KALENDARIUM POZNAŃSKIE – 30 LISTOPADA

Słońce w znaku Strzelca

Barbados, Jemen – Święto Niepodległości
Filipiny – Dzień Andresa Bonifacio
Szkocja – Andrzejki

Urodzeni 30 listopada mają twórczy umysł. Są niezwykle ruchliwi, obrotni i operatywni. Do ludzi podchodzą szczerze i ufnie. Wierzą we własne zdolności i siły. Potrafią być niezwykle serdeczni i życzliwi. Nawet drobne sukcesy lub czyjeś gesty wywołują u nich entuzjazm.

W stosunku do otoczenia bywają nieostrożni i nieraz padają tego ofiarą. Niebezpieczny jest u nich zbytni pociąg do przyjemności i duża niefrasobliwość.

Cytaty na dziś:

• Miłość jest ślepa, dlatego lubi ciemność. Tadeusz Gicgier
• Wierzę w bezinteresowność ludzi, potrafią czynić gratis wiele złego. Władysław Piekarski

KALENDARIUM POZNAŃSKIE

1582 Król Stefan Batory uwolnił kupców poznańskich od ceł wodnych i lądowych w całym kraju.

1735 W Czerniejewie koło Gniezna urodził się Onufry Kopczyński- gramatyk, nauczyciel, autor pierwszego podręcznika szkolnego gramatyki polskiej i łacińskiej.

1799 Urodził się Józef Łukaszewicz, historyk, bibliotekarz, pierwszy dyrektor Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu.

Był typowym “szperaczem” archiwalnym, gromadzącym fakty, dokumenty, materiały źródłowe. Niektóre z jego dzieł zostały przetłumaczone na język niemiecki. Obecnie prace Łukaszewicza zastępują zniszczone lub zaginione opracowania, także dotyczące “piwa grodziskiego”.

W latach 1832–1843 zajmował stanowisko archiwisty miejskiego w Poznaniu, a równocześnie w latach 1838–1842 był nauczycielem w tamtejszym gimnazjum Fryderyka Wilhelma.

Należał do założycieli i stałych współpracowników “Przyjaciela Ludu”, w którym w latach 1837–1845 zamieszczał liczne artykuły o treści historycznej i archeologicznej, a w latach 1839–1845 pełnił ponadto funkcję głównego redaktora. Redagował także “Tygodnik Literacki”, a w 1840 był współzałożycielem “Orędownika Naukowego”. W 1841 założył własną drukarnię i księgarnię “Nową”.

Jego prochy spoczywają na Cmentarzu Zasłużonych Wielkopolan. Od roku 1920 jedna z ulic na Łazarzu nosi imię Józefa Łukaszewicza a od roku 1999 Biblioteka Raczyńskich organizuje coroczny konkurs o Nagrodę im. Józefa Łukaszewicza, w którym wyróżnia się najlepsze książki o Poznaniu wydane w roku ubiegłym.

1806 W niedzielę 30 listopada Napoleon był obecny w poznańskiej farze na mszy odprawionej przez abpa gnieźnieńskiego Ignacego Raczyńskiego.

Natomiast 2 grudnia w rocznicę koronacji cesarza i zwycięstwa pod Austerlitz odprawiono w farze kolejną mszę św., a wieczorem w teatrze królewskim (obecny budynek Arkadii przy pl. Wolności) gen. J. H. Dąbrowski wydał wielki bal na cześć dostojnego gościa. Nocą z 15 na 16 grudnia Napoleon opuścił Poznań, udając się do Warszawy zajętej wcześniej przez wojska francuskie.

Dawny Teatr Miejski w miejscu dzisiejszej Arkadii, fot: CC

1868 Zmarł Hipolit Cegielski, językoznawca, nauczyciel i przemysłowiec.

W dzieciństwie stracił matkę, a ojciec zbankrutował, co uznaje się za główną przyczynę dużej samodzielności młodego Hipolita. W latach 1827 – 1830 uczył się w Gimnazjum w Trzemesznie, a od 1830 do 1835 w Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu.

Po zdaniu matury rozpoczął studia na uniwersytecie berlińskim. Następnie wrócił do Poznania, gdzie został nauczycielem języka polskiego i języków starożytnych w gimnazjum, którego był absolwentem.  W tym czasie prowadził również intensywną pracę naukową publikując liczne artykuły z zakresu lingwistyki i dydaktyki, w tym rozprawę “O słowie polskim i koniugacjach jego” z 1842 roku. Napisał też podręcznik do gramatyki języka greckiego (w 1843) i “Naukę poezji” w 1845, która była wiele razy wznawiana.

Podczas niepokojów w 1846 roku odmówił władzom szkoły przeprowadzania kontroli mieszkań swoich uczniów, co zakończyło jego karierę nauczyciela.

Pozbawiony środków do życia, dzięki pomocy przyjaciół otworzył w poznańskim Bazarze sklep z narzędziami rolniczymi, który następnie przekształcił w warsztat remontujący pługi i radła. Szybko rozwijający się zakład przekształcił się w małą fabrykę narzędzi i maszyn rolniczych, która w 1855 przeniosła się na ulicę Kozią. Następnie, gdy władze miejskie sprzeciwiły się dalszej rozbudowie, stale rosnący zakład częściowo przeniósł się w 1859 na ul. Strzelecką, gdzie powstała między innymi odlewnia.

Pomimo doskonale rozwijającego się przedsiębiorstwa Hipolit Cegielski nie zaprzestał pracy naukowej, wydając w 1852 poszerzone wydanie rozprawy “O języku polskim…”. Był też jednym z pierwszych autorów literatury o tematyce technicznej wydając w 1858 roku “Narzędzia i machiny rolnicze”.

Nieistniejąca willa Cegielskich przy ulicy Koziej Foto: fotopolska.eu

Działalność społeczną Hipolit Cegielski rozpoczął od współpracy z Karolem Marcinkowskim pełniąc w latach 1850-1868 funkcję wiceprezesa założonego przez niego Towarzystwa Pomocy Naukowej. Ważną rolę odegrał też w takich organizacjach jak Towarzystwo Przemysłowe (współtwórca i prezes), Centralne Towarzystwo Gospodarcze (prezes w latach 1865 – 1868), Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk (wiceprezes). Był również gorącym zwolennikiem reformy szkolnictwa średniego. Jego zasługą było powstanie szkoły realnej w Poznaniu.

W 1848 założył w Poznaniu pierwszy niezależny dziennik – “Gazetę Polską”, której był redaktorem naczelnym. Po jej upadku pisał do “Gońca Polskiego”.

Zmarł 30 listopada 1868 o godzinie 9:15 w Poznaniu. Opiekę nad majątkiem i nieletnimi dziećmi przekazał bliskiemu przyjacielowi, Władysławowi Bentkowskiemu. Został pochowany na cmentarzu świętomarcińskim ale jego grób się nie zachował. Obelisk wraz z ziemią z miejsca pochówku znajduje się na Cmentarzu Zasłużonych Wielkopolan. (na podstawie: wikipedia)

Na terenie działki przy ulicy Koziej znajdowała się także willa Hipolita Cegielskiego, później mieszkał tam jego syn. Była miejscem gdzie spotykał się nie tylko poznański wielki świat! Kto tam nie bywał: Ignacy Paderewski, Henryk Sienkiewicz, Julian Fałat, arcybiskup Florian Stablewski, biskup Edward Likowski.

Willa, usytuowana między ulicami Kozią a Podgórną, należała do jednych z pierwszych budynków w Poznaniu, do których doprowadzono wodę z nowego wodociągu i założono instalację wodociągową. O tym fakcie informował anons w „Dzienniku Poznańskim” z 14 maja 1866 r. – „zaprowadzono już wodociągi do skraplania ogrodu, wodotrysk, wyloty i kurki do gaszenia pożaru (…) wodociąg na użytek domu” (liczącego 13 pokoi mieszkalnych, 8 gościnnych i biurowych,, dwie kuchnie; salon szklany z oranżerią)

1964 We Wrocławiu urodziła się Antonina Choroszy, aktorka związana z Teatrem Nowy w Poznaniu.

1972 Ukazało się rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie przyłączenia wsi Piątkowo, Koziegłowy i Suchy Las do Poznania. Rozporządzenie weszło w życie 1 stycznia 1973 roku. [za: https://www.facebook.com/naszepiatkowopl]

1998 Uruchomienie Wydziału Teologicznego na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu.

2013 Zmarł Ryszard Maria Danecki, poeta, prozaik, autor librett do oper kameralnych, tłumacz poezji angielskiej, rosyjskiej i niemieckiej. Barwna postać poznańskiego świata literatury.

W czasie wojny był członkiem Szarych Szeregów. Za udział w walkach o wyzwolenie Poznania otrzymał medal i odznaczenie bojowe Weterana 8 Gwardyjskiej Armii.

Od 1945 roku należał do 21 PDH im. T. Rejtana – z niej właśnie wyodrębnił się Harcerski Chór Chłopięcy Miniaturka Jerzego Kurczewskiego, w którym śpiewał i był II dyrygentem. Uczył się w Konserwatorium Muzycznym. Maturę w I Liceum im. K. Marcinkowskiego zdał z wyróżnieniem i podjął pięcioletnie studia w Instytucie Literackim im. Gorkiego w Moskwie. Po studiach został publicystą kultury i krytykiem teatralnym.

Pływał jako rybak w Kaspijskiej Flocie: jego portem macierzystym był Derbent w Dagestanie. Oprócz podróży literackich po krajach Europy wędrował także po Azji Środkowej i Kaukazie. Przez 40 lat pracował jako publicysta kultury i krytyk teatralny w prasie poznańskiej: w Gazecie Poznańskiej, Tygodniku Zachodnim (był jego współzałożycielem), Ekspresie Poznańskim.

W roku 1952 zadebiutował w Głosie Wielkopolskim poematem o Poznaniu. Był współzałożycielem Grupy Poetyckiej Wierzbak, współorganizatorem ogólnopolskich Poznańskich Listopadów Poetyckich, związał się twórczo z kabaretem Żółtodziób, sceną operową Pro Musica i Piwnicą Jazzową Browar.

Pierwszy zbiór jego wierszy Czarny sześcian ciszy ukazał się w roku 1958. Jest autorem kilkudziesięciu książek poezji i prozy, utworów scenicznych, librett oper kameralnych i kantat, przekładów poezji z niemieckiego, rosyjskiego i angielskiego. Jego wiersze przetłumaczono na ponad 37 języków – w tym na liczne pozaeuropejskie…

Najbardziej znane jego książki to wznawiany zbiór liryków miłosnych Dedykacje, wybory Na opalenie skrzydeł, Zawsze jest czas teraźniejszy, Przyjaciele są wszędzie, Wiwat Poznaniacy, Gontyna oraz nagrodzona powieść Kropla oceanu, zbiór opowiadań 112 godzin szczęścia i powieść dla młodzieży Szaraneria. Opublikował jedyną wielkopolską trylogię poetycką, na którą składają się tomy: Poemat Piastowski, Tobie, Poznaniu, ten srebrny liść, i Wielkopolski Herbarz Poetycki. W roku 2006 ukazał się tom Z tarczy słonecznej wypadają włócznie złote.

Po przejściu na emeryturę nadal pisał. Książką, która specjalnie wpisuje się w krajobraz jego ukochanego Poznania jest wydana przed rokiem ,,Od Smakosza do Fregaty – na szlaku poznańskiej cyganerii”. To zbiór anegdot i opowieści o ludziach sztuki i kultury. O barwnych postaciach, bo taką też był Ryszard Danecki.

Źródło: Związek Literatów Polskich http://literaci.eu/

2014 Ryszard Grobelny po 16 latach na fotelu Prezydenta Poznania przegrywa wybory i musi opuścić gabinet przy placu Kolegiackim. Jego następcą będzie Jacek Jaśkowiak z PO.

Kandydat PO, przedsiębiorca Jacek Jaśkowiak zwyciężył w II turze wyborów w Poznaniu i pokonał urzędującego od 1998 r. Ryszarda Grobelnego – podała Miejska Komisja Wyborcza. Jaśkowiak zdobył 59,1 proc. głosów. Frekwencja w Poznaniu wyniosła 35,6 proc.

Na Jacka Jaśkowiaka zagłosowało 86 164 osób, a Ryszard Grobelny otrzymał 59 666 głosów (40,9 proc.). W Poznaniu oddano 1,4 proc. nieważnych głosów.

Jaśkowiak w I turze wyborów osiągnął wynik gorszy od Grobelnego. Na kandydata PO zagłosowało 34 tys. osób (21,46 proc.), a urzędującego prezydenta poparło 45,3 tys. osób (28,58 proc.). Frekwencja w mieście wyniosła wtedy ok. 38,8 proc. Podczas I tury o urząd prezydenta walczyło ośmiu kandydatów.

2017 Zamknięto pierwszego poznańskiego McDonald’sa Mieścił się w dawnym budynku Domaru przy ul. 27 Grudnia.

Restaurację otwarto 22 czerwca 1994 roku  Pierwszego hamburgera sprzedano o szóstej rano, ale kolejka do restauracji ustawiła się już godzinę wcześniej. Pierwsi pracownicy zarabiali 20,5 tys. za godzinę, czyli 2,5 zł po denominacji. Potrójny cheeseburger (dziś nie ma go w ofercie) kosztował 72 tys. zł, czyli 7,2 zł.

ZDARZYŁO SIĘ 30 LISTOPADA

1427 Urodził się Kazimierz Jagiellończyk, wielki książę Litwy od 1440 i król Polski od 1447; zaliczany do najwybitniejszych władców naszej historii. W 1454 roku wydał przywileje cerekwicko-nieszawskie, wygrał tzw. wojnę trzynastoletnią z Krzyżakami.

1667 Urodził się Jonathan Swift, pisarz angielski. Autor “Przygód Guliwera”. (zm. 19.10.1745).

Guliwer – mural  Nowym Jorku, foto: www.streetartnews.net

1700 Miała miejsce bitwa pod Narwą. 18-letni król szwedzki Karol XII nieoczekiwanie rozgromił wojska rosyjskie dowodzone przez cara Piotra I. Była to jedna z pierwszych bitew toczonej głównie na ziemiach polskich Wielkiej Wojny Północnej.

1704 Król Stanisław Leszczyński podpisał polsko-szwedzkie przymierze. Na jego mocy Szwecja uzyskała prawo do okupacji Polski, innowiercy uzyskali specjalne wolności, a kraj został gospodarczo podporządkowany Szwecji.

1786 Wielki książę Toskanii Leopold II Habsburg wprowadzając w życie reformę prawa karnego (kodeks karny dla Toskanii – “Leopoldina”) zniósł jako pierwszy karę śmierci oraz wszelkie kary cielesne i hańbiące.

1807 248 szwoleżerów polskich pod dowództwem płk. Jana Kozietulskiego dokonało zwycięskiej szarży w hiszpańskim wąwozie Somosierra, otwierając wojskom francuskim drogę na Madryt.

1835 Urodził się Mark Twain (właśc. Samuel Langhorne Clemens), pisarz amerykański. W młodości był poszukiwaczem złota, pilotował też statki na Missisipi. Jego pseudonim znaczy “znak dwa”, który oznacza bezpieczną dla statku głębokość dwóch sążni. Twain zasłynął jako autor “Przygód Tomka Sawyera”, “Przygód Hucka” oraz “Królewicza i żebraka”. (zm. 21.04.1910).

1872 Po raz pierwszy w historii stoczyły pojedynek reprezentacje piłkarskie Anglii i Szkocji. Mecz odbył się w Glasgow i zakończył się bezbramkowym remisem.

1874 Urodził się Winston Churchill- angielski mąż stanu, premier Wielkiej Brytanii w latach 1940-45 oraz 1951-55. Autor prac o tematyce wojennej politycznej, laureat literackiej Nagrody Nobla, uznany za najwybitniejszego męża stanu swojej epoki, nie zapisał się najlepiej w pamięci Polaków okazując się cynicznym i bezwzględnym politykiem.

1874 Urodziła się Lucy Maud Montgomery- kanadyjska powieściopisarka, autorka powieści dla młodzieży, z których szczególną popularność zyskała „Ania z Zielonego Wzgórza”.

1900 W Niemczech zarejestrowano patent na napęd przedni samochodów.

1900 W wieku 46 lat zmarł Oscar Wilde, brytyjski dramaturg irlandzkiego pochodzenia, pisarz i poeta, przedstawiciel prowokującego estetyzmu. Autor utworów; „Portret Doriana Graya”, „Upiór z Canterville”, „Żona bez znaczenia”. Wilde kochał luksus, reprezentował idee l’ art pour l’ art (sztuka dla sztuki) i przedstawiał się jako frywolny szyderca odrzucający mieszczańskie wyobrażenia moralne. Zyskał sobie miano „lorda Paradoksa”. Za swoje homoseksualne upodobania został skazany na 2 lata więzienia.

1926 Urodził się Andrew Victor Schally – amerykański biochemik i fizjolog pochodzenia polskiego. Laureat Nagrody Nobla 1977 roku w dziedzinie medycyny (prowadził badania nad biochemią hormonów mózgu).

1931 Urodził się Jan Himilsbach, kamieniarz, prozaik, aktor. Autor zbiorowych opowiadań „Monidło” oraz „Przepychanka”, odtwórca ról filmowych m.in.. w „Rejsie” Marka Piwowskiego. (zm. 11.11.1988).

1937 Urodził się Ridley Scott, amerykański reżyser filmowy. Nakręcił m.in. filmy “Thelma i Louise”, “Gladiator” i “Hanibal”.

1947 Urodził się David Mamet, amerykański pisarz, reżyser i scenarzysta filmowy. Jeden z jego dramatów, Glengarry Glen Ross, w 1984 zdobył Nagrodę Pulitzera, a w 1992 został sfilmowany w gwiazdorskiej obsadzie (Al Pacino, Jack Lemmon, Alec Baldwin, Ed Harris, Alan Arkin, Kevin Spacey).W kinematografii debiutował jako scenarzysta w 1981 (Listonosz zawsze dzwoni dwa razy). Za scenariusz do Werdyktu Sidneya Lumeta został nominowany do Oskara. Jest autorem scenariuszy do wielu filmów, np. Nietykalnych De Palmy czy Ronina Johna Frankenheimera.

1955 Urodził się Billy Idol (wł. William Broad), wokalista rockowy, gitarzysta, kompozytor i autor tekstów. W latach 70-tych członek punkowej grupy Generation X. Solowo zadebiutował w 1982 roku. Ma na koncie przeboje „White Wedding”, „Rebel Yell”, „Flash For Fantasy” oraz „Mony, Mony”.

1965 Urodził się Ben Stiller, aktor amerykański (Ben Stiller Show, Next of Kin, Cable Guy).

1973 Urodził się Nimród Antal, węgierski aktor, reżyser filmowy. Wygrał festiwal filmów reklamowych w Cannes. Jego pierwszy długometrażowy film, który wszedł do kin w listopadzie 2003r. to czarna komedia pt. Kontrolerzy.

1984 Władze PRL podjęły decyzję o wystąpieniu z Międzynarodowej Organizacji Pracy. Był to protest przeciwko przyjęciu przez MOP raportu o sytuacji związków zawodowych w Polsce.

1985 Numer 1 brytyjskiej listy przebojów: „I’m Your Man” – Wham!.

1990 W Japonii zadebiutowała konsola Super Nintendo.

1991 Numer 1 amerykańskiej listy przebojów: „Set Adrift On Memory Bliss” – Pm Dawn.

1999 “Bitwa o Seattle” – masowe demonstracje przeciwko szczytowi Światowej Organizacji Handlu w USA stały się symbolicznym początkiem ruchu alterglobalistycznego.

2002 Nr 1 amerykańskiej listy przebojów: “Lose Yourself” – Eminem; US Top Album: “The Blueprint II: The Gift & The Curse” – JAY-Z.

Imieniny obchodzą: Andrzej, Konstanty, Justyna, Maura, Zbysław, Ludosław

Andrzej to imię popularne w Polsce od czasów przyjęcia chrześcijaństwa, pochodzi od greckiego wyrazu andreas – męski, szczery, troskliwy, łagodny.

Dzisiejszy św. Andrzej jest najważniejszy w roku, bo to ten od małżeńskich wróżb, ale jest to także jeden z pierwszych świętych kościoła katolickiego – Andrzej, apostoł zamęczony w 60 roku. Jest jeszcze ośmiu kanonizowanych i beatyfikowanych Andrzejów, w tym dwu Polaków – św. Andrzej Świerad, pustelnik z XI wieku i św. Andrzej Bobola, XVII wieczny jezuita.

• Gdy święty Andrzej ze śniegiem przybierzy sto dni śnieg na polu leży.
• Kiedy na Andrzeja poleje, poprószy cały rok nie w porę rolę moczy, suszy.
• Na świętego Andrzeja trza kożucha dobrodzieja.
• Śnieg na Andrzeja, dla zboża zła nadzieja.
• W wigilię świętego Andrzeja jest dla dziewcząt nadzieja

Mężczyzna o tym imieniu jest szczery i odważny. Jest świetnym organizatorem i uzdolnionym kierownikiem. Chętnie radzi innym i otacza troską cierpiących. Posiada uzdolnienia telepatyczne, którymi kieruje się nie tylko w życiu zawodowym ale i domowym. Lubi ognisko domowe, kocha żonę, a dzieci wychowuje na zdolnych i uczciwych ludzi. Ognisko domowe założone przez Andrzeja to wzór do naśladowania dla innych

Konstanty to spolszczona forma męskiego imienia Constantinus, imię łacińskie
Kobiety o imieniu Justyna są szlachetne i dobre, w codziennym życiu bardzo praktyczne. Dokładnie analizują każdą sytuację i wyciągają z niej wnioski. W miłości ostrożne, ale stałe. Późno zakładają rodziny, a w ich domu zawsze panuje ład i porządek. Dzieci posyłają do najlepszych szkół. Nie znoszą krzyku.