KALENDARIUM POZNAŃSKIE – 28 LUTEGO

28 LUTEGO Słońce w znaku Ryb

Dzień Kalewali, obchodzony w Finlandii w rocznicę opublikowania eposu narodowego

Urodzeni 28 lutego to romantycy, którzy nie w pełni wykorzystują wybitne zdolności. Zaskakują oryginalnymi poglądami, których łatwo nie zmieniają. Wytrwali w realizacji celów, aczkolwiek towarzyszy im niepewność i zwątpienie. Bardzo wrażliwi i uczuciowi, z wiekiem stają się znerwicowani.

Imieniny obchodzą: Makary, Antoni, Erwin, Ludmiła, Roman, William, Oswald, Lubomir,

Złote myśli na dziś:

– Ustępstwa kończą się tam, gdzie zaczynają się zasady. Harold Macmilian
– Gdy chcesz drugich poprawiać przyjrzyj się wpierw sobie, czy do poprawienia nie ma czego w tobie. Przysłowie
Po łacinie: Imperare sibi maximum est imperium. Panować nad sobą to najwyższa władza. (Seneka Młodszy (Filozof, Lucius Annaeus Seneca, ok. 3 – 65 p.n.e.)
Liczby: 160 mln ludzi zamieszkiwało na Ziemi 2000 lat temu

KALENDARIUM POZNAŃSKIE

1444 Rajcy Norymbergi wzywają władze miasta Poznania do przestrzegania swobód nadanych przez króla Władysława kupcom norymberskim.

1759 Wkroczenie wojsk pruskich do Poznania.

1819 Pod Zaniemyślem urodził się Ryszard Berwiński, etnograf, poeta, publicysta, działacz społeczny. W roku 1879 zmarł w nędzy i zapomnieniu. Był posłem na sejm pruski, następnie wyjechał do Paryża, później do Konstantynopola. W latach 1855–1871, podczas pobytu w Konstantynopolu, przystąpił do kozaków sułtańskich Sadyka Paszy, następnie aż do 1871 służył w 2. pułku dragonów otomańskich.

Skończyłem jednak patriotycznie – Skończyłem czysto po polsku – Bo nie skończyłem! – Don Juan poznański, II, 1844

W Poznaniu poeta został uhonorowany ulicą swojego imienia. Ulica Berwińskiego – krótka, lecz ruchliwa ulica w poznańskiej dzielnicy Łazarz. Biegnie ze wschodu na zachód, łącząc ul. Głogowską z ul. Matejki. Dawniej w tym miejscu płynął strumień, kierujący się w stronę Wildy.

Jej przedłużenie w kierunku wschodnim to ul. Kanałowa, a ku zachodowi – plac i ul. Wyspiańskiego. Została wytyczona około 1900 r. i nosiła niemiecką nazwę Barthstrasse.

Po odzyskaniu niepodległości w 1919 r. jej patronem został Ryszard Berwiński. Północną pierzeję ulicy stanowi Park Wilsona, oddzielony betonową ażurową balustradą z balaskami, projektu (wraz z nadal czynnym szaletem podziemnym) Władysława Czarneckiego z lat 20. XX w. Po stronie południowej znajdują się trzy różnorodne budynki. Nr 1 to boczne skrzydło kamienicy przy ul. Głogowskiej, wzniesionej w latach 1927–1928 przez Władysława Czarneckiego.

Wielkie prostokątne okno w połaci dachowej należało przed 1939 r. do atelier rzeźbiarza Ludwika Pugeta. Po II wojnie światowej wiele lat dach był zwieńczony charakterystycznym neonem zachęcającym do zwiedzania pobliskiej Palmiarni.

Pod nr 2/4 wznosi się okazały trzypiętrowy budynek Szkoły Podstawowej nr 26, noszącej imię Ryszarda Berwińskiego. Został wzniesiony w latach 1903–1905 według projektu Heinricha Grüdera jako Szkoła Średnia (niem. Mittelschule), następnie Szkoła Wydziałowa, w stylu niemieckiego neorenesansu. Elewacje licowane są żółtą cegłą. W szczycie ryzalitu środkowego umieszczony jest zegar. Zwracają uwagę starannie wykonane portale z czerwonego piaskowca. Mieści się tu również szkolne schronisko młodzieżowe. Budynek nr 5 to elegancka willa z 1908 r., zapewne projektu Paula Genge, zbudowana dla prawnika Paula Ueckera. Ozdobiona jest neoklasycystyczną dekoracją sztukatorską, w tym kopiami antycznych reliefów.

W okresie międzywojennym należała do znanego fabrykanta wódek i likierów, Artura Gaede, później mieścił się tu konsulat francuski. W latach okupacji stała się rezydencją hitlerowskiego gauleitera Arthura Greisera. Po wojnie została siedzibą rozgłośni poznańskiej Polskiego Radia – obecnie Radio Merkury.

fot: Dworek w Zaniemyślu, w którym urodził się Ryszard Berwiński. Na budynku znajduje się pamiątkowa tablica. http://www.theresemichalski.republika.pl

1837 Urodził się Józef Chociszewski, pisarz, księgarz i wydawca poznański. Autor wielu popularnych książek, utworów teatralnych i artykułów (ok. 300 pozycji); prowadził ożywioną działalność społeczną; organizator wielu stowarzyszeń kulturalno-oświatowych; wielokrotnie więziony i karany przez władze pruskie.

1841 Podczas obrad sejmu prowincjonalnego Wielkiego Księstwa Poznańskiego nowy król Prus, Fryderyk Wilhelm IV zapowiedział  ulgi dla języka polskiego w szkołach i złagodzenie polityki szkolnej.

Wyrazem wprowadzenia tych deklaracji było założenie w kwietniu tegoż roku, przez Karola Marcinkowskiego Towarzystwa Naukowej Pomocy dla Młodzieży Wielkiego Księstwa Poznańskiego. Wspomagało one edukację biednej, choć zdolnej młodzieży i wpływało na rozwój kultury polskiej w Wielkopolsce.

1889 We Lwowie urodził się Wilam Horzyca, właściwie Wilhelm Henryk Hořitza, reżyser i dyrektor teatrów, m.in. Polskiego w Poznaniu, pisarz, tłumacz, krytyk teatralny, współtwórca tzw. Polskiego Teatru Monumentalnego, poseł na Sejm III kadencji w II RP.

W latach 1948-1951 był dyrektorem Teatru Polskiego w Poznaniu. Do Poznania ściągnął go Stanisław Hebanowski.

Kiedy rozpoczęły się socrealistyczne nagonki na literaturę i sztukę na początku lat 50-tych, został w skandaliczny sposób zwolniony przez władze Poznania. Wtedy publicznie rzucił klątwę na scenę przy ul. 27 Grudnia: oby przez 100 lat nie podniosła się z tej klęski artystycznej!

Zdaniem wielu teatrologów by pozbawienie Horzycy w 1951 roku funkcji dyrektora było wielkim błędem, gdyż to właśnie za jego kadencji Polski stał się jednym z nielicznych miejsc, w którym uprawiało się “prawdziwy teatr”. Horzyca rzekomo “miał duszę artysty”, “umysł mistyczny” i “wyrażał się często podobnie jak Schiller”. Jednocześnie jednak, co zaznaczył Erwin Axer, reżyser w przeciwieństwie do wspomnianego dramaturga “umiał rachować i znał się na organizacji teatru”. [Źródła: wikipedia, Ryszard Danecki, Od Smakosza do Fregaty. Na szlaku poznańskiej cyganerii artystycznej, Oficyna Wydawnicza G&P, Poznań 2010, s. 100, Monika Nawrocka-Leśnik, Nocne zwiedzanie Teatru Polskiego, kultura.poznan.pl (dostęp 19.08.2017)]

1910 W Berlinie urodził się Roman Maciejewski, jeden z najwybitniejszych polskich kompozytorów I połowy XX wieku.

Początkowo gry na fortepianie i skrzypcach uczyła go matka, uzdolniona skrzypaczka i pianistka. W 1919 powrócił z Niemiec wraz z rodzicami do Polski i zamieszkał w Lesznie. W latach 1924-31 uczęszczał do Konserwatorium w Poznaniu, gdzie studiował grę na fortepianie, harmonię i kontrapunkt oraz solfeż.

Od 1930 pełnił funkcję kierownika artystycznego Chóru im. Stanisława Moniuszki w Poznaniu. W 1931 przeniósł się do Konserwatorium Warszawskiego, aby kontynuować naukę w klasie kompozycji Kazimierza Sikorskiego. Dwa lata później został jednak relegowany z uczelni za współorganizowanie strajku studentów żądających przywrócenia Karola Szymanowskiego na stanowisko rektora Konserwatorium.

W tym samym okresie rozpoczął światową działalność koncertową jako pianista. W 1927 roku został asystentem Stanisława Wiechowicza na stanowisku dyrygenta chóru Koła Śpiewackiego Polskiego zastępował go nawet w czasie jego stypendium w Paryżu. Po przyjeździe Wiechowicza objął dyrygenturę chóru im. Stanisława Moniuszki (z którym między innymi dał szereg koncertów w środowiskach polonijnych w Niemczech).

Dodatkowo młody artysta zarabiał na utrzymanie akompaniowaniem w poznańskiej prywatnej szkole tańca Walentyny Szaposznikow-Wiechowicz. Od pracy w tej szkole datuje się jego sentyment  do tańca, co znalazło potwierdzenie w jego spuściźnie muzycznej.

Spośród kompozycji Maciejewskiego napisanych prawdopodobnie w Poznaniu do dziś przetrwały Mazurki na fortepian (dedykowane Kazimierzowi Sikorskiemu) oraz Pieśni kurpiowskie na chór mieszane a capella, napisane około 1930 roku.

Początkowo tworzył w nawiązaniu do późnego stylu Karola Szymanowskiego. Tragedia II wojny światowej (w latach wojny co tydzień grał Chopina w szwedzkim radiu z intencją pokrzepiania rodaków w Polsce, a także silne przeżycia osobiste podczas pierwszego pobytu w Szwecji spowodowały głęboką zmianę osobowości kompozytora, co miało niebagatelny wpływ na jego twórczość.

Od tej pory całe życie poświęcił idei stworzenia swego opus magnum – wielkiej mszy żałobnej dedykowanej ofiarom wojen i zbrodni wszech czasów. W ten właśnie sposób w latach 1945–1959 powstała Missa pro defunctis. Requiem, którego partytura ważyła 25 kg.

Roman Maciejewski nie zrobił wielkiej kariery kompozytorskiej, choć jego twórczość otaczana była uznaniem przez największych artystów: Ingmar Bergman zamówił u niego muzykę do kilku swoich przedstawień teatralnych, współpracował ze znanym angielskim choreografem Kurtem Joosem, przyjaźnił się z Arturem Rubinsteinem, który domagał się skomponowania dla siebie Koncertu fortepianowego. Na kompozycje liczył także Andrés Segovia, najwybitniejszy wówczas gitarzysta, i Serge Lifar – tancerz i choreograf Opery w Paryżu. W uznaniu dla twórczości Maciejewskiego Samuel Goldwyn zatrudnił go na stanowisku dyrektora artystycznego prestiżowej hollywoodzkiej wytwórni filmowej MGM. Kompozytor szybko jednak zrezygnował z tej posady, gdyż bardziej od kariery cenił sobie niezależność, życie w zgodzie ze sobą i przyrodą. [Marlena Wieczorek, Roman Maciejewski – krótka biografia na stronie http://meakultura.pl/]

W roku 1977 Maciejewski postanowił odwiedzić przyjaciół w Göteborgu. Przypadkowo wstąpił do sklepu z instrumentami muzycznymi, w którym nabył pianino o brzmieniu, jakiego zawsze poszukiwał. Nie wiedząc co począć z tak dużym „meblem” postanowił… dokupić do niego mieszkanie. I tym sposobem resztę życia spędził w Szwecji, gdzie zmarł 30 kwietnia 1998. Jego prochy zostały przewiezione do Polski i spoczęły na cmentarzu w Lesznie.

[Źródła: romanmaciejewski.pl/biografia, Marlena Wieczorek, Roman Maciejewski. Kompozytor pokolenia zgubionego, Wydawnictwo PTPN]

31 maja 2012 roku otwarto uroczyście skwer im Romana Maciejewskiego.

1924 W lokalu przy ulicy Przecznica 5, (dziś – ulica Zeylanda) w czasie spotkania towarzyskiego, w którym uczestniczyło siedmiu oficerów 7 Pułku Strzelców Konnych Wielkopolskich, 22 letni por. Franciszek II Książek zastrzelił z rewolweru por. Kazimierza Zygmunta Płodowskiego, a następnie dokonał zamachu samobójczego. [Źródło: Kurier Poznański z 1 marca 1924 r., Nr 51, s. 5.]

1945 Uruchomienie pierwszego po wyzwoleniu hotelu w Poznaniu – Royal, przy Świętym Marcinie, początek rejestrowania szkód wojennych.

Hotel Royal działalność rozpoczął w roku 1900, należy więc do najstarszych poznańskich hoteli. Jeszcze pod koniec XIX wieku w miejscu dzisiejszego hotelu stała destylarnia, produkująca wysokogatunkowe wina. W późniejszym czasie na jej tyłach wybudowany został budynek kamienicy, w którym powstał przedwojenny hotel “Royal”. W świadectwie przemysłowym z 1929 określony został jako “mały hotel w podwórzu”.

Na przełomie lat 1918 i 1919 ściany hotelu Royal były świadkami doniosłych wydarzeń historycznych. To właśnie pomieszczenia hotelowe posłużyły jako siedziba Głównego Dowództwa Powstania Wielkopolskiego, skąd Stanisław Taczak, Stanisław Łaciński oraz Bogdan Hulewicz kierowali walkami narodowo-wyzwoleńczymi.

Po II Wojnie Światowej Royal był pierwszym uroczyście otwartym hotelem w Poznaniu. Od tego momentu przeżywał on różne koleje losu. Na jakiś czas zmienił nawet nazwę na “Zacisze”. W okresie tym funkcjonował jako obiekt klasy turystycznej oraz hotel robotniczy Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego. W ręce spadkobierców trafił dopiero pod koniec roku 1992. Na podstawie: http://www.hotel-royal.com.pl

Destylarnia w miejscu dzisiejszego Hotelu Royal przy Św. Marcinie, koniec XIX wieku, fot: http://www.hotel-royal.com.pl

1945 Prezydent Poznania Feliks Maciejewski prowadził naradę w sprawie dalszych losów zamku cesarskiego w Poznaniu.

Uczestnicy spotkania – m.in. prof. Zygmunt Lisicki, malarz Wacław Taranczewski – popierają zamysł wyburzenia zamku rękoma jeńców niemieckich (projektu ostatecznie nie zrealizowano).

1955 Zamknięcie ruchu tramwajowego na Starym Rynku w Poznaniu.

Tramwaje na Starym Rynku, okres okupacji fot: fotopolska

1959 W Poznaniu powstało Polskie Towarzystwo Socjologiczne. Prezesem został profesor Tadeusz Szczurkiewicz.

1978 Ostatni seans w kinie Warta przy ulicy 27 Grudnia w Poznaniu. Dziś w miejscu budynku, w którym mieściło się kino znajduje się parking (pomiędzy Okrąglakiem a ulicą 3 maja)

Parking przed Okrąglakiem 1979 Foto: Stanisław  Wiktor  / Cyryl

ZDARZYŁO SIĘ 28 LUTEGO

1683 Urodził się Rene Antoine de Reamur, wynalazca termometru. Twórca metody wyrobu szkła matowego. W 1730 roku wprowadził tzw. skalę Reaumura o różnicy 80° pomiędzy temperaturą zamarzania i wrzenia wody, obecnie nie stosowana. Opisał jako pierwszy życie społeczne pszczół, badał też zjawisko regeneracji uszkodzonych narządów.

1759 Papież Klemens XIII zezwolił na tłumaczenie biblii na różne języki.

1797 W USA przyznano pierwszy patent na pralkę.

1813 Po zwycięskiej dla Moskwy kampanii wojennej 1812 roku Rosja i Prusy podpisały w Kaliszu porozumienie zaczepno-obronne, skierowane przeciwko Francji.

1825 Londyn i Moskwa podpisały traktat określający strefy wpływów na Pacyfiku. Anglicy uznali zwierzchnictwo Rosji nad Alaską.

1908 Urodził się Balthus – francuski malarz surrealista pochodzenia polskiego. Balthus – Baltazar Klossowski był jednym z nielicznych malarzy, którego prace jeszcze za życia znalazły się w Luwrze.

1922 Wielka Brytania zwróciła niezależność państwu egipskiemu po czterdziestu latach okupacji Niezmiernie dochodowy Kanał Sueski pozostał w jej rękach.

1924 Na zjeździe Międzynarodowego Komitetu Radiokomunikacji w Paryżu proklamowano tezę o wolności eteru.

1935 W Islandii zalegalizowano aborcję (w przypadku zagrożenia dla życia matki).

1947 Urodził się Włodzimierz Lubański – najlepszy (obok Deyny i Bońka) polski piłkarz wszechczasów, złoty medalista olimpijski z Monachium (1972).

1956 Forrester uzyskał patent na rdzeń pamięciowy komputera.

1957 Ukazał się pierwszy numer czasopisma dla dzieci „Miś”.

1967 Nr 1 amerykańskiej listy przebojów “Ruby Tuesday” – The Rolling Stones. Była to druga strona singla “Let’s Spend The Night Together”.

1972 Nr 1 amerykańskiej listy przebojów „Without You” – Nilson.

1980 Nr 1 amerykańskiej listy przebojów “Crazy Little Thing Called Love” – Queen. To największy amerykański hit zespołu, który spędził 4 tygodnie na pozycji lidera i rozszedł się w ponad 1 mln kopii. Drugim nagraniem, które trafiło na szczyt magazynu Billboard było “Another One Bites The Dust”.

1983 Giovanni Vigliotto, został skazany na 34 lata więzienia za poligamię – był równocześnie żonaty ze 104 kobietami.

1984 Michael Jackson otrzymał aż osiem statuetek Grammy, wszystkie za album “Thriller”. Rekord ten w 2000 roku wyrównał Santana krążkiem “Supernatural”.

1986 George Michael poinformował o rozpadzie duetu Wham.

1986 Na ulicy Sztokholmu zamachowiec zastrzelił premiera Szwecji Olofa Palmego. Mimo wieloletniego śledztwa szwedzka policja nie odnalazła mordercy. Palme urodził się 30 stycznia 1927 roku. Był wybitną postacią szwedzkiej socjaldemokracji. Za jego rządów Szwecja umocniła politykę tzw. “aktywnej neutralności”.

1996 Księżna Walii Diana ogłosiła, że zgadza się na rozwód zaproponowany przez księcia Karola.

1999 Nr 1 brytyjskiej listy przebojów “Baby One More Time” – Britney Spears; UK Top Album “Talk On Corners” – The Corrs.

Imieniny obchodzą: Makary, Antoni, Erwin, Ludmiła, Roman, William, Oswald, Lubomir

Makary to greckie imię tłumaczone jako szczęśliwy. Makary jest zdolnym kupcem, przemysłowcem lub finansistą. Jest żądny władzy, energiczny, sceptyczny i wiecznie zajęty. Można polegać na jego słowie.

Roman jest imieniem pochodzenia łacińskiego, oznacza “pochodzący z Rzymu”. Mężczyzna o tym imieniu jest urodzonym przywódcą, może pełnić odpowiedzialne kierownicze funkcje. Umie współpracować z ludźmi, troszczy się o ich byt, stara się wynagrodzić zaufanie, jakim go obdarzają. Posiada znakomitą pamięć, jest człowiekiem zaradnym, słownym i pracowitym. Prywatnie jest człowiekiem przeciętnym, poprawnym ojcem.