KALENDARIUM POZNAŃSKIE – 26 LISTOPADA

Słońce w znaku Strzelca

Światowy dzień bez zakupów.
Mongolia – Święto Niepodległości

U osób urodzonych 26 listopada bije pewność siebie i zdecydowanie. W rzeczywistości są to osoby o mocnym charakterze. Są konsekwentni w działaniu, a zarazem roztropni, odważni ale i ostrożni.

Mają niewyczerpane zasoby energii życiowej. W życiu starają się postępować w sposób prawy. Ich wadą jest zbytnia wojowniczość, zuchwałość i zadufanie w sobie.

Cytaty na dziś:

• Bardzo wiele książek należy przeczytać po to, by sobie uświadomić, jak mało się wie. Mikołaj Gogol
• Kto cierpi, ma pamięć. Cyceron (Marcus Tullius Cicero, 106 – 43 p.n.e.)
• Człowiek tak długo nie jest stary, jak długo do czegoś dąży. T. Edwards
• Po świętej Katarzynie (25 listopada) pomyśl o pierzynie.

KALENDARIUM POZNAŃSKIE

1849 W Gostyniu urodził się Franciszek Ganowicz, poznański przedsiębiorca, założyciel fabryki papierosów „Patria” jednej z największych w Prusach. Najpopularniejsza marka „Noblesse“ rocznie rozchodziła się w liczbie ponad 100 milionów paczek. Jeżyckie „ćmiki” były pożądanym towarem nie tylko w Poznaniu, Wielkopolsce, ale także w dalekich zakątkach cesarstwa.

W 1886 roku przy wsparciu brata Karola, uruchomił w Poznaniu wytwórnię papierosów i nazwał ją „Patria”. Firma działała początkowo przy ulicy Berlińskiej 18 (dziś 27 Grudnia 8), w nieistniejącym już domu frontowym przed Teatrem Polskim. W 1891 roku do spółki z Ganowiczem wszedł Jan Wlekliński z Trzemeszna. Od tego czasu firma działała pod nazwą „Patria” Ganowicz & Wlekliński Fabryka Papierosów i Tureckich Tytoni w Poznaniu. Przez cztery lata miejscem prowadzenia działalności był budynek przy pl. Królewskim 10 (1893).

Pierwszą fabrykę wspólnie uruchomili w 1894 roku przy Gr. Berlinerstrasse 117 (obecnie ul. Dąbrowskiego). Rok później architekt Ludwik Frankiewicz przygotował projekt nowej fabryki, której budowę przewidziano na ówczesnym krańcu Jeżyc, przy szosie berlińskiej, przy ulicy Moltkego 15 (obecnie Staszica).W nowej siedzibie spółka rozpoczęła produkcję w 1903 roku. Przez kilka wcześniejszych lat siedziba firmy mieściła się na Starym Rynku pod numerem 42 (1898-1901).

„Patria” szybko stała się jedną z największych fabryk papierosów w Niemczech, a największą wśród polskich. O skali przedsiębiorstwa świadczy szybki wzrost produkcji. W 1886 roku fabryka produkowała 270 000 sztuk rocznie, a w 1909 roku już ćwierć miliarda papierosów przy zatrudnieniu 1300 osób. Właściciele firmy szczególny nacisk kładli na ręczny wyrób papierosów, których jakość ich zdaniem była bez porównania lepsza niż produkowanych maszynowo. Produkcja najbardziej poszukiwanych papierosów „Noblesse” wynosiła około 100 milionów. Na wzrost produkcji pozwalała własna elektrownia, zainstalowana w 1903 roku przez firmę inż. Witolda Zakrzewskiego […]

Prowadzenie przedsiębiorstwa nie było jedynym zajęciem Franciszka Ganowicza. Działał on również społecznie. Chętnie i często uczestniczył w akcjach charytatywnych na rzecz ubogich i dzieci. Od 1897 roku, przez wszystkie kolejne lata, był członkiem Towarzystwa Kolonii Wakacyjnych i Stacji Sanitarnej „Stella” w Poznaniu. Często wspomagał osoby znajdujące się w trudnej sytuacji. Fundował różnego typu nagrody i finansował zabawy organizowane przez towarzystwa dobroczynne. Chętnie udzielał bezinteresownej pomocy Polakom wykazującym się inicjatywą na polu gospodarczym, w szczególności osobom wykupującym gospodarstwa rolne z rąk niemieckich.

Od 1907 roku należał do grupy udziałowców spółki, która wydawała w Poznaniu tygodnik „Praca”. Do grupy tej należeli także: Alfred Chłapowski, Franciszek i Stanisław Niegolewscy, Jarogniew Drwęcki, Maciej Mielżyński, Karol Rzepecki i Marcin Biedermann. W ostatnich dniach listopada 1909 roku od Marcina Biedermanna Franciszek Ganowicz kupił majątek Wielka Starołęka i zamierzał się tam osiedlić […]

W czerwcu 1913 roku Franciszek Ganowicz ustąpił z Zarządu Spółki „Patria”, pozostając nadal członkiem Rady Nadzorczej. Swoją decyzję umotywował stanem zdrowia, które pogarszało się od dwóch lat. Zmarł 31 maja 1916 roku w czasie leczniczego pobytu w Szwajcarii. Przyczyną zgonu był „paraliż serca” (przypuszczalnie zawał). W licznych ogłoszeniach prasowych podano, że zmarł w Lozannie. Ciało zmarłego przewieziono do Poznania i pochowano 10 czerwca 1916 roku. Spoczął na cmentarzu świętomarcińskim przy ul. Bukowskiej. Ogromną fortunę Ganowicza odziedziczyli członkowie rodziny. W roku 1922 firma „Patria” Ganowicz & Wlekliński została przejęta przez Polski Monopol Tytoniowy.

Źródło: M. Formanowicz, Nie tylko Hipolit Cegielski, czyli rzecz o poznańskim potentacie tytoniowym, „Przegląd Wielkopolski” 2016, nr 1, s. 27-34, zdjęcia: Album Przemysłu i Handlu Śląska, zeszyt I, 1906, https://issuu.com/slopien/docs/111_1_2016

1889 W Poznaniu urodził się Franciszek Tatula, artysta malarz, autor grafik i malarstwa, ukazującego widoki i zabytki Poznania oraz Wielkopolski.

1918 Pierwsze przedstawienie „Wesela” Wyspiańskiego w Teatrze Polskim w Poznaniu.

1968 W Bielsku – Białej urodził się Marek Sternalski, poznański radny.

Dla żony Renaty porzucił rodzinne strony i przeniósł  się do Poznania. Ma trójkę dzieci. Na początku lat dziewięćdziesiątych był członkiem Komisji Krajowej Niezależnego Zrzeszenia Studentów oraz jednym z założycieli, w rodzinnym mieście, Kongresu Liberalno – Demokratycznego a później Stronnictwa Konserwatywno – Ludowego. W Platformie Obywatelskiej działa od momentu powstania tej partii.  Kibicuje żużlowcom PSŻ i Lechowi. Czyta Isaaca Singera, słucha muzyki gospel.

2005 W Poznaniu zmarła Emilia Waśniowska, poetka, polonistka, autorka wielu wierszy, opowiadań i piosenek dla dzieci.

Swoją lirykę publikowała początkowo m. in. na łamach “Tygodnika Powszechnego”, “Tygodnika Kulturalnego” i “Życia Literackiego”. Zadebiutowała arkuszem poetyckim Przychylić ziemi. Pracowała w dawniejszym poznańskim Pałacu Kultury (obecnie jest to Centrum Kultury “Zamek), w Ogólnopolskim Ośrodku Sztuki dla Dzieci i Młodzieży, w Liceum Sióstr Urszulanek i w różnych szkołach podstawowych.

Od 1992 była dyrektorem Szkoły Podstawowej nr 34 na os. Bolesława Śmiałego. Przez kilka lat, jako “Radiowa Sowa” prowadziła audycję dla dzieci w Radiu Merkury Poznań.

26 listopada 2006 roku Szkole Podstawowej nr 83 „Łejery” w Poznaniu, nadano imię Emilii Waśniowskiej. Sposobem na wspominanie patronki w Łejerach są coroczne Emiliady, czyli święto dziecięcej piosenki i poezji.

2023 Zmarła Teresa Zarzeczańska-Różańska, pływaczka, pierwsza polska zawodniczka, która przepłynęła kanał La Manche (1975), wielokrotna mistrzyni i rekordzistka Polski w pływaniu, Honorowa Obywatelka Miasta Poznania.

30 sierpnia 1975 jako pierwsza zawodniczka z Polski (zarówno wśród kobiet, jak i mężczyzn) oraz czwarta kobieta w historii przepłynęła kanał La Manche – z Dover do Wissant w czasie 11 godzin 10 minut. Swojemu wyczynowi poświęciła książkę Kraulem przez kanał La Manche (wyd. 1980).

Wcześniej nie otrzymywała żadnego wsparcia ze strony państwa i związków pływackich – pieniądze na osiągnięcie wyniku otrzymała dzięki prezydentowi Poznania Andrzejowi Wituskiemu, który przesunął na ten cel środki z obszaru gospodarki komunalnej miasta. Kroki w tym kierunku zainicjowali m.in. Eugeniusz Paukszta i Teofil Różański, dziennikarz TVP Poznań, późniejszy mąż sportsmenki.
W latach 90. organizowała starty pływackiej sztafety kobiecej, która m.in. w 1992 pobiła rekord świata w przepłynięciu kanału La Manche (9 godz. 48 minut), a w 1993 w przepłynięciu tego kanału w dwie strony (20 godz. 43 minuty) oraz pokonała trasę jednoetapowego maratonu z Kołobrzegu na Bornholm, liczącą prawie 95 km.

Była zawodniczką Lecha Poznań, specjalizowała się w stylu klasycznym. Była sześciokrotną mistrzynią Polski: na 100 metrów st. klasycznym (1968, 1969, 1970) i na 200 m st. klasycznym (1968, 1970, 1971), dwukrotną wicemistrzynią Polski: na 200 m st. klasycznym (1967, 1969) i 400 m st. klasycznym (1967) oraz brązową medalistką mistrzostw Polski na 100 m st. klasycznym (1967). Ustanowiła rekord Polski na 100 m st. klasycznym (1:20,6 – 6 marca 1968) i trzykrotnie na 200 m st. klasycznym – (2:56,0 – 7.03.1968, 2:54,9 – 25.08.1968, 2:51,1 – 4.07.1970). W latach 1967-1972 należała do polskiej kadry narodowej w pływaniu. Od 1972 do 1977 była zawodniczką Klubu Płetwonurków LOK „Delfin”, członkiem kadry narodowej w ratownictwie wodnym i płetwonurkowaniu.

W lutym 2020 została uhonorowana przez kapitułę Poznańskiej Gali Sportu tytułem Superseniora Poznańskiego Sportu.

W 1972 ukończyła studia matematyczne w Wyższym Studium Nauczycielskim przy Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu, w latach 1972–1990 pracowała jako nauczyciel matematyki i fizyki, od 1991 jako nauczyciel wychowania fizycznego. W 1979 wyszła za mąż za Teofila Różańskiego, działacza sportowego i dziennikarza, który w 1975 kierował ekipą wspierającą jej wyczyn na kanale La Manche. [wikipedia, fot: wikipedia, UMP, KMP 1/1987]

ZDARZYŁO SIĘ 26 LISTOPADA

1335 Zjazd w Wyszehradzie. Kazimierz Wielki zrezygnował z praw do Śląska i do księstwa płockiego, a Jan Luksemburski z pretensji do korony polskiej.

1559 Krakowski uczony Benedykt z Koźmina przekazał Akademii Krakowskiej w testamencie 1000 zł rocznie na zakup książek do biblioteki Kolegium Większego. Był to pierwszy stały fundusz na zakup książek do biblioteki Od tego momentu rozpoczął się stały rozwój biblioteki.

1580 Hugenoci zawarli pokój z katolikami we Francji.

1607 Urodził się John Harvard, amerykańsko- angielski duchowny, miłośnik nauki jeden z założycieli słynnego Uniwersytetu Harvarda.

1715 Zawiązanie w Tarnogrodzie konfederacji generalnej szlachty polskiej pod laską Stanisława Ledóchowskiego w celu “samoobrony przed żołdackim bandytyzmem”.

1825 W USA założono pierwsze studenckie stowarzyszenie Kappa Alpha (Union College, NY).

1838 Urodził się Konrad Brandel, wynalazca aparatu do zdjęć szybkich. Autor wielu portretów, widoków Warszawy i scen reportażowych. Zdobył liczne medale za albumy zdjęć między innymi w Wiedniu i Paryżu. Zmarł 28 października 1920 roku.

1855 W Stambule na cholerę zmarł Adam Mickiewicz, najwybitniejszy poeta polski.

1864 Profesor Oxfordu Charles Dodgson opowiedział małej dziewczynce Alice Liddle historię, która zainspirowała go do napisania opowieści Alicja w Krainie Czarów (Alice in Wonderland). Dodgson wydał swoją książkę pod pseudonimem literackim Lewis Carroll.

1898 W Krakowie odbyła się premiera dramatu Stanisława Wyspiańskiego Warszawianka, którego treścią były wydarzenia związane z wybuchem powstania listopadowego. Autor zaczerpnął tytuł z pieśni Oto dziś dzień krwi i chwały, napisanej przez francuskiego poetę Kazimierza Delavigne na wieść o zrywie Polaków do walki o wolność.

1912 Urodził się Eugene Ionesco – francuski dramaturg pochodzenia rumuńskiego. Jeden z twórców teatru absurdu, autor takich sztuk jak: “Lekcja”, “Łysa śpiewaczka”, “Krzesła”, “Nosorożec”.

1919 Urodził się Ryszard Kaczorowski, ostatni prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie. Pełnił tę funkcję od lipca 1989 do grudnia 1990 roku.

1922 Brytyjski archeolog Howard Carter i Lord Carnarvon jako pierwsi ludzie od ponad 3 tysięcy lat weszli do grobu faraona Tutanchamona. Trzy tygodnie wcześniej Carter odkrył wejście do nienaruszonego grobowca młodego faraona. Pomimo, iż obok grobowca Tutanchamona znajdowało się splądrowane przez rabusiów miejsce pochówku Ramzesa VI, szczęśliwym zbiegiem okoliczności pozostał on całkowicie nienaruszony. Wewnątrz znaleziono kilka tysięcy cennych przedmiotów, wśród nich złoty sarkofag egipskiego króla. Większość z tych zabytków znajduje się obecnie w muzeum w Kairze.

1924 Powstało drugie na świecie państwo komunistyczne – Mongolska Republika Ludowa. Nazwę stolicy kraju – Urga – zmieniono na Ułan Bator (Czerwony Bohater).

1939 W Bronsville w stanie Texas Urodziła się Tina Turner, jedna z największych gwiazd muzyki pop.

1939 Wojska ZSRR zaatakowały Finlandię.

1939 Zatonął MS Piłsudski – polski statek pasażerski, transatlantyk.

1941 Niemcy wprowadzili zakaz sprzedaży Polakom pieczywa cukierniczego.

1941 Liban uzyskał niezależność od Francji.

1942 W Nowym Jorku odbyła się premiera kultowego filmu Michaela Curtiza „Casablanca”, z Humpreyem Bogartem w roli głównej.

1949 Urodził się Andrzej Rzepliński, polski prawnik, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, członek Komitetu Helsińskiego.

1950 Urodził się Krzysztof Kiersznowski, polski aktor (Wąski w Klierze).

1951 Na Węgrzech urodziła się La Cicciolina, [Ilona Staller], włoska parlamentarzystka i skandalistka.

1968 Brytyjska grupa rockowa Cream – Eric Clapton, Jack Bruce i Ginger Baker – zagrała swój pożegnalny koncert w Royal Albert Hall w Londynie.

1968 Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych na wniosek Polski przyjęło rezolucję o nie przedawnieniu zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości.

1969 Urodził się Marek Bukowski, polski aktor (Pożegnanie z Marią – Tadeusz).

1977 Ze służby wycofano szkuner szkolny ORP “Iskrę”.

1978 W filmie po raz pierwszy w telewizyjnym firmie “Question of Love” pokazano lesbijski wątek.

1982 Numer 1 amerykańskiej listy przebojów: “Truly” – Lionel Richie. Był to jego pierwszy “numer jeden” po odejściu z The Commodores.

1989 Po raz drugi “Felix” został przyznany polskiemu filmowi “300 mil do nieba” Macieja Dejczera.

1989 Ostatnie wietnamskie oddziały wojskowe opuściły Kambodżę.

1991 Polska została przyjęta do Rady Europy.

1991 Zmarł Klaus Kinsky, właśc. Klaus Guenter Karol Nakrzyński, niemiecki aktor teatralny i filmowy. Odtwórca głównych ról w filmachWernera Herzoga, “Nosferatu – wampir”, “Woyzeck”, “Fitzcarraldo”, “Cobra Verde”. Urodził się 18 października 1926 roku w Sopocie.

1998 Numer 1 amerykańskiej listy przebojów: „I’m Your Angel” – R Kelly & Celine Dion.

2000 Rozpoczął działalność mBank, pierwszy w Polsce bank wirtualny.

2004 Odbył się ostatni lot Concorde’a w historii lotnictwa.

Imieniny obchodzą: Delfina, Leon, Lechosław, Konrad, Sylwester

Delfina, greckie słowo delphis – delfin oznacza gwiazdozbiór w północnej części nieba a także taran do zwalczania okrętów nieprzyjacielskich, delfin to także tytuł francuskiego następcy tronu, który otrzymywał we władanie krainę nazywaną Delfinatem, imię pochodzenia francuskiego.
Kobieta obdarzona tym imieniem jest zmienna, ale w trudnych chwilach zawsze gotowa do pomocy. Obdarzona krytycznym umysłem, bywa nieco małostkowa. Jest dystyngowana i wrażliwa.

Lechosław, to imię utworzone dopiero w XIX wieku na wzór imion słowiańskich, składa się z dwóch członów lech – tyle, co młody i drugiego slav – sławny.
Mężczyzna o tym imieniu jest pracowity, stateczny, kulturalny. Z powodu swej prostoty w postępowaniu spotyka go wiele trudności i niepowodzeń. Choć zaniedbuje dom z powodu działalności społecznej, pozostaje wierny żonie i nie jest zwolennikiem tzw. “wolnej miłości”.

Konrad jest imieniem pochodzenia germańskiego. Mężczyzna tak nazwany jest człowiekiem impulsywnym, nerwowym, ale zarazem dobrym i usłużnym. Posiada wysokie wykształcenie, chętnie dzieli się wiedzą z innymi, jest przy tym dobrym wykładowcą. Bywa uparty. Rzadko zmienia zdanie. Jest konserwatystą. Jest człowiekiem twardym, mało predestynowanym by kierować innymi.