KALENDARIUM POZNAŃSKIE – 31 GRUDNIA

31 GRUDNIA Słońce w znaku Koziorożca

Urodzonych 31 grudnia natura obdarzyła odwagą i przedsiębiorczością. Bywają też uparci i zawzięci w dążeniu do celu. Za to w miłości i przyjaźni są lojalni i wierni. Cechuje ich nie tylko czułość i subtelność, lecz także dowcip i duże poczucie humoru.Cytat na dziś: To tylko w telewizji istnieje taka teoria, że każdy nowy milion telewidzów zmusza do obniżenia poziomu programów. Karol Badziak

KALENDARIUM POZNAŃSKIE

1715 Zjechał do miasta August II i mieszkał przy Starym rynku w kamienicy Pleśniewicza (później Gumpreehta, dziś Andersza). [Przewodnik po Poznaniu Feliksa Antoniewicza, 1882]

Od 1510 roku zamieszkiwał ją pochodzący ze zubożałej szlachty Jan Wyleżyński zwany Reszka. Ożeniony z wdową po kramarzu Tomaszu Reszce szybko osiągnął najwyższe godności we władzach miejskich, a zgromadzony majątek umożliwił jego synom powrót do stanu szlacheckiego.

Sporządzone przez niego w 1538 roku notatki zatytułowane “Wypisanie pana Jana Wyleżyńskiego resztki dziatek, którego roku abo dnia które się urodziło” to najstarsza zachowana kronika rodzinna w języku polskim. Na przypomnienie zasługuje również zięć i spadkobierca Wyleżyńskiego, lekarz-humanista Stefan Mikan. Uznanie jakim się cieszył zaowocowało wyborem na urząd burmistrza oraz nobilitacją.

Z kamienicą związana jest tradycja o pobycie króla Augusta II Mocnego (według innej wersji odnosi się ona do króla Szwecji Karola XII). Podchmielony monarcha miał wypaść z okna pierwszego piętra na ów charakterystyczny daszek, dzięki czemu ocalił życie.

Umieszczona po lewej stronie wejścia kamienna tablica upamiętnia natomiast wysokość wody podczas wielkiej powodzi, jaka nawiedziła Poznań w 1736 roku. [źródło: strony Urzędu Miasta,poznan.pl]

1851 Ukazał się ostatni nr “Gońca Polskiego.” Red. Antoni Rose, rzeczywisty Władysław Bentkowski.

Jego “jedynka” zawierała artykuł pożegnalny, który zaczynał się następującym akapitem:
“Stanęliśmy więc u kresu roku a zarazem u kresu dziennikarskiego naszego żywota. Zanim pożegnamy czytelników na zawsze, wypada nam przebiedz treściwie zewnętrzne koleje tego żywota, żeby krótkiem ich przypomnieniem usprawiedliwić chwiejący się porządek, kłopotliwe trwanie, wreszcie poniewolny koniec naszego dziennika, i żeby nie tylko z spokojnem sumieniem, ale i z przekonaniem o wyrozumiałem uznaniu ze strony naszych współobywateli, módz zstąpić w otchłań milczenia”.

1888 Urodził się Walenty Dymek, arcybiskup metropolita poznański. (zm. 1956)

1918 Wyjazd Ignacego Jana Paderewskiego z Poznania (bez rozgłosu).

1919 Przegląd Techniczny z 31 grudnia 1919 r informował o powstającym projekcie parku nad Maltą, który opracował inżynier Adam Ballenstaed.

Znalazły się w nim boiska, hale gimnastyczne, łazienki, teatry, domy wypoczynkowe dla robotników i młodzieży pracującej, a cały teren przecinały liczne dróżki spacerowe. W części zachodniej parku miał powstać Kopiec Wolności. Rozpoczęcie sypania kopca zaplanowano na 3 maja 1919 roku.

W następnych dniach i miesiącach po uroczystej inauguracji tłumy miejscowych i przyjezdnych podążały na Maltę, by dołożyć garstkę swojej rodzimej ziemi. Przy sypaniu kopca licznie uczestniczyła młodzież – przyszły użytkownik wspaniałych urządzeń Parku Narodowego.

Tempo prac nad organizacją Parku Narodowego, bardzo wysokie w 1919 roku, w następnych latach zmalało z powodu złej sytuacji gospodarczej kraju.

Zrealizowano tylko pierwszy etap, czyli zbudowanie Kopca Wolności., którego stożek osiągnął około 94 m wysokości, teren parku ogrodzono, a zamiast wielkich urządzeń sportowych wytyczono skromne boisko.

Park Narodowy na Malcie pod Poznaniem.

Teren pod projektowany park Narodowy na Malcie leży przy południowej stronie szosy wiodącej z Poznania do Kobylopola, a zadrzewiony jest w górnej części wysokopiennym laskiem, w dolnej zaś graniczy szerokiemi łąkami z rzeczką Cybiną. Główne wejścia do przyszłego parku zaprojektowano w pobliżu stacyi kolejki podjazdowej Poznań — Środa, tuz przy skrzyżowaniu drogi wiodącej do szosy. Tu wznosi się budynek dla ogrodnika i stróża.

Główna aleja, obsadzona po obu stronach podwójnymi rzędami drzew, rozszerza się zaraz przy wejściu, tworząc obszerny plac (pronaos) i stosując się do pochyłości terenu, rozdziela się następnie na cztery zadrzewione ślimaki, prowadzące do głównego centrum (agora) opasanego trawnikami i alejami, a przeznaczonego na popisowe ćwiczenia zbiorowe. Widok na nie roztaczać się będzie z tarasu zaprojektowanej naprzeciwko restauracyi oraz z amfiteatru, który znajdować się będzie po drugiej stronie na pochyłości wzgórza.

Główne drogi przechodzą pod arkadami łączącemi kompleks budynków przeznaczonych w przyszłości dla sokołów i skautów i na restauracyę; w dalszym ciągu prowadzą do tarasów założonych w trzech szerokich kondygnacyach na stokach między laskiem i łąkami i graniczących z wielkiem boiskiem przeznaczonem na ćwiczenia i igrzyska. Na końcach alei poprzecznych, przecinających drogi główne, projektuje się z jednej strony kaplicę i kopiec Wolności, a z drugiej teatr i place zabaw dla skautów oraz place tennisowe.

Wielkie boisko założone na łąkach otoczone jest zadrzewionemi alejami i miejscami zaiezerwowanemi dla widzów; z południowej strony boisko graniczy bezpośrednio z Cybiną, której wybrzeża zarośnięte są zwartym i barwnym gąszczem zieloności, Koryto Cybiny odpowiednio rozszerzone i pogłębione służyć będzie do kąpieli i zabaw sportowych na wodzie. Zadrzewienie parku jest pomyślane jednolicie, główny ton nadaje mu istniejący już las wysokopienny. [Na podstawie www.malta.poznan.pl]

1929 Obszar miasta Poznania wynosił w dniu 31 grudnia 1929 r. – 6741,09 ha.

Z tego przypadało na powierzchnie zabudowane (włącznie podwórzy i ogródków) 759,26 ha, na drogi, ulice, place, koleje żelazne i tereny forteczne 1 181,99 ha, na grunty, niepodlegające podatkowi 112,96 ha, na cmentarze używane 79,93 ha, na cmentarze zamknięte 6,43 ha, na wody 135,84 ha i wreszcie na inne powierzchnie 4 464,68 ha. Według danych z 1 stycznia 2010 powierzchnia miasta wynosi 261,85 km² czyli 26 185 ha

1978  Niskie temperatury, śnieżyce. silne wiatry w całym kraju doprowadziły do trudnej sytuacji we wszystkich niemal dziedzinach życia.

Spikerzy radia i telewizji wzywali w sylwestrowy dzień wszystkich ludzi dobrej woli. by pomagali stawić czoła atakowi zimy. O godzinie 13.30 wojewoda poznański ogłosił w całym województwie stan klęski żywiołowej. Miała miejsce awaria w stacji transformatorowej na Łazarzu. poważne zakłócenia zanotowano w komunikacji tramwajowej i autobusowej.

fot: Poznań lata 70’te – z blogu Mutancik http://mutant12.wordpress.com/2011/10/23/449/

1992 Na ulice Poznania po raz ostatni wyjechały tramwaje typu N.

Tramwaje produkcji polskiej typu N zaczęły do Poznania docierać dokładnie w połowie XX wieku. Były budowane w oparciu o dokumentację wojennych wagonów niemieckich KSW. Posiadały 16 miejsc siedzących i ciężkie, jednoskrzydłowe drzwi. Pierwsza dostawa przyszła z Sanockiej Fabryki Wagonów.

Kolejne 30 wagonów silnikowych wyprodukowała gdańska Stocznia Północna, a następne zamówienia realizował już chorzowski Konstal. Dzięki przyjęciu kilkudziesięciu nowych jednostek, można było wycofać z eksploatacji najstarsze tramwaje.

Początkowo pojawiły się problemy z siecią trakcyjną. Rozwiązania w wagonach N okazały się zbyt nowoczesne na obecną infrastrukturę. Dotychczas wozy zasilane były za pośrednictwem pałąka zakończonego rolką, która „toczyła się” po drucie jezdnym. Nowe tramwaje były już wyposażone w pantografy ze ślizgami. Zdecydowano się więc tymczasowo montować rolki w dostarczanych wagonach, a w tym czasie sukcesywnie modernizować sieć i starsze bimby.

Jednocześnie, decyzją władz państwowych, pojazdy zostały przemalowane na kolor czerwony. Chodziło o ujednolicenie malowania wszystkich pojazdów komunikacji miejskiej w Polsce. Nowe barwy nie utrzymały się tu jednak zbyt długo, a Poznań jako pierwszy wyłamał się ze stosowania tego zarządzenia, powracając do tradycyjnej zieleni w 1957 roku. Wtedy też na burtach wozów nad numerem pojawił się herb miasta.

W połowie lat 60’tych, wraz z przybywaniem kolejnych wagonów generacji N, w drzwiach montowano mechanizmy zamykające systemu „łódzkiego”. Drzwi jednak zamykały się tak gwałtownie i mocno, że dochodziło do łamania rąk czy nóg nieostrożnych pasażerów. W 1968 roku te tzw. „gilotyny” próbnie zastąpiono rozwiązaniem stosowanym we Wrocławiu. Napęd nowych mechanizmów opierał się na silnikach wiertarek i umożliwiał bardziej delikatne sterowanie drzwiami. Rok później ta wersja pojawiała się we wszystkich zmodernizowanych wagonach N i 4N.

W ciągu następnych dziesięcioleci, Poznań wzbogacał się stopniowo o nowe składy, a eNki  pomału znikały z ulic miasta. W końcu zapadła decyzja o definitywnym wycofaniu z eksploatacji wagonów dwuosiowych, które kursowały jeszcze na liniach 7, 8 i 16. Ostatecznie w końcem roku 1992, wagony typu N przestały obsługiwać ruch liniowy. Dziś używane są przez warsztat jako holowniki, a odrestaurowany (przy współpracy z Klubem Miłośników Pojazdów Szynowych) egzemplarz wozi mieszkańców w ramach linii turystycznych i różnych uroczystości.

Na podstawie książki: Piotr Dutkiewicz “Tramwaje w Poznaniu” za MPK Poznań

1998 Maciej Musiał otrzymał od premiera Jerzego Buzka oficjalną nominację na wojewodę wielkopolskiego.

1999 Zmarł Marian Pogasz, poznański aktor.

Największą popularność przyniosła mu rola Starego Marycha, poznaniaka mówiącego gwarą (stworzona przez dziennikarza Juliusza Kubla w audycji „Blubry Starego Marycha”) odtwarzana na antenie Polskiego Radia bez przerwy od 1983 roku, aż do śmierci.

Ta fikcyjna postać tak bardzo wryła się w pamięć poznaniaków że 2001 roku odsłonięto pomnik Starego Marycha noszący rysy Mariana Pogasza.

ZDARZYŁO SIĘ W SYLWESTRA

192 Zginął zamordowany Kommodus, cesarz rzymski.

1435 W Brześciu Kujawskim Polska zawarła pokój z Zakonem Krzyżackim.

1491 Urodził się Jacques Cartier, francuski podróżnik i odkrywca (zm. 1557).

1600 Londyńska Kompania Wschodnioindyjska otrzymała królewski przywilej na monopol handlu we Wschodnich Indiach.

1771 Urodził się Kajetan Koźmian, poeta i krytyk. Jeden z głównych przedstawicieli warszawskich klasyków, ceniony mówca. Przeciwnik romantyków w literaturze i walki zbrojnej w polityce. Autor poematu “Ziemiaństwo polskie”. Zmarł 7 marca 1856 roku

1856 Urodził się Wojciech Kossak – malarz. Twórca obrazów o tematyce batalistycznej, historycznej oraz portretów. Ojciec dwóch sławnych córek: Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, poetki i Magdaleny Samozwaniec – satyryczki.

1857 Ottawa została stolicą Kanady.

1861 Urodził się Włodzimierz Tetmajer-Przerwa, malarz, grafik, poeta, działacz ludowy. Prototyp postaci Gospodarza w “Weselu” Wyspiańskiego. Autor zbioru poezji “Noce letnie”, poematu “Racławice”, ilustrator “Betlejem polskiego” Lucjana Rydla.

1880 Urodził się George Marshall, generał i polityk. Autor planu Marshall`a, laureat pokojowej Nagrody Nobla w 1953 r.

1888 Urodził się Andrzej Pronaszko, malarz i scenograf, współtwórca formizmu. Autor nowatorskich projektów architektonicznych i dekoracji teatralnych. Zmarł 15 stycznia 1931 roku.

1900 W Paryskiej dzielnicy Montrmartre naliczono 127 domów publicznych.

1905 Urodził się Tadeusz Breza, powieściopisarz i eseista. Autor “Spiżowej Bramy” i “Urzędu”. Wiele jego książek było poświęconych funkcjonowaniu współczesnego Watykanu. Zmarł 19.05.1970 roku.

1916 Zginął Grigorij Rasputin – rosyjski mnich, faworyt rodziny cara Mikołaja II. Podając się za proroka wykorzystywał uwielbienie wyznawców, zwłaszcza kobiet do umocnienia swoich wpływów. Zamordowany przez grupę monarchistów z najwyższych kręgów dworskich, pragnących zapobiec dyskredytowaniu dynastii.

1922 Urodził się Marek Edelman, działacz opozycji, lekarz, jeden z przywódców powstania w warszawskim getcie. Był jedynym dowódcą, który przeżył powstanie.

1937 W Walii urodził się Anthony Hopkins, aktor. “Milczenie owiec”: H. Lecter.

1941 Urodził się Alex Ferguson, szkocki menedżer piłkarski, twórca potęgi Manchester United.

1943 Urodził się Ben Kingsley, aktor amerykański.

1944 PKWN przekształcił się w Tymczasowy Rząd Rzeczpospolitej Polskiej z premierem Edwardem Osóbką – Morawskim.

1944 II wojna światowa: Węgry wypowiedziały wojnę Niemcom.

1948 Urodziła się Donna Summer, królowa disco lat 70-tych. Do jej najbardziej znanych przebojów należą: “I Feel Love”, kompozycja Gorgio Mordera, “Bad Girls, ‘State of Independance”. W latach 80-tych związała się ze spółką Stock/Aitken/Waterman, czego efektem był m.in utwór “This Time I Know It’s For Real”.

1959 Urodził się Val Kilmer, aktor. “Top Secret”, “Willow”, “Top Gun”.

1963 Zaczęła funkcjonować tzw. „gorąca linia” – bezpośrednia linia telefoniczna łącząca Biały Dom z Kremlem.

1968 Miał miejsce pierwszy lot Tupolewa Tu-144.

1976 W wojskowej bazie lotniczej Pease Air Force Base w Portsmouth w Stanach Zjednoczonych zadebiutowała grupa The Cars.

1979 Urodziła się Agnieszka Grochowska polska aktorka teatralna i filmowa.

1984 Stany Zjednoczone wystąpiły z UNESCO.

1990 Garri Kasparow obronił tytuł szachowego mistrza świata zwyciężając Anatolija Karpowa.

1996 Zmarł Wiesław Drzewicz – popularny aktor. Znany m.in. z serialu “Labirynt”, użyczał też głosu Gargamelowi ze Smurfów.

2000 Nr 1 brytyjskiej listy przebojów: “Can We Fix It” – Bob The Builder; UK Top Album: “1” – The Beatles.

Imieniny obchodzą; Katarzyna, Melania, Sylwester, Mariusz, Barbacjan, Donata, Kolumba, Korneliusz, Paulina, Saturnina, Sebastian, Tworzysław i Zotyk.

Katarzyna (gr. Katharos – czysty, bez skazy, prawy) – imię żeńskie pochodzenia greckiego.

Znane imienniczki: Katarzyna Szwedzka (XV w.), córka św. Brygidy, Katarzyna z Sieny (XVI w.) mistyczka włoska; Katarzyna Bora, żona Lutra; Katarzyna Jagiellonka, córka Zygmunta Starego i Bony, żona króla szwedzkiego Jana III Wazy, matka Zygmunta III, króla Polski, Katarzyna I, żona Piotra I, caryca Rosji; Katarzyna II caryca Rosji (XVIII w.) (właściwie Zofia Augusta księżna Anhalt – Zerbst).
Odpowiedniki obcojęzyczne: łac. Catharina, ang. Catharine, niem Katharina, ros. Ekaterina, hiszp. Catalina.

Powiedzenia:
• Kasza i Kasia są to dwie potrawy: jedna na pożytek, druga dla zabawy.
• Każda Kasia trafi na swego Jasia.
• Kiedy słońce na zachodzie, nasza Kaśka do roboty.
• Kto co lubi: Ksiądz Kaśkę, organista Marynę.