autorka książek dla dzieci i młodzieży. Jej utwory dla najmłodszych ukazywały się w ramach serii “Poczytaj mi mamo”. Do najbardziej znanych utworów należą : Jacek, Wacek i Pankracek (1955), Oto jest Kasia (1959) i Majka z Siwego Brzegu (1973).

1920 Rząd polski podpisał z ukraińskim atamanem Semenem Petlurą umowę polityczną, w której Polska uznała prawo Ukrainy do niezależnego bytu państwowego.

1923 Urodził się Gustaw Holoubek – aktor, reżyser teatralny. Jego role, m.in.: Konrada w Dziadach”, “Króla Edypa”, Ryszarda II, Króla Leara, Segismondo w “Życie jest snem” Calderona – przeszły do historii sceny polskiej. Znakomite kreacje stworzył również w filmie, m.in. w “Pętli”, “Prawie i pięści”, serialu “Kroniki królewskie”, w którym wcielił się w postać Władysława Jagiełły. W latach 1976-82 był posłem na Sejm, a od 1989 do 1991 – senatorem RP.

Gustaw Holoubek w zakładach Cegielskiego, fot. Wilda w czasach PRL/facebook

Gustaw Holubek sparodiowany przez Macieja Stuhra:

i w oryginale

1923 W Repertory Theatre w Birmingham został wystawiona przez Barry’ego Jacksona sztuka Szekspira “Cymbeline”, w której aktorzy po raz pierwszy wystąpili we współczesnych ubraniach.

1926 Urodziła się Elżbieta II, Elizabeth Alexandra Mary Windsor, królowa Wielkiej Brytanii, koronowana w wieku 25 lat, 6 lutego 1952 roku.

1945 2 Korpus generała Andersa pod dow. gen. Zygmunta Bohusza-Szyszki zajął Bolonię.

1947 W stanie Michigan, urodził się Iggy Pop. Pionier punk rocka i prekursor nowej fali. Naprawdę nazywa się James Jewel Osterberg i jest wokalistą, kompozytorem, autorem tekstów i producentem nagrań. W latach 1968-74 był liderem kultowej dziś grupy The Stooges, później rozpoczął karierę solową.

1948 W Stanach Zjednoczonych sprzedano pierwszy aparat fotograficzny Polaroid.

1953 Urodził się Wojciech Waglewski, gitarzysta, wokalista i lider Voo Voo. Wcześniej grał w grupach Fatum, Rh-, Zen, Nirvana, Bemibem, Osjan, Gaia, I Ching, Morawski Waglewski Nowicki Hołdys. W 1991 r. nagrał solową płytę “Gra-żonie”. Jest także cenionym producentem, autorem tekstów, gitarzystą studyjnym oraz twórcą muzyki filmowej i teatralnej.

http://www.youtube.com/watch?v=OY5gmlSvlRk

1958 Urodziła się Andie MacDowell, (Rosali Anderson), amerykańska aktorka („Zielona karta”, „Cztery wesela i pogrzeb”).

1960 Nową stolicą Brazylii zostało miasto Brasilia zbudowane od podstaw w amazońskiej dżungli.

1962 Amerykańska firma Bell Telephone Company wprowadziła usługę nazwaną “Radio paging”, – pagery. Usługa polegała na przekazywaniu drogą radiową do wyposażonego w specjalny aparat odbiorcy informacji, kto do niego telefonował. Usługa popularna była w Polsce w latach 90, szybko wyparta została przez telefony komórkowe.

1963 The Beatles pojechali do klubu “Crowaddy” w Richmond, by posłuchać The Rolling Stonesów. Polecili później grupę swojemu byłemu szefowi prasowemu Andrew “Loog” Oldhamowi, który został ich menedżerem.

1964 Polska: Ropa naftowa z ZSRR napłynęła po raz pierwszy do zbiorników Mazowieckich Zakładów Rafineryjnych i Petrochemicznych “Petrochemia” w Płocku.

1971 Urodził się Eric Mabius, amerykański aktor. Sławę zyskał rolą Daniela Meade, lekkomyślnego kobieciarza o dobrym sercu, redaktora naczelnego pisma o modzie i szefa głównej bohaterki w serialu ABC Brzydula Betty (Ugly Betty, 2006-2007).

http://www.youtube.com/watch?v=oG3_B3tY6lQ

1975 Nr 1 amerykańskiej listy przebojów: “(Hey Won’t You Play) Another Somebody Done Somebody Wrong Song” – B.J. Thomas.

1977 W Legnicy urodził się Tomasz Kot, polski aktor.

1978 Kapitan Krystyna Chojnowska-Liskiewicz zakończyła samotny dwuletni rejs dookoła świata na pokładzie jachtu “Mazurek”, który rozpoczęła 28 czerwca 1976 roku.

1984 Nr 1 amerykańskiej listy przebojów: “Against All Odds” – Phil Collins. Piosenka pochodzi z filmu pod tym samym tytułem, w którym główne role zagrali Rachel Ward, Jeff Bridges i James Woos.

1988 W Krakowie został wykonany ostatni w Polsce wyrok śmierci.

1990 Nr 1 amerykańskiej listy przebojów: “Nothing Compares 2 U” – Sinead O’Connor.

1991 „Klub Paryski” umorzył polskie zadłużenie o 50 %.

1996 Zmarł Christopher Robin Milne – pierwowzór Krzysia z “Kubusia Puchatka”. Ojciec Christophera, Alan Alexander Milne, zapewnił jednak synowi nieśmiertelność przedstawiając go w swych książkach jako przyjaciela najbardziej znanego na świecie misia.

2002 Nr 1 brytyjskiej listy przebojów: “The Hindu Limes” – Oasis; UK Top Album: “A New Day Has Come” – Celine Dion.

2007 Zmarł Jan Tadeusz Stanisławski, znany aktor, radiowiec, satyryk.

Miał 71 lat. Wielką popularność zdobył w latach 70. radiowymi “wykładami” z mniemanologii stosowanej, której profesorem samozwańczo się mianował. Zagrał około dwudziestu głównie epizodycznych ról w filmach i serialach telewizyjnych (m.in. w “Zezowatym szczęściu”, “Czterdziestolatku”, “C.K. Dezerterach”). Jest autorem tekstów znanych piosenek, m.in. przebojów “Czterdzieści lat minęło” i “Cała sala śpiewa z nami”.

2016 – zmarł Prince, amerykański muzyk. Był nie tylko wokalistą i gitarzystą. Grał również na instrumentach klawiszowych i perkusji. Komponował i pisał teksty. Była to bardzo barwna postać. Sławę przyniósł mu album Purple Rain z 1984 roku

Cytaty na dziś:

Obserwujemy się cztery tygodnie, kochamy się cztery miesiące, kłócimy się cztery lata, tolerujemy się czterdzieści lat, a dzieci zaczynają od początku. Hippolyte Taine

Bardzo wiele książek należy przeczytać po to, by sobie uświadomić, jak mało się wie. Mikołaj Gogol

Po łacinie: Primo voto – Z pierwszego ślubu, małżeństwa.

Imieniny obchodzą: Selma, Anzelm, Drogomił, Feliks, Bartosz

Imię Anzelm pochodzi z germańskiego od słów “bóg” oraz “hełm”. Anzelm jest mężczyzną żądnym władzy, zawsze zajętym i mało oszczędnym. Wielki sceptyk, trudny do przekonania. Jednak pełen temperamentu, wrażliwy, z wielką intuicją. Ma często zdolności aktorskie.

Bartosz jest niezwykłym mężczyzną, godnym zaufania i powszechnie szanowanym. Z przekonań konserwatysta, wielki miłośnik życia rodzinnego. Pracowity i spokojny, życzliwie ustosunkowany do otoczenia.

Imię Feliks pochodzi od łacińskiego słowa o tym samym brzmieniu, które znaczy “szczęśliwy”, “przynoszący szczęście”. Jednak mężczyźni o tym imieniu nie zawsze są szczęśliwi. Bywają niestali, niesłowni i przewrażliwieni. Posiadają

krytyczny umysł, lecz nie zawsze się nim kierują, gdyż są na to zbyt uczuciowi. Lubią ładne stroje, wykwintną kuchnię i dalekie podróże. Cenią życie rodzinne.