KALENDARIUM POZNAŃSKIE – 23 SIERPNIA

23 SIERPNIA

Urodzeni 23 sierpnia są wyjątkowo ambitni, ale nie dążą do celu za wszelką cenę. Najważniejszą rolę w ich życiu odgrywają bowiem uczucia, wpływając na ich samopoczucie i aktywność. Głównym atutem osób urodzonych 23 sierpnia jest inteligencja, powinny mieć jednak świadomość, że niektóre ich dążenia są utopijne.

Cytaty na dziś:

•    Trzeba mieć dużo cierpliwości, by się jej nauczyć. Stanisław Jerzy Lec

•    Łatwiej jest przywłaszczyć sobie wór pieniędzy niż łut mądrości.” Horacy Safrin

KALENDARIUM POZNAŃSKIE

1299 Władysław Łokietek uznał się za lennika czeskiego króla w Wielkopolsce.

1831 W wieku 70 lat zmarł w Poznaniu August Graf von Gneisenau, pruski feldmarszałek.

Służył w oddziałach pomocniczych armii angielskiej w Ameryce Północnej. Po powrocie z Nowego Świata w 1786 roku wstąpił na służbę do króla pruskiego. Podczas wojen napoleońskich brał udział w bitwach pod Saalfeld (1806) i pod Jeną (1806). Krótko potem został dowódcą brygady korpusu Antoniego Wilhelma Lestocqa, a w kwietniu 1807 roku komendantem Kołobrzegu. Obrona tej twierdzy, którą von Gneisenau postanowił utrzymać w rękach pruskich za wszelką cenę stała się najważniejszą bitwą jego życia oraz stworzyła jego legendę jako znakomitego dowódcy.

W 1817 roku powrócił do służby państwowej. Został członkiem Rady Państwa. Od 1818 roku był gubernatorem Berlina. W 1825 roku został awansowany na feldmarszałka. Podczas powstania listopadowego (1830-1831) został wysłany ze swoją armią do Wielkiego Księstwa Poznańskiego w celu oczekiwania na dalszy rozwój wydarzeń w Królestwie Kongresowym.

Zmarł podczas epidemii cholery w Poznaniu. Pochowany został w mauzoleum w Sommerschenburg.

1873 W ramach polityki kulturkampfu władze pruskie zamknęły Seminarium Duchowne w Poznaniu.

1931 Urodził się Ryszard Maria Danecki, poeta, prozaik, autor librett do oper kameralnych, tłumacz poezji angielskiej, rosyjskiej i niemieckiej.

W czasie wojny był członkiem Szarych Szeregów. Za udział w walkach o wyzwolenie Poznania otrzymał medal i odznaczenie bojowe Weterana 8 Gwardyjskiej Armii. Od 1945 roku należał do 21 PDH im. T. Rejtana – z niej właśnie wyodrębnił się Harcerski Chór Chłopięcy Miniaturka Jerzego Kurczewskiego, w którym śpiewał i był II dyrygentem. Uczył się w Konserwatorium Muzycznym. Maturę w I Liceum im. K. Marcinkowskiego zdał z wyróżnieniem i podjął pięcioletnie studia w Instytucie Literackim im. Gorkiego w Moskwie. Po studiach został publicystą kultury i krytykiem teatralnym.

Pływał jako rybak w Kaspijskiej Flocie: jego portem macierzystym był Derbent w Dagestanie. Oprócz podróży literackich po krajach Europy wędrował także po Azji Środkowej i Kaukazie.

Przez 40 lat pracował jako publicysta kultury i krytyk teatralny w prasie poznańskiej: w Gazecie Poznańskiej, Tygodniku Zachodnim (był jego współzałożycielem), Ekspresie Poznańskim.

W roku 1952 zadebiutował w Głosie Wielkopolskim poematem o Poznaniu. Był współzałożycielem Grupy Poetyckiej Wierzbak, współorganizatorem ogólnopolskich Poznańskich Listopadów Poetyckich, związał się twórczo z kabaretem Żółtodziób, sceną operową Pro Musica i Piwnicą Jazzową Browar.

Pierwszy zbiór jego wierszy Czarny sześcian ciszy ukazał się w roku 1958. Jest autorem kilkudziesięciu książek poezji i prozy, utworów scenicznych, librett oper kameralnych i kantat, przekładów poezji z niemieckiego, rosyjskiego i angielskiego. Jego wiersze przetłumaczono na ponad 37 języków – w tym na liczne pozaeuropejskie.

Najbardziej znane jego książki to wznawiany zbiór liryków miłosnych oraz nagrodzona powieść “Kropla oceanu”, zbiór opowiadań “112 Godzin szczęścia” i powieść dla młodzieży “Szaraneria”. Opublikował jedyną wielkopolską trylogię poetycką, na którą składają się tomy: “Poemat Piastowski”, “Tobie, Poznaniu, ten srebrny liść”, i “Wielkopolski Herbarz Poetycki”. W roku 2006 ukazał się tom “Z tarczy słonecznej wypadają włócznie złote”.

Po przejściu na emeryturę nadal pisał. Książką, która specjalnie wpisuje się w krajobraz jego ukochanego Poznania nosi tytuł ,,Od Smakosza do Fregaty – na szlaku poznańskiej cyganerii”. To zbiór anegdot i opowieści o ludziach sztuki i kultury. O barwnych postaciach, bo taką też był Ryszard Danecki. Zmarł 30 listopada 2013  Źródło: Związek Literatów Polskich http://literaci.eu/, zdjęcie poniżej – jubileusz 10 lecia Klub OdNowa w 1968 roku. przy ul. Wielkiej, fot. Ryszard Nowakowski / Cyryl

1932 Katastrofa lotnicza nad lotniskiem Ławica. W wyniku zderzenia dwóch samolotów wojskowych śmierć ponieśli sierżant Florian Nowak oraz kapral Wacław Bidasz. (Źródło: poznan-posen.pl)

1947 W Warszawie urodził się Jerzy Satanowski, kompozytor, wokalista, dyrygent i reżyser.

Absolwent filologii polskiej Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu (1972). Debiutował w latach 60. w Lesznie, w grupie rockowej “Następcy” (wokal i gitara, kompozycje). Tam też miał ciekawy epizod w swoim życiu: wraz z kolegami z tego zespołu zgłosił się – jak po latach stwierdził “dla żartu” – jako ochotnik na wojnę w Wietnamie po stronie Vietcongu, czyli komunistycznego państwa wietnamskiego, do walki z interwencją amerykańską w tym kraju. Ostatecznie żaden z 68 ochotników z Wielkopolski, i w ogóle z Polski, nie wyjechał.

Na początku lat 70. stworzył z Edwardem Stachurą szereg utworów, które stały się przedmiotem swoistego kultu młodego pokolenia.

Twórca piosenek “aktorskich”, głównie do tekstów Edwarda Stachury, Agnieszki Osieckiej, Jonasza Kofty i Jana Wołka, śpiewanych m.in. przez Krystynę Jandę, Piotra Fronczewskiego, Hannę Banaszak czy Ewę Błaszczyk.

W latach 70. XX wieku związał się z poznańskim Teatrem Nowym kierowanym przez Izabellę Cywińską, gdzie przygotował m.in. spektakl oparty na poezji Stachury Miłość, czyli życie….

Skomponował muzykę do wielu filmów, m.in. Baryton, Dom wariatów, Siekierezada, Wszystko co najważniejsze, Dzień świra.

Ze wspomnień Izabeli Cywińskiej: Izabela Cywińska, Inne historie: Evviva l’arte!, felietony na stronie teatralny.pl

Tam, u Satanowskich, w pięknie urządzonym salonie, siedział gdzieś w okolicach fortepianu i w kółko kręcił się na stołku Jurek Satanowski, syn starego Satanowskiego z pierwszego małżeństwa, który pomieszkiwał w ich domu, jeśli nie był aktualnie „w drodze”. To znaczy w objeździe z zespołem klezmerskim, z którym w okolicznych miejscowościach grywał po rozmaitych knajpach.

Jurek był cały w kędziorach i chyba (daruj mi Jurku, jeśli to nieprawda) w młodzieńczych pryszczach. Był studentem polonistyki, specjalizującym się (tajnie?) w Gombrowiczu, ale tak naprawdę biło w nim serce muzyka, tyle że nie całkiem dokształconego.

Od tamtego czasu do dziś zrobiłam z Jurkiem ponad sto spektakli, teatrów telewizji, seriali i filmów. Szybko okazało się, że bez Jurka ani rusz (…) Tego samego dnia, kiedy go zobaczyłam, jak się kręcił koło fortepianu, dostałam od Danki wyjątkowy prezent.

Rajstopy! Moje pierwsze rajstopy! Nie, to nie żarty, to wtedy było naprawdę zdarzenie warte odnotowania.

Danka miała ich całe stosy, bo Satanowski senior przywoził jej ze świata suweniry, o których się w Peerelu nawet nie śniło: na przykład szczoteczkę do malowania rzęs, majtki jednodniówki, chrupki chleb…

1972 W Poznaniu urodził się Adam Ziajski, twórca teatralny. W 1993 roku założył Teatr Strefa Ciszy.

W dodatku Turystyka Gazety Wyborczej mówił: Serce zostało w –  nie zostało – jest w Poznaniu. Są miasta, które mnie intrygują: Legnica, Wrocław, Berlin czy Lwów; bardzo cenię małe miasteczka. Mogę podziwiać inne miejsca – ale nigdzie indziej nie chciałbym żyć. Poznań ma wyrachowaną naturę. Jest kameralny i ambitny, wygodny i sztywny. Jest trochę małomiasteczkowy, i to mnie w nim pociąga, ale i drobnomieszczański i to bywa nieznośne. Na szczęście przyjeżdżają tu młodzi ludzie o różnych doświadczeniach i umysłowościach, dzięki czemu rozsadzają je. Dają nadzieję, że to miasto można zmienić. W sumie Poznań jest prowincjonalny – w złym i dobrym sensie tego słowa jednocześnie .

1976 Przy ul. Kościelnej 12/14 otwarto Rzemieślniczy Dom Towarowy o powierzchni 1500 m kwadratowych, zbudowany według projektu architekt Urszuli Kozarzewskiej.

Można tu było kupić wszystko, co wytwarzali “prywaciarze”: meble, artykuły gospodarstwa domowego, pamiątki, zabawki, narzędzia, części motoryzacyjne. Źródło: Danuta Bartkowiak i Magdalena Mrugalska-Banaszak, Bony, dzwony, betony. Poznań w latach 70. XX wieku”

1977  W drugim dniu oficjalnej wizyty w Polsce szachinszach Iran u Mohammad Reza Pahlavi Aryamehr i cesarzowa Iranu Farah Pahlavi odwiedzili Poznań.

W podróży towarzyszył im przewodniczący Rady Państwa Henryk Jabłoński z małżonką. O godzinie 10.25 samolot specjalny wylądował na lotnisku w Ławicy. Staropolskim obyczajem gościom wręczono chleb i sól, a młodzież w barwnych regionalnych strojach obdarowała ich kwiatami. Kolumna samochodów, w honorowej eskorcie motocyklistów, skierowała się do centrum miasta. Wzdłuż trasy zgromadziły się tłumy poznaniaków, powiewających chorągiewkami o barwach narodowych Iranu i Polski. Przed siedzibą Akademii Ekonomicznej samochody zatrzymały się. Znowu wiązanki kwiatów i słowa serdecznych pozdrowień.

Następnie dostojni goście przybyli na Rynek Staromiejski, gdzie na stopniach Ratusza wręczono im klucz do bram stolicy Wielkopolski. W czasie przejazdu nowoczesnymi i ukwieconymi alejami dzielnicy podziwiano funkcjonalność nowej dzielnicy mieszkaniowej rataje – osiedla i licznych obiektów użyteczności publicznej, wśród nich Domu Kultury “Trojka”. (Kronika Miasta Poznania 2/78)

1980 Po 12 latach budowy następuje otwarcie Stadionu Miejskiego w Poznaniu, w meczu inauguracyjnym pada remis KKS Lech Poznań – Motor Lublin 1:1.

Stadion Lecha w roku 1980, Fot: fotopolska.eu

Stadion uważany był za najnowocześniejszy w kraju. Nie miał dachu, jupiterów (pojawiły się później), stanowił po prostu obudowaną trybunami dziurę w glebie. Tak jednak wtedy budowano wszystkie stadiony, a takiego cacka jak Bułgarska latem 1980 r. nie miał w Polsce nikt.

Podczas otwarcia doszło do „awarii mikrofonów, przez co inauguracyjne przemówienie prezesa zamieniło się w niezrozumiały dla nikogo bełkot” („Gazeta Zachodnia”). No i wreszcie uwadze dziennikarzy nie uszedł fakt, że choć na stadionie nie brakowało bigosu i kiełbasek, to napoje szybko się skończyły.

Stadion mieścił prawie 40 tys. ludzi, ale na pierwszy mecz z Motorem przyszła tylko połowa. Powodem był fakt, że w telewizji szła “Pogoda dla bogaczy”, gdzie Peter Strauss jako senator Jordache ścigał przestępców. W tamtych czasach konkurencja z “Pogodą dla bogaczy” była z góry skazana na niepowodzenie.

[więcej na ten temat w tekście Radosława Nawrota, Mydelniczka z trzęsawiska. Czyli nasz stadion, na: http://poznan.wyborcza.pl/poznan/1,36001,8393567,Mydelniczka_z_trzesawiska__Czyli_nasz_stadion.html.

2004 W Poznaniu zmarła Łucja Danielewska – poetka, pisarka, tłumaczka. Wydała kilka zbiorów poezji, m.in. “Krótki cień południa”, “Rajskie podwórko”, “Prośba o ciszę”, liczne przekłady poezji europejskiej, antologie przekładów z języka bułgarskiego, chorwackiego, serbskiego i węgierskiego.

Łucja Danielewska nazywana była „dama poezji Poznania”. Była przede wszystkim poetką, pierwszy wiersz napisała w wieku 10 lat, a zadebiutowała na łamach Gazety Poznańskiej w 1954 r. wierszami: W oczekiwaniu i Barwa miodu. Już w debiucie prasowym zakreśliła ramy dla swojej sztuki słowa. W jednym z wywiadów mówi: Poezja powinna odtwarzać piękno i strukturę świata, powinna naśladować dzieło stworzenia, ale tez nie przechodzić obojętnie wobec stale rozgrywającej się tragedii. Jej juwenilia docenił Leopold Staff, ale część krytyków zarzuciła młodej debiutantce sentymentalizm i zbytnią czułostkowość.

Pierwszą własną książkę przyniósł jej dopiero rok 1972.

Tymczasem Danielewska pracowała jako bibliotekarka, poświęcała się życiu rodzinnemu, działalności kulturalnej i literackiej. W latach 1972-1988 prowadziła spotkania z pisarzami i aktorami w Kawiarni Literackiej w Poznaniu przy Starym Rynku.

W latach 1971-1983 była lektorką ociemniałej poetki Kazimiery Iłłakowiczówny. Wyrazem hołdu pamięci dla niej jest książka Portrety godzin, poświęcona ostatnim latom życia Iłły. Po śmierci poetki w jej skromnym mieszkaniu powstało muzeum, którego kustoszem przez wiele lat była właśnie Łucja Danielewska.

Łucja Danielewska jest laureatką licznych nagród literackich. Jej twórczość docenił między innymi Zbigniew Herbert, wyznając w liście do niej: „Książkę pani przeczytałem nie jeden raz i często do niej wracam. Lektura była dla mnie nauką ze jest możliwa poezja intymna i świetna zarazem”.

Dama poezji Poznania, którą Andrzej Babiński wymieniał obok Kazimiery Iłłakowiczówny i Ewy Najwer, a chorwacka poetka Vesna Parun obok Wisławy Szymborskiej stworzyła obraz literatki niezwykle płodnej i mającej imponujący dorobek, aktywnie uczestniczącej w życiu literackim, naukowym i kulturalnym kraju.

Dla upamiętnienia jej dorobku powołano w Poznaniu Ogólnopolski Konkurs Poetycki im. Łucji Danielewskiej. Rozstrzygnięcie konkursu i uroczyste wręczenie nagród odbywa się 13 grudnia, w dniu imienin Łucji.

Na podstawie: Wielkopolski Słownik Pisarek, http://pisarki.wikia.com,  opracowała Dominika Wysocka

Ku pamięci Łucji Danielewskiej, tablica przy ul. Wodnej, foto: Tomasz Dworek

ZDARZYŁO SIĘ 23 SIERPNIA

476 Odoaker został pierwszym germańskim władcą we Włoszech. Upadło Cesarstwo Zachodnie.

1111 Zanotowano wyniki pierwszych obserwacji zmian wątroby u rycerzy-krzyżowców zmarłych na skutek nadużywania wina.

1305 Szkocki patriota Wiliam Wallace został w Londynie powieszony, potem jego ciało włóczono końmi i ostatecznie poćwiartowano.

1572 Z 23 na 24 w tzw. Noc Św. Bartłomieja miała miejsce rzeź hugonotów (francuskich ewangelików reformowanych) we Francji. Z inspiracji Katarzyny Medycejskiej i stronnictwa katolickiego zginęło ok. 3 tys. osób przybyłych na ślub przywódcy hugenotów Henryka Nawarskiego z Małgorzatą de Valois, córką regentki Katarzyny Medycejskiej.

1754 Urodził się Ludwik XVI, król Francji w latach 1774-93, stracony podczas Wielkiej Rewolucji Francuskiej.

1794 Tadeusz Kościuszko powołał Sąd Kryminalny Wojskowy do karania targowiczan i zdrajców.

1839 Aneksja Hongkongu przez Wielką Brytanię.

1850 Zakończono prace nad pociągnięciem na dnie kanału La Manche kabla telegraficznego, który połączył Anglię z Francją.

1872 Pierwszy japoński statek przypłynął do San Francisco.

1912 Urodził się Gene Kelly – amerykański tancerz, aktor i piosenkarz. Grał w filmach m.in. “Modelka”, “Amerykanin w Paryżu” i “Deszczowa piosenka”. Reżyserował “Hello Dolly”. (zm. 2.02.1996).

1926 Zmarł w wieku 31 lat Rudolf Valentino, amant kina. Jego śmierć opłakiwały tysiące kobiet. Podziwiano go w filmach: “Czterej jeźdźcy apokalipsy”, “Dama kameliowa”, “Syn szejka”. (ur. 6.05.1895).

1930 Rząd Walerego Sławka podał się do dymisji, a Józef Piłsudski po raz drugi został premierem.

1939 Podpisano w Moskwie Niemcami Pakt Ribbentrop – Mołotow. Tajny traktat między ZSRR a Niemcami mówiący o podziale stref wpływów w Europie Środkowej, na wypadek zmian granic państwowych na tym terenie.

1939 W Białymstoku urodził się Edward Linde – Lubaszenko, aktor teatralny i filmowy.

1944 Odbył się pierwszy bojowy lot 1. Pułku Lotnictwa Myśliwskiego “Warszawa” – w PRL dzień ten obchodzono jako święto lotnictwa.

1950 Urodził się Marian Krzaklewski, polityk, działacz związkowy Solidarności.

1960 Urodził się Edwynn Collins, wokalista brytyjski, były lider, wokalista i gitarzysta grupy Orange Juice. Obecnie występuje solo, szeroką popularność zdobył w 1995 roku dzięki przebojowi „A Girl Like You”.

1962 W Liverpoolu odbył się ślub Johna Lennona i Cynthii Powell. Cyntia była wtedy w siódmym miesiącu ciąży, owocem związku jest Lulian Lennon. Rozwiedli się 8 listopada 1968 roku.

1962 Pierwsza transmisja programu na żywo z Europy do USA przez satelitę Telestar.

1970 W klubie Max’s w Kansas City Lou Reed po raz ostatni wystąpił z grupą Velvet Underground.
http://www.youtube.com/watch?v=hugY9CwhfzE

1970 Urodził się River Phoenix, aktor amerykański.
Debiutował w filmach obyczajowych dla dzieci i młodzieży. Pierwszy sukces odniósł w wieku 18 lat, gdy został nominowany do Oscara i Złotego Globu za rolę w Straconych latach Sidneya Lumeta. Rok później wcielił się w postać młodego Indiany Jonesa w filmie Indiana Jones i ostatnia krucjata. Zdaniem wielu krytyków i fanów najwybitniejszą swoją kreację stworzył w filmie Moje własne Idaho (1991) w reżyserii Gusa Van Santa. Otrzymał za nią Puchar Volpiego za najlepszą rolę męską na festiwalu w Wenecji.
Zmarł w 1993 roku z przedawkowania narkotyków w klubie swojego przyjaciela Johnny’ego Deppa “The Viper Room” w wieku 23 lat.

1980 Numer 1 brytyjskiej listy przebojów: „Ashes To Ashes” – David Bowie.

1990 Izba Ludowa NRD przyjęła ustawę o przyłączeniu do RFN.

2003 Nr 1 amerykańskiej listy przebojów: “Crazy In Love” – Beyonce; US Top Album: “Bad Boys II” – Original Soundtrack.

2007 Zginął tragicznie porażony prądem Jacek Chmielnik, aktor. Miał 54 lata. Popularność przyniosły mu role w filmach Juliusza Machulskiego “Vabank” i “Kingsajz”. Grał w wielu filmach i serialach – m.in. “Polskich drogach”, “Nad Niemnem”.

Imieniny obchodzą; Filip, Róża, Wiktor, Zacheusz, Apolinary

Róża to imię tożsame z nazwą kwiatu wywodzącą się z łaciny. Najsławniejszą świętą o tym imieniu jest św. Róża, patronka Ameryki Południowej, Filipin i rodzinnego miasta Limy. Imię Róża oznacza naturę intuicyjną, szlachetną i subtelną. Ambitna, szybka w podejmowaniu decyzji. Pełna inwencji.

Z języka greckiego wywodzi się biblijne imię Filip. Jego pierwotne znaczenie łączy się z dwoma greckimi słowami: “miły, drogi, przyjaciel” oraz “koń”. Grecki Filip był zatem miłośnikiem i przyjacielem koni. Najsławniejszym świętym o tym imieniu jest Filip Apostoł – patron Antwerpii i kapeluszników. Filip ma wrażliwą naturę, jest energiczny i pomysłowy a nawet przebiegły. Jest niezwykle obowiązkowy, szczery, sprawiedliwy i bardzo hojny.

Pierwotne znaczenie imienia Wiktor łączy się z łacińskim rzeczownikiem “victor”, czyli “zwycięzca”. Wiktor jest konserwatywny, nie zmienia światopoglądu. Kocha tradycję. Umie radzić ludziom, chętnie pomaga innym. Chętnie podróżuje. Jest szczery, prawdomówny i sprawiedliwy.

Imię Apolinary wiąże się z łacińskim słowem “apolinaris” oznaczającym osobę “należącą do boga Apollina, Apolla”. Osoba o tym imieniu ma wielkie ideały, które konsekwentnie realizuje. Apolinary jest odważny, bezkompromisowy, w przekonaniach konserwatywny. Ma jednak nierówny charakter: bywa łagodny, a kiedy indziej wybuchowy.