KALENDARIUM POZNAŃSKIE – 25 STYCZNIA

Słońce w znaku Wodnika

Wielka Brytania – Noc Burnsa (Burns Night)
Dzień Sekretarki i Asystentki
Światowy Dzień Środków Masowego Przekazu

Urodzeni 25 stycznia są uważnymi obserwatorami życia, chcą poznawać świat, tajemnice przyrody i ludzi. Cechuje ich inteligencja i silna wola. Optymistyczne nastawienie ułatwia im realizację planów, gdyż silna wiara to połowa sukcesu. Są lubiani przez otoczenie, gdyż mają osobisty wdzięk i sami potrafią przypodobać się innym. Cień na ich charakter rzucają skłonności egoistyczne oraz silna dążność do zrobienia kariery.

Cytaty na dziś:

• Wszystkie książki można podzielić na dwie grupy: książki na chwilę i na każdą chwilę. John Ruskin (1819 – 1900)
• Złodzieje rzadko interesują się otwartymi drzwiami. Aleksander Kumor
• Kto się lęka skutków, niechaj przyczyny nie bada. Przysłowie

KALENDARIUM POZNAŃSKIE

1283 Książę Przemysł II uwolnił mieszkańców Pyzdr od płacenia ceł na obszarze swego księstwa.

1296 Król Przemysł II przeniósł na zakon dominikanów prawo patronatu nad kościołem św. Marii Magdaleny w Poznaniu.

Dominikanie zostali sprowadzeni do Poznania na początku XIII w. Byli pierwszym zakonem, jaki osiadł w grodzie nad Wartą. Ich klasztor znajdował się na Śródce lub przy jej murach. Nie mieli wówczas własnego kościoła i być może oddano im w użytkowanie kościół Najświętszej Marii Panny na Ostrowie Tumskim.

W 1244 r., jeszcze przed lokacją miasta, przenieśli się do osady św. Gotarda na lewym brzegu Warty. Pełnili funkcję kapelanów Przemysła I. Ich klasztor i kościół zajmowany do XIX wieku, gdy władze pruskie dokonały kasaty zakonu, przejęli Jezuici.

Powrócili do Poznania w 1937 roku. Wówczas rozpoczęto prace nad dzisiejszym kompleksem przy al. Niepodległości / Kościuszki według projektu Adolfa Szyszko-Bohusza, jednak do wybuchu II wojny światowej ukończono jedynie część klasztoru. Budowę ukończono w latach 1947–1960, korzystając z oryginalnych planów z korektami Władysława Czarneckiego. Konsekracji dokonano w 1997 roku.

1297 Książę Władysław Łokietek wydał wojewodzie Mikołajowi z Gostynia zezwolenie na budowę wodociągu w Poznaniu.

1838  W opuszczonych budynkach klasztornych w Owińskach otwarto pierwszy w Wielkopolsce Szpital Psychiatryczny.

W 1871 r. było w zakładzie 120, a w 1878 – 204 chorych. W chwili likwidacji zakładu przez hitlerowców w 1939 było tutaj 1100 chorych. Likwidacja zakładu rozpoczęła się od wywiezienia dorosłych pacjentów – mężczyzn i kobiet – do lasów w okolicach Obornik, gdzie zostali rozstrzelani i pochowani. Pozostałe w zakładzie chore dzieci w listopadzie 1939 roku wywieziono do Fortu VII w Poznaniu, gdzie zostały zagazowane. Pierwszy transport wyruszył 11 listopada.

Po zakończeniu wojny w budynkach klasztornych znajdował się najpierw Zakład Wychowawczy, a od 1952 roku Ośrodek Szkolno-Wychowaczy dla dzieci Niewidomych. Zakład Wychowawczy został w 1952 roku przeniesiony do nowych budynków po szpitalu psychiatrycznym przy ul. Kolejowej, a w 1994 zlikwidowany.

W czasie wojny w ramach akcji T4 w takich właśnie miejscach jak szpital psychiatryczny w Owińskach, szpital psychiatryczny w Świeciu czy Kocborowie prowadzono eksterminacje przy pomocy prymitywnych komór gazowych w wykorzystaniem tlenku węgla, spalin samochodowych a później także cyjanowodoru. Obecnie obiekt jest opuszczony i całkowicie zrujnowany.

1847 Poznański “Dziennik Domowy” tak oto bronił mody współczesnej:

“Często z gorzkim żalem lub naigrawaniem się występują przeciw modzie naszych czasów, według której damy ukazują się z odkrytemi ramionami, jak gdyby prawda nie była lepszą od kłamstwa, lub moda teraźniejsza rzeczą zupełnie nową. Za czasów dyrektyriatu pokazywały się sławne kobiety w towarzystwach ubrane tylko w lekką, przeźroczystą gazę, nie mając na nogach pończoch. Pewnego wieczora weszła pani R. do salonu tak lekko ubrana, że kształt całego ciała można było dostrzec, bo wówczas gorsetów itd. nie znano. Obecni mężczyźni założyli się o wagę tego ubioru, a pani R. udała się do buduaru pani domu. Suknie, trzewiki, kwiaty we włosach razem ważyły tylko ćwierć funta”. Źródło: TMMP

1914 W Poznaniu urodził się Edmund Sobkowiak, wybity sportowiec – bokser

Walczył w kategorii muszej i koguciej. Był wychowankiem i zawodnikiem klubu Warta Poznań, następnie Skody Warszawa, Okęcia Warszawa i Syreny Warszawa. Startując w mistrzostwach Europy w Mediolanie 1937, został wicemistrzem Europy w kategorii muszej.

Uczestnicząc w mistrzostwach Polski, trzykrotnie wywalczył mistrzostwo – w 1935 i 1936 w kategorii muszej, a w 1939 w wadze koguciej. Był też brązowym medalistą w 1946 w tej samej wadze.

Czterokrotnie wraz z Wartą został drużynowym mistrzem Polski w latach 1934, 1935, 1936 i 1937. 13 razy wystąpił w reprezentacji Polski, odnosząc 8 zwycięstw, 1 remis i 4 porażki w latach 1936 – 1939. W całej swojej karierze stoczył 350 walk, z czego 314 wygrał, 13 zremisował i 23 przegrał.

Polscy bokserzy pod zniczem olimpijskim: Czesław Kainar-Cyraniak, Aleksander Polus, Feliks Stamm i Edmund Sobkowiak, fot. strony internetowe Warty Poznań

1912 Urodził się Stanisław Hebanowski, prozaik, tłumacz, organizator życia teatralnego.

Jego debiutem reżyserskim był dramat Odwiedziny o zmroku Tadeusza Rottnera wystawiony w 1948 w Teatr Polski w Poznaniu. Po wojnie przez kilkanaście lat (1951-1969) pełnił funkcję kierownika literackiego w Teatrze Polskim w Poznaniu współpracując z wieloma dyrektorami tego teatru – z Wilamem Horzycą, Ireną i Tadeuszem Byrskimi. Miał znaczący wpływ na kształt artystyczny Teatru. W Poznaniu z jego inicjatywy powstały dwa teattry eksperymantalne: Teatr Atelier i Teatr 5.

Ze wspomnień Izabeli Cywińskiej Izabela Cywińska, Inne historie: Evviva l’arte!, felietony na stronie teatralny.pl

Zaraz po rozpakowaniu torby w Hotelu Zacisze, gdzie zakwaterowani byli wszyscy „gościnni” twórcy, poszłam na rozmowę do baru „Smakosz”. [Dyrektor Teatru Polskiego] Zegalski był chwilowo nieobecny, ale w „Smakoszu” czekał na mnie z zimną wódeczką i śledziem na dwoje kierownik literacki teatru Stanisław Hebanowski: dla przyjaciół Stulek. Kiedy poznałam go w Poznaniu, miał już dobrze po pięćdziesiątce, był reżyserem z doskoku, na co dzień zajmował się tłumaczeniami sztuk Marivaux, Corneille’a, Eurypidesa i Sofoklesa. Przede wszystkiem jednak – rozmawiał z artystami.

To był naprawdę wybitny człowiek teatru, szanowany przez wszystkich Wielkich w Polsce i miejscowe władze także. Jego ojciec, też Stanisław, znany architekt, w XIX wieku zaprojektował budynek Teatru Polskiego. Stulka znałam wcześniej z opowiadań Zygmunta Malanowicza, który do Nowej Huty, gdzie reżyserowałam Ifigenię, trafił właśnie z Poznania.

Hebanowski był bardzo wysoki, bardzo chudy, arystokratycznie „przerasowany”, taki siwy pan z lekko nieskoordynowanymi ruchami. Uroczy. Niestety, niezbyt wyraźnie mówił, a w miarę wypitych kieliszków prawie nie można go było zrozumieć. Jednak mówić nie przestawał i o dziwo, w stanie całkowitego upojenia alkoholowego mówił mądrzej niż na trzeźwo, jak twierdzili (rozumiejący go mimo tych utrudnień!) doświadczeni i wierni słuchacze. Stulek wiedzę miał przeogromną, a erudycję przetykał anegdotami.

Nikt, kto wtedy, w drugiej połowie lat sześćdziesiątych, nie mieszkał w Poznaniu, kto nie pracował w teatrze i nie prowadził gier intelektualnych w restauracji „Smakosz”, nie zrozumie tego, jak wielki wpływ miał na nas Stulek. Toteż moje osobiste doświadczenia pozwalają mi podzielić Poznań tamtego czasu na „przedstulkowy”, „pełnostulkowy” i „postulkowy”.

[fot. Andrzej Matuszewski (z prawej) otwiera wystawę malarstwa Georgesa van Haardta (Jerzego Brodnickiego) w Galerii odNOWA przy ul. Wielkiej, obok stoi Stanisław Hebanowski pomysłodawca wystawy 6.11.1967, fot. Stanisław Wiktor / Cyryl]

1919 Powstanie Wielkopolskie. Wstrzymano wszystkie połączenia pomiędzy Wielkopolską i Rzeszą. Ostateczne zniesiono także wszelkie pruskie ograniczenia dotyczące języka polskiego w szkolnictwie.

1937 Sanacyjny Minister Spraw Wewnętrznych rozwiązał Radę Miejską w Poznaniu.

1945 Rozpoczęły się zacięte walki o Poznań.

Wyzwolenie spod okupacji hitlerowskiej przyniosła miastu radziecka ofensywa, która rozpoczęła się 12 stycznia 1945 r. W kierunku Poznania parł I front białoruski pod dowództwem marszałka Żukowa, a 22 stycznia w okolice miasta dotarły oddziały I armii pancernej gwardii gen. M.I. Katukowa, które zaczęły otaczać miasto od południa. Miasto było też otaczane od północy. Okrążanie zostało zakończone 25 stycznia, kiedy wyzwolono Junikowo. Rozpoczęły się walki o zdobycie miasta, które od kilku miesięcy było przygotowywane do roli fortecy.

Na komendanta twierdzy 25 września 1944 r. mianowano gen. mjra Heinza Deindla. Zaraz też zaczęto przygotowywać umocnienia wewnątrz miasta. Na główny punkt oporu wyznaczono Cytadelę, którą zaopatrywano w żywność i uzbrojenie. Komendantem sztabu przygotowania twierdzy był gen. mjr Ernst Mattern, którego 7 grudnia 1944 r. mianowano komendantem twierdzy.

1982 W stanie wojennym komunistyczne władze wydały zgodę na wznowienie nadawania programu lokalnego przez poznańską rozgłośnię Polskiego Radia.

2007 Na raka zmarła Edyta Król-Leszczyńska, dziennikarka Telewizji Poznań.

Z poznańską telewizją związana była od 1994 roku. Wcześniej pracowała w Radiu RMI, gdzie przygotowywała autorskie audycje “Filmowy wieżowiec” oraz “Co w filmie zagrało”.

Była jedną z najpopularniejszych prezenterek i dziennikarek w TVP Poznań. Zajmowała się przede wszystkim kulturą. Była autorką takich programów jak: “Poznański Informator Kulturalny”, “Zoom”, “Wielkopolskie klany”. Przygotowywała reportaże i wywiady.

Chętnie angażowała się w akcje charytatywne. Wspierała działalność fundacji “Mam marzenie”. Materiał zatytułowany “Pianino” poświęcony choremu na zanik mięśni chłopcu przyniósł jej nagrodę IKS-a oraz wyróżnienie na Przeglądzie i Konkursie Dziennikarskim Oddziałów Terenowych TVP.

ZDARZYŁO SIĘ 25 STYCZNIA

1627 Urodził się Robert Boyle, angielski chemik. Jako pierwszy podał definicję pierwiastka chemicznego.

1688 Urodził się Juraj Janosik, słowacki zbójnik (zm. 1713).

1831 Sejm w Warszawie uchwalił akt detronizacji cara Mikołaja I jako króla Polski.

1873 Urodził się Karol Irzykowski, krytyk literacki, prozaik i publicysta. Współpracownik “Skamandra”, “Wiadomości Literackich”, “Pionu” oraz “Robotnika”. Jest autorem wielu esejów i rozpraw, wśród których na uwagę zasługują “Walka o treść”, “Słoń wśród porcelany”, “Dziesiąta muza”. Zmarł 2 listopada 1944 roku.

1878 Turecki parowiec był pierwszym statkiem zatopionym przez torpedę wystrzeloną z rosyjskiego okrętu.

1882 Urodziła się Virginia Woolf, zwolenniczka feminizmu, angielska pisarka. Autorka m.in. powieści: “Orlando”, “Do latarni morskiej”.

1899 Urodził się Paul Henri Spaak, pierwszy przewodniczący Zgromadzenia Ogólnego ONZ, jeden z założycieli Wspólnoty Europejskiej.

1912 Urodził się Marian Brandys, pisarz i publicysta. Popularność zdobył książkami historycznymi “Kozietulski i inni” oraz “Koniec świata szwoleżerów”. W latach 70. związany ze środowiskiem KOR-u. Brat pisarza Kazimierza Brandysa, mąż aktorki Haliny Mikołajskiej.

1913 Urodził się Witold Lutosławski, kompozytor i dyrygent.

Jest uznawany za jednego z największych twórców muzycznych XX w. Wczesna twórczość Lutosławskiego pozostawała pod wpływami neoklasycyzmu i folkloryzmu (Wariacje symfoniczne). Na przełomie lat 50-tych i 60-tych nawiązał do technik awangardowych, m.in. sonoryzmu i aleatoryzmu (Gry weneckie na orkiestrę) W latach 70-wypracował syntezę współczesnego języka muzycznego, opartą na skomplikowanych procedurach w obrębie materiału 12-tonowego. Artysta opowiadał się za autonomią muzyki, przypisując jej zdolność ewokowania świata idealnego.

1922 Naczelnik Państwa Józef Piłsudski nadał order Orła Białego byłemu nuncjuszowi papieskiemu w Polsce arcybiskupowi Rattiemu. Insygnia orderu wręczone zostały 20 lutego, już po wyborze Rattiego na papieża.

1924 Otwarto pierwsze Zimowe Igrzyska Olimpijskie w Chamonix we Francji.

1927 Urodził się Antonio Carlos Jobim, gitarzysta i kompozytor. Jego innowacje stylistyczne z końca lat 50 doprowadziły do powstania nowego nurtu we współczesnym jazzie – jazzowej bossa novy.

1928 Urodził się Eduard Szewardnadze, polityk gruziński i radziecki. Minister spraw zagranicznych Związku Radzieckiego w latach 1985-1990, później obalony prezydent Gruzji.

1938 Urodził się Włodzimierz Wysocki, legendarny rosyjski pieśniarz, poeta i aktor.
http://www.youtube.com/watch?v=4GJ3Y-kV2E0

1941 Wojska brytyjskie a w ich składzie Samodzielna Brygada Strzelców Karpackich zdobyły Tobruk w Libii.

1943 Urodził się Andrzej Turski, polski dziennikarz radiowy i telewizyjny, prezenter weekendowej Panoramy TVP2.

1945 Urodził się Sławomir Andrzej Idziak, operator, reżyser i scenarzysta filmowy. Autor zdjęć do filmu “Niebieski” Krzysztofa Kieślowskiego. W 2002 roku był nominowany do nagrody Amerykańskiej Akademii Filmowej za zdjęcia do filmu Helikopter w ogniu.

1947 W wieku 48 lat zmarł Al (Alfonso) Capone, włosko – amerykański gangster.

1948 W Świdnicy urodził się Wojciech Mann, dziennikarz muzyczny, prezenter.

1950 Polska: Górnik Wiktor Markiewka inicjuje nową formę współzawodnictwa pracy – długofalowe zobowiązania produkcyjne.

1954 Premiera filmu Leonarda Buczkowskiego „Przygoda na Mariensztacie”, pierwszego polskiego filmu nakręconego w kolorze.

1960 JFK odbył pierwszą prezydencką konferencję prasową transmitowaną na żywo przez radio i telewizję.

1961 Premiera „101 Dalmatyńczyków” Walta Disneya.

1965 Urodził się Kostek Joriadis, klawiszowiec grup Maanam, Papa Dance, Izrael, Bajm, Lady Pank, lider Human i Friends. W 1996 roku zadebiutował płytą solową “Cosec”. Jest także sidemanem i cenionym producent nagrań.

1969 W Czechosłowacji, podczas pogrzebu Jana Palacha samospalenia dokonał 18-letni uczeń Jan Zajic. Pomiędzy styczniem a kwietniem 1969 w ramach protestu przeciw proradzieckiej polityce władz Czechosłowacji prób samobójstwa dokonało 26 osób, zmarło 7 osób.

1970 Premiera filmu M*A*S*H Roberta Altmana.

1975 Urodził się Piotr Protasiewicz, polski żużlowiec.

1973 Nr 1 amerykańskiej listy przebojów “Superstition” – Stevie Wonder.

1979 Papież Jan Paweł II wybrał się w swoją pierwszą pielgrzymkę zagraniczną, do Meksyku.

1986 Dire Straits – Brothers in Arms – nr 1 w 201. notowaniu Listy Przebojów Programu 3.

1992 Nr 1 brytyjskiej listy przebojów “Goodnight Girl” – Wet Wet Wet.

2003 Nr 1 amerykańskiej listy przebojów: “Lose Yourself” – Eminem; US Top Album: “Come Away With Me” – Norah Jones.

2005 Na antenie TVN24 po raz pierwszy zagościł program “Szkło kontaktowe”. Ta forma traktowania polityki i polityków z przymrużeniem oka, zdobyła rzeszę oddanych fanów. Ojcem chrzestnym “Szkła kontaktowego” jest redaktor naczelny TVN24 Adam Pieczyński. To on wymyślił formułę programu i tytuł. Wiele ciekawych pomysłów stworzyli główni prowadzący czyli Grzegorz Miecugow i Tomasz Sianecki.

Imieniny obchodzą: Paweł, Miłosz, Tatiana, Elwira, Gabriela, Ananiasz, Apollon, Barcław, Emanuel, Emanuela, Juwentyn, Maksym, Miłobor, Miłowit, Paweł i Pęcisława.

Paweł, imię męskie pochodzenia łacińskiego, oznacza mały, drobny, imię w Polsce używane od XIII wieku.
Paweł to mężczyzna niespokojny i zmienny o umyśle badawczym. Lubi dalekie podróże i wygody osobiste.
Patronem dnia jest Św. Paweł, Apostoł Narodów, uczeń Chrystusa. Zginął śmiercią męczeńską pod toporem kata w 67 roku w Rzymie, prawdopodobnie ze św. Piotrem.
Paweł to imię pochodzenia łacińskiego, oznaczające tyle co wątły i drobny.
Szczęśliwym kolorem Pawła jest czerwień a zwierzęciem łabędź.

Odpowiedniki obcojęzyczne; ang., niem., fr. Paul, wł. Paolo, hiszp. Pablo, ros. Pawieł

Przysłowie – Jaki Paweł taki Gaweł.

Miłosz, to spieszczona (hipokorystyczna) forma imion męskich z członem Miło -, np. Miłobrat, Miłodziad, Miłosław, używana jako samodzielne imię od początków XII wieku (wspomnienie w Bulli Gnieźnieńskiej), a także jako nazwisko, np. Czesław Miłosz