KALENDARIUM POZNAŃSKIE – 23 LISTOPADA

Słońce w znaku Strzelca

Gruzja – Dzień Św. Jerzego (Giorgoba)

Urodzeni 23 listopada mają umysłowość intelektualną. Cechuje ich rozwinięta intuicja i wiara we własne ideały. W życiu chcą postępować dobrze i szlachetnie. Najczęściej to im się udaje. Są wrażliwi i subtelni. Przywarą ich jest kapryśność. Brak im wytrwałości i staranności w przygotowaniu działań. Często zdają się na przypadek.

Cytaty na dziś:

• Chcąc być czyimś przyjacielem, trzeba stać się godnym przyjaźni. Mikołaj Gogol
• Niegodziwa Miłości, do czegoż nie skłaniasz serc ludzkich? Wergiliusz (Publius Vergilius Maro)
• Panować nad sobą – to najwyższa władza. Seneka

KALENDARIUM POZNAŃSKIE

1492  Rada miejska Poznania zatwierdza statut piwowarów.

Fragment statutu: Także kiedy jakiś obywatel będzie chciał mieć nasze bractwo, ów żadnego słodu produkować nie może, tylko dla siebie, dla swojej potrzeby, a nie na sprzedaż, pod karą jednego kamienia wosku tylekroć, ilekroć to uczyni.  (-) Także kiedy jakiś czeladnik piwowar weźmie naszą siostrę za żonę, ten pozyska całkowite bractwo i będzie światła brackie nosił. (-) Nie należy także słodu od innego wozić bez wiedzy i woli panów rady.  (-) Także aby żaden spośród obywateli ani rzemieślnik nie odważył się sprzedawać słodu tutaj w mieście, ani poza miastem, pod karą trzech grzywien do ratusza na budowę miasta, tylekroć, ilekroć dopuści się tego występku. (KMP 4/2000)

1778 W Poznaniu została powołana przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego Komisja Dobrego Porządku.

Organ miał za zadanie sporządzanie planów dla aglomeracji poznańskiej: ożywienie rozwoju miasta, poprawienie komunikacji, zredukowanie zagrożenia pożarowego.

“Kierowana przez Kazimierza Raczyńskiego komisja cieszyła się poparciem mieszkańców oraz osobistym wsparciem króla. Jej działalność uznana została za modelową, ustawy poznańskiej Komisji traktowane były jako wzorcowe dla podobnych organów w innych miastach.”

Fot: Ekstrakt z dzieła prześwietnej Komisji Dobrego Porządku na mocy reskryptu najjaśniejszego Stanisława Augusta króla polskiego, pana miłościwego, szczęśliwie panującego w mieście J. K. Mci Poznaniu rozpoczętej i agitującej się co do ustaw bractwu ciesielskiemu poznańskiemu służących i przepisanych, 1779 rok. APP, Cechy miasta Poznania, syg. 36, Plan domu miejskiego, ok. 1784-1816. APP Cechy miasta Poznania, syg. 48  [Archiwum Państwowe w Poznaniu, notka na facebooku]

1793 W Mnichach pod Poznaniem urodził się generał Klemens Kołaczkowski, dowódca korpusu inżynierów w wojnie polsko – rosyjskiej w 1831 roku.

Generał był absolwentem Szkoły Aplikacyjnej Artylerii i Inżynierii Księstwa Warszawskiego. Awansowany świeżo na porucznika w 1809 wziął  udział w wojnie z Austrią jako adiutant ppłka J. Malleta, dyrektora inżynierów, z którym lustrował fortyfikacje twierdzy Modlin, Serocka, Puław, Sandomierza i Zamościa oraz uczestniczył w budowie mostów i umocnień.

W 1810 nadzorował prace fortyfikacyjne przy umacnianiu Zamościa i Modlina. W kampanii 1812 był adiutantem płk. Malleta dowódcy inżynierii V polskiego korpusu Wielkiej Armii. Wyróżnił się w pracach topograficznych oraz uczestniczył w bitwie pod Borodino i przy przejściu Berezyny.

Za chlubny udział w kampanii 1813 otrzymał w 1813 Złoty Krzyż Virtuti Militari i Legię Honorową. Bił się w dalszym ciągu pod sztandarami napoleońskimi pod Frydlandem, Altenburgiem, Lipskiem i Hanau.

Po upadku Paryża powrócił do kraju [..]. Pułkownik inżynierii 1829 oraz profesor fortyfikacji, geodezji i topografii oraz dyrektor nauk w Szkole Aplikacyjnej 1820-1830 (komendantem tej szkoły był Józef Sowiński). W czasie powstania listopadowego 1830-1831 przygotowywał środki do obrony Warszawy, Pragi Modlina. Mianowany generałem brygady w czerwcu 1831. Brał udział w obronie Woli, a potem był w twierdzy Modlin. Po kapitulacji powstania znalazł się w rodzinnej Wielkopolsce, gdzie pędził żywot ziemianina. (na podstawie: www.kolaczkowscy.pl)

1822 Urodził się generał Edmund Taczanowski, jeden z dowódców ochotników z Wielkopolski w powstaniu styczniowym.

1860 W Poznaniu zmarł Gustaw Potworowski, działacz społeczny i polityczny.

Inicjator pracy organicznej; w powstaniu wielkopolskim 1848 roku był członkiem Komitetu Narodowego Poznańskiego, później prezesem Koła Polskiego w sejmie pruskim. Wielokrotnie sprawował mandat posła na sejmy prowincjonalne (od 1843). W 1848 kierował Komitetem Narodowym w okresie wydarzeń Wiosny Ludów.

Był posłem pierwszej pruskiej konstytuanty, a także w kolejnych kadencjach sejmu pruskiego. Zdecydowanie występował w obronie uprawnień Polaków, zarówno w mowach sejmowych, jak i publikacjach. Kierował Kołem Polskim, a w latach 1848-1850 także Ligą Polską.

Jako wieloletni przywódca opozycji polskiej w Wielkopolsce cieszył się dużym autorytetem moralnym wśród ludności polskiej.

1878 Obył się pierwszy z 2 ostatnich  koncertów Henryka Wieniawskiego w Poznaniu.

Henryk Wieniawski zawitał do Poznania jeszcze dwukrotnie w 1878 roku, czyli dopiero po ponad dwudziestu latach. Jak się okazało, zagrał wtedy dwa ostatnie koncerty w naszym mieście. Pierwszy z nich, z udziałem norweskiej śpiewaczki Lony Gulowsen oraz niemieckiej pianistki Heleny Geisler, miał miejsce w Bazarze.

Drugi – pożegnalny, odbył się w Sali Odeon na zaproszenie Stowarzyszenia Młodych Kupców i miał charakter zamknięty.

Przez ten czas życie wirtuoza obfitowało w wiele pięknych, ale także trudnych chwil. Najważniejszym i najszczęśliwszym wydarzeniem było małżeństwo z Angielką Izabellą Hampton. To dla niej powstała jedna z najbardziej wzruszających melodii miłosnych, pełna liryzmu i słodyczy Legenda op. 17.  Wieniawski – dotąd wyłącznie koncertujący artysta – jako głowa rodziny podjął się obowiązków pedagogicznych, najpierw – od roku 1860 w Konserwatorium Petersburskim, a następnie – od roku 1874 w Konserwatorium Brukselskim. Łączenie pracy nauczycielskiej z licznymi występami na terenie Europy oraz Ameryki Północnej mocno nadszarpnęło zdrowie Henryka. Tuż przed przyjazdem do Poznania, w listopadzie 1878 roku skrzypek zaniemógł podczas koncertu w Berlinie. „Kurier Poznański”  pisał o tym incydencie:

Znakomity nasz wirtuoz cierpi na chroniczny ból serca, który zaskoczył go właśnie tego wieczoru. Po chwili p. Wieniawski ukazał się znów na estradzie i chciał – siedząc na krześle – dokończyć zaczętego utworu, lecz musiał ponownie przerwać grę. Publiczność okazała choremu wirtuozowi gorące współczucie, a na szczęście znajdował się pomiędzy słuchaczami znakomity skrzypek berliński Joachim, który powodowany uczuciem koleżeństwa i przyjaźni dla koncertanta, lubo nieprzygotowany, podjął się zastąpienia go. Nim publiczność opuściła salę, uspokojono ją co do stanu zdrowia Wieniawskiego, który w towarzystwie Joachima mógł wyjść sam na salę, ażeby słuchaczom podziękować za pobłażliwość i współczucie, a przyjacielowi za pełną poświęcenia przysługę.

W Poznaniu artysta dał tylko jeden koncert – w Sali Białej hotelu Bazar w dniu 23 listopada 1878 roku, a wraz z nim wystąpiła norweska śpiewaczka Lona Gulowsen z towarzyszeniem pianistki z Niemiec Heleny Geisler. Wieniawski, który poczuł się znacznie lepiej dzięki pomocy lekarskiej udzielonej w Poznaniu, zaprezentował obszerny i wymagający znakomitej kondycji program. Po raz kolejny można było posłuchać Koncertu e-moll Mendelssohna.

Pojawiły się również dzieła nie grane przez Henryka wcześniej dla poznańskich słuchaczy: Preludium z Sonaty E-dur Bacha oraz własne kompozycje – Fantazja na tematy z opery „Faust” Gounoda op. 20 oraz wspomniana wcześniej Legenda. Temu utworowi recenzent z „Posener Zeitung” poświęcił słowa:

Była to perła tego, co Wieniawski tego wieczoru zaofiarował ponad oczekiwania w formie uduchowionej treści, biegłości i szlachetności, pięknym sensie, które to właściwości są znakami wirtuozostwa Wieniawskiego. Na łamach „Tygodnika Ilustrowanego” dano taką charakterystykę występu skrzypka:

Gra jego teraźniejsza była objawieniem się jakby zupełnie innego artysty. Dawniej gra p. Wieniawskiego przedstawiała się jakby burzliwa i niespokojna fala morza, dziś spokojną jest i jasną jak jezioro. (…) Jest ona cała przesiąknięta ekspresyą, tylko nie tyle ognistą co dawniej. Jeżeli są miejsca, w których żałujemy tej burzliwej przeszłości, za to w innych oczarowani jesteśmy wdziękami i tą poezją, która promieniuje z gry p. Wieniawskiego naturalnie i bez wysilenia.

A w „Dzienniku Poznańskim” można było przeczytać: Koncert zgromadził na Sali bazarowej bardzo liczną polską i niemiecką publiczność, która nie zawiodła się w swych oczekiwaniach, wywołanych rozgłosem znakomitego skrzypka. Wszystkich zadziwiła nadzwyczajna jego technika, wytworność, szlachetne i pełne ognia tony. Publiczność zachwycona obsypywała mistrza po każdym wystąpieniu na estradę grzmiącymi oklaskami.2 koncerty: 23 listopada (sobota), Hotel Bazar, 10 grudnia  (wtorek), Sala Odeon Lamberta (w obecnym Pasażu Apollo)

Na podstawie: Wykaz koncertów Henryka Wieniawskiego w Poznaniu opracowane przez Towarzystwo Muzyczne im. Henryka Wieniawskiego, wieniawski.pl

1896 Pierwsza projekcja filmowa w Poznaniu, w cukierni Michała Michalskiego przy ul. Kantaka (wtedy Bismarcka 8/9) Wyświetlono m.in. film ukazujący wizytę cara Mikołaja II w Paryżu na projektorze Tomasza Edisona.

Było to zaledwie 9 dni po krakowskiej prezentacji filmów braci Lumiere i zaledwie rok po pierwszej publicznej projekcji filmów „Wyjście robotników z fabryki”.

Tenże Michalski miał w zasadzie dyplom aptekarza, ale prowadził cukiernię i chyba tylko dla reklamy własnej firmy uruchomił prymitywny kinematograf. Czy był on prekursorem kinematografu w Poznaniu? Chyba tak, bo wskazał drogę innym, co się zresztą wkrótce stać musiało.

Niejaki Leon Mettler uruchomił w pierwsze święto Bożego Narodzenia 1903 roku stałe już kino, w restauracji pod nazwą ,,Park Promenadowy’’ w okolicy dzisiejszego Parku Chopina. Z miejsca zyskał nie tylko klientelę restauracji, ale i zrozumiałą popularność, być może także ze względu na bardzo niską cenę biletów – 10 fenigów za seans.

Pod koniec 1909 r. działało już 9 stałych kinoteatrów, a mieszkańcy Poznania mieli możliwość z rocznym, co najwyższej dwuletnim opóźnieniem oglądania arcydzieł światowego kina. W 1922 r. w stolicy Wielkopolski funkcjonowało już 11 placówek, w 1937 – 14 , a w 1939 r. – 16. W okresie międzywojennym statystyczny poznaniak chodził do kina 12 razy w roku i najchętniej oglądał westerny, filmy sensacyjne i dramaty romantyczne. Poznaniacy lubili kino – chodzili do niego równie często jak warszawiacy czy łodzianie, choć nie dorównywali kochającym kino lwowiakom. Najsłynniejszym kinem w międzywojennym Poznaniu było “Słońce” (działające od 1937 r.) – jedno z największych i co istotnie najnowocześniejszych kin w Europie – niestety zostało ono zburzone podczas II wojny światowej. Do innych, nie mniej popularnych należało “Colloseum” (obecnie “Muza”), “Apollo”, “Metropolis” – obydwa mieszczące się w pasażu Apollo, oraz kino “Oświatowe” (później kino “Bałtyk”). Przed wybuchem II wojny światowej na widowni mogło zasiąść jednocześnie 8.700 osób. Poznań wobec braków większych osiągnięć związanych z produkcją filmów – w dwudziestoleciu wyprodukowano zaledwie 4 filmy (mimo że istniały tutaj Poznańska Wytwórnia Filmowa, Diana – Film oraz Popfilm) nastawił się na krzewienie kultury filmowej. Wyjątek stanowi pozytywnie przyjęty, powstały tu w 1923 r. film “Bartek”.

Reklama Parku Promenadowego, Postęp, 20 stycznia 1910

[Źródło: M. Hendrykowska, Święty Marcin – ulica kinematografów, w: Święty Marcin, „Kronika Miasta Poznania”, nr 1, 2006, M. Hendrykowska, X muza w Poznaniu 1896-1939 na http://www.akademiapolskiegofilmu.pl, Valentino i nieme kino, Zdzisław Beryt, Janusz Marciszewski, Gazeta Poznańska z 2004 roku, wikipedia]

1901 Na stacji kolejowej na Głownie – dziś Poznań Wschód miała miejsce katastrofa kolejowa.

Zderzeniu uległ pociąg towarowy z Gniezna z pociągiem osobowym z Wrześni. Pociąg towarowy liczył 107 wagonów. Straty szacowano na kilkaset tysięcy marek

 Tak pisał o katastrofie Dziennik Poznański nr. 271 z dnia 26 listopada 1901 r.

W sobotę wieczorem wydarzyło się strasznie nieszczęście na stacyi kolejowej w Głównie, oddalonej o dwa kilometry od Poznania. Pociąg towarowy z Gniezna, przybywający tu o wpół do 10, zderzył się z pociągiem osobowym z Wrześni. Zderzenie było bardzo gwałtowne. Po kilka wagonów z jednego i drugiego pociągu wypadło z szyn, wywracając się na wały usypane wzdłuż toru kolejowego. Grozę położenia zwiększył jeszcze pożar, który wybuchł skutkiem pęknięcia kotłów gazowych. W jednej chwili płomienie objęły oba pociągi. Powołano straż ogniową, która jednak niewiele mogła pomóc z powodu braku wody. Skutecznie pracowali natomiast żołnierze artyleryjscy pod dowództwem oficera, zasypując ziemią deski, miechy napełnione zbożem itp. Rozbił się też wagon z ziemniakami, które chciwie zbierali chłopcy z Zawad i Główny. Z wielkim trudem pożar ugaszono około godziny 2 w nocy. Spaliły się doszczętnie cztery wagony, kilka wagonów zupełnie zostało rozbitych a kilka mniej lub więcej uszkodzonych. Z pasażerów nikt na szczęście nie doznał szwanku, w pociągu osobowym nie zbyt wiele znajdowało się osób, a ci, którzy w nim byli, dość wcześnie zdołali wyskoczyć. Z personału kolejowego, dwóch tylko urzędników doznało nieznacznych obrażeń.

Wielkie niebezpieczeństwo groziło urzędnikowi w wagonie pakunkowym. Z wagonu tego, sterczącego kołami do góry, urzędnik wyszedł cało przez okienko. Szkodę obliczają na kilkaset tysięcy marek. Przez cały wczorajszy dzień miejsce katastrofy oblężone było ciekawą publicznością z Poznania i wsi okolicznych.

Podróżni muszą przesiadać. Mimo, że pracowano dniem i nocą, nie zdołano uprzątnąć rumowisk, które okropny przedstawiały obraz. Kto zawinił nieszczęściu, na razie nie stwierdzono. Opowiadają, że przy pociągu towarowym o 107 wagonach było tylko 3 hamulczych., którzy nie mogli dość wcześnie powstrzymac pociągu i to było podobno głównym powodem nieszczęścia. [za: zabytkipoznan.pl]

1913 W sali Domu Katolickiego Parafii Archikatedralnej przy kościele Św. Małgorzaty na Śródce, staraniem Związku Towarzystw Abstynenckich “Wyzwolenie” otwarta została “Pierwsza polska wystawa przeciwalkoholowa w Poznaniu.

Wystawa składała się z ośmiu działów tematycznych, a szczegółowych objaśnień udzielali zwiedzającym “znawcy sprawy alkoholizmu”. Ekspozycja czynna była do 30 listopada i zwiedziło ją w tym czasie prawie 3 tys. 600 osób. Podczas jej trwania sprzedano 600 broszur i rozdano bezpłatnie 5 tys. 500 pism ulotnych o treści abstynenckiej27.

W grudniu wystawę przeniesiono do obszernej sali Domu Królowej Jadwigi (dawny hotel Sterna) przy ul. Wilhelmowskiej. Aby uatrakcyjnić ekspozycję, sprowadzono z Krakowa kilka obrazów pędzla znanych malarzy Vlastimila Hofmanna i J. Męciny-Krzesza. Ponadto urządzono dział “różnych środków” ułatwiających życie bez alkoholu, jak wody mineralne, słoiki z marynatami, termofory, skrzynie do przechowywania ciepłych potraw, tzw. kuchnie szwedzkie i aparaty do gotowania owoców i jarzyn.
Na podstawie: Walka z pijaństwem w Poznaniu w latach 1890-1914, Waldemar Karolczak, KMP 4/2000

1924 Ignacy Jan Paderewski został doktorem honoris causa Uniwersytetu Poznańskiego.

1929 Poświęcenie nowej elektrowni miejskiej w Poznaniu.

W 1927 r. zapadła decyzja o budowie dużej i nowoczesnej jak na owe czasy elektrowni na Garbarach oraz związanej z tym rozbudowie i przebudowie z prądu stałego na zmienny sieci elektrycznej w mieście. Zakończenie pierwszego etapu budowy elektrowni obejmującego dwie jednostki kotłowe i dwa turbozespoły o mocy 10 MW każdy oraz uroczystość oddania obiektu do użytku odbyły się w dniu 23 listopada 1929 r.

[Źródło: Wojciech Weiss, Stowarzyszenie Elektryków Polskich, Kronika Miasta Poznania, nr 2/1978]

1932 Otwarcie w Poznaniu centralnego dworca autobusowego na pl. Prezydenta Drwęskiego.

Dworzec autobusowy uzyska specjalne połączenie przez Plac Wolności na Plac Sapieżyński, na której to linji  kursować będzie autobus P.K.E. Dzięki temu publiczność korzystająca z komunikacji autobusowej uzyska połączenie z centrum miasta i linjami tramwajowymi.

Autobusy wyjeżdżające z dworca autobusowego przystawać będą celem zabrania pasażerów na ustanowionych przystankach, w zależności od kierunku wyjazdu. [Źródło: Dziennik Poznański 23.11.1932, R.74 nr270 – 19/2]

Dworzec Autobusowy w Poznaniu, rok 1962, budynek zburzony został po wybudowaniu nowej hali dworcowej w 1964-65 roku, fot. Archiwum PKS

1958 W kamienicy przy ul. Wielkiej na Starym Mieście działalność rozpoczął klub Od nowa”.

Po likwidacji wychodzącego w Warszawie studenckiego tygodnika „Po Prostu”, który był główną trybuną przygotowań do polskiej odwilży politycznej Października – 1956 – pojawił się studencki tygodnik „Od nowa” – klub tym samym stał się klubem redakcji ogólnopolskiego tygodnia wydawanego w Warszawie. Podobne kluby redakcja zakładała w całej Polsce, najdłużej funkcjonowały w Poznaniu i w Toruniu.

Wcześniej funkcjonowała tam otwarta na fali przemian 1956 roku studencka klubokawiarnia Nawojka. „Od nowa” już wkrótce cieszyła się wielką popularnością, stała się miejscem wymiany poglądów, dyskusji i prezentacji twórczości młodych pisarzy, poetów, publicystów, malarzy, rzeźbiarzy, architektów i muzyków, a na spotkania i prelekcje zapraszano wybitnych twórców.

Gościli tu m.in.: Kazimiera Iłłakowiczówna, Jerzy Grotowski, Miron Białoszewski, Gustaw Holoubek, Adam Hanuszkiewicz, Jacek Woszczerowicz, Kazimierz Dejmek z zespołem Teatru Narodowego, Antoni Słonimski, Stanisław Lem, Julian Przyboś, Jarosław Iwaszkiewicz.

W klubie działały zespoły teatralne i kabarety. Odbywały się Turnieje Jednego Wiersza towarzyszące Poznańskiej Jesieni Poetyckiej zainicjowanej przez poznańską grupę literacką Wierzbak, przy Wielkiej debiutowała grupa poetycka Próby z Ryszardem Krynickim i Stanisławem Barańczakiem, a także prezentowali się młodzi jazzmani: Krzysztof Komeda, Jan Ptaszyn Wróblewski, Jerzy Milian, Włodzimierz Nahorny i Tomasz Stańko. Z inicjatywy Roberta Satanowskiego w klubie rozpoczęło działalność Towarzystwo. Niezwykłym zjawiskiem był czytany dwutygodnik kulturalno-społeczny „Struktury” Jacka Juszczyka. W piwnicy klubu funkcjonowała Galeria odNOWA, która promowała nowatorskie tendencje w sztuce oraz umożliwiała studentom i absolwentom uczelni plastycznych prezentację własnej twórczości.

Działalność klubu i galerii w lokalu przy ul. Wielkiej zakończył Bal Agonalny zorganizowany 29 sierpnia 1970 roku. Zamknął się wówczas ważny i bogaty etap w dziejach poznańskiej kultury studenckiej. [Źródła: Magdalena Grzelak-Grosz / nota na stronie Cyryl.poznan.pl,  Ryszard Danecki, Od Smakosza do Fregaty. Na szlaku poznańskiej cyganerii artystycznej, Oficyna Wydawnicza G&P, Poznań 2010]

1976 W Poznaniu urodziła się Katarzyna Werner, dziennikarka telewizyjna, prowadząca serwisy informacyjne w stacjach TVN.

Ukończyła politologię na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wcześniej pracowała w Radiu Merkury, TVP Poznań (była reporterką, wydawcą i prezenterką regionalnego programu informacyjnego Teleskop).

Od 2009 roku mieszka z rodziną na Zanzibarze. Planuje otworzyć tutaj hotel.

ZDARZYŁO SIĘ 23 LISTOPADA

176 Rzymski cesarz Marek Aureliusz odniósł triumf nad Germanami i Sarmatami.

1499 Flamandzki oszust Perkin Warbeck, który twierdził, że jest Księciem Yorku, został powieszony w londyńskim Tower.

1553 Urodził się Prospero Alpini, lekarz, botanik włoski. Przypisuje mu się sprowadzenie do Europy kawy i bananów.

1604 Bitwa pod Białym Kamieniem. Jan Karol Chodkiewicz pokonał wojska szwedzkie.

1670 W Paryżu pierwszy raz wystawiono sztukę Moliera „Mieszczanin szlachcicem”.

1789 Ustanowiono Święto Dziękczynienia w USA.

1793 Zakończył się Sejm Rzeczypospolitej w Grodnie. Posłowie obradowali pod lufami armat rosyjskich, próbując różnymi sposobami uniemożliwić rozbiór kraju.

1798 Urodziła się Klementyna z Tańskich Hoffmanowa, pisarka i pedagog. Redaktorka “Rozrywek dla dzieci”, autorka m.in. “Dziennika Franciszki Krasińskiej”, organizatorka kobiecej służby sanitarnej w powstaniu listopadowym.

1869 Amerykański chemik John Hyatt po wielu próbach uzyskał pierwsze w świecie sztuczne tworzywo – celuloid.

1887 Urodził się Borys Karloff – amerykański aktor. Światową sławę przyniosły mu takie filmy jak: “Frankenstein”, “Mumia”, “Postrach opery”, “Dziwny dom”.

1889 W Palais Royal Saloon w San Francisco zainstalowano pierwszą w dziejach szafę grającą. Był to elektrycznie napędzany fonograf Edisona z czterema tubami do słuchania, z których każda miała osobny automat typu „wrzuć monetę”

1892 Pierre de Coubertin ogłosił plan nowoczesnych igrzysk olimpijskich.

1909 Urodziła się Loda Niemirzanka, polska aktorka i tancerka. (zm. 1984).

1914 Urodziła się Mira Michałowska, polska pisarka, tłumaczka. Na łamach Przekroju publikowała opowiastki z życia dwóch rodzin. Kolejne rozdziały “prozy w odcinkach” złożyły się na książkę; później powstał scenariusz telewizyjny serialu Wojna domowa. (zm. 2007).

1914 Urodził się Władysław Wandor, polski kolarz i trener. W latach 50. i 60. był trenerem kadry narodowej Polski. Doprowadził polski zespół do 5. miejsca w wyścigu drużynowym mistrzostw świata (1962), za jego kadencji trenerskiej Stanisław Królak wygrał jako pierwszy Polak Wyścig Pokoju (1956). Wykształcił swojego następcę w roli trenera kadry, Henryka Łasaka. (zm. 2005).

1916 Po długim pojedynku z niemieckim asem Manfredem von Richthofen, stając się jego 11 zginął Lanoe Hawker, brytyjski pilot myśliwski. Mimo że liczba odniesionych przez Hawkera zwycięstw powietrznych – 7, była relatywnie niewielka, lecz odniósł je latając na słabo uzbrojonych samolotach wczesnego okresu wojny, jeszcze przed wynalezieniem synchronizatora. Jego mottem było: attack everything – atakować wszystko. (ur. 1890).
http://www.youtube.com/watch?v=MB9svMx6JQY

1918 Ukazał się dekret rządu Jędrzeja Moraczewskiego wprowadzający 8 godzinny czas pracy. Początek reform socjalnych w Polsce.

1926 Temperatura w Krakowie wyniosła plus 25 stopni. Prasa pisała: “Na rynku sprzedawali wczoraj wieśniacy masy świeżego kwiecia polnego, jak fiołki, pierwiosnki, jaskry, rumianek i bazie”.

1927 Padła Kasztanka, ulubiona klacz bojowa marszałka Józefa Piłsudskiego.

1933 Urodził się Krzysztof Penderecki, kompozytor, wybitny przedstawiciel polskiej awangardy muzycznej. Autor utworów orkiestrowych, wokalnych i oper. Do najbardziej znanych należą: tren – “Ofiarom Hiroszimy”, “Stabat mater”, “Pasja według świętego Łukasza”, oratorium pamięci zamordowanych w Oświęcimiu – “Dies Irae”, opera “Diabły z Loudun” i “Raj utracony” oraz “Jutrznia”.

1936 W Stanach Zjednoczonych po raz pierwszy użyto lamp neonowych jako źródła oświetlenia.

1937 Urodził się Karol Modzelewski, polski historyk, działacz polityczny.

1942 Armia generała von Paulusa została okrążona pod Stalingradem. Rozpoczęła się bitwa będąca punktem zwrotnym w dziejach II wojny światowej.

1953 Urodził się Waldemar Krzystek, polski reżyser filmowy. Jest twórcą filmu fabularnego pod tytułem Mała Moskwa, który na XXXIII Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w 2008 roku w Gdyni zdobył Złote Lwy.

1956 W Wielkiej Brytanii rozpoczęło się racjonowanie paliwa spowodowane blokadą Kanału Sueskiego przez Egipt.

1960 Numer 1 amerykańskiej listy przebojów: “Are You Lonesome Tonight” – Elvis Presley. Był to jego 14 “numer jeden” w USA.