KALENDARIUM POZNAŃSKIE – 24 WRZEŚNIA

Słońce w znaku Wagi

Święto narodowe Gwinei Bissau; dzień niepodległości. (1973)

Cytaty na dziś:

•    Wolność myśli jest przede wszystkim wolnością błądzenia. Konstantinos Tsatsos
•    Pragnienie szczęścia jest tak wielkie w człowieku, że potrafi on unieszczęśliwić wielu ludzi. Tadeusz Gicgier.
•    Za granicą polska wódka jest najlepsza, lecz polski pijak – najgorszy. Karol Dusza

KALENDARIUM POZNAŃSKIE

1817 W Warszawie urodził się Władysław Bentkowski, uczestnik obu polskich powstań narodowych w XIX wieku i rewolucji na Węgrzech w roku 1848 – 1849, dziennikarz i polityk Poznańskiego, oficer pruski.

W roku 1843 wyemigrował do zaboru pruskiego i wstąpił do stacjonującej w Poznaniu 5. brygady artylerii pruskiej. W roku 1845 został podporucznikiem, a w 1847, po ukończeniu dwuletniej szkoły artylerii w Berlinie, porucznikiem i otrzymał przydział do garnizonu w mieście Schweidnitz, obecnej Świdnicy.

Po antypruskich zamieszkach w Wielkopolsce roku 1848, surowo stłumionych przez władze, Bentkowski uznał, że nie może jako Polak dalej służyć w pruskim wojsku i wystąpił o abszyt, którego mu po wielu szykanach udzielono.

Powrócił do Poznania i działał przez jakiś czas jako publicysta w tamtejszej Gazecie Polskiej, ale w maju roku 1849 poczuł znowu powołanie żołnierskie i udał się na Węgry, gdzie w stopniu kapitana walczył w Legionie Polskim m.in w bitwie pod Temesvárem.

Po upadku powstania węgierskiego powrócił przez Konstantynopol i Marsylię do Poznania, gdzie znowu działał jako publicysta w różnych czasopismach i jako jeden z redaktorów Encyklopedii Orgelbranda. W roku 1852 zaczął karierę polityczną jako poseł do sejmu (Landtagu) pruskiego w Berlinie. Pozostał nim przez 11 lat.

W roku 1868 otrzymał po śmierci Hipolita Cegielskiego zarząd jego majątku i opiekę prawną nad jego dziećmi, zadania, z których wywiązał się znakomicie – powiększył i fabrykę i majątek Cegielskich. Działał jednocześnie w Poznańskim Towarzystwie Przyjaciół Nauk.

1874 W Argentynie zmarł Teofil Iwanowski [Reich, Teófilo Iwanowsky] powstaniec wielkopolski z 1846 r, generał armii argentyńskiej.

Ojciec Teofila Iwanowskiego był Niemcem, a matka Polką. Urodzony w Poznaniu zawsze podkreślał narodowość polską. W 1846 walczył podczas powstania wielkopolskiego pod dowództwem Ludwika Mierosławskiego. Zagrożony represjami uciekł do Hamburga i zmienił nazwisko Reich na Iwanowski (po matce). W 1848, nadal zagrożony przez Prusaków, zgłosił się do brazylijskiego legionu cudzoziemskiego, celem wsparcia Montevideo, obleganej przez Argentyńczyków stolicy Urugwaju.

W 1850 przyłączył się do argentyńskich federalistów. Pod rozkazami generała Bartolomé Mitre wsławił się w rozstrzygającej bitwie z secesjonistami pod Pavon (1861). Otrzymał wówczas awans na kapitana armii argentyńskiej. W 1873 otrzymał tytuł generała z rąk prezydenta Domingo Faustino Sarmiento, pod którego rozkazami wcześniej walczył (była to pierwsza lista awansów generalskich po zaprzysiężeniu Sarmiento). W tym czasie otrzymał również nominację na dowódcę okręgu wojskowego ciągnącego się przy granicy z Chile. Zginął w trakcie tłumienia jednego z ostatnich buntów secesjonistów w San Luis. [wikipedia, zdjęcie: Teofil Iwanowski – pomnik w Merlo, foto: Henryk Krzyczkowski – Poznaj Świat, nr 7/1984r. / domena publiczna]

1887 W Krakowie urodził się Adam Hannytkiewicz malarz związany z Poznaniem. Na krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych uczył się w pracowniach Józefa Pankiewicza, Leona Wyczółkowskiego i Stanisława Dębickiego.

W 1915 wyjechał na krótki pobyt do Wiednia, aby poznawać tam techniki malarskie stosowane przez innych twórców. W 1919 przeprowadził się do Inowrocławia, a dwa lata później do Poznania. Podjął pracę nauczyciela rysunku w Państwowym Gimnazjum im. Ignacego Jana Paderewskiego i pracował tam do przejścia na emeryturę w 1925.

Od 1920 uczestniczył w wystawach poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych i Stowarzyszenia Artystów Wielkopolskich. Pierwszą wystawę zbiorową swoich prac miał w 1923, a następną w 1929. W 1924 po raz pierwszy wyjechał do Paryża, spotkał się tam z Józefem Pankiewiczem. Po powrocie został jednym z założycieli a następnie członków grupy artystów wielkopolskich Plastyka, z którą wystawiał w kraju.  W 1926 założył Poznański Instytut Sztuk Pięknych (Szkoła Sztuk Pięknych) i przewodniczył mu przez pięć lat (szkoła istniała do 1934). Podczas Powszechnej Wystawy Krajowej w 1929 wystawił jedenaście swoich prac, za co otrzymał brązowy medal.

Po zakończeniu wojny został skierowany do Sędziszowa Małopolskiego, gdzie współorganizował Szkołę Rzemiosła i Przemysłu Artystycznego. W 1946 wyjechał do Wrocławia aby organizować Wyższą Szkołę Sztuk Pięknych, zmarł nagle 9 lipca 1946 r.

Adam Hannytkiewicz tworzył pejzaże i widoki architektury, podejmował się również malowania portretów, martwej natury oraz tematyki historycznej i sakralnej. W jego wcześniejszych dziełach daje się zauważyć duży wpływ mistrza Józefa Pankiewicza, w późniejszych istotne znaczenie ma operowanie światłem i kolorami. [wikipedia]

1928 Kościół katolicki w Polsce zmienił obowiązujący od 1614 roku tekst przysięgi małżeńskiej. Odtąd kobieta nie musiała już przysięgać mężowi posłuszeństwa. 

Ślub Pauliny z Radońskich z Rzeziwia z Kazimierzem  Grabowskim ze Zbierki – w hallu Hotelu Bazar  – okres międzywojenny, fot. Archiwum Państwowe w Poznaniu

1952 Urodził się Krystian Marek Ziemski, prawnik, radca prawny, specjalizujący się w prawie administracyjnym profesor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

W latach 1981−1983 pełnił funkcję pełnomocnika rektora UAM ds. młodzieży. Od 2009 roku jest profesorem nadzwyczajnym w Katedrze Prawa Administracyjnego i Nauk o Administracji na Wydziale Prawa i Administracji UAM.

27 października 2003 roku został mianowany przez królową Małgorzatę II konsulem honorowym Królestwa Danii w Poznaniu. Swoim okręgiem konsularnym konsulat obejmuje województwo wielkopolskie oraz województwo lubuskie.

Był członkiem zespołu powołanego przez prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego do spraw opracowania koncepcji modyfikacji postępowania administracyjnego. Od 1992 roku był radcą prawnym, a od 1993 prowadził kancelarię prawną Dr Krystian Ziemski & Partners Kancelaria Prawna spółka komandytowa w Poznaniu.

Zmarł 30 listopada 2023, pochowany został na Cmentarzu na Smochowicach.

1987 Po kapitalnym remoncie torowiska, tramwaje wróciły na Górną Wildę.

Górna Wilda 1968-70, foto: Czesław Czub, fotopolska.eu

Poznań w 1987 roku. Na sesji Miejskiej rady Narodowej radny Wojciech Luty – przedstawił trzy wnioski: 1. W związku z tym, że Osiedla Zwycięstwa i Przyjaźni pozbawione są autobusu łączącego je z centrum miasta, zmienić trasy autobusów nr 68 lub 78, aby do czasu uruchomienia Poznańskiego Szybkiego Tramwaju biegły ul. Rakoczego; 2. Wzorem Warszawy i Wrocławia, uruchomić linie autobusowe przyspieszone, łączące centrum miasta z dużymi osiedlami mieszkaniowymi położonymi na obrzeżach Poznania; 3. Upoważnić prezydenta miasta i przewodniczącego Rady do przeprowadzenia rozmów z kompetentnymi osobami na temat odbywania zastępczej służby wojskowej w tych służbach komunalnych miasta, w których występuje duży deficyt pracowników. Radny Wiktor Wysłouch – zgłosił wniosek o ustawienie na Osiedlu Rzeczypospolitej kontenera na śmieci w wyznaczonym dla niego miejscu, a nie przed sklepem spożywczym. Radny Mieczysław Meroniuk – zapytał: Jakie są przyczyny braku margaryny i oleju w poznańskich sklepach?

Poznań – Rondo Kopernika – Kaponiera 1987, foto: fotopolska.eu

1998 Wojciech Tulibacki objął stanowisko dyrektora Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego. [KMP]

Wojciech Tulibacki pracę w MPK Poznań rozpoczął w 1977 roku i przeszedł wszystkie szczeble kariery zawodowej. Początkowo był informatykiem, później pracował w dziale socjalnym oraz był dyrektorem działu zatrudnienia i płac. Od 1998 pełnił funkcję dyrektora MPK, a dwa lata później został prezesem zarządu. Funkcję pełnił do 2021 roku, kiedy zastąpił go Krzysztof Dostatni.

Za jego kadencji MPK przeszło ogromną metamorfozę i dziś jest firmą nowoczesną – mówił podczas pożegnania Jacek Jaśkowiak, prezydent Poznania. – W ostatnich latach znacznie zwiększyły się wydatki na poprawę infrastruktury oraz tabor. Obecnie mamy w Poznaniu jedne z najnowocześniejszych tramwajów i autobusów w Polsce, a plany na najbliższe lata, takie jak na przykład zakup autobusów z napędem wodorowym pokazują, że ten trend zostanie utrzymany.

1998 Poznań podpisał umowę partnerską z Charkowem na Ukrainie.

2000 Na Olimpiadzie w Sydney Szymon Ziółkowski, trenujący w poznańskim AZS, zdobył złoty medal w rzucie młotem wynikiem 80,02 m.

2021 Przy Św. Marcinie otwarto Centrum Szyfrów Enigma.

Nowo otwarte muzeum zlokalizowane jest przy ul. Św. Marcin 78, w gmachu Collegium Martineum, gdzie w czasach PRL mieściła się siedziba Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Przed wojną znajdował się w tym miejscu budynek biura szyfrów Sztabu Generalnego Wojska Polskiego. Pracowali w nim Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski – matematycy, którzy złamali kod niemieckiej maszyny szyfrującej, absolwenci Uniwersytetu Poznańskiego.

Centrum łączy historię ze współczesnością. Opowiada o wciąż mało znanym sukcesie polskich matematyków i ich wkładzie w triumf aliantów. Upowszechnia go i osadza w historii szyfrów oraz zmian technologicznych – rozwoju świata komputerów i informatyki.

Ekspozycja CSE składa się z trzech części. W pierwszej przedstawiono historię szyfrów na przestrzeni dziejów. Zwiedzający poznają tu szczegóły najpowszechniej stosowanych szyfrów i spróbują własnych sił w sztuce utajniania informacji, np. za pomocą szyfru Cezara lub bardziej zaawansowanych technik. Przejdą więc szybki kurs szyfrów, podobny do tego, jaki był udziałem polskich kryptologów w 1929 roku w ramach tajnego kursu zorganizowanego przez Uniwersytet Poznański.

W drugiej części stałej wystawy pokazano historię złamania kodów Enigmy przez polskich matematyków. Opowiedziana zostanie historia ich zasług, odkryć oraz maszyn służących do walki z szyfrem Enigmy, takich jak cyklometr, bomba Rejewskiego czy płachty Zygalskiego. Poruszony zostanie także wątek dalszych prac nad łamaniem hitlerowskich szyfrów, jakie prowadzili Francuzi, Brytyjczycy i Amerykanie.

Trzecia część ekspozycji pokazuje rewolucję informatyczną, która dokonała się po II wojnie światowej za sprawą wytężonej pracy kryptologów i trwa do dziś.

Ważną rolę w działalności CSE odgrywa również Mediateka. To autonomiczna część placówki, adresowana do osób pragnących poszerzyć swoją wiedzę na temat historii złamania szyfrów Enigmy. W Mediatece gromadzone są wszelkiego rodzaju materiały cyfrowe i książkowe na ten temat. Prowadzona tam będzie także działalność edukacyjna, skierowana przede wszystkim do uczniów i rodzin z dziećmi.

Oprócz oficjalnej uroczystości o godz. 20.00 odbyło się plenerowe widowisko multimedialne z użyciem technik 3D, które rozegrało się na fasadzie budynku Collegium Martineum.

Koszt zaprojektowania i realizacji Centrum Szyfrów Enigma to ponad 30 mln zł, z czego ok. 16 mln pochodzi z budżetu Miasta, ponad 4 mln przeznaczył na inwestycję Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, a niewiele ponad 10 mln pochodzi ze środków Unii Europejskiej.

Prace budowlane i ekspozycyjne w Centrum Szyfrów Enigma wykonało konsorcjum firm w składzie Atrem S.A., Firma Budowlana Eugeniusz Dota oraz New Amsterdam Sp. z o. o. Prace remontowo-adaptacyjne we wnętrzach Collegium Martineum ruszyły w 2020 roku. Ukończono je w lipcu 2021 roku. Operatorem CSE jest Poznańskie Centrum Dziedzictwa – miejska instytucja kultury zarządzająca: Bramą Poznania, Traktem Królewsko-Cesarskim, Galerią Śluza czy Fest Fyrtlem.

ZDARZYŁO SIĘ 24 WRZEŚNIA

622 Ucieczka Mahometa z Mekki do Medyny. Początek rachuby lat w kalendarzu mahometańskim.

1541 W wieku 48 lat zmarł się Paracelsus (Philippus Aureolus Theophrastus Bombastus von Hohenheim), lekarz, filozof i przyrodnik pochodzący ze Szwabii.

Uchodził za najsławniejszego lekarza swoich czasów, jakkolwiek jego koledzy odrzucali go jako niefachowca i krytykowali jego nieortodoksyjne metody leczenia, jako że przyrodnik ów zdobył wiedzę nie tyle przez studia teoretyczne, ile przez doświadczenia, nabyte podczas wędrówek po całej Europie. Wiedzę zdobywał zarówno u napotykanych uczonych, jak też u akuszerek, zielarek i chłopów.

1821 Urodził się Cyprian Kamil Norwid, pisarz, malarz, rzeźbiarz i rysownik. Autor poematów “Promethidion” i “Fortepian Szopena”, dramatów “Kleopatra”, “Pierścień wielkiej damy” oraz rozprawy “O sztuce”. Zmarł w Paryżu 23 maja 1883 r.

1856 Urodził się Ludwik Waryński działacz ruchu socjalistycznego. Autor pierwszego programu polskich socjalistów. Założył partię Proletariat. Zmarł 2 marca 1899 roku.

1862 Otto von Bismarck został mianowany przez króla Prus Wilhelma I, premierem i ministrem spraw zagranicznych.

1922 W Polsce odbyły się pierwsze wybory do Sejmu Śląskiego. Endecja i chadecja uzyskały 34% głosów, stronnictwa niemieckie 22%, Polska Partia Socjalistyczna 17%, a Narodowa Partia Robotnicza. 14%.

1926 Utworzono przedsiębiorstwo Polskie Koleje Państwowe.

1927 Zgromadzenie Ogólne Ligi Narodów przyjęło deklarację zaproponowaną przez Polskę o niedopuszczalności wojny napastniczej.

1928 Kościół katolicki w Polsce zmienił obowiązujący od 1614 roku tekst przysięgi małżeńskiej. Odtąd kobieta nie musiała już przysięgać mężowi posłuszeństwa.

1929 Związek Radziecki wykreślił sobotę i niedzielę z kalendarza. Tydzień miał liczyć pięć dni: 4 dni pracy i 1 dzień wypoczynku.

1936 Urodził się Jim Henson, twórca Muppetów i takich programów telewizyjnych z nimi jak The Muppet Show i Ulica Sezamkowa. Jego ulubionym muppetem była żaba Kermit, którą osobiście animował i której użyczał głosu. Podczas jego pogrzebu śpiewał chór złożony z muppetów, a na trumnie siedział Kermit z tabliczką ‘Straciłem głos’. Był także znanym filmowcem i producentem telewizyjnym.

1968 Numer 1 amerykańskiej listy przebojów: „Hey Jude” – The Beatles. Nagranie przebywało na topie zestawienia przez 9 tygodni, dłużej niż jakakolwiek inna piosenka zespołu.

1975 Brytyjscy wspinacze Dougal Haston i Doug Scott jako pierwsi w świecie zdołali wejść na szczyt Everestu południowo – zachodnim grzbietem.

1978 Numer 1 amerykańskiej listy przebojów: „Kiss You All Over” – Exile. W 1997 roku nową wersję utworu nagrała grupa No Mercy.

1979 Zjazd Społecznego Komitetu Przeciwalkoholowego pod hasłem: “Trzeźwość wymogiem obywatelskiej postawy”.

1988 Numer 1 amerykańskiej listy przebojów: „Don’t Worry Be Happy” – Bobby McFerrin. Była to pierwsza piosenka wykonana a capella, która dotarła do pozycji “number one”.

1988 Barbara Harris została wybrana pierwszym biskupem w kościele episkopalnym.

1991 W sklepach płytowych USA i Europy pojawiła się płyta “Nevermind” amerykańskiej grupy Nirvana, jeden z najważniejszych albumów w całej historii rocka.

1998 Numer 1 amerykańskiej listy przebojów: “The First Night” – Monica; US Top Album: “Mechanical Animals” – Marilyn Manson.

Człowiek urodzony 24 września jest postępowy, wyróżniający się swymi zdolnościami twórczymi w zakresie sztuki. Może zostać jednostką wybitną.

Ceni sobie wielce własną wolność i niepodległość. Niezbyt jest też skłonny do zawierania małżeństwa – jest zwolennikiem samotności. Jego trafność obserwacji jest zadziwiająca, a sąd o rzeczy zdrowy i jasny. Dąży zawsze do przejawiania samodzielności – potrafi umiejętnie wykorzystać własne zdolności i talenty. Przekonany o swym powodzeniu, łatwo poddaje się entuzjazmowi, staje się nieuważnym lub niezastanawiającym się nad słowami i czynami.

Imieniny obchodzą; Gerard, Rupert, Tomira, Teodor

Gerard jest imieniem germańskim i oznacza siłę, odwagę, męskość. Osoba o tym imieniu ma wrodzone uzdolnnienia kierownicze. Jest przytym sprawiedliwa i rozważna. Gerard jest wyczulony na prawdomówność i często działa intuicyjnie. Nadaje się na dobrego gospodarza lub adwokata.

Imię Teodor ma greckie pochodzenie. Można je tłumaczyć jako “dar Boga”. Mężczyzna o tym imieniu jest dobrym organizatorem. Potrafi prawidłowo, logicznie analizować zjawiska. Często bywa wspaniałomyślny. Może być filantropem lub działaczem społecznym. Sprawy domu odsuwa na dalszy plan.