KALENDARIUM POZNAŃSKIE – 4 WRZEŚNIA

Słońce w znaku Panny

Cytaty na dziś:

•    Skromność przy przeciętnych zdolnościach jest zwykłą szczerością; przy wielkich talentach – obłudą. Arthur Schopenhauer
•    Marzenie kobiety: mieć stopę wąziutką, a żyć na szerokiej. Julian Tuwim
•    “Szczęście to po prostu dobre zdrowie i zła pamięć.” Ernest Hemingway

KALENDARIUM POZNAŃSKIE

1309 Książę śląski Henryk III wystawił dla Jakuba, kustosza kościoła katedralnego w Poznaniu i dla jego braci Mikołaja i Stefana, kanoników poznańskich, dokument prawa własności młyna na Cybinie między szpitalem i kościołem św. Małgorzaty.

Świątynia powstała w I poł. XIII w. (pierwsza wzmianka pochodzi z 1253 r.), a następnie została przebudowana na przełomie XV i XVI w. W XVII i XVIII w. dobudowano dwie kaplice, wieżę i zakrystię. W 1665 r. ówczesny proboszcz Stanisław Grudowicz (zm. 1684) wstąpił do zakonu filipinów, kościół zaś przeszedł w ręce zgromadzenia. Po kasacie klasztoru w 1805 r. świątynię przejęła parafia archikatedralna, czyniąc z niego swój kościół pomocniczy. W latach 1946-1947 przeprowadzono gruntowny remont, podczas którego odsłonięto część średniowiecznych detali.

1865 W Miejskiej Górce urodził się Tomasz Karol Bartkiewcz, kompozytor i organista, współzałożyciel wielkopolskiego Związku Kół Śpiewackich.

Początkowe wykształcenie muzyczne uzyskał w domu rodzinnym, następnie kształcił się u J. Figaszewskiego i Bolesława Dembińskiego w Poznaniu (dyrygentura, gra na organach). W 1884 został organistą i dyrygentem chóru kościelnego w Kościelcu koło Inowrocławia.

W Pakości założył chór świecki i kościelny. W latach 1890-1897 był dyrygentem założonego przez siebie Towarzystwa Śpiewaczego “Lutnia” w Kościanie; współpracował z tamtejszym proboszczem Józefem Surzyńskim, będącym także kompozytorem i dyrygentem chórów.

Doprowadził do wystawienia w Wielkopolsce siłami amatorskimi wielu wartościowych dzieł wokalno-instrumentalnych, m.in. utworów Moniuszki (Halka, Verbum nobile, III Litania Ostrobramska), Noskowskiego (Chata za wsią), Münchheimera (Powitanie słońca), Maszyńskiego, Żeleńskiego, Dembińskiego.

Organizował koncerty symfoniczne i kościelne, wygłaszał odczyty, pisał artykuły muzyczne. Zorganizował wiele kół śpiewaczych, w 1892 współtworzył Związek Kół Śpiewackich na Wielkie Księstwo Poznańskie i był później jego dyrektorem artystycznym (od 1908).

Organizował także kontakty z ruchem śpiewaczym spoza Wielkopolski, w 1914 w Poznaniu przewodniczył Zjazdowi Śpiewaczemu z udziałem ponad 3 tysięcy osób. [foto: 6 lipca 1902 Zjazd Śpiewaczy w Poznani, źródło: Biblioteka Uniwersytecka]

1902 We wschodniej części Placu Wilhelmowskiego (dzisiejszego Placu Wolności) odsłonięto pomnik cesarza Fryderyka III

Oprócz cesarza przemawiał nadburmistrz Richard Witting, podkreślając niemieckość Poznania i związki miasta z domem Hohenzollernów. Polacy praktycznie całkowicie zignorowali uroczystość, z wyjątkiem kilku lojalnych ziemian.

Pomnik uważany był przez współczesnych za wybitne dzieło rzeźbiarskie. Autorem był berliński rzeźbiarz Johannes Boese (1856-1917), przeżywający w tym czasie okres sporej popularności. Wkrótce po zaprojektowaniu pomnika został profesorem berlińskiej Akademii Sztuk Pięknych.

Rzeźba przedstawiała cesarza w umundurowaniu marszałka polnego (Feldmarschall) i w charakterystycznej pickelhaubie. Stał na wysokim cokole, a wokół pomnika zaaranżowano specjalny teren wydzielony balustradą. U stóp pomnika urządzono sadzawkę z niewielką fontanną-źródełkiem w kształcie lwiej paszczy. Pomnik epatował surowością i jako całość stanowił formalną pomników III Rzeszy.

Odsłonięciu monumentu nadano wielką wagę polityczną (wpisywało się to w projekt tworzenia w Poznaniu stolicy niemieckiego wschodu). W dniach 2-5 września 1902 urządzono w mieście tzw. Dni Cesarskie (Kaisertage). Wycięto drzewa w miejscu ustawienia namiotu dla pary cesarskiej – Wilhelma II (syna Fryderyka III) i cesarzowej Augusty Wiktorii von Schleswig-Holstein-Sonderburg-Augustenburg. Trasę przejazdu orszaku w dniu 2 września specjalnie przystrojono. Dekoracje przygotował poznański sztukator – Max Biagini.

Władca, nazywany w Poznaniu “Wilusiem”, otworzył też uroczyście zamek cesarski (21 sierpnia 1910), zamkową kaplicę (1913), a w końcu Dworzec Letni (1915). Swoim zamkiem nie zdążył się jednak nacieszyć – abdykował jesienią 1918 r.

Pomnik uległ zburzeniu (podobnie, jak inne niemieckie monumenty w Poznaniu) w nocy z 3 na 4 kwietnia 1919, podczas spontanicznych manifestacji polskich w obronie Pomorza Gdańskiego. Później trafił na złom, celem przetopienia na inne polskie pomniki.

Nieliczne pozostałe fragmenty pomnika (szwedzki granit) oglądać można w Lapidarium UAM w Poznaniu.

1939 Powołanie Straży Obywatelskiej w Poznaniu.

1984 Zginął tragicznie prof. Henryk Łowmiański, potrącony przez tramwaj w czasie przechodzenia przez jezdnię przy ul. Grunwaldzkiej.

Wybitny poznański historyk pochowany został w grobowcu rodzinnym małżonki na cmentarzu w podłódzkim Rzgowie. Dla uczczenia pamięci wybitnego historyka, jego uczniowie 30 maja 1989 (data rejestracji) założyli Fundację Historyczną im. Profesora Henryka Łowmiańskiego.

Profesor Łowmiański znany był, zwłaszcza u schyłku życia, z całkowicie regularnego uczęszczania na stanowisko swojej pracy twórczej do czytelni Biblioteki Uniwersyteckiej. Przybywał do niej z niemal idealną dokładnością codziennie ok. godziny 9.00.

Tylko raz uniemożliwiono profesorowi skorzystanie z księgozbioru – w 1980 r., gdy biblioteka strajkowała i jej pracownicy odmówili mu (jak wszystkim innym) wejścia do środka. W drodze do biblioteki prof. Łowmiański był także w dniu, w którym uległ śmiertelnemu wypadkowi drogowemu

1967 Odsłonięto  odsłonięto pomnik Stanisława Staszica. Stoi on przed Zespołem Szkół Ekonomicznych (ul. Marszałkowska), której ten działacz oświeceniowy jest patronem. Projektantem pomnika był Ryszard Skupin.

1986 Profesor Zbigniew Zakrzewski otrzymał tytuł doktora honoris causa Akademii Ekonomicznej.

Pomnik profesora Zakrzewskiego przy gmachu Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, fot: wikipedia.pl

1978 W komunikacji tramwajowej na ulicach miasta pojawił się tramwaj linii 22. Kursuje on między pętlą przy ul, Serbskiej na Winogradach a centrum miasta. Linią nr 22 jeżdżą szybkobieżne wozy tramwajowe 105 N. [Kalendarium Kroniki Miasta Poznania, nr 2/1979]

1998 Otwarcie nowej siedziby Instytutu Zachodniego przy ulicy Mostowej w Poznaniu.

2022 W wieku 84 lat zmarł Edward Hulewicz – piosenkarz, kompozytor i autor tekstów. Był znany m.in. z takich utworów jak “Za zdrowie pań” i “Bo jedno życie mam”. Informację o śmierci artysty przekazał Związek Artystów Scen Polskich.

Był współzałożycielem i wokalistą poznańskiej grupy Tarpany, która działała w latach 1963-67. Grał ponadto z zespołach; Heliosi i Kanon Rytm.

Tarpany dorównywały popularnością Trubadurom i Czerwonym Gitarom. Po rozpadzie grupy Hulewicz przeszedł do zespołu Heliosi.

Zespół stał się szybko popularny, a do jego największych przebojów należały “Obietnice”, “Zaczekaj aż opadnie mgła”, “Dwa złote warkocze”.

W 1964 Edward Hulewicz wyjechał z założonym w Gdańsku z Bogdanem Szelugowskim zespołem Golderousi na koncerty do Czechosłowacji, gdzie z przerwami trasa ta przedłużyła się do około roku.

Po powrocie do kraju na początku 1965 zespół został zauważony przez redaktora Radia i Telewizji Poznań Janusz Hojana. Na bazie Golderousów powstał nowy zespół bitowy. PRiTV Poznań zagwarantował mu systematyczne nagrania, lansowanie, reklamę i koncerty.

Po kilkumiesięcznym okresie prób zostały nagrane pierwsze utwory, a jedna z najpopularniejszych w tym czasie młodzieżowych audycji “Grająca Szafa” ogłosiła konkurs na nazwę zespołu, w którym zwyciężyła nazwa Tarpany.

W 1976 roku Edward Hulewicz nagrał piosenkę “Paskuda”, która stała się przebojem Lata z Radiem. W tym samym roku wystąpił na Festiwalu Piosenki Radzieckiej w Zielonej Górze. Trzykrotnie występował na Festiwalu Piosenki w Opolu (1969, 1970, 1975). Hulewicz miał też na swoim koncie epizod filmowy – wystąpił w kultowym “Wodzireju” Feliksa Falka jako piosenkarz na balu. Wykonał utwór “Ritmo carnavale”.

ZDARZYŁO SIĘ 4 WRZEŚNIA

1682 Angielski astronom Edmund Halley zaobserwował okresowość, (co 76 lat) pojawiania się komety, która odtąd nazywana jest jego nazwiskiem.

1802 Niemiecki filolog Georg Grotefeld po raz pierwszy przeczytał pismo klinowe starożytnej Babilonii.

1809 Urodził się Juliusz Słowacki, poeta, dramatopisarz. Jeden z najwybitniejszych poetów romantyzmu.

1838 Henriette d`Angeville jako pierwsza kobieta zdobyła Mont Blanc.

1889 Po raz pierwszy skorzystano z elektrycznej kuchni.
Właściciel hotelu Bermina w Samaden w Szwajcarii chciał lepiej wykorzystać generator wytwarzający prąd do oświetlenia budynku. Zapotrzebowanie na energię elektryczną w ciągu dnia było niewielkie, a generator i tak pracował, więc szwajcar wpadł na pomysł, aby zainstalować w kuchni elektrycznie podgrzewane blaty. Nieco wcześniej bo około

1885 Opatentowano elektryczne żelazko, Natomiast w 1891 roku w Stanach Zjednoczonych sprzedawano już pierwsze elektryczne kuchenki i piekarniki.

1909 Pod Londynem odbył się pierwszy zlot skautów.

1918 Wojska amerykańskie wylądowały w rosyjskim Archangielsku.

1920 Wytyczono granicę pomiędzy Polska a Wolnym Miastem Gdańskiem.

1929 Niemiecki sterowiec “Graf Zeppelin” zakończył podróż dookoła świata, która trwała 20 dni i 4 godziny.

1933 W zawodach balonowych “O Puchar Gordona Benetta” w Chicago zwyciężyła polska załoga Franciszek Hynek i Zbigniew Burzyński.

1947 W Avinionie zainaugurowano pierwszy festiwal teatralny.

1951 Odbyła się pierwsza transkontynentalna audycja telewizyjna. Była to transmisja przemówienia prezydenta Stanów Zjednoczonych Harry’ego Trumana, wygłoszonego podczas inauguracji międzynarodowej konferencji w San Francisco.

1963 Zmarł Robert Schuman, francuski polityk, ekonomista. Współtwórca Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, inicjator utworzenia zjednoczonej Europy.

1970 George Harrison wydał singel “My Sweet Lord”.

1972 Zmarł Stanisław Milski – aktor, który popularność zdobył grając niewielkie epizody, tworząc z nich prawdziwe kreacje. Nazywano go “wielkim aktorem małych ról”. Pamiętamy go m.in. z takich filmów jak: „Szatan z siódmej klasy” – profesor Gąsowski, „Faraon” – Metres, “Celuloza”, “Pod Gwiazdą Frygijską”, “Ewa chce spać”, “Gdzie jest generał”, ” “Hrabina Cosel”, “Stawka większa niż życie”.

1976 Numer 1 brytyjskiej listy przebojów: „Dancing Queen” – ABBA.
http://www.youtube.com/watch?v=uwLH7QTIEXU&feature=related

1976 Numer 1 amerykańskiej listy przebojów: „You Should Be Dancing” The Bee Gess.

1980 Na zebraniu przedstawicieli zakładów pracy w Ursusie powołano do życia Niezależny Samorządny Związek Zawodowy “Solidarność” – Region Mazowsze. Przewodniczącym został robotnik Zbigniew Bujak.

1982 Numer 1 brytyjskiej listy przebojów: „Eye Of The Tiger” – Survivor.

1989 Dlaczego w Polsce brakuje zapałek, których przecież nie skupuje się od rolników indywidualnych. Czy w Polsce robi się zapasy zapałek” Tak o kolejnym problemie zaopatrzeniowym pisała Gazeta Wyborcza. Od 4 września podrożały o 80 % wyroby mleczarskie. Litr tłustego mleka kosztował 400 złotych, a śmietana 700 zł. Podrożały też papierosy. Popularne kosztowały 180, klubowe 210, caro 550 zł. Cena chleba wynosiła 720 zł

1990 Rząd polski podjął decyzje o zaprzestaniu budowy elektrowni jądrowej w Żarnowcu.

Imieniny obchodzą; Rozalia i Róza, Ida, Julianna, Lilianna, Rościgniew

Ida to imię pochodzenia germańskiego lub hebrajskiego, jeżeli przyjmie się, że to skrót imienia Judyta. Imię to może być skrótem imion złożonych np. Ida – berga, albo imieniem prostym zawierającym element id – praca, albo może to być imię własne stworzone od islandzkiego demona wegetacji i płodności – idisy.
Ida jest wszechstronnie wykształcona. Z natury jest pobudliwa, ale także krytyczna. Jest kobietą nowoczesną, dużo podróżuje.

Liliana jest z natury spokojna. Lubi ład i porządek. Często bywa rozrzutna, dlatego często ma kłopoty finansowe. Odznacza się poczuciem humoru i dowcipem.

Rozalia jest pracowita, wytrwała, ceni niezależność i swobodę. Ma rozwinięte poczucie osobistej godności, nie brakuje jej zdolności dyplomatycznych.
Róża to osoba ambitna. Ma bardzo oryginalną osobowość i wybujałą fantazję. Zdarza się, że popada w depresję bez żadnej racjonalnej przyczyny.