KALENDARIUM POZNAŃSKIE – 29 MARCA

Słońce w znaku Barana

Dzień Palanta (chodzi oczywiście o grę)
Madagaskar – Rocznica Powstania 1947 roku
Republika Środkowoafrykańska – Dzień Barthelemiego Bogandy
Dzień Metalowca

Urodzeni 29 marca mają silną wolę i wiarę w siebie. Są bojowi i nie zrażają się trudnościami. Trudno jest ich podporządkować, gdyż zawsze dążą do samodzielności i niezależności. Pycha nie dodaje im uroku, ale jest to silniejsze od nich. Lubią odchodziæ od ustalonych planów, co przechodzi nieraz w typową samowolę. Są popędliwi czego później żałują, największą ich wadą jest jednak egoizm. Z pozytywnych cech wymieniæ należy lojalność.

Cytaty na dziś:

– Szczęśliwe małżeństwo to takie, w którym mąż rozumie każde słowo, którego żona…nie wypowiedziała. Alfred Hitchcock
– Lepiej z dobrym zgubić, niż ze złym znaleźć. Przysłowie ludowe.
– Prawo Murphy’ego: Zawsze gdy zakleisz kopertę – okaże się, że list został na biurku.

KALENDARIUM POZNAŃSKIE

1851 Polski radny Salkowski wystąpił z petycją o założenie uniwersytetu w Poznaniu. Mimo poparcia ze strony radnych niemieckich projekt ten został odrzucony przez władze berlińskie.

1865 Magistrat zatwierdził uchwałą „zaprowadzenie wodociągów miejskich” w stolicy Wielkopolski. Zanim to jednak nastąpiło, przez niemal 600 lat poznaniacy doświadczali niedostatków wody pitnej oraz zmagali się z problemami zdrowotnymi wynikającymi nie tylko ze spożywania zanieczyszczonej wody, ale też ze stosowania niewłaściwych metod gospodarowania nieczystościami.

Budowa pierwszego w mieście otwartego kanału (łac. „aqueductum”), którym grawitacyjnie płynęła woda rzeczna, głównie z Warty i Bogdanki, nastąpiła pod koniec XIII w. za zgodą księcia Przemysła II. Wówczas była to zaledwie namiastka tego, co wybudowano później i co nazwano siecią wodociągową. Wraz z rozwojem gospodarczym miasta i wzrostem liczny ludności przybywało publicznych i prywatnych studni, drewnianych rur oraz rurmusów podnoszących wodę z ujęcia do wyżej położonego zbiornika. W XVI w., oprócz ujęć rzecznych, zaczęto czerpać wody źródlane m.in. ze Wzgórza Winiarskiego (Cytadela). Kolejne stulecia nie przyniosły wielkiego rozwoju wodociągom Poznania, nie wspominając o kanalizacji, której stan był opłakany. Przełom nastąpił dopiero w XIX w. dzięki Edwardowi hr. Raczyńskiemu, z inicjatywy którego w latach 1840-1847 wybudowano w centrum Poznania sieć drewnianych wodociągów wraz ze studniami. Niestety, żywotność rur z drewna trwała niecałe 20 lat.

W obliczu pogarszającego się zaopatrzenia miasta w wodę, w 1865 r. władze miejskie poprosiły wybitnego specjalistę z dziedziny budownictwa wodnego i gazowego, Brytyjczyka inż. Johna Moore’a, o opracowanie planu budowy wodociągów dla Poznania. Jego propozycja, by wodę z Warty oczyszczać na filtrach piaskowych, została przez poznańskich radnych zaakceptowana. Tak rozpoczęła się działalność pierwszego w Poznaniu Miejskiego Zakładu Wodociągowego (niem. Wasserwerke) przy Grabenstrasse 10 (ul. Grobla), wybudowanego na terenie miejskiej gazowni i oddanego do użytku w maju 1866 r. (obiekt wyłączono z eksploatacji dopiero w 1993 r.).

22 lata po uruchomieniu centralnych wodociągów w Poznaniu zaczęto budować pierwsze odcinki sieci kanalizacyjnej. Wewnątrz miejskich murów powstawały kanały ogólnospławne. Początkowo odprowadzały bezpośrednio do Warty wyłącznie wody deszczowe, ścieki gospodarcze i przemysłowe, natomiast ludzkie odchody zaczęto zrzucać do kanalizacji dopiero w 1909 r., po uruchomieniu Stacji Pomp Kanałowych (Przepompownia Ścieków „Garbary”) przy Tamie Garbarskiej 18 (ul. Garbary 120) i mechanicznej oczyszczalni ścieków na Szelągu pod Poznaniem (Lewobrzeżna Oczyszczalnia Ścieków przy ul. Serbskiej).

Wracając z kolei do wodociągów, ze względu na złą lokalizację Stacji Wodociągowej na Grobli uniemożliwiającą jej rozbudowę oraz słabą jakość wody z ujęcia rzecznego, uruchomiono w 1902 r. ujęcie wód podziemnych w Dębinie. W 1924 r. rozpoczęto też budowę drugiej Stacji Wodociągowej przy ul. Wiśniowej w Poznaniu, którą „w zasadniczej części” oddano do użytku w 1939 r., a „w całości” w 1943 r. Ostatecznie rozbudowę ujęcia i wszystkich obiektów Stacji przy ul. Wiśniowej zakończono w 1964 r., co jednak nie zamknęło ich rozwoju w dalszych latach. Rok wcześniej (w 1963 r.) zaczęto budowę nowego ujęcia wody w pobliżu Mosiny wraz ze Stacją Uzdatniania Wody przy ul. Czereśniowej w Mosinie, a ich eksploatacja ruszyła 8 lutego 1968 r. Dziś stacja, dzięki gruntownej modernizacji w latach 2010-2015, jest najbardziej nowoczesnym tego typu obiektem wodociągowym w Polsce i zasila niemal 60 proc. aglomeracji poznańskiej. Źródło: [Źródła: https://www.kierunekwodkan.pl/artykul,35642,a-woda-byla-z-warty-historia-wodociagow-poznania.html, https://www.aquanet.pl/historia,365]

1917 W Gnieźnie urodził się Witold Hensel, archeolog, mediewista, poseł na Sejm PRL IX kadencji.

W latach 1951–1956 profesor na Uniwersytecie Poznańskim, współdziałał m.in. z profesorami Kazimierzem Tymienieckim, Gerardem Labudą, Henrykiem Łowmiańskim.

Współpracownik poznańskiej szkoły archeologicznej kierowanej przez profesora Józefa Kostrzewskiego. Kierownik badań archeologicznych w Polsce (Poznań od 1954 do 1989, Kruszwica). Doktor honoris causa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza (17 listopada 1986).

W październiku 2007 roku, w wieku 90 lat otrzymał medal “Lux et Laus”, przyznawany przez Stały Komitet Mediewistów Polskich za wyjątkowe zasługi w badaniach historycznych. Należał do Korporacji Studentów Uniwersytetu Poznańskiego “Surma”.

1931 Działalność rozpoczął Aeroklub Poznański

Powstał w wyniku połączenia się dwóch organizacji: Wielkopolskiego Klubu Lotników z Poznańskim Aeroklubem Akademickim.  W czerwcu 1931 roku załoga aeroklubu w składzie: Henryk Skrzypiński i Alfred Chrzanowski ustanowiła pierwszy w aeroklubie rekord Polski w przelocie na odległość, pokonując bez lądowania na samolocie RWD-2 trasę Bukareszt-Poznań (980 km) w czasie 9 godzin.

W czerwcu 1933 roku sekcja szybowcowa aeroklubu zorganizowała w miejscowości Bałczyna k. Ostrzeszowa pierwszy kurs dla pilotów szybowcowych. Pierwszymi wyszkolonymi pilotami Kategorii ,,A” byli: Wanda Modlibowska, Witold Głowacki i Stanisław Sobczak. Piloci samolotowi brali udział w zawodach międzynarodowych i wykonali rajd po Europie, po trasie ; Poznań-Wrocław-Wiedeń,-Monachium-Gottingen-Strasburg-Nancy-Paryż-Kolonia-Berlin-Poznań, pokonując bez awarii trasę 4.200 km.

Aeroklub Poznański ma w porcie cywilnym na Ławicy do dyspozycji własny hangar, w którym znajduje pomieszczenie kilka samolotów szkolnych i awionetek, należących do klubu. Oto dwa szkolne Hanriot’y przed hangarem klubu – informowało czasopismo Ilustracja Poznańska w numerze z 2 czerwca 1931 r.

Pilot aeroklubu Henryk Skrzypiński brał udział w składzie reprezentacji Polski w międzynarodowych zawodach samolotowych ,,Challenge-1934″. W tym samym roku Wanda Modlibowska ustanowiła krajowy kobiecy rekord długotrwałości lotu szybowcem wynoszący 9 godz. 30 min. a w roku 1937 ustanowiła międzynarodowy kobiecy rekord wynoszący 24 godz. 14 min, zdobywając również pierwszą w AP srebrną odznakę szybowcową. W roku 1933 Aeroklub Poznański zorganizował po raz pierwszy zawody samolotowe pod nazwą ,,Lot Północno-Zachodniej Polski”.

W roku 1935 pilotka szybowcowa AP Krystyna Ganowicz ustanowiła krajowy kobiecy rekord w przelocie na szybowcu osiągając odległość 343 km. Czołowa pilotka szybowcowa AP Wanda Modlibowska ustanowiła w latach 1934-1938 8 rekordów Polski i 1 rekord międzynarodowy. [Na podstawie: http://www.aeroklub.poznan.pl]

1937 Wyższą Szkołę Handlową przemianowano na Akademię Handlową.

1943 W Forcie VII w Poznaniu odebrał sobie życie Stefan Balicki, polski pisarz. Należał do grupy literackiej Loża. W 1932 był jednym z twórców kabaretu “Klub Szyderców” i “Czwartów Literackich”. (ur. 1899).

1959 Zmarł Zdzisław Szulc, kupiec, kolekcjoner instrumentów muzycznych, organizator i kustosz poznańskiego Muzeum Instrumentów Muzycznych.

Z zawodu kupiec, w okresie międzywojennym zgromadził bogaty zbiór instrumentów muzycznych ze swoich zagranicznych podróży. Po wojnie część tej kolekcji stała się podstawą działu instrumentów muzycznych Muzeum Wielkopolskiego (potem Narodowego, następnie Muzeum Instrumentów Muzycznych) w Poznaniu. Szulc pełnił tam od 1945 dożywotnio funkcję kustosza.

Był również współtwórcą (1953) i wiceprezesem Stowarzyszenia Polskich Artystów Lutników. Na potrzeby Muzeum Wielkopolskiego opracował m.in. Katalog opisowy zbioru instrumentów muzycznych (1938) i Katalog instrumentów muzycznych Muzeum Wielkopolskiego (1949). Ponadto był autorem Słownika lutników polskich (1953). Szulc pasjonował się również sportem, był jednym z pionierów tenisa w Wielkopolsce i wybitnym działaczem tenisowym.

1970 Zlikwidowano ostatnią działającą w Poznaniu linię trolejbusową nr 103.

Pierwszą linie uruchomiono 12 lutego 1930 r, była to także pierwsza linia w Polsce. W latach 1939–1944 powstały dwie kolejne linie: do os. Warszawskiego oraz w zachodniej części miasta, do wojskowego lotniska w Ławicy.

Po wyzwoleniu kursowanie trolejbusów na wszystkich trzech liniach przywracano stopniowo od marca 1946 do sierpnia 1947 r. Pod koniec lat 40. funkcjonowały już 4 linie: “T” Dworzec Poznań Garbary – Naramowice, “U” Ogrody – Smochowice, “W” ul.Mostowa – Osiedle Warszawskie, “Z” ul.Mostowa – Zawady.

Na przełomie lat 40. i 50. doszła jeszcze linia “S”: Plac Młodej Gwardii (obecnie Plac Cyryla Ratajskiego) – ul.Umułtowska. W połowie lat 50., po zmianie numeracji linii, która nastąpiła w 1954r., po Poznaniu jeździło 6 linii: 101 (dawna linia “Z”), 102 (dawna linia “W” przedłużona do Antoninka), 103 (dawna linia “U”), 104 (dawna linia “T”), 105 (dawna linia “S” skrócona do trasy ul.Pułaskiego – ul.Wilczak) oraz 106 Dworzec Poznań Garbary – ul.Umułtowska (połączenie części dawnych linii “T” i “S”). Wkrótce linię 102 skrócono do Osiedla Warszawskiego, a na trasie ul. Mostowa – Antoninek uruchomiono linię 107. Pod koniec lat 50. zlikwidowano linię 105, którą zastąpiły tramwaje kursujące ulicą Winogrady do nowo wybudowanej pętli Wilczak. Od roku 1966 rozpoczęło się stopniowe zastępowanie trolejbusów autobusami.

Trolejbus na moście Cybińskim, początek lat 60-tych, fot: fotopolska

2010 Z okazji XX-lecia Wielkopolskiej Izby Przemysłowo-Handlowej ogłoszono laureatów konkurs “Wielkopolski Przedsiębiorca XX-lecia 1990-2009.

Kapituła konkursowa z 24 nominowanych przedsiębiorców uhonorowała tytułem Wielkopolskiego Przedsiębiorcy XX-lecia złotą dziesiątkę. Ale i w niej postanowiła wyróżnić jedną osobę – Jana Kulczyka – jak uzasadniono –  za śmiałe przedsięwzięcia biznesowe, które w ciągu ostatnich 20 lat wyznaczyły kierunek oraz tempo transformacji gospodarczej, za nowatorskie projekty infrastrukturalne.

„Choć i w naszym regionie wciąż inwestuje grube miliony. – Te 20 lat to niesamowity okres, który można porównać chyba tylko z czasami Kazimierza Wielkiego. Strasznie miło jest być w wielkiej Polsce – mówił Kulczyk, odbierając wyróżnienie.

Laureaci konkursu Wielkopolski Przedsiębiorca XX-lecia – Jan Kulczyk – Kulczyk Investments, * Wojciech Kruk – W. Kruk SA, * Maciej Duda – PKM Duda, * Szczepan Gawłowski – Kreisel Technika Budowlana, * Grażyna Kulczyk – Fortis “Nowy Stary Browar”, * Solange i Krzysztof Olszewscy – Solaris Bus & Coach SA, * Jacek Rutkowski – Amica Wronki SA, * Piotr Voelkel – VOX Industrie SA, * Jerzy Wiśniewski – PBG SA, * Eleonora, Piotr i Paweł Woś – Piotr i Paweł SA.

Ruchome schody w Starym Browarze, fot: Magdalena Ratajczak, fotoportal.poznan.pl

2020 Zmarł Krzysztof Penderecki, jeden z największych polskich kompozytorów, autor monumentalnych oper i symfonii, pedagog, doktor honoris causa Uniwersytetu Adama Mickiewicza.

W Poznaniu współpracował z Teatrem Marcinek i Operą. Dla teatru lalki i aktora w latach 1959-1967 napisał muzykę do 9 spektakli, m.in. sztuk „Tomcio Paluch”, „Królowa Śniegu”, „Tygrysek i piraci”. Jednym z największych wydarzeń Teatru Wielkiego była premiera opery „Czarna Maska” Pendereckiego”.

Jak wspominał na stronach Opery ówczesny dyrektor Mieczysław Dondajewski, na premierę sztuki we Wiedniu został zaproszony razem z reżyserem Ryszardem Perytem, tam powstał pomysł na wystawienie dzieła w Poznaniu. Penderecki nie uczestniczył w próbach, pojawił się w dniu premiery 25 października 1987 roku. Kompozytor był wzruszony i zadowolony z wykonania. Czarna Maska stała się szlagierem eksportowym Opery Poznańskiej, wystawiona była 54 razy, w tym 40 poza granicami Polski.

[Źródła: wspomnienia dyrektora Mieczysław Dondajewskiego na stronach Opery, zdjęcia: plakat Czarnej maski, proj. Waldemar Świerzy [Teatr Wielki], zdjęcie ze spektaklu “Tomcio Paluszek, rok 1959, foto. Grażyna Wyszomirska / Cyryl, zdjęcie ze spektaklu Czarna Maska, fot. Z. Staszyszyn, Instytut Teatralny, Teatr Marcinek przy ówczesnej ul. Armii Czerwonej, for. MKZ]

ZDARZYŁO SIĘ 29 MARCA

1058 Zmarł papież Stefan IX [Frederik van Lotharingen], pierwszy Belg na papieskim tronie.

1200 Kanonizowano pierwszą średniowieczną cesarzową zachodu – Kunegundę. Według tradycji, wraz z mężem Henrykiem II – cesarzem i królem Niemiec – zachowywała ona dobrowolną wstrzemięźliwość seksualną i umarła jako dziewica.

1772 Na atak apopleksji zmarł Emanuel Swedenborg, szwedzki uczony i teozof. Kilka tygodni przed śmiercią otrzymał list od Johna Wesleya, który zapowiedział swoje odwiedziny na 29 marca. Drogi Panie – kazał odpisać uczony – pańska wizyta przypada zbyt późno, 29 marca bowiem udam się do świata duchów, żeby już z niego nie wrócić.

1848 Adam Mickiewicz rozpoczął tworzenie legionów polskich we Włoszech.

1877 W Warszawie zaczął wychodzić “Kurier Poranny” – pierwszy dziennik poranny w Polsce, założony przez Feliksa Fryzego.

1912 Robert Scott, brytyjski badacz polarny, zginął w burzy niedaleko południowego bieguna, ostatni wpis w jego pamiętniku brzmiał „koniec nie może być daleki”.

1919 Sprzeciw Lloyda George’a, delegata Anglii w Radzie Najwyższej Ententy, w sprawie przyłączenia Gdańska do Polski, spowodował ogłoszenie Gdańska Wolnym Miastem.

1919 Pierwszy samochód marki Tatra został wyprodukowany w Czechosłowacji.

1930 Odbyła się premiera filmu “Moralność pani Dulskiej”. Był to pierwszy polski film z dialogiem nagranym na płytach gramofonowych. Reżyserował Bolesław Newolin. Zagrali m.in. Dela Lipińska, Marta Flantz, Tadeusz Wesołowski i w epizodzie Adolf Dymsza jako rewirowy.

1943 Urodził się w Grecji Vangelis (wł. Evangelos Papathanassiou), jeden z najwybitniejszych kompozytorów muzyki elektronicznej. W latach 1968-72 był liderem grupy Aphrodite’s Child. W 1981r otrzymał Oscara za najlepszą muzykę do „Chariots Of Fire – Rydwanów Ognia” w reżyserii Hugh Hudsona, ponadto napisał muzykę do „Blade Runner”, „1492 Conquest Of Paradise – Odkrycie raju” oraz „Antarctica”. Nagrywał także z wokalistą Yes, Jonem Andersonem.

1949 W Paryżu ukazał się pierwszy numer dziennika “Paris Match”.

1957 Urodził się Christopher Lambert, amerykański aktor (Nieśmiertelny, Subway, Greystoke).

1959 Premiera filmu “Pół żartem, pół serio” z Marilyn Monroe & Jackiem Lemmonem.

1974 Urodziła się Reni Jusis, polska wokalistka (Zakręcona, Dredlock Holidays).

1975 Nr 1 amerykańskiej listy przebojów „Lady Marmalade” – Labelle.

1983 W Stanach Zjednoczonych rozpoczęto sprzedaż pierwszego komputera typu laptop. Ważył 2 kg, zasilały go 4 baterie R6.

1985 W Stanach Zjednoczonych odbyła się premiera filmu „Rozpaczliwie szukając Suzan” z Madonną w roli głównej.

1987 Nr 1 amerykańskiej listy przebojów „Nothing’s Gonna Stop Us Now” – STARSHIP.

1988 Eric Clapton i Patti Boyd, której poświęcił swój słynny przebój “Layla”, złożyli w Londynie pozew o rozwód.

1991 Polska i 6 państw EWG podpisały w Brukseli umowy o zniesieniu wiz dla obywateli polskich.

2000 Słynna aktorka filmowa Jeanne Moreau, jako pierwsza kobieta, została mianowana pełnoprawnym członkiem francuskiej Akademii Sztuk Pięknych. ASP było do 29 marca 2000 roku ostatnim bastionem Instytutu Francuskiego, na liście którego nie figurowały kobiety.

2004 Bułgaria, Estonia, Łotwa, Litwa, Rumunia, Słowacja i Słowenia przystąpiły do NATO.

2004 W Irlandii – jako pierwszym kraju na świecie – wprowadzono całkowity zakaz palenia w pubach i restauracjach.

Urodzeni 29 marca mają silną wolę i wiarę w siebie. Są bojowi i nie zrażają się trudnościami. Trudno jest ich podporządkować, gdyż zawsze dążą do samodzielności i niezależności. Pycha nie dodaje im uroku, ale jest to silniejsze od nich. Lubią odchodziæ od ustalonych planów, co przechodzi nieraz w typową samowolę. Są popędliwi czego później żałują, największą ich wadą jest jednak egoizm. Z pozytywnych cech wymieniæ należy lojalność.

29 Marca Kościół Katolicki wspomina św. Bertolda, św. Jonasza i Barachizjusza, św. Marka z Aretuzy

Patronem dnia jest św. Józef z Arymatei, członek Wielkiej Rady Żydowskiej, który jako jedyny sprzeciwił się wyrokowi śmierci na Jezusa.

Imieniny obchodzą: Eustachy, Wiktoryna, Bertold, Ludolf, Cyryl

Bertold: imię niemieckie oznacza osobę jaśnie panującą, jaśniejąca blaskiem. Bertold jest pracowity i ambitny, ale także uparty. Pociągają go wynalazki i tajemnice wszechświata. Jako ojciec dba o edukację dzieci. Szanuje sąsiadów.

Eustachy: polski odpowiednik imienia Eustachiusz czyli obfitujący w zboże, owocny, imię pochodzenia greckiego. Eustachy to mężczyzna bardzo szlachetny i uczuciowy o miłej powierzchowności. Bywa często zmienny i miewa humory, nie potrafi ukrywać swoich uczuć i reaguje żywiołowo na własne stany ducha i otoczenie. Zawsze stara się być miły, troskliwy i kochaający. Jego ulubiony kolor to fioletowy a zwierzę – borsuk. Eustachy to inaczej Eustachiusz, natomiast zdrobniałe formy to Ostasz, Ostafian, Ostafi czy Ostap.

Imię Wiktoryna łączy się z łacińskim słowem “zwycięzca”. Wiktoryna jest konserwatywna, nie zmienia światopoglądu. Kocha tradycję. Umie radzić ludziom, chętnie pomaga innym. Chętnie podróżuje. Jest szczera, prawdomówna i sprawiedliwa.