KALENDARIUM POZNAŃSKIE – 30 WRZEŚNIA

Słońce w znaku Wagi

Święto narodowe Botswany, rocznica proklamowania niepodległości w 1966 r.

Człowiek urodzony 30 września pożąda jedności, spokoju i miłości – ale jednocześnie sam wykazuje chęć do wyodrębniania się od innych i chętnie chadza własnymi drogami. Jego najwyższym ideałem jest sprawiedliwość i harmonia. Lubi regularność, metodyczność i porządek we wszystkim, i za wszelką cenę pragnie uniknąć nieporozumień i niezgody, dążąc zawsze do harmonii. Jego usposobienie jest przyjemne, towarzyskie – a zachowanie ujmujące, wskutek czego cieszy się nierzadko ogólną sympatią.

Z wiekiem wykazuje coraz więcej spokoju, zdolności dyplomatycznych a także zamiłowania do sztuki. Wiedzie mu się wówczas we współdziałaniu z innymi, dzięki umiejętności dobierania sobie odpowiednich współpracowników a także wielkiemu taktowi i poczuciu sprawiedliwości, jakie okazuje.

Cytaty na dziś:

•    Według mojej opinii, zarówno rzucający kalumnie jak i słuchający ich, winni być powieszeni: pierwsi za język, drudzy za uszy. Plaut (Titus Maccius Plautus, ok. 250 – 184 p.n.e.)
•    Z fal ta najgłośniej huczy, co się ma rozbić na piasku. Zygmunt Krasiński

KALENDARIUM POZNAŃSKIE

1414 Zmarł w Poznaniu Piotr Wysz Radoliński herbu Leszczyc, biskup krakowski od 1392, poznański od 1412.

Współpracownik króla Władysława Jagiełły i królowej Jadwigi Andegawenki. Był uczestnikiem dwóch synodów: w Sienie w 1408 roku i Pizie w 1409 roku. Zabierając głos jako biskup i dyplomata uczestnicząc w obradach soborowych krytykował nadużycia w kościele i postulował wprowadzenie reform.

Po obradach soboru wraz z opatem tynieckim Mścisławem biskup postanowił udać się z pielgrzymką do Ziemi Świętej; do kraju powrócił wiosną 1410 roku. Wskutek intrygi księcia Witolda w 1412 roku biskupa Piotra Wysza przeniesiono na biskupstwo poznańskie, natomiast biskup poznański Wojciech Jastrzębiec został biskupem krakowskim. Papież Jan XXII zatwierdził powyższe zmiany nie chcąc sobie zrażać króla Władysława Jagiełły. Biskup Piotr Wysz zmarł w Poznaniu i pochowany został w katedrze poznańskiej.

1623 Zygmunt III Waza wraz z małżonką Konstancją oraz dziećmi Władysławem i Anną przybyli do Poznania.

1761 W Kiszkowie pod Wrześnią dokonano ostatniego w Wielkopolsce spalenia kobiet oskarżonych o czary.

O wydarzeniu tym wiemy z akt sądu w Kiszkowie z roku 1761. Wówczas to dziedzice Gorzuchowa, bracia Szeliscy, uznali, że aż 10 wieśniaczek para się czarną magią. Długo żaden z okolicznych sądów nie chciał rozpatrzyć tak nietypowej sprawy; w końcu jednak sąd w Kiszkowie wydał wyrok.

Oto malowniczy opis przedmiotu przestępstwa zachowany w aktach procesowych.

Najświętsze Sakramenta po kościołach kradły, na proszki paliły, po różnych chlewach i różnych miejscach nieuczciwych siekły, krew Przenajświętszą z komunikantów, raz na okup ludzkiego narodu przez Zbawiciela świata wylaną, drugi raz toczyły, różne Inkantacyje i czary z proszków kobylich łbów, żmijów, wężów i wilczej łapy, którą w Zakrzewie z zabitego wilka urżnęły, palonych na wyniszczenie ludzi i bydła czyniły.

Sprawa musiała być jakaś szemrana, bo sądy kościelne w ogóle nie chciały się jej dotknąć. Wyrok wydał sąd składający się z wójta i radnych miasta Kiszkowa, a karą była śmierć przez spalenie.

Przed spaleniem kobiety były trzy razy torturowane. Wyrok wykonano 30 września 1761 r. na niewielkim wyniesieniu zwanym odtąd „górą czarownic”. Jedna ze skazanych miała przekląć Kiszków i zapowiedzieć, że straci on prawa miejskie i zmieni nazwę. Tak się też stało: pod zaborem pruskim pozbawiony praw miejskich Kiszków nosił nazwę Welnau i nawet po odzyskaniu niepodległości nie wrócił do dawnej nazwy, otrzymując – jako wieś – nazwę Kiszkowo.

W roku 2011 z inicjatywy Towarzystwa Miłośników Kłecka i Ziemi Kłeckiej spalone 250 lat temu czarownice zrehabilitowano. W miejscu, gdzie spalono kobiety, zapłonął stos i poświęcono krzyż. Za nim ułożono 10 kamieni, symbolizujących spalone żywcem kobiety. Osiem kamieni jest dużych, a dwa małe symbolizują spalenie dwóch dziewczynek, a uczniowie zapalili znicze przy każdym z symbolicznych kamieni. Za tragicznie zmarłe kobiety zmówiono modlitwę. Na podstawie tekstu Leonarda Dwurnika na www.krzemieniewo.net

W 2012 roku ukazała się książka Franciszka Tuczyńskiego (1844-1890) „Ofiary zabobonu”, ponownie wydana po 127 latach opisująca wydarzenia w Kiszkowie.

1772 Wielki pożar w Katedrze poznańskiej.

1814 W Poznaniu witano trumnę ze szczątkami księcia Józefa Poniatowskiego.

1849 Urodził się Michał Bobrzyński, historyk, polityk, namiestnik Galicji, pod koniec życia związany z Wielkopolską, zięć Hipolita Cegielskiego.

1871 W Poznaniu otwarto nowy sezon teatralny pod dyrekcją aktora i pisarza galicyjskiego, Stanisława Dobrzańskiego, trwający do 24 marca 1872; sezon uznano za artystycznie udany, a prasa podjęła walkę o stworzenie „obywatelskiej subwencji” dla zespołu. Przedstawienie odbywały się w teatrze miejskim przy pl. Wilhelmowskim (dziś. Pl. Wolności).

1876 W Warszawie urodził się Władysław Smosarski, matematyk i meteorolog, profesor Uniwersytetu Poznańskiego.

W 1920 roku przeniósł się do Poznania, by na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu podjąć – jako zastępca profesora – wykłady z meteorologii i klimatologii; powierzono mu jednocześnie zorganizowanie, a następnie kierownictwo Obserwatorium Meteorologicznego w Collegium Minus.

W 1923 roku stanął na czele utworzonej Katedry Meteorologii i Klimatologii na Wydziale Rolniczo-Leśnym. W latach 1925–1926 uruchomił kolejne punkty Obserwatorium Meteorologicznego – na Sołaczu i w Golęcinie.

Prace swoje pisał staranną polszczyzną, przejrzystym językiem, przekazując w prosty sposób skomplikowane i złożone zagadnienia. Znany był też ze specyficznego poczucia humoru, a wśród studentów miał opinię wyjątkowo wymagającego egzaminatora. W 1947 był współzałożycielem Polskiego Towarzystwa Meteorologicznego i Hydrologicznego, które nadało mu tytuł członka honorowego. [wikipedia]

1899 Władze policyjne w Poznaniu starały się cywilizować panujące w szynkowniach obyczaje. Nie wolno więc było podawać gościom spirytusu oraz wódki mocniejszej niż 46 proc, surowo zakazane były gry hazardowe, a w 1899 roku prezydent policji Hans von Hellmann wydał dla miasta Poznania i przedmieść rozporządzenie zakazujące sprzedaży napojów alkoholowych dzieciom poniżej lat 16 i uczniom szkolnym.

[“Posener Tageblatt”, nr 460 z 30 IX 1899, na podstawie: Waldemar Karolczak, Walka z pijaństwem w Poznaniu w latach 1890-1914, KMP 4/2000]

Destylacja i skład kolonialny Jana Świtalskiego przy Św. Marcinie 39, koniec XIX wieku. Dziś w tym miejscu znajduje się Hotel Royal.

1910 Pod dyrekcją Franza Gottscheida, spektaklem Czarodziejski flet Wolfganga A. Mozarta została zainaugurowana działalność Teatru Wielkiego w Poznaniu. Od tego czasu rozpoczęła się bogata tradycja muzyczna miasta Poznania z siedzibą w obecnym gmachu opery. Niespełna jedną dekadę później, w 1919 r., kiedy budynek przeszedł w ręce Polaków, teatr zyskał rangę Teatru Wielkiego miasta Poznania.

Z chwilą pierwszego spektaklu zapowiedziano, że z tej sceny nigdy nie padnie polskie słowo. Nie minęła dekada, a 31 sierpnia 1919 roku odbyła się tu premiera Halki, Stanisława Moniuszki, w czasie której dużą część orkiestry stanowili muzycy niemieccy ze składu sprzed 1918 roku. [Źródło: M. Rezler, J. Bogdanowski, Poznań miasto niepoznane, Wydawnictwo Rebis 2006, s. 146]

1967 Odsłonięcie w Poznaniu odbudowanego pomnika Tadeusza Kościuszki.

1968 Oddano do użytku nowy dom akademicki „Jowita” potocznie zwany „Akumulatorami”.

1975 W sali Wielkiej Pałacu Kultury, obradowała X Sesja Miejskiej Rady Narodowej, poświęcona w głównym punkcie porządku dziennego dyskusji nad Planem Przestrzennym Rozwoju Miasta Poznania do roku 1990. Uczestniczyło w niej trzystu dwu radnych oraz prezydent Władysław Sleboda, który mówił w swoim przemówieniu:

Chcemy – by Poznań był miastem nowoczesnym, by utrwalał swoje znaczenie w skali krajowej i międzynarodowej. Chcemy, by w tym mieście żyło się ludziom jak najlepiej! Przewiduje się, że w roku 1990 liczba mieszkańców przekroczy 750 000, zaś liczba zatrudnionych – ok. 450 000.

[Kalendarium Kroniki Miasta Poznania – 1/1976]

Montaż pomnika Tadeusza Kościuszki – rok 1967, fot. Archiwum Państwowe w Poznaniu

1975 W Empiku otwarto wystawę grafiki Milana Albicha pt. “Polskie morze w oczach czeskiego pejzażu”.

1977 W Morasku, w dolinie Różanego Potoku, odbyła się uroczystość wmurowania kamienia węgielnego pod budowę nowego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Na stale rozbudowywanym Kampusie Morasko mieszczą się budynki m.in. Wydziałów: Fizyki Matematyki i Informatyki, Biologii oraz Nauk Politycznych i Dziennikarstwa.

W samym akcie pisano, że “nowy Uniwersytet zostaje wzniesiony jako wyraz głębokiej troski partii i rządu o socjalistyczne wychowanie i kształcenie młodzieży, o rozwój nauki naszego narodu i postęp ogólnoludzkiej kultury, który przynosi społeczeństwu wszechstronna wiedza w warunkach pokoju, postępu i socjalizmu”, wyraźnie zaś wzruszony rektor UAM prof. Benon Miśkiewicz podkreślał: “Z wielką wdzięcznością przyjmujemy tak historyczny dar partii i rządu dla Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Świadomi jesteśmy, iż obowiązkiem naszym będą starania o jak najlepsze wzniesienie tej budowli, a następnie wypełnienie jej treścią odpowiadającą socjalistycznemu rozwojowi naszego państwa”.

Uniwersytet Adama Mickiewicza nie miała szczęścia do wielkich inwestycji infrastrukturalnych, a kubatura wszystkich obiektów UAM w przeliczeniu na jednego studenta długo była najniższa w ogólnokrajowym zestawieniu i, co gorsza, wyraźnie ustępowała możliwościom przedwojennego Uniwersytetu Poznańskiego. Dopiero pod koniec lat 60. pojawiły się plany, w myśl których nowe miasteczko uniwersyteckie miało w niedalekiej przyszłości powstać na 100-hektarowej działce należącej do gospodarstwa Marcelin […]

Ale miejscy planiści wskazali położoną około 7 km od śródmieścia 300-hektarową parcelę w dolinie Różanego Potoku. Już w 1974 roku rozstrzygnięto konkurs na projekt nowego kampusu, w którym zwyciężył zespół architektów związanych dotąd z Opolem (Marian Fikus, Jan Godlewski, Jerzy Gurawski). Całą trójkę ściągnięto niebawem do poznańskiego Miastoprojektu, gdzie utworzono dla nich specjalną pracownię, powierzając tym samym prowadzenie dalszych prac koncepcyjnych.

Autorski projekt zakładał stworzenie dwóch pasm zabudowy skupionych wokół szerokiej alei spacerowej z placem zebrań, wokół których skupiać się miało życie nowego UAM. Planowano tutaj pomieścić: rektorat, aulę, centra dydaktyczne, biblioteki, czytelnie, domy studenckie, kluby, muzeum, a nawet amfiteatr. Zakładano, że w 2000 roku w obrębie tegoż “samowystarczalnego kompleksu” miało się uczyć około 30 tys. studentów.

[Źródło: Piotr Grzelczak, Uniwersytet mój widzę ogromny, na:  http://kultura.poznan.pl/mim/kultura/news/historia,c,8/uniwersytet-moj-widze-ogromny,110298.html]

1999 W Ramat Gan w Izraelu urodził się Ninio, słynny poznański słoń. W Nowym ZOO zamieszkał w marcu 2009 roku.  

Jak informuje poznański ogród – Ninio dał się poznać jako niezwykle inteligentny i pomysłowy słoń. “Chętnie uczy się nowych rzeczy. Te, które już umie, potrafi powtarzać bez czekania na komendę, w nadziei na dodatkową porcję przysmaków. Lubi współpracować podczas treningów, a zarazem bawić się. Praca z nim to przyjemność i wyzwanie” – pisze na swojej stronie Nowe Zoo.

Słoń Ninio zyskał sławę po tym, jak poznański radny Michał Grześ, członek Prawa i Sprawiedliwości, zaczął się publicznie zastanawiać nad jego orientacją seksualną. Nawet chińska telewizja nie omieszkała wtedy wspomnieć o Poznaniu, serwując w swych wiadomościach materiał o słoniu geju.

2000 Poznański kajakarz Grzegorz Kotowicz zdobył na Olimpiadzie w Sydney brązowy medal w wyścigu czwórek na dystansie 1 km.

2002 Po raz ostatni poznaniacy mogli przejść się starym mostem św. Rocha. Dzień później rozpoczęła się jego rozbiórka, a wkrótce potem budowa nowego mostu.

2006 Otwarto nową ścieżkę rowerową łączącą pętlę tramwajową Pestki na os. Jana III Sobieskiego z kampusem uniwersyteckim na Morasku. Dla chętnych przygotowano pierwszą w Poznaniu wypożyczalnię rowerów czynną od godziny 6:00 do 21:00. [Źródło: Kronika Miasta Poznania nr 6/2006, s. 230]

ZDARZYŁO SIĘ 30 WRZEŚNIA

420 W Betlejem zmarł św. Hieronim. Był autorem tzw. Wulgaty – łacińskiego tłumaczenia pisma Św., które do dziś stanowi obowiązującą wersję rozumienia  treści Starego i Nowego Testamentu w Kościele katolickim.

1288 Zmarł Leszek Czarny, książę łęczycki, sieradzki, krakowski i sandomierski. Objął tron krakowski po Bolesławie Wstydliwym. Toczył walki z książętami ruskimi i księciem Konradem II czerskim. Władzę w Krakowie objął książę wrocławski Henryk Probus.

1627 Urodził się Robinson Crusoe, fikcyjny bohater powieści Daniela Defoe.

1659 Peter Stuyvesant z Nowych Niderlandów zakazał gry w tenis jako sprzecznej z religią. Była to pierwsza wzmianka o tenisie w Ameryce.

1911 Parlament holenderski zniósł obowiązkowy celibat dla nauczycielek.

1921 Pierwszy w niepodległej Polsce spis ludności wykazał 27 167 171 milionów mieszkańców.

1924 Urodził się Truman Capote, pisarz amerykański. Autor wielu opowiadań i powieści m.in. “Śniadanie u Tiffany’ego”, “Z zimną krwią”, “Harfa traw”, “Inne głosy, inne ściany” oraz “Intruz”. Zmarł 25.08.1984 roku.

1929 Odbył się pierwszy lot samolotu napędzanego silnikiem rakietowym, wynalazku Fritza Opla.

1938 Szefowie rządów Niemiec, Włoch, Francji i Wielkiej Brytanii podpisali Traktat Monachijski. Hitler zażądał zgody na aneksję czechosłowackich Sudetów. Próbujący za wszelką cenę uniknąć wojny brytyjski premier Neville Chamberlain doprowadził do podpisania zgody; sama Czechosłowacja została postawiona przed faktem dokonanym.

1939 Generał Bolesław Wieniawa – Długoszowski zrzekł się urzędu prezydenta. Na jego miejsce zaprzysiężony został w Paryżu dotychczasowy marszałek senatu Władysław Raczkiewicz, gen. Sikorski objął stanowisko premiera Rządu Jedności i Obrony Narodowej.

1954 W Jaworznie urodziła się Basia (wł. Barbara Trzetrzelewska), wokalistka, kompozytorka i autorka tekstów. Od 1980 roku mieszka w Londynie. W latach 80-tych była wokalistką grupy Matt Bianco. W 1987 roku nagrała pierwszy album solowy „Time And Tide”.

1955 Zmarł James Dean, amerykański aktor.

James Dean stworzył jeden z najtrwalszych mitów kina – skłóconego ze światem i życiem młodzieńca. Takiego Deana podziwiają a niekiedy też naśladują kolejne generacje. Zdążył zagrać jedynie w sześciu filmach. Nieprzemijającą popularność zawdzięcza głównym rolom w ekranizacjach amerykańskiej klasyki – „Na wschód od Edenu” i „Buntowniku bez powodu”. Trzecia jego kreacja, która weszła do kanonu kinematografii, pochodzi z „Olbrzyma”.

Premiery tego filmu aktor nie doczekał. Wktótce po zakończeniu zdjęć zginął w wypadku samochodowym. 30 września prowadzone przez niego z nadmierną prędkością sportowe porsche roztrzaskało się na skrzyżowaniu w miejscowości Paso Pobles. Urodził się 8 lutego 1931 roku
http://www.youtube.com/watch?v=O25tTagoZvg

1960 Amerykańska premiera kreskówki Flintstones (1 film animowany nadawany w prime time).

1963 Informacja o asortymencie w Powszechnym Domu Towarowym: “II piętro -stoisko obić meblowych: worki na cebulę 1 metr bieżący -2 zł.”.

1967 Numer 1 brytyjskiej listy przebojów: „Massachusetts” – The Bee Gees.

1968 Urodził się Ryszard „Tymon” Tymański, współzałożyciel grup Miłość, NRD, Trupy i Kury.

1971 Numer 1 amerykańskiej listy przebojów: „Meggie May” – Rod Stewart.

1980 Urodził się Martina Hingis, tenisistka.

1983 Numer 1 amerykańskiej listy przebojów: „Total Eclipse Of The Heart” – Bonnie Tyler.

1989 Senegambia rozdzieliła się na dwa państwa: Gambię i Senegal.

1995 Numer 1 brytyjskiej listy przebojów: „Faiground” – Simply Red.

2000 Ślub pary aktorskiej – Michaela Douglasa i Catherine Zety-Jones.

2001 Nr 1 brytyjskiej listy przebojów: “Can’t Get You Out Of My Head” – Kylie Minogue; UK Top Album: “No Angels” – Dido.

2004 W wieku 86 lat zmarł Zygmunt Kałużyński, publicysta, krytyk filmowy. Kałużyński przez długie lata był związany z tygodnikiem “Polityka”. Popularność przyniósł mu prowadzony wspólnie z Tomaszem Raczkiem w latach 1990-2000 cykl telewizyjny “Perły z lamusa” oraz publikowane na łamach tygodnika “Wprost” przekorne rozmowy z Raczkiem o kinie. Wspólnie wydali trzy książki: “Perły do lamusa?”, “Poławiacze pereł”, “Perłowa ruletka”.

2006 W Warszawie odbył się finał konkursu Miss World 2006. Zwyciężyła Taťána Kuchařová (Czechy).

Imieniny obchodzą; Grzegorz, Hieronim, Wera, Honoriusz

Grzegorz: imię to wywodzi się od greckiego słowa gregorios „gorliwy, czuwający”.
W Polsce pojawiło się w średniowieczu. Samych kanonizowanych i beatyfikowanych papieży noszących to imię było pięciu, było również siedmiu innych świętych tego imienia.

Uważajcie na szefa Grzegorza ! Astrolog twierdzi, że Grześ lubi komenderować innymi, jest oschły, a jego lodowaty potrafi zbić z tropu najbardziej pewnych siebie. Despota bez woli dyplomacji, często sam ściąga na siebie kłopoty. Ale trzeba przyznać, że jest skuteczny, gdy pracuje w zespole – pod warunkiem, że to on tym zespołem kieruje. Miewa chwile błyskawicznych i błyskotliwych działań.
Odpowiedniki obcojęzyczne: łac. Gregorius, ang. Gregory, fr. Grégoire, niem. Gregor, wł. Gregorio, ros. Grigorij.
Przysłowie:
•    ”Wiedział Grześ, a od Grzesia cała wieś.”

Imię Hieronim pochodzi od greckich słów “hieros” – “święty” oraz “onyma” – “imię”, co tłumaczy się jako “człowiek noszący święte imię. Hieronim jest kulturalny i inteligentny, ale zarazem uparty i apodyktyczny. Swoje plany realizuje dokładnie, punkt po punkcie, w czym pomaga mu pewność siebie i zaradność. Jast pracowity, wiele czyta i ciągle się czegoś uczy.

Honoriusz jest ambitny i energiczny. Odznacza się bystrym umysłem i dobrym gustem. Jest szlachetny i wierny w uczuciach, a wytrwały w postanowieniach. Lubi stwarzać pozory władczości.