KALENDARIUM POZNAŃSKIE – 30 GRUDNIA

Słońce w znaku Koziorożca

Filipiny – Dzień Jose Rizala

30 grudnia rodzą się osoby o umyśle refleksyjnym, poważne i obowiązkowe. Umieją doskonale koncentrować się, wierzą we własne siły i są cierpliwe w dążeniu do celu. Zarówno na siebie, jak i na innych patrzą krytycznie. Potrafią zacięcie bronić przekonań.

Imieniny obchodzą: Eugeniusz, Marceli, Seweryn, Rainer, Irma, Irmina, Anizja, Anizjusz, Dawid, Dawida, Dionizy, Egwin, Eksuperancjusz, Katarzyna, Liberiusz, Łazarz, Małgorzata, Sabin, Sabina, Sewer i Uniedrog.

Eugeniusz, imię greckie oznacza: „dobrze urodzony, z dobrego rodu”
Przysłowie: „Święty Eugenii pogodę w styczniu odmieni”.

Cytaty na dziś:
• Ludziom wydaje się, że są lepsi, kiedy jest im lepiej. Mirosław Zuławski
• Rządzić, znaczy dzielić sprawiedliwość dla wszystkich jednakowo. Franklin Delano Roosevelt (1882 – 1945)

KALENDARIUM POZNAŃSKIE

1871 Ukazał się ostatni numer wydawanego w Poznaniu tygodnika „Sobótka” pod redakcją Romana Szymańskiego.

Sobótka (tygodnik beletrystyczny ilustrowany) – polskojęzyczne czasopismo (tygodnik) literackie wychodzące w Poznaniu w latach 1869-1871.

Inicjatorem powstania i wydawcą był Mieczysław Leitgeber. Przed powstaniem Sobótki panował w Wielkopolsce około dwudziestoletni okres stagnacji w zakresie wydawania polskich czasopism literackich. W latach 60. XIX wieku nastąpił okres ożywienia politycznego i umysłowego Polaków.

Czasopismo miało charakter popularno-rozrywkowy, z elementami historii, krajoznawstwa i przyrody, bez poruszania sfery religijnej i politycznej, tak aby nie wywoływało ostrych sporów i polemik.

Leitgeber nawiązywał do leszczyńskiego Przyjaciela Ludu – adresował czasopismo głównie do mieszczaństwa. Miało pokazywać żywotność niezłamanego ducha narodowego po klęsce Powstania Styczniowego w 1863.

Sobótka często podlegała krytyce, głównie z uwagi na bezbarwność polityczną. Edmund Callier, wraz z gronem młodych literatów, postulował stworzenie czasopisma bardziej dojrzałego, naukowego i zaangażowanego w walkę o wolność. Stworzyli ostatecznie Tygodnik Wielkopolski, z którym Sobótka się połączyła (tracąc nazwę).

Ostatni numer Sobótki, fot: Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa

1883 Zmarł Jan Konstanty Żupański, poznański księgarz i wydawca.

Pochodził ze spolonizowanej rodziny kupców greckich o nazwisku Zupanos, osiadłych w Wielkopolsce w II połowie XVIII wieku.

W latach 1818-1826 kształcił się w Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu, następnie na uniwersytecie w Berlinie (1826-1830), gdzie studiował nauki prawne. Pracował jako aplikant przy Wyższym Sądzie Krajowym w Berlinie do 1835, udzielał się jednocześnie jako publicysta i tłumacz.

W 1835 wrócił na stałe do Poznania, aby przejąć majątek po śmierci ojca. Początkowo zajmował się tłumaczeniem z języka niemieckiego dzieł ekonomicznych, następnie – wykorzystując odziedziczony po ojcu znaczny kapitał – 11 listopada 1839 w domu przy Starym Rynku 8 otworzył księgarnię nakładową. Wkrótce rozwinął jednoczesną działalność wydawniczą. W 1842 uruchomił wypożyczalnię książek polskich i francuskich oraz dział antykwaryczny. Podróżował w sprawach służbowych do Paryża i Brukseli. Współpracował z Towarzystwem Naukowej Pomocy.

Był jednym z inicjatorów powołania w 1857 roku Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk oraz Towarzystwa Czytelni Ludowych. Należał do Kasyna Polskiego w Bazarze. W 1848 roku znalazł się w szeregach polskiej Gwardii Narodowej w Poznaniu.

Zmarł 30 grudnia 1883 roku, pochowany został według obrządku greckiego na cmentarzu parafialnym św. Marcina (dziś nieistniejący) dnia 2 stycznia 1884 roku.

1918 Powstanie Wielkopolskie.

Nieudana próba rozmów pokojowych z Niemcami, którzy odmawiają wzięcia odpowiedzialności za wywołanie starć 27 grudnia. W Poznaniu powstańcy wypierają z koszar 6 pułk grenadierów, który po rozmowach opuszcza z bronią miasto. Wyzwolenie Wronek, Wągrowca, Gołańćzy, zatrzymanie niemieckiego natarcia na Gniezno pod Zdziechową.

Powstańcy w okopach, fot. wikipedia

1936 Przekazano do eksploatacji jednotorową (z mijankami) trasę na ulicy Grunwaldzkiej od Ostroroga do Palacza (Osiedle Grunwaldzkie).

Do Osiedla Grunwaldzkiego skierowano linię 3, przez część dnia dojeżdżała do niego również linia 6. W tym okresie linię 1 wydłużano w niektórych godzinach do Środki, a linię 5 do Sielskiej. W 1937 roku przedłużono trasę linii 4 na Dębcu od Bluszczowej ulicami Dębiecką (28 Czerwca) i Świerczewską (Opolską) do torów linii kolejowej do Wrocławia. W 1938 roku wybudowano dodatkową mijankę na Drodze Dębińskiej przy Boisku Sokoła (tj. na skrzyżowaniu z Wałami Królowej Jadwigi). [Jan Wojcieszak, Tramwaje elektryczne w Poznaniu, w: Kronika Miasta Poznania, 1998 nr 2, s. 346]

1972 Oddanie do użytku pierwszej części szpitala przy ulicy Lutyckiej oraz  trasy tramwajowej na zbudowanym odcinku trasy Hetmańskiej między ulicą Głogowską i Dzierżyńskiego w Poznaniu.

Tramwaj na przystanku Głogowska – Hetmańska 1973 Foto: Archiwum MPK (fotopolska)

Trasa Hetmańska, rok 1973, w tle budynki HCP, fot: fotopolska

1978  Plebiscyt na dziesięciu najlepszych sportowców i trenerów wielkopolskich w 1978 r. zorganizowany przez popołudniówkę “Express Poznański”.

Wpłynęło ogółem 9852 kuponów. Zwycięzcami zostali: Bogdan Kramer (bojery), mistrz świata i wicemistrz Europy – 54288 pkt; 2. Wojciech Fibak (tenis) – 52342 pkt.; 3. Adela Dankowska (szybownictwo) 51881 pkt.

Romuald Rowecki odwiedza bojerem JKW Bogdana Kramera (1974, jezioro Kierskie) fot: Polski Klub Morski

ZDARZYŁO SIĘ 30 GRUDNIA

39 Urodził się Tytus (syn Wespazjana), cesarz rzymski w latach 79-81.

1565 Na Litwie wprowadzono powiaty, będące podstawą organizacji sejmików i sejmu. Również senat oraz sądownictwo zostały przekształcone na wzór polski. i

1691 Zmarł Robert Boyle – angielski chemik, fizyk i filozof; współtwórca nowoczesnej chemii, podał m.in. definicję pierwiastka chemicznego.

1865 Urodził się Rudyard Kipling, pisarz brytyjski. Laureat Nagrody Nobla w 1907 roku, autor “Księgi dżungli”. (zm. 18.01.1936).

1867 Urodziła się Wanda Siemaszkowa, aktorka, reżyserka teatralna, dyrektorka teatru. Uważana za wybitną odtwórczynię ról w dramatach Wyspiańskiego i Ibsena. Zmarła 6 sierpnia 1947 r.

1888 Urodził się Eugeniusz Kwiatkowski, polityk i działacz gospodarczy, współtwórca Centralnego Okręgu Przemysłowego. (zm. 22.08.1974).

Wśród gości, obok prezydenta Poznania, Cyryla Ratajskiego siedzi minister Eugeniusz Kwiatkowski, fot: Izba Rzemieślnicza w Poznaniu.

1922 Rosja Radziecka przyjęła nazwę Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich.

1924 Edwin Hubble zakomunikował o odkryciu innych niż nasza galaktyk.

1924 W Polsce powołano do życia przedsiębiorstwo “Lasy Państwowe”.

1946 W Chicago urodziła się Patti Smith, amerykańska wokalistka rockowa, kompozytorka i poetka, w latach 70-tych liderka grupy Patti Smith Band. Zadebiutowała albumem “Horses” (1975), a jej największym przebojem była piosenka “Because The Night” (1978).

22 czerwca 2007 artystka wystąpiła na Dziedzińcu Różanym poznańskiego Zamku na jedynym w Polsce koncercie.

1947 W Łodzi utworzono Studio Małych Form Filmowych „Semafor”.

1956 W Warszawie urodził się Jacek Wszoła, rekordzista świata i Europy w skoku wzwyż, złoty (1976) i srebrny (1980). Medalista igrzysk olimpijskich w Montrealu i Moskwie. (195 cm, 78 kg ).

1959 Urodziła się Tracey Ullman, aktorka komediowa. Występowała m.in. w popularnym serialu “Ally McBeal”, i “Tracy bierze na tapetę”.

1965 W Republice środkowoafrykańskiej dokonano zamachu stanu. Władzę objął pułkownik Jean Bedel Bokassa, który obwołał się prezydentem i przez wiele lat był jednym z najbardziej krwawych dyktatorów Afryki.

1966 W Polsce wprowadzono nowy układ miar “SI”.

1975 Urodził się Tiger Woods, zawodowy gracz w golfa.

1988 Urodził się Jan Mela, polski niepełnosprawny polarnik, najmłodszy w historii zdobywca bieguna północnego i bieguna południowego.

1999 Nr 1 amerykańskiej listy przebojów: “Smooth” – Santana feat. Rob Thomas; US Top Album: “…And Then There Was X'”- DMX.

2000 Zmarł Stanisław Broniewski “Orsza” – ostatni komendant Szarych Szeregów. W roku 1943 dowodził słynną Akcją pod Arsenałem, w której harcerze odbili z rąk hitlerowców swojego kolegę Janka Bytnara “Rudego”. Urodził się w Warszawie 29 grudnia 1915 roku.

2001 Nr 1 brytyjskiej listy przebojów: “Somethin’ Stupid” – Robbie Williams & Nicole Kidman; UK Top Album: “Swing When You’re Winning” – Robbie Williams.

2006 Stracony został Saddam Husajn, iracki polityk, prezydent i dyktator Iraku (ur. 1937).