KALENDARIUM POZNAŃSKIE – 23 MARCA

23 MARCA Słońce w znaku Barana

Światowy Dzień Meteorologii obchodzony od 1967 roku w rocznicę utworzenia 23.marca 1950 roku Światowej Organizacji Meteorologii
Święto narodowe Pakistanu, rocznica proklamowania republiki w 1956 roku.
Polska, Węgry – Dzień Przyjaźni Polsko-Węgierskiej
Dzień Windy

Urodzeni 23 marca uchodzą za mądrych i szlachetnych. Cechuje ich zdrowy rozsądek i umiejętność logicznego myślenia. Radzą sobie nieźle w życiu, jednak wielkich karier nie robią. Nie dziwi to, wziąwszy pod uwagę ich życzliwość, prawość i lojalność. Na szczyty wspinają się najczęściej osoby o twardym charakterze, natomiast urodzeni w tym dniu nie są przebojowi ani twardzi.

Cytaty na dziś:

– Mieć czas – znaczy być ze śmiercią na “ty”. Frank Thiess (1890 – 1977)
– Z żoną i kucharzem nie kłóć się przed obiadem. Przysłowie
– Połowy dokonał, kto zaczął. Horacy.

KALENDARIUM POZNAŃSKIE

1371 Burza nad Poznaniem, podczas której piorun uderzył w wieżę katedry niszcząc malowidła w kaplicy Św. Stanisława.

1601 Jan Ostroróg nadał statut cechowi piwowarów w Grodzisku; jest to pierwsza wzmianka o warzeniu piwa w tym mieście. Dokument ten znosi dawniejsze statuty cechowe, nadając mu nowe i obowiązujące.

Historyk Józef Łukaszewicz (1799-1873) pisze jednak, ze nie wiadomo na podstawie jakich źródeł historycznych, pierwsze browary w Grodzisku i Lwówku wystawił zarządca dóbr Ostrorogów, Jan Woltan, ojciec słynnego pisarza dysydenckiego Andrzeja Woltana – sprowadzając piwowarów z Czech i Moraw.

Browary w Lwówku podupadły, w Grodzisku zaś rozwijały się coraz bardziej. Źródeł potwierdzających, że piwo było dziełem Woltana, w żadnym archiwum odnaleźć nie było można. Podkreśla to dr Adolf Warschauer (1855-1930) historiograf i archiwista niemiecki, w swej pracy Geschichte des Grätzer Bieres

1801 W Poznaniu urodził się Karol Ceptowski, rzeźbiarz.

Kształcił się w zakresie rysunku i rzeźby pod kierunkiem Pawła Malińskiego w Warszawie, a następnie we Wrocławiu i Monachium. Około 1829 na zlecenie architekta Leo von Klenze wykonał korynckie kapitele w zamku królewskim w Monachium. Następnie kilka lat spędził w Rzymie w pracowni Bertela Thorvaldsena, odkuwając m. in. rzeźby tego artysty. W trakcie pobytu we Francji stworzył płaskorzeźbę “Polska w objęciach Francji”, znaną z reprodukcji litograficznej.

Od 1837 mieszkał w Poznaniu biorąc udział w wystawach i realizując zamówienia na rzeźbę dekoracyjną – między innymi w zamku w Kórniku koło Poznania oraz kościołach parafialnych w Kwiliczu koło Międzychodu oraz Krzeszowicach koło Krakowa. W 1839 przeprowadził się do Krakowa, gdzie wykładał rzeźbę w Szkole Rysunku i Malarstwa przy Instytucie Technicznym.

1830 Wmurowanie kamienia węgielnego pod budowę Fortu Winiary – w mur przyległy do bramy głównej. Aktu tego dokonał następca tronu, przyszły król Fryderyk Wilhelm IV, w obecności między innymi namiestnika Wielkiego Księstwa Poznańskiego Antoniego Radziwiłła oraz dowódcy V Korpusu Armii generała Friedricha von Rödera.

Prace budowlane przebiegały bardzo sprawnie, pod koniec roku przy stawianiu twierdzy pracowało 895 osób i 283 zaprzęgi, w dalszych latach systematycznie zwiększała się liczba zatrudnionych. Koszt budowy całej twierdzy szacowano na 3,5 miliona talarów.

Park rzeźb na Cytadeli [22.03.2020]

1881 Urodził się Ireneusz Wierzejewski; lekarz pionier ortopedii w Polsce, powstaniec.

Był założycielem Polskiego Czerwonego Krzyża oraz pierwszej w Poznaniu poradni sportowej. Edukację rozpoczął w Buku i kontynuował w szkole realnej Bergera w Poznaniu. Następnie podjął pracę w fabryce Hipolita Cegielskiego, ucząc się stolarstwa, ślusarstwa, tokarstwa i odlewnictwa. Z sukcesem starał się dostać na studia na Uniwersytecie Gryfii, a po jego ukończeniu został doktorantem Wydziału Lekarskiego w Lipsku.

Po uzyskaniu dyplomu w 1908 roku dostał się do profesora Langego na nowatorski w tamtych czasach wydział ortopedii. „Mam specjalny talent do ortopedii i radził mi profesor zostać przy tym fachu”, pisał do swojej przyszłej żony.

W 1911 przenosi się na stałe do Poznania, 3 kwietnia 1913 roku otwiera Zakład Ortopedyczny im. Bronisława Gąsiorowskiego. Był to bardzo nowoczesny szpital z rentgenem, warsztatami ortopedycznymi, biblioteką, salą gimnastyczną, urządzeniami do mikrofotografii, filmowym aparatem projekcyjnym. W 1923 roku przy jego zakładzie powstała pierwsza w Polsce klinika ortopedyczna.

Wierzejewski został również profesorem świeżo stworzonej i pierwszej w kraju katedrze chirurgii ortopedycznej Uniwersytetu Poznańskiego. Ireneusz Wierzejewski był świetnym chirurgiem, jego sprawność i technikę podziwiali wszyscy koledzy. W swojej klinice i katedrze kształtował nowych lekarzy, eksperymentował i konstruował nowe protezy ortopedyczne, kilka nawet opatentował. W 1928 zainicjował powstanie Polskiego Towarzystwa Ortopedycznego.

Wierzejewski lubił życie towarzyskie i nie gardził alkoholem, jego ulubiony zestaw to „kufel piwa i kieliszek koniaku”. Świetnie śpiewał (bas), był członkiem poznańskiego chóru „Echo”. Chętnie brał udział w balach, komersach i innych imprezach organizowanych przez korporację.

Jego trójka dzieci również wybrała zawód lekarza. Na Uniwersytecie Poznańskim był pierwszym seniorem i kuratorem Korporacji Akademickiej Chrobria Przez wiele lat był również prezesem Towarzystwa Śpiewaczego “Echo”. Założył także poradnię sportowo-lekarska, którą kierował do 1928.

1919 W Poznaniu odbyły się pierwsze wybory do Rady Miejskiej.

Polacy odnieśli ogromne zwycięstwo! Razem z państwem pruskim runął jego osławiony, jedyny na świecie trójklasowy system wyborczy; tylko dla tej najwsteczniejszej ustawy mieliśmy w polskiej Poznaniu na 60 ogółem radnych zalewie 10 przedstawicieli Polaków.

Wybory obecne odbędą się na zgoła odmiennych zasadach, albowiem będą powszechne, bez różnicy płci, tajne, bezpośrednie i stosunkowe, czyli proporcjonalne. W tych warunkach nie powinno ulegać wątpliwości, że ostatecznie otrzymamy należyte przedstawicielstwo w Radzie miejskiej i że staniemy się istotnymi gospodarzami miasta. Ale nadzieję te wypowiadamy ostrożnie, bo w jakim stopniu się spełni, zależeć będzie od tego, jak sami sprawami pokierujemy. Zważyć bowiem należy, że Niemcy idą do wyborów ławą, nie rozbijają się, a Żydzi – o ile wiadomo – popierać ich będą całkowicie, stawiając wspólną listę kandydatów.. można było wyczytać w odezwie Pod hasłem zgody!

1939 Zmarł Józef Teodor Czepczyński poznański kupiec.

Od 1879 do 1884 uczył się zawodu kupieckiego, będąc jednocześnie pracownikiem drogerii braci Skowrońskich, która mieściła się w Strzelnie. W późniejszym okresie wyjechał do Poznania, gdzie początkowo pracował jako pomocnik sklepowy, a później był kierownikiem hurtowni drogeryjnej Jasiński i Ołyński znajdującej się przy ul. św. Marcina.

Po wejściu w 1892 w spółkę z B. Śniegockim i S. Wegnerem otworzył przy Starym Rynku 8 Drogerię Centralną, a także jej filię przy dzisiejszym pl. Wolności 10. W 1898 po rozdzieleniu się wspólników Czepczyński zatrzymał znajdujący się przy Starym Rynku sklep drogeryjny, który rozbudował oraz rozszerzył asortyment.

W 1907 otrzymał również przy Grochowych Łąkach składnicę materiałów drogeryjnych, a w 1919 zrobił z niej Hurtownię Drogeryjną, która zaopatrywała w swoje towary drogerie na terenie Wielkopolski. W tym samym roku wspólnie z Janem Łuczakiem zakupił kompleks nieruchomości, który rozbudowano i powstał z nich pasaż „Apollo”, w którym znajdowały się 2 kina („Apollo” i „Metropolis”), hotel z miejscami dla 100 osób oraz restauracja. Do 1927 był właścicielem pasażu, a w roku następnym, żeby fabryka chemiczno-farmaceutyczna R. Barcikowski S.A. nie została przejęta przez Niemców, nabył większość akcji (85%). Od tej pory działalność kupiecko-handlową łączył z przemysłową.

Firma R. Barcikowski, której przeważające udziały posiadał Czepczyński, założyła w Gdyni w roku 1933 oddział zamorski, a jego zadanie polegało na sortowaniu i przerabianiu ziół leczniczych, które przeznaczone były na eksport. Firma posiadała także swoje oddziały w Warszawie, Katowicach, Łodzi i we Lwowie oraz współpracowała z Uniwersytetem Poznańskim. W firmie było zatrudnionych 17 naukowców. W 1932 został właścicielem drogerii „Universum”, która mieściła się przy ul. Ratajczaka. Od 1919 do 1939 jego firma dzięki jakości towarów, handlowej ruchliwości, bogatemu asortymentowi oraz nowoczesności wyrobów, które sprzedawała zyskała popularność na terenie kraju oraz za granicą. Był także działaczem w różnych organizacjach społecznych między innymi: Związku Drogerzystów, Klubie Wioślarskim, Towarzystwie Gimnastycznym „Sokół”.

1943 W Kraju Warty wprowadzono obowiązek używania języka niemieckiego we wszystkich urzędach państwowych.

1945 W Londynie urodził się Arkady Radosław Fiedler, polski polityk, poseł na Sejm, pisarz.

Jest synem znanego podróżnika i przyrodnika Arkadego Fiedlera, towarzyszył ojcu w sześciu podróżach. W 1974 założył (razem z Markiem Fiedlerem i jego żoną Krystyną) Muzeum Pracownię Literacką wraz z Ogrodem Tolerancji w Puszczykowie. Jest także prezesem Fundacji im. Arkadego Fiedlera. Od 2002 pełnił funkcję radnego powiatu poznańskiego. W 2005 z listy Platformy Obywatelskiej został wybrany posłem V kadencji w okręgu poznańskim. W wyborach parlamentarnych w 2007 po raz drugi uzyskał mandat. poselski, otrzymując 25 585 głosów.

1945 W Poznaniu wydrukowano pierwszy numer „Woli Ludu” jako organu Komitetu Wojewódzkiego PPR. Gazeta ukazała się jednak po przeróbkach dopiero 1 kwietnia 1945 r.

Poważny wpływ na kształt „Woli Ludu” miała warszawska komunistka Maria Kamińska. Wbrew sugestiom poznańskich działaczy zadecydowała o nadaniu gazecie tytułu „Wola Ludu”, nie nawiązującego do tradycji regionu.

„Wolę Ludu” tworzył zespół liczący początkowo 3 osoby, potem nie więcej niż 5—6 redaktorów jednocześnie. W całym okresie ukazywania  się gazety liczba współpracowników nie przekraczała 20, a z tej grupy oprócz dwóch osób nikt nie miał przygotowania dziennikarskiego (…)

W jubileuszowym 100 numerze, stwierdzono: „Jesteśmy robotnikami lub pochodzimy z chłopów. Sami musieliśmy się uczyć i uczymy się praktycznie w codziennej pracy i praca ta jest naszą szkołą […]

Poznański organ KW PPR zaczął się ukazywać w nakładzie  10  tysięcy egzemplarzy.  Ilość tę stopniowo zwiększano:  w  1945  r.  wahała  się  ona  w granicach  15—20  tys.  egzemplarzy,  a  w  latach  1946—1947  dochodziła  do 25  tys. W  1945  r.  „Wola  Ludu”  zajmowała  czwarte  miejsce  wśród dzienników i czasopism poznańskich pod względem maksymalnego jednorazowego  nakładu,  po  „Głosie  Wielkopolskim”  (60  tys.),  „Wolności”  (50 tys.)  i  „Polsce  Ludowej”  (25  tys.).  W  1947  r.  „Wolę  Ludu”  wyprzedzały już pod tym względem:  „Głos Wielkopolski”  (115  tys.),  „Express  Poznański”  (85 tys.),  „Wolność”  (48  tys.),  oraz  „Głos Katolicki”  i  „Polska  Ludowa” (po 35 tys.)

Wola Ludu ukazywała się do września 1947 roku, 16 grudnia 1948 roku, w dniu Zjazdu Zjednoczeniowego PPR i PPS zastąpiona została przez Gazetę Poznańska.

[Źródło: Bieguszewska-Kochan, Zofia “Wola Ludu” – organ Komitetu Wojewódzkiego PPR w Poznaniu (1 kwietnia 1945-7 września 1947), Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego 12/3, 373-384 – 1973, materiał ze strony http://bazhum.muzhp.pl (licencja CC)]

1956 Otwarto Państwową Operetkę Poznańską.

Teatr Muzyczny rozpoczął działalność artystyczną 20 maja 1956 roku, premierą operetki Pála Ábraháma „Wiktoria i jej huzar”.  Pierwszym dyrektorem był Zbigniew Szczerbowski, który w repertuarze klasycznych operetek „Wiktoria i jej huzar” i „Bal w Savoyu” Pála Ábraháma, „Wesoła wdówka” i „Kraina uśmiechu” Ferenca Lehára, „Hrabina Marica” Imre Kálmána, „Życie paryskie” Jacques’a Offenbacha obsadził solistów takich jak: Izabela Ferency, Irena Schulz-Kruk, Ludmiła Szwabowicz, Erika Wosińska, Jerzy Golfert, i Janusz Golc.

Siedziba Operetki – Dom Żołnierza dawniej i dziś Foto: Michał Fechner, fotoportal.poznan.pl

1958 Zmarł w wieku 76 lat w USA Florian Znaniecki – socjolog i filozof kultury, profesor Uniwersytetu Poznańskiego.

W 1920 r. powrócił z USA do ojczyzny, która w czasie jego nieobecności odzyskała niepodległość i zamieszkał w Poznaniu. W 1920 roku objął katedrę socjologii na Uniwersytecie Poznańskim, gdzie specjalnie dla niego została utworzona Katedra Filozofii, zamieniona na Katedrę Socjologii i Filozofii Kultury.

Był twórcą socjologii w Polsce i jej instytucjonalnym organizatorem. W okresie poznańskim wydał Wstęp do socjologii i Socjologię wychowania. W 1921 roku założył Instytut Socjologiczny w Poznaniu, a w roku 1930 czasopismo “Przegląd Socjologiczny”.

1972 Poznański Oddział PAN rozpoczął oficjalną działalność.

2005 W wieku 106 lat zmarł Jan Rzepa, żołnierz polski, najdłużej żyjący uczestnik powstania wielkopolskiego.

W czasie I wojny światowej walczył w szeregach armii niemieckiej. Został ranny w bitwie pod Verdun. Podczas powstania wielkopolskiego brał udział w zdobyciu stacji kolejowej w Miałach koło Wronek. Po zwycięstwie powstania brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Lata międzywojenne spędził w Pożarowie i Wartosławiu.

W 1939 brał udział w wojnie obronnej w szeregach Armii “Poznań”, trafił do obozu jenieckiego, spędził pewien czas na przymusowych robotach. Po 1945 mieszkał i pracował w Poznaniu, a od 1959 we Wronkach; był zatrudniony w przedsiębiorstwie gospodarki komunalnej.

W czerwcu 2001 został awansowany przez prezydenta Kwaśniewskiego do stopnia porucznika i obdarowany pamiątkową szablą oficerską.

ZDARZYŁO SIĘ 23 MARCA

1453 Sułtan Mehmed II zdobył Konstantynopol. Koniec Cesarstwa Bizantyjskiego.

1534 Hiszpańscy konkwistadorzy po dowództwem Francisca Pizarra zdobyli Cuzco.

1643 W Nagasaki po wielu miesiącach okrutnych tortur zmarł w japońskim więzieniu Wojciech Męciński, polski jezuita i misjonarz. Wraz z nim zamordowano pięciu innych wyznawców Chrystusa. Ich ciała spalono, a prochy wrzucono do morza.

1838 Angielski statek parowy „Great Western” przepłynął trasę Bristol – Nowy Jork w 15 dni, to jest w czasie o połowę krótszym niż żaglowce.

1839 W Bostonie po raz pierwszy został użyty zwrot OK – oll korrekt, oznaczający (w wolnym tłumaczeniu) wszystko w porządku.

1857 Elisha Otis zainstalował pierwszą windę w Nowym Jorku (488 Broadway, NYC).

1891 Podczas finałowego meczu o mistrzostwo Ligi Angielskiej użyto pierwszy raz wynalazku J.A. Brodie’go z Liverpoolu – siatki rozpinanej na bramce by zatrzymać piłkę po celnym strzale.

1925 Stan Tennessee przyjął ustawę zakazującą nauczania teorii ewolucji.

1938 Urodził się Józef Zych, polski polityk ludowy, marszałek Sejmu III RP.

→ W 2006 r. słuchacze Programu III Polskiego Radia przyznali Józefowi Zychowi nagrodę “Srebrne Usta 2005” za lapsus: “Nie po raz pierwszy staje mi… przychodzi mi stawać przed izbą”. Poseł uzyskał wówczas 40% wszystkich oddanych głosów.

1956 Urodził się José Manuel Durão Barroso, portugalski polityk, przewodniczący Komisji Europejskiej.

1965 W Szczecinie urodziła się Aneta Kręglicka, modelka, fotomodelka. Pierwsza i jak dotąd jedyna Polka wybrana Miss Świata w 1989 r.

1965 Urodziła się Agata Młynarska, polska dziennikarka, konferansjerka i prezenterka. Z wykształcenia polonistka, córka popularnego piosenkarza Wojciecha Młynarskiego.

1966 Urodził się Hubert Urbański, polski prezenter teleturniejów telewizyjnych (Milionerzy), laureat nagrody Wiktor’99.

1966 Urodził się Marti Pellow (wł. Mark McLoughlin), wokalista grupy Wet Wet Wet. Nagranie “Love Is All Around” z soundtracka do obrazu “Cztery wesela i pogrzeb” spędziło w 1984 roku 15 tygodni na topie brytyjskiej listy przebojów. Oryginalnie piosenkę wykonywała grupa The Troggs.

1967 Urodził się Jarosław Kulczycki, polski dziennikarz telewizyjny.

1974 Nr 1 amerykańskiej listy przebojów “Dark Lady” – Cher.

1975 Urodziła się Maria Seweryn, polska aktorka teatralna i filmowa. Córka aktorów Krystyny Jandy i Andrzeja Seweryna.

1980 Odbyły się częściowo zbojkotowane wybory do Sejmu. Według oficjalnych danych frekwencja wyniosła 98,9%, na Front Jedności Narodu oddano 99,5% głosów.

1981 Nr 1 amerykańskiej listy przebojów “Rapture” – Blondie. Był to pierwszy “number one” z elementami rapu.

1983 Prezydent USA Ronald Reagan ogłosił plan systemu antyrakietowego rozmieszczonego w kosmosie, pod nazwą “Inicjatywa Obrony Strategicznej”, znany jako “Gwiezdne Wojny” (SDI)

1987 Premiera telewizyjnego tasiemca „Moda na sukces” – “Bold & Beautiful”.

2003 Nr 1 brytyjskiej listy przebojów: “Spirit In The Sky” – Gareth Gates; UK Top Album: “Come Away With Me” – Norah Jones.

2003 W Kodak Theatre w Los Angeles odbyła się 75. gala wręczenia Oscarów. Nagrodę dla najlepszej piosenki pochodzącej z filmu otrzymał Eminem za “Lose Yourslef” z obrazu “8. Mile”. Za najlepszą muzykę oryginalną uznano oprawę do filmu “Frida” autorstwa Elliota Goldenthala. Najwięcej Oscarów, sześć otrzymał musical “Chicago”. Trzy nagrody otrzymał “Pianista”, w tym dla Romana Polańskiego, jako najlepszego reżysera.

2008 Zmarła Alina Edelman, polska lekarka i działaczka społeczna.

Była pierwowzorem Ali z Elementarza Mariana Falskiego, zaprzyjaźnionego z jej rodzicami. Wraz z Bernardem Kouchnerem współtworzyła organizację “Lekarze Świata”. Pracowała m.in. na statkach-szpitalach, wyławiających na Morzu Południowochińskim uciekinierów z komunistycznego Wietnamu (tzw. boat-people). Współpracowała m.in. z żoną prezydenta Francji Danielle Mitterrand. Po 1989 założycielka Fundacji Dzieci Niczyje, współzałożycielka Biura Pomocy Inicjatyw Społecznych. 6 kwietnia 1998 na wniosek dzieci została Kawalerem Orderu Uśmiechu, który odebrała w Warszawie 6 stycznia 1999. Była żoną Marka Edelmana

Imieniny obchodzą: Pelagia, Feliks, Zbysław, Oktawian

Pelagia, żeńska forma imienia Pelagiusz (czyli morski, przebywający na morzu, po prostu marynarz), imię greckie. Pelagia jest kobietą o wszechstronnych umiejętnościach. Jest zarówno żądną władzy sceptyczką o zdolnościach kierowniczych, jak i wrażliwą romantyczką o duszy artysty. Lubi dbać o dom i rodzinę, a w szczególności o jego stan finansowy. Znajomi zwracając się do niej stosują zdrobnienia: Pelasia, Pelania. Jej ulubiony kolor to zielony, spośród zwierząt najbardziej ceni sobie łanię. Wśród świętych znana jest Święta Pelagia męczennica, gorliwa wyznawczyni

Feliks, imię łacińskie oznaczające człowieka szczęśliwego, życzliwego. Jednak mężczyźni o tym imieniu nie zawsze są szczęśliwi. Bywają niestali, niesłowni i przewrażliwieni. Posiadają krytyczny umysł, lecz nie zawsze się nim kierują, gdyż są na to zbyt uczuciowi. Lubią ładne stroje, wykwintną kuchnię i dalekie podróże. Cenią życie rodzinne.

Mężczyzna obdarzony słowiańskim imieniem Zbysław jest pracowity, stateczny, kulturalny. Z powodu prostoty w postępowaniu spotyka go wiele trudności i niepowodzeń. Choć zaniedbuje dom z powodu działalności społecznej, pozostaje wierny żonie i nie jest zwolennikiem tzw. “wolnej miłości”.

Oktawian jest mężczyzną o pogodnym usposobieniu, dzięki któremu zwycięża wszelkich konkurentów zagrażających jego karierze zawodowej. Nieraz sceptycznie ocenia ludzi i zjawiska, ale na ogół jest optymistą. Postępuje szczerze i sprawiedliwie. Domator. Lubi muzykę i wyprawy do teatru.