KALENDARIUM POZNAŃSKIE – 5 STYCZNIA

Słońce w znaku Koziorożca

Urodzeni 5 stycznia posiadają duże możliwości realizowania swoich ambitnych celów. Potrafią maksymalnie skoncentrować się na danym zagadnieniu, co przy zdecydowaniu i konsekwencji prowadzi ich do sukcesu. Łatwo narzucają swoją wolę innym. Mimo to w swoich dążeniach do dominacji lub sprawowania władzy są dość rozważni. Nie powinni zazdrościć lepszym od siebie sukcesów, ani być w stosunku do nich złośliwi.

KALENDARIUM POZNAŃSKIE

1479 W Poznaniu zmarł osiemdziesięcioletni Andrzej z Bnina, biskup poznański. Był organizatorem życia kościelnego, sekretarzem Kazimierza IV Jagiellończyka.

W latach 1419-1422 studiował sztuki wyzwolone w Akademii Krakowskiej. Od 1438 r. biskup poznański.

Brał udział w walce z husytami w Wielkopolsce, m.in. w 1439 zorganizował najazd na ich główną siedzibę w Zbąszyniu. W 1440 r. wywarł nacisk na Abrahama ze Zbąszynia doprowadzając do pojednania z Kościołem katolickim.

W 1450 nałożył na duchowieństwo obowiązek płacenia daniny, którą przeznaczył m.in. na odnowienie katedry w Poznaniu oraz budowę nowych kościołów (m.in. w Dolińsku, Żbikowie, Borku Wielkopolskim).

Uposażył szkołę katedralną, za jego czasów powstała kolegiata Najświętszej Marii Panny. Ufundował też kaplicę św. Andrzeja w katedrze, w której znalazła się spiżowa płyta nagrobna biskupa, zamówiona we Flandrii.

1832 Urodził się Stanisław Stablewski, poznański działacz gospodarczy i polityczny, poseł do parlamentu pruskiego.

W Zalesiu koło Gostynia znajduje się  murowany pałac w stylu późno klasycystycznym wzniesiony dla w 1875 roku dla Stanisława Stablewskiego, byłego posła, generalnego dyrektora Ziemstwa Kredytowego i wicemarszałka sejmu.

Do częstych gości i przyjaciół Karola Stablewskiego należeli: Gustaw Potworowski, Maciej Mielżyński, Tertulian Koczorowski i Karol Marcinkowski. W Zalesiu przebywał także często arcybiskup gnieźnieńsko – poznański Florian, związany więzami rodzinnymi ze Stablewskim. Był tu również kardynał Dalbor. Przez dłuższy czas przebywał w pałacu znany malarz Napoleon Orda, robił tu szkice do zbioru dworków wielkopolskich.

1914 W Gnieźnie urodził się Henryk Musiałowicz, wybitny malarz.

Edukację plastyczną rozpoczął w poznańskiej Państwowej Szkole Sztuk Zdobniczych i Rzemiosła Artystycznego. Życie dorosłe i zawodowe spędził w Warszawie, gdzie przed wojną studiował w pracowni Leonarda Pękalskiego, dyplom uzyskał po wojnie w pracowni Felicjana Kowarskiego. Swoje obrazy prezentował wielokrotnie w Polsce i Europie Zachodniej, m.in. w Niemczech, Szwajcarii i Francji.

Jeden z jego obrazów kupił ostatnio na aukcji w Nowym Jorku koszykarz Michael Jordan za niebagatelną sumę – podobno 10 tys. dolarów.

Zdaniem krytyków Musiałowicz jest “jednym z największych współczesnych malarzy europejskich”. Mimo to nie jest dobrze znany w Polsce. – Lubi pracować w samotności – mówił podczas otwarcia wystawy artysty w poznańskim Muzeum Narodowym w 2002 roku Włodzimierz Nowaczyk, kurator wystawy.

1926 Pierwsze posiedzenie nowej Rady Miasta Poznania zainaugurowane nabożeństwem w kościele Bożego Ciała.

Uczestniczyli w nim gościnnie posłowie na Sejm z ramienia Narodowej Partii Robotniczej – Adam Piotrowski i Jan Brzeziński, a przewodniczył senior Teodor Krause.

Przemówienie inauguracyjne wygłosił prezydent miasta Cyryl Ratajski, apelując o dalekowzroczność w programowaniu komunalnej polityki gospodarczej.

Na posiedzeniu tym odbyły się m. in. wybory do Prezydium Rady.  Doszło wówczas do ostrego zatargu pomiędzy ukonstytuowanymi w grudniu 1925 r.: Klubem Radnych Narodowej Partii Robotniczej (przewodniczący Karol Stark), a Klubem Radnych Koła Obywatelskiego (przewodniczący Witold Hedinger). Stark zakwestionował w imieniu swego Klubu wybór Czesława Bugzela (chadecja) na stanowisko zastępcy przewodniczącego.

Jedną z najistotniejszych decyzji, jakie podjęła Rada w latach 1926- – 1929 była uchwała o zorganizowaniu Powszechnej Wystawy Krajowej w 1929 r.

Wszystkie uchwały w sprawie Wystawy były także realizacją kierunków polityki komunalnej, proponowanej w czasie kampanii wyborczej. Ponieważ większość mandatów w Radzie posiadała frakcja endecko-chadecka, program tych ugrupowań wytyczał główny kierunek tej polityki. [Na podstawie: KMP3/87]

1938 W Białymstoku urodził się  Andrzej Babiński, polski poeta wyklęty, poeta wyśmiany.

Dzieciństwo spędził na wsi. Od lat 50. związany z Poznaniem. Widywany na ulicach w pelerynie. Był przyjacielem Edwarda Stachury, znał Ryszarda Milczewskiego-Bruna i Wincentego Różańskiego.

Pracownik cukrowni i redaktor “Nowego Dzwonka Porannego”. Studiował filozofię na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim.

Chory na schizofrenię paranoidalną i traktowany z przymrużeniem oka przez środowisko literackie Poznania, odrzucony przez ukochaną kobietę i nękany niemocą twórczą, popełnił samobójstwo, skacząc z mostu Marchlewskiego na betonowe obrzeże koryta Warty, choć według Zygmunta Jana Prusińskiego “nie popełnił samobójstwa, tylko został zrzucony z mostu nad Wartą po prawdopodobnym napadzie rabunkowym”. Pochowano go na Cmentarzu Junikowskim w Poznaniu, na jego grobie widnieje tylko jedno słowo: poeta.

Andrzej Babiński pojawił się w siedzibie Związku Literatów przy ulicy Noskowskiego w samo południe. Niezwykle jak na niego, schludnie ubrany, gładko wygolony – myśleliśmy więc, że skończyła się jego kolejna kuracja w gnieźnieńskim szpitalu psychiatrycznym „Dziekanka”. Uroczyście udekorowaliśmy go, trzymaną w biurku Oznaką Honorową Miasta Poznania, przyznaną na wniosek ZLP – tak poetę wspominał Ryszard Danecki, poeta, kronikarz poznańskiej kultury czasów PRL. [Źródło: Ryszard Danecki, Od Smakosza do Fregaty. Na szlaku poznańskiej cyganerii artystycznej, Oficyna Wydawnicza G&P, Poznań 2010, s. 130]

1946 W Łodzi urodził się Jacek Różański, aktor, piosenkarz, wykonawca poezji śpiewanej. Znany m.in. muzycznych interpretacji wierszy Edwarda Stachury. W latach 70-tych związany z poznańskimi Teatrami – Polskim i Nowym.

Jacek Różański, Zenon Laskowik i Janusz Rewiński w “Bajce o baraku i złotej szpilce, czyli pocałujcie nas w usta” kabaretu Tey w Domu Harcerza przy ul. Widnej, rok 1975, fot. Jerzy Nowakowski / Cyryl

1951 Otwarcie nowej filii Biblioteki im. Raczyńskich na Woli. [Źródło: Kronika Miasta Poznania, 1951-56, R.24]

1962 5 i 6 stycznia zainaugurowano “Koncerty Poznańskie” cykl spotkań z muzyką poważną odbywający się w Filharmonii Poznańskiej. Pomysłodawcami byli Romuald Połczyński, dziennikarz “Expressu Poznańskiego” i ówczesny dyrektor Filharmonii Robert Satanowski.

Na pierwszym koncercie, w wykonaniu Orkiestry Symfonicznej Filharmonii Poznańskiej, zaprezentowano uwerturę fantastyczną Bajka Stanisława Moniuszki, arię Stefana z IV aktu opery Straszny dwór tego samego autora oraz Błękitną rapsodię i Kołysankę z Porgy and Bess Georg’a Gershwina). Koncerty odbywały się w sobotnie wieczory i niedzielne poranki. Cechami koncertów miały być: umiejętnie dobierany repertuar, najlepsi wykonawcy, stałe pory i przystępne ceny biletów. W 1987, z okazji 25-lecia Koncertów, zorganizowano uroczystości jubileuszowe z udziałem m.in. Roberta Satanowskiego.

Prelekcje wygłaszali i zagajali m.in.: Wojciech Dzieduszycki, Zbigniew Pawlicki, Sławomir Pietras, Bohdan Pilarski, Zdzisław Sierpiński, czy Marian Wallek-Walewski. Gościnnie grały natomiast, m.in. orkiestry symfoniczne Państwowej Filharmonii Wileńskiej, Filharmonii Banatul z Rumunii czy Filharmonii Leningradzkiej. [https://pl.wikipedia.org/wiki/Koncerty_Pozna%C5%84skie, fot. Ewa Werka podczas 200 Koncertu Poznańskiego,  26 listopada 1983 [KMP 2.1985]

1979 Do zajezdni przy ulicy Głogowskiej dotarł nowy skład tramwaju 105N o numerze bocznym 164+163.

Przez 15 lat dobrze spisywał się na poznańskich torach. W 1994 roku podjęto decyzję o skierowaniu go do remontu w zakładach H. Cegielski-Poznań SA. Tam przeszedł metamorfozę i został pierwszym wagonem z niską podłogą w środkowej części wagonu, zapoczątkowując tym samym epokę niskopodłogowego taboru tramwajowego w Poznaniu.

Wagon o nowym numerze 400 był wystawiony w 1995 roku na Międzynarodowe Targi Poznańskie, a następnie zaczął wozić pasażerów. Wagon 105N/2 (bo takie otrzymał oznaczenie) został skasowany w 2011 roku. [źródło: MPK Poznań, notka na facebooku, fot.: Marek Mąkowski, Marek Malczewski, Krzysztof Dostatni, Maciej Rudzki]

ZDARZYŁO SIĘ 5 STYCZNIA

1173 Zmarł Bolesław IV Kędzierzawy, władca Polski.

1463 Został wypędzony z Paryża i zaginął François Villon, pierwszy francuski nowożytny poeta.

1592 Urodził się Shah Jahan, cesarz Indii (1628-58), budowniczy Taj Mahal.

1762 Zmarła caryca Rosji Elżbieta. Po jej śmierci, carem został Piotr II Romanow, dzięki czemu ocalały Prusy, pobite przez Rosjan w wojnie siedmioletniej, nowy car zawarł z Fryderykiem II korzystny dla Niemców pokój.

1797 Tego dnia odnotowano pierwsze założenie cylindra przez Brytyjczyka. Aresztowano niejakiego pana James’a Hetherington’a, który, jak napisano w raporcie, “miał na głowie długą, świecącą konstrukcję, którą straszył przechodniów”.

1855 Urodził się King Camp Gilette, amerykański wynalazca bezpiecznej maszynki do golenia i nożyka, zwanego w Polsce od jego nazwiska – żyletką.

1865 Urodził się Bodo Ebhardt, niemiecki architekt, który przebudował Zamek Czocha.

1866 Rosjanie wprowadzili obowiązek nauki języka rosyjskiego we wszystkich gimnazjach Królestwa Polskiego.

1883 Urodził się Michał Karaszewicz – Tokarzewski, generał, pierwszy dowódca podziemnej Służby Zwycięstwu Polski, (później AK).

1895 Zmarł Władysław Podkowiński, polski malarz. Twórca słynnego i  kontrowersyjnego w XIX wieku płótna „Szał”.

1896 Niemiecki fizyk Wilhelm Röntgen pierwszy raz zademonstrował działanie promieni „X”.

1914 Tego dnia Charles Chaplin stanął po raz pierwszy przed kamerą filmową występując w komedii “Aby zarobić na życie” w reżyserii Henryka Pathe Lehermanna.

1919 W Berlinie wybuchło komunistyczne powstanie. Trwało do 13 stycznia.

1921 Urodził się Friedrich Duerrenmatt, szwajcarski pisarz. Autor sztuk scenicznych “Romulus Wielki”, “Wizyta starszej pani”, powieści i opowiadań “Kraksa”, “Sędzia i jego kat”. Zmarł 14 grudnia 1990.

1922 Zmarł Ernest Henry Shackleton – irlandzki podróżnik i badacz Antarktyki. W wyprawie 1908-1909 dotarł do miejsca oddalonego o 180 kilometrów od Bieguna Południowego.

1925 Otwarto Polski Urząd Pocztowo-Telegraficzny Nr 3, późniejszy Urząd Pocztowy Nr 1 w Gdańsku w budynku bronionym 1 września 1939 r.

1932 Urodził się Umberto Eco, włoski pisarz, filozof. Autor głośnych powieści “Imię Róży”, “Wahadło Faucaulta” czy “Wyspa dnia poprzedniego”, felietonów “Zapiski na pudełku zapałek”.

1932 Urodziła się Raisa Maksimowna Titorenko Gorbachaczow, żona Michaiła Gorbaczowa, radziecka 1st lady 1982 – 91.

1939 Minister Józef Beck złożył wizytę Adolfowi Hitlerowi w jego alpejskiej siedzibie w Berchtesgaden. Hitler powtórzył żądania wobec Polski.

1940 Odbyła się pierwsza próba radia z falami ultrakrótkimi.

1946 Urodziła się Diane Keaton, amerykańska aktorka.

1949 W Moskwie powstała RWPG – Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej, utworzona przez państwa komunistyczne. (rozwiązana w 1991 roku)

1949 Urodził się Andrzej Mleczko, polski rysownik satyryczny.

1950 Urodził się Krzysztof Wielicki, polski himalaista.

1954 Urodziła się Daria Trafankowska, polska aktorka (zm. 2004).

1960 Urodziła się Tilda Swinton, brytyjska aktorka.

1968 Urodził się Andrzej Gołota, polski bokser wagi ciężkiej.

1968 Aleksander Dubczek został sekretarzem generalnym Komunistycznej Partii Czechosłowacji. Rozpoczęła się tzw. Praska Wiosna.

1969 Marilyn Manson urodził się jako Brian Warner w Ohio. Jest liderem jednej z najbardziej kontrowersyjnych formacji na świecie Marilyn Manson. Znany jest z szokującego wyglądy i teledysków. Do najbardziej znanych krążków zespołu należą “Antichrist Superstar” i “Mechanical Animals”.

1970 Nr 1 amerykańskiej listy przebojów “Raindrops Keep Fallilng On My Head” – BJ Thomas. Nagranie zostało wykorzystane w filmie “Butch Cassidy & Sundance Kid” z udziałem Paula Newmana.

1971 Urodził się Heinz Kuttin, austriacki skoczek narciarski, mistrz świata, trener skoków narciarskich.

1974 Urodził się Marcin Wójcik, polski artysta kabaretowy, założyciel kabaretu Ani Mru-Mru.

1979 W małym klubie w Minnesocie odbył się pierwszy koncert Prince’a. Był bardzo nieśmiały, stał tyłem do publiczności, która i tak nie wykazywała większego zainteresowania jego koncertem.

1987 Po raz pierwszy wykorzystano w śledztwie genetyczne odciski palców (Wielka Brytania).

1991 Nr 1 brytyjskiej listy przebojów “Bring Your Daughter To The Slaughter” Iron Maiden.
http://www.youtube.com/watch?v=7faZfUKlbsk

1998 Podczas jazdy na nartach w Palm Springs zginął Sonny Bonno. Miał 63 lata. Wraz ze swoją żoną Cher – jako duet Sonny And Cher – pięciokrotnie trafili na listy przebojów, a ich zdecydowanie największym przebojem była piosenka “I Got You Babe”, w 1965 przez trzy tygodnie numer jeden listy Billboardu. Kiedy zakończył karierę muzyczną zajął się polityką.

2002 Nr 1 amerykańskiej listy przebojów: “How You Remind Me” – Nickelback; US Top Album: “Weathered” – Creed.

Imieniny obchodzą; Emilian, Hanna, Telesfor, Edward, Szymon,. Symeon, Amat, Amata, Amelia, Emiliusz, Hanna, Jan Nepomucen, Marcelina, Piotr, Roger, Włościbor

Telesfor, imię greckie złożone ze słów tele – daleko, w dali i phero – niosę.

Edward to staroangielskie imię, które tłumaczy się jako “stróż, opiekun majątku”. Rozpowszechniło się w Europie dzięki powieści “Nowa Heloiza” Jeana Rousseau. Mężczyźni o tym imieniu są stateczni i rozważni. To dobrzy negocjatorzy i rozjemcy, sprawdzający się w dyplomacji i polityce. Są dobrymi i przekonującymi mówcami, posiadają też uzdolnienia muzyczne.

Szymon to biblijne imię hebrajskiego pochodzenia. Oznacza “Bóg wysłuchał”. Szymon jest człowiekiem prostolinijnym, kochającym prawdę i sprawiedliwość. Jest przy tym bardzo tajemniczy, chroni swe prywatne życie. Wrażliwy na innych, stały w przekonaniach, pogodny, lubi doradzać i którego imię pochodzi z łaciny od słowa “gorliwy, żarliwy, pilny”. Emilian jest mężczyzną pracowitym i pełnym dobrych chęci. Lojalny w stosunku do rodziny i przyjaciół jest także stały w uczuciach. Czasem bywa jednak zbyt zamknięty w sobie i nie potrafi znaleźć wspólnego języka z otoczeniem.

Imię Hanna pochodzi od hebrajskiego słowa “hannah”, podobnie jak imię Anna. Obydwa imiona oznaczały “pełną wdzięku, łaskawości”. Imię używane w Europie i w Polsce od czasów wypraw krzyżowych w formach Anna i Hanna. Hanna jest osobą niezwykle oddaną mężowi i dzieciom. Wrażliwa na uroki krajobrazu i piękno wnętrz domowych. Lubi spokój, zgodę i harmonię we własnym środowisku.