KALENDARIUM POZNAŃSKIE – 24 MARCA

24 MARCA Słońce w znaku Barana

Światowy Dzień Zapobiegania Gruźlicy.

Urodzeni 24 marca są zdolni i ciekawi świata, lubią zagłębiaæ tajemnice materii. Czasem dochodzą do odkrywczych wniosków. Są energiczni i niezwykle ambitni, to osoby z dużą inicjatywą. Ich słabością jest brak wytrwałości i uleganie zwątpieniu co do skutecznego końca przedsięwzięć. Trudno jest ich ująć w karby, gdyż mają skłonność do samowoli. Pod wpływem krytyki zachowują się nieraz agresywnie.

Cytaty na dziś:

– Nędza prowadzi lud do rewolucji, a rewolucja prowadzi lud do nędzy. Wiktor Hugo
– Sile nie zawsze towarzyszy odwaga i odwrotnie, słabość nie musi być tchórzliwa. Jerzy Andrzejewski
– Książka jest jak ogród, który się nosi w kieszeni. Przysłowie arabskie
Prawo Murphy’ego: W większości przypadków łatwiej jest się w coś wplątać, niż potem z tego wyplątać.

KALENDARIUM POZNAŃSKIE

1537 Uroczysty wjazd do katedry w Poznaniu księcia Jana, nieślubnego syna Zygmunt I Starego mianowanego biskupem poznańskim.

Od ostatniego noclegu w Kostrzynie towarzyszyła mu wielka liczba wielkopolskich magnatów i szlachty. Atmosferą odpowiadającego prestiżem wileńskiemu, ale mającego uroki prowincjonalnego spokoju biskupstwa, nie nacieszył się długo. Wkrótce zapadł na gorączkę czterodniową (febra quartana) i po kilku miesiącach zmarł w Poznaniu w wieku 39 lat, dnia 18 lutego 1538 r. Zgodnie ze swym życzeniem został pochowany w katedrze wileńskiej (31 marca 1538), w ufundowanej przez siebie kaplicy zwanej Januszowską.

1794 Wybuchło powstanie narodowe, tzw. Insurekcja Kościuszkowska. Według pierwotnych planów w pierwszej fazie miało objąć również Wielkopolskę.

Kontrakcja władz pruskich w postaci zwiększenia liczebności stacjonujących w regionie garnizonów pokrzyżowała insurekcyjne plany. Mimo, iż początkowo powstanie nie objęło Wielkopolski (do insurekcji przystąpiono 20 sierpnia), to Wielkopolanie czynnie uczestniczyli od samego początku.

Z ochotników przedzierających się do Warszawy formowano Wielkopolskie Oddziały Strzelców. Jednostki Wojska Polskiego o rodowodzie wielkopolskim, takie jak: 1 Brygada Kawalerii Narodowej, 2 Brygada Kawalerii Narodowej, 1 Regiment Pieszy Koronny im. Królowej Jadwigi, 6 Regiment Pieszy Łanowy, 7 Regiment Pieszy Potockiego, 9 Regiment Pieszy Raczyńskiego, czy 10 Regiment Pieszy Ordynacji Rydzyńskiej, brały m.in. udział w bitwach pod Racławicami (4 IV), Szczekocinami (6 VI), Raszynem (10 VII) i Maciejowicami (10 X).

Sam moment wybuchu insurekcji również posiada wielkopolski wątek: “W chwili kiedy Kościuszko zdążał do Polski, insurrekcya już wybuchła. W drodze dowiedział się, że Madaliński 12. marca podnióśł chorągiew powstania. (…) Madaliński, stojący na czele pierwszej brygady dywizji wielkopolskiej kawaleryi narodowej, opierał się jak mógł redukcyi, ale niektórzy z jego podwładnych okazali się chętnymi do słuchania rozkazów komisyi wojskowej. (…) Wysławszy więc komisyi raport (12. marca), że nie może przeprowadzić redukcyi, dopóki żołnierz, od dwóch miesięcy nie pobierający żołdu, zaspokojonym nie zostanie, Madaliński zebrał w Ostrołęce 700 jazdy (brygada jego liczyła dwa razy tyle) i ruszył naprzód ku Krakowu, rozpocząwszy marsz wzdłuż nowej granicy pruskiej”.

Źródło cytatu: K. Bartoszewicz, “Dzieje Insurekcji Kościuszkowskiej”, Berlin-Wiedeń 1913, s. 144-145, na podstawie notki na facebooku Muzeum Powstania Wielkopolskiego

1818 W Sowach (pow. Rawicz) urodził się Józef Lekszycki, archiwista Królewsko Pruskiego Archiwum Państwowego w Poznaniu.

Uczęszczał do gimnazjum w Lesznie. Karierę zawodową rozpoczął początkowo w dyrekcji kolejowej w Lipsku, następnie w latach 1844-1851 pracował w Bazarze poznańskim na stanowisku kasjera w administracji, a od 1852 r. zajmował posadę kalkulatora w Towarzystwie Kredytowym Ziemskim w Poznaniu.

17 stycznia 1861 r. został mianowany pomocnikiem Józefa Przyborowskiego w archiwum grodzkim w Poznaniu. Uczestniczył wówczas w pracach komisji badającej fałszerstwa dowodów szlachectwa. W 1864 r. awansował na stanowisko Przyborowskiego, który przeniósł się na Uniwersytet Warszawski.

Zdolności Lekszyckiego stanowiły przedmiot anegdot – podobno z pamięci mógł wskazać, w jakiej księdze grodzkiej znajdują się informacje o danej rodzinie lub osobie.

W 1869 r. w stolicy Wielkopolski powołano Królewsko Pruskie Archiwum Państwowe w Poznaniu, które wchłonęło archiwum grodzkie z pracującym w nim Lekszyckim.

Był on jedynym pracownikiem polskiego pochodzenia zatrudnionym w placówce do końca funkcjonowania Archiwum w 1918 r. Własnoręcznie skopiował najstarsze przechowywane w Poznaniu zapiski sądów ziemskich poznańskich, gnieźnieńskich, pyzdrskich i kościańskich, i wydał je drukiem.

W archiwum poznańskim kopiował też z dużą znajomością paleografii przechowywane tam dokumenty staropolskie (do XIV w.), wydane potem przez Ignacego Zakrzewskiego w „Kodeksie dyplomatycznym Wielkopolski”.

Opracowywał również sumariusze wielkopolskich ksiąg grodzkich i ziemskich dla potrzeb genealogicznych i heraldycznych. Anonimowo została wydana  jego praca „Wykaz miejscowości, których nazwiska polskie do r. 1874 na niemieckie zmienione zostały”. Został odznaczony Orderem Czerwonego Orła i awansowany do rangi radcy archiwalnego. Jednocześnie współpracował z polskim środowiskiem Koła Towarzyskiego w Poznaniu, m. in. z Karolem Marcinkowskim, Marcelim Mottym, Karolem Libeltem, Tadeuszem Żychlińskim i innymi.Lekszycki pracował w Archiwum Pruskim do swojej śmierci w 1899 r. Jego szczątki spoczywają dziś na cmentarzu zasłużonych Wielkopolan w Poznaniu. [źródło: Archiwum Państwowe w Poznaniu, zdjęcie: Źródło ilustracji: „Tygodnik Ilustrowany”, 1900, s. 206.]

1871 W Poznaniu urodził się Roger Sławski, polski architekt.

Naczelny architekt Powszechnej Wystawy Krajowej w Poznaniu. W 1948 otrzymał nagrodę artystyczną miasta Poznania, w 1951 został na krótko projektantem Międzynarodowych Targów Poznańskich, a w latach 1951-1953 kierował biurem projektowym Pracowni Konserwacji Zabytków w Poznaniu.

Zaprojektował m.in.: domy studenckie przy al. Niepodległości i na Sołaczu w Poznaniu, osiedle domów urzędniczych przy ul. Kościuszki w Poznaniu, liczne obiekty PeWuKi, skrzydło Bazaru Poznańskiego od placu Wolności (1898).

1883 Urodził się Jan Gabrlel Grochmalicki, zoolog. W latach 1926-1928 rektor Uniwersytetu Poznańskiego.

W czasie pierwszej wojny światowej służył w Polskim Legionie Wschodnim, a po jego rozwiązaniu w wojsku austriackim jako bakteriolog. Ogłosił szereg prac z zakresu zoologii eksperymentalnej, fauny wodnej (głównie skorupiaki), a wraz z Dybowskim o mięczakach bajkalskich i Świtezi, opisując wiele nowych gatunków i form.

W latach 1919-1936 był profesorem zoologii Uniwersytetu Poznańskiego, a w latach 1926-1928 wielce zasłużonym rektorem tej uczelni. Od roku 1929 był członkiem PAU.

1888 Zmarł Kazimierz Jarochowski, historyk, publicysta “Dziennika Poznańskiego”, współzałożyciel Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. (ur. 1828).

Był pionierem badań historycznych nad epoką saską w Polsce. Napisał około 50 monografii, artykułów i rozpraw poświęconych XVII i XVIII wiekowi, wydał także zbiór dokumentów do panowania Augusta II w sześciu tomach [Teka Gabriela Junoszy Podoskiego, 1854-1861]

Kazimierz Jarochowski, grafika, Józefa Holewińskiego, europeana.eu

1901 Urodziła się Wanda Roessler-Stokowska, śpiewaczka Teatru Wielkiego w Poznaniu. Debiutowała 11 listopada 1924 r. jako Amneris w operze Aida Giuseppe Verdiego.

Tydzien Radjowy 22.03.1931, zapowiedź koncertu Wandy Roessler – Stokowskiej Foto: WBC

1919 Komisariat Naczelnej Rady Ludowej w Poznaniu skierował do Rady Ministrów RP w Warszawie wniosek o utworzeniu odrębnej administracji dla Byłego Zaboru Pruskiego.

Wojciech Korfanty nazwał ewentualne przystosowanie tych struktur do istniejących na pozostałych terenach kraju, do czego dążył rząd, “krokiem wstecz”. Ostatecznie pod naciskiem Ignacego Paderewskiego podjęto decyzję o zachowaniu przez Komisariat NRL pełni władzy na terenie byłego zaboru aż do ustalenia granicy zachodniej i przyszłej autonomii tych ziem (ostatecznie otrzymał ją jedynie Górny Śląsk). Komisariat NRL rozbudował również Armię Wielkopolską powołując roczniki 1891, 1892, 1893, 1894 i 1901.

1920 Dyrekcja Poznańskiej Kolei Elektrycznej domagała się zgody na podwyżkę cen biletów o 150%, grożąc, iż tramwaje z dniem 1 kwietnia przestaną kursować, a sześciuset do ośmiuset ludzi zostanie bez pracy.

Magistrat godził się na proponowaną podwyżkę z pewnymi oporami i pod warunkiem jednoczesnego podwyższenia uposażeń pracowników tramwajowych o 25%. Radny Wilhelm Gaertig (Lista niemiecka) oświadczył dramatycznie, iż będzie głosował za wnioskiem, chodzi bowiem o istnienie lub nieistnienie Poznańskiej Kolei Elektrycznej. [KMP 2/78]

Tramwaj na Ostrowie Tumski, ok. roku 1910, fot: fotopolska

1942 W Luboniu urodził się Wojciech Szczęsny Kaczmarek, prezydent miasta Poznania.

W latach 1990–1998 przez dwie kadencje sprawował urząd prezydenta Poznania. Współtworzył, a następnie objął stanowisko prezesa reaktywowanego Związku Miast Polskich. Przez trzy kadencje (do 2002) zasiadał w poznańskiej radzie miasta, m.in. z ramienia Unii Wolności. W tym samym roku bez powodzenia ubiegał się o urząd prezydenta miasta w wyborach bezpośrednich (przegrał w drugiej turze z Ryszardem Grobelnym)

Prezydent Wojciech Szczęsny Kaczmarek i Lech Krzyżaniak, dyrektor Muzeum Archeologicznego 1991 r., foto: Muzeum Archeologiczne

1966 W Poznaniu urodził się Wojciech Drabowicz, polski śpiewak operowy (baryton).

Śpiewał w Poznańskim Chórze Chłopięcym Jerzego Kurczewskiego. W 1989 zadebiutował w Teatrze Wielkim w Poznaniu w Eugeniuszu Onieginie Piotra Czajkowskiego. W 1990. wygrał konkurs Belvedere w Wiedniu, który otworzył mu drogę wspaniałej, lecz krótkiej kariery. Występował na wielu scenach operowych i salach koncertowych u boku sławnych śpiewaków, m. in. Placido Domingo. Za rolę tytułową w “Królu Rogerze” Szymanowskiego Drabicz został uhonorowany Nagrodą im. Andrzeja Hiolskiego za najlepszą kreację operową sezonu 1999/2000.  Zginął w wypadku samochodowym w 2007 roku.

W dniu 9 października 2008 roku w Akademii Muzycznej w Poznaniu, w trakcie koncertu inaugurującego rok akademicki po raz pierwszy wręczono Stypendium im. Wojciecha Drabowicza.

Ufundowane zostało przez członków Stowarzyszenia Lions Club Poznań Rotunda, którego Drabowicz był członkiem. Środki na nagrody pozyskiwane będą w trakcie koncertów symfonicznych organizowanych na wiosnę, w kwietniu (23 kwietnia – imieniny Wojciecha).

Od sezonu artystycznego 2009/2010 rozpoczął się w Teatrze Wielkim im. Stanisława Moniuszki cykl spektakli kameralnych, odbywających się na specjalnie dla nich stworzonej scenie w pomieszczeniu dotychczasowej Palarni. Projekt ten ze względu na swój charakter nazwany został Operą Kieszonkową, bowiem wystawiane w niej mają być małe formy muzyczne – jednoaktowe opery buffo, dzieła niedokończone, utwory rzadko wystawiane, kompozycje salonowe. Scenie  nadano także imię Drabowicza – wybitnego artysty, związanego ze sceną Teatru Wielkiego w Poznaniu.

2018 Zmarł Julian Zydorek, działacz opozycji demokratycznej, internowany podczas stanu wojennego w 1981 roku. Od 1983 drukarz, kolporter wydawnictw podziemnych, uczestnik demonstracji; 1983-1984 wydawca podziemnego miesięcznika „Rezonans”, współtwórca wydawnictwa Awers.

W latach 1992-1994 był wicedyrektorem, następnie dyrektorem poznańskiego Radia Obywatelskiego; 1997-2002 kierownik produkcji w TVP3 Poznań, od 2005 pracownik Wielkopolskiego Muzeum Walk Niepodległościowych.

[Źródło: Encyklopedia Solidarności, http://www.encysol.pl/wiki/Julian_Zydorek, zdjęcie Wojewoda Wielkopolski Piotr Florek wręcza Krzyż Oficerski Orderu Ogrodzenie Polski Julianowi Zydorkowi, fot. UWWW]

ZDARZYŁO SIĘ 25 MARCA

1568 Utworzono Komisję Morską, pierwszy w Polsce państwowy urząd i sąd morski z siedzibą w Gdańsku.

1603 Zmarła Elżbieta I, królowa Anglii. Rozkwit kultury za jej panowania sprawił, że przełom XVI i XVII wieku nazwano epoką elżbietańską.

1644 Parlament Angielski przyznał amerykańskiemu przywódcy religijnemu Rogerowi Williamsowi prawo założenia w Ameryce kolonii na Rhode Island.

Kolonia ta nazwana przez Williamsa Providence była pierwszą w świecie wspólnotą, w której panowała całkowita tolerancja religijna. Przed prześladowaniami chronili się tam zarówno Żydzi jak i Kwakrzy.

1791 Prawo o sejmikach. Pozbawiono szlachtę gołotę prawa głosu.

1794 Tadeusz Kościuszko złożył przysięgę na Rynku w Krakowie. Wybuchło narodowe powstanie.

Wojciech Kossak – Przysięga Kościuszki na Rynku w Krakowie

1882 Robert Koch ogłosił w Berlinie wyodrębnienie bakterii (prątka) odpowiedzialnej za gruźlicę.

1905 W wieku 77 lat zmarł Juliusz Verne, ojciec powieści fantastyczno – naukowej. Jego książki odniosły olbrzymi sukces, potrafił uczynić wiarygodnymi fantastyczne wizje. Autor powieści: „20 000 mil podmorskiej żeglugi”, „W 80 dni dookoła świata”.

1918 Rozpoczęcie ostrzału Paryża przez gigantyczne działa kalibru tzw. 210 mm tzw. Grube Berty.

1920 Sejm uchwalił ustawę o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców – jeden z najstarszych, obowiązujących do dziś aktów prawnych.

1945 W Krakowie ukazał się pierwszy numer „Tygodnika Powszechnego”.

1948 Urodził się Jerzy Kukuczka, najsłynniejszy polski himalaista. Jako drugi człowiek na świecie zdobył wszystkie „ośmiotysięczniki”. Zginął w Himalajach 24 października 1989 roku..

1954 W Sieradzu urodził się Marek Niedźwiedzki, jeden z najpopularniejszych dziennikarzy radiowych.

1959 W Gdańsku w klubie “Rudy Kot” zadebiutowała grupa Rhythm And Blues, pierwszy zespół bigbeatowy w Polsce.

1959 Urodził się Filip Łobodziński, polski dziennikarz i tłumacz, muzyk Zespołu Reprezentacyjnego. Także aktor dziecięcy – Podróż za jeden uśmiech, Stawiam na Tolka Banana.

1964 W Gdańsku urodził się Marek Kamiński, polski polarnik.

Pierwszy i jedyny człowiek na świecie, który zdobył oba bieguny Ziemi w ciągu jednego roku bez pomocy z zewnątrz: 23 maja 1995 roku wraz z Wojciechem Moskalem dotarł na biegun północny, a 27 grudnia 1995 roku zdobył samotnie biegun południowy. Włada dziewięcioma językami: angielskim, niemieckim, włoskim, francuskim, hiszpańskim, norweskim, rosyjskim, japońskim i polskim.

1975 Nr 1 amerykańskiej listy przebojów „Lady Marmalade” – Labelle.

1983 Nr 1 amerykańskiej listy przebojów „One More Night” – Phil Collins.

1986 Lionel Richie zdobył Oscara za piosenkę “Say You Say Me”. Jest to temat z filmu “White Nights”.

2001 Nr 1 amerykańskiej listy przebojów „Butterfly” – Crazy Town; US Top Album „Everyday” – Dave Matthews Band.

2002 Nr 1 brytyjskiej listy przebojów: „Unchained Melody” – Gareth Gates; UK Top Album: „Silver Side Up” – Nickelback.

Światowy Dzień Zapobiegania Gruźlicy

Gruźlica to choroba zakaźna człowieka, licznych ssaków i ptaków. Najczęściej przewlekła, atakująca niemal wszystkie tkanki i narządy ciała, zwłaszcza jednak płuca. Wywołuje ją prątek gruźlicy, odporny na działanie kwasów i innych związków chemicznych. Początkowo wiedza na temat tej choroby była skąpa, lecz odkrycie Kocha sprawiło, że zrobiono duży krok w tym kierunku. W 1921 roku wynaleziono pierwsze lekarstwo na gruźlicę – tzw. szczepionkę BCG. Od tego momentu można zanotować coraz to nowsze odkrycia w sposobach leczenia tej choroby. Dziś obchodzony jest Światowy Dzień Walki z Gruźlicą w rocznicę odkrycia przez Kocha jej prątka.

Imieniny obchodzą: Marek, Gabriela, Gabor, Sewer, Katarzyna

Marek. To jedno z niewielu imion znanych w Rzymie od czasów archaicznych, pochodzi z języka łacińskiego od imienia boga wojny Marsa. Marek jest twórczą indywidualnością, kocha sztuki piękne, mógłby odnosić sukcesy literackie. Jeśli nie poświęci się tej dziedzinie, to odniesie powodzenie w naukach matematycznych. Jest skryty, lojalny i pracowity. Pewny siebie – zawsze cało wychodzi z rozmaitych opresji. Lubi wolność myśli i swobodę działania. Odpowiedniki obcojęzyczne: łac. Marcus, fr. Marc, ang. Mark, hiszp. Marcos, niem. Markus, wł. Marco

Gabriel, imię hebrajskie, oznacza „Mocny jest Bóg”. Gabriel jest osobą o wielkim i szlachetnym sercu oraz umyśle otwartym na wszelkie ciekawostki z różnych dziedzin. Posiada predyspozycje do zawodu naukowca, pisarza lub muzyka o szerokich horyzontach. Kocha sztukę i wszystko, co piękne. Wśród świętych najbardziej znany jest archanioł Gabriel, który jest jedną z trzech niebiańskich istot spełniającą rolę posłańca, który przekazuje zalecenia od samego Boga. Odpowiedniki obcojęzyczne: wł. Gabriele, ros. Gawryło.

Katarzyna jest kobietą godną podziwu, szacunku i uznania. Szlachetna, prostolinijna, stała w przekonaniach, pracowita, skrupulatna. Nie znosi osób dwulicowych, z kłamcami walczy nieustępliwie. Ma duże uzdolnienia artystyczne oraz dar przyswajania wiedzy. Jest osobą kulturalną, lubi przyrodę, teatr, uczestniczy w rozwijaniu twórczości ludzi pracy.