KALENDARIUM POZNAŃSKIE – 5 CZERWCA

Słońce w znaku Bliźniąt

– Światowy Dzień Ochrony Środowiska Naturalnego – obchodzony od roku 1973 dla upamiętnienia pierwszej konferencji ONZ poświęconej ochronie środowiska (Sztokholm 1972)
– Dzień Ochrony Środowiska Naturalnego, Leśnika i Drzewiarza
– Święto narodowe Seszeli, Dzień Wyzwolenia.
– Dania – Święto Konstytucji
– Gwinea Równikowa – Dzień Prezydenta
– Iran – Rocznica Powstania Przeciw Szachowi

Osoby urodzone 5 czerwca mają oryginalne i niekonwencjonalne sposoby działania. Są obdarzone wybitną inteligencją i zdolnościami wynalazczymi. Nie brakuje im aktywności życiowej, ani energii. Bywają natomiast, chaotyczne i niedokładne w działaniu.

Cytaty na dziś:

– Udzielajmy azylu zbiegom …. okoliczności. Bentham Jeremy
– Nie wolno nigdy samego siebie czynić niewolnikiem. Stanisław Brzozowski

KALENDARIUM POZNAŃSKIE

1289 Wymienieni arcybiskupi i biskupi nadają odpusty nawiedzającym kościół Dominikanek, m.in. Piotr arcybiskup Oristano na Sardynii, Konrad Probus z Tübingen, franciszkanin, biskup Toul we Francji, Piotr biskup Tarazony w Hiszpanii). Jest to najstarsza wzmianka o wezwaniu poznańskiego kościoła dominikanek, nazywanego potem kościołem Św. Katarzyny. Zaświadcza ona posiadanie przez dominikanki własnego kościoła, niezależnego od miejskiego kościoła Św. Marii Magdaleny w Poznaniu.

1769 Na ulicy Żydowskiej złapano pięć nieobyczajnych niewiast rozmawiających z żołnierzami.

Odprowadzone do ratusza i tam skute kajdanami, zmuszone zostały do usuwania brudów z rynku miejskiego. Wieczorem zaś otrzymały publiczną chłostę. Wspomnianą karę ponosiły przez kilka dni, razem z ośmioma innymi, pochwyconymi następnego dnia.

Na podstawie: Kroniczka rezydencji Karmelitów Trzewiczkowych w Poznaniu przy kościele Najświętszej Krwi Pana Jezusa na ul. Żydowskiej. Opracowane przez Jacka Wiesiołowskiego, Wydawnictwo Miejskie, 2005.

1816 Zmarł generał August Gorzeński, mecenas sztuki i działacz wolnomularski, fundator m.in. pałacu w Dobrzycy.

1818 Urodził się Jan Marceli Motty, nauczyciel filolog, felietonista, autor m.in. “Przechadzek po mieście” (Poznaniu). Nauki pobierał w gimnazjum Marii Magdaleny oraz na Uniwersytecie Berlińskim.

Z wykształcenia był filologiem klasycznym. Po ukończeniu nauki na Uniwersytecie początkowo wykładał w szkole realnej w Międzyrzeczu, a następnie w gimnazjum Marii Magdaleny i w poznańskiej szkole realnej.

Motty zasłynął głównie jako autor publikowanych na łamach “Dziennika Poznańskiego” Listów Wojtusia, które to Listy były pełnymi humoru tygodniowymi pogadankami o sprawach poznańskich, a także uroczych Przechadzek po mieście, niezastąpionego źródła do dziewiętnastowiecznych dziejów Poznaniu.

Przechadzki były początkowo publikowane w formie felietonów w Dzienniku Poznańskim w latach 1888-91. Bardzo się wszystkim podobały, wydrukowano je więc i wydano w pięciu tomikach niewielkiego formatu, które szybko zniknęły z półek księgarskich.

Na następne wydanie poznaniacy czekali ponad pół wieku. Książka, która ukazała się w 1957 roku, była już jednak inna, bo opatrzono ją komentarzem, a przede wszystkim obszernymi, niezwykle cennymi przypisami autorstwa Zdzisława Grota. Obecnie dostępne jest dwutomowe wydanie Przechadzek po mieście, które ukazało się w serii Wznowień Biblioteki Kroniki Miasta Poznania.

Aleje Marcinkowskiego/ 23 lutego około 1838 r, źródło: Magdalena Warkoczewska, Widoki Starego Poznania

1833 Na potrzeby niemieckiego gimnazjum Fryderyka Wilhelma zakupiono posesję na skrzyżowaniu ul. Strzeleckiej i Strzałowej wraz z ogrodem sięgającym aż do ulicy Długiej, powiększaną następnie wraz ze wzrostem liczby uczniów.

Sama szkoła powstała w 1822 roku i początkowo funkcjonowała w budynku mieszkalnym. Miała być jednym z elementów wynaradawiania Polaków, przy pełnej kontroli nad wychowaniem. Z tego powodu nastąpiło rozbicie jedynego „królewskiego” gimnazjum w Poznaniu na dwa odrębne zakłady: katolickie pod wezwaniem św. Marii Magdaleny i ewangelickie pod nazwą Fryderyka Wilhelma. Fundusze na organizację nowej jednostki pozyskano z grzywien i kar nałożonych na uczestników powstania listopadowego.

W latach 1856-1857 dobudowano długie, dwupiętrowe skrzydło wg projektu Friedricha W. Butzkego. Dalsza rozbudowa obiektu prowadzona była w latach 1871-1873 wg projektu Heinricha Kocha. Dobudowano wówczas skrzydło podwórzowe, nadbudowano partię frontową z aulą i trzema wielkimi oknami doświetlającymi jej wnętrze.

Zakupione i dobudowane budynki mieściły w sobie niemieckie gimnazjum Fryderyka Wilhelma w ciągu 84 lat (1834–1920). Do szkoły uczęszczali nie tylko Niemcy, ale też i Polacy. Uczyli się tu Władysław Niegolewski czy Stanisław Motty, a nauczycielami byli Karol Libelt czy Józef Łukaszewicz. Po I wojnie światowej jeszcze do 1922/1923 r. w szkole uczyły się grupy młodzieży niemieckiej.

W latach 1921/1922 państwowe średnie szkolnictwo składało się z męskich gimnazjów: Marii Magdaleny, Bergera i Karola Marcinkowskiego. Wszystkie te zakłady miały własne gmachy, ale w każdym z nich brakowało miejsca na rosnącą frekwencję młodzieży polskiej.

Jesienią 1922 r. rozpoczęły się prace przysposabiające budynek poniemieckiego gimnazjum Fryderyka Wilhelma dla potrzeb polskiej szkoły. Przy aktywnej pomocy rodziców, w budynku wykonano konieczne prace. Wiosną 1923 r. uczniowie z przepełnionej szkoły na Wildzie zabrali drobniejsze sprzęty i pomoce oraz weszli do odnowionego gmachu.

8 czerwca patronem szkoły został św. Jan Kanty, a 5 maja 1923 r. szkoła otrzymała sztandar.

Po II wojnie światowej szkoła rozpoczęła działalność 24 kwietnia 1945 r., a już 22 września 1950 roku zmieniono jej patrona na Marcina Kasprzaka. Poprzedniego patrona św. Jana Kantego przywrócono 13 lutego 1990 roku, odnaleziono też dawny sztandar szkoły. Dewiza szkoły maksyma „Per aspera ad astra” (Przez trudy do gwiazd).

Na fasadzie budynku pamiątkowa upamiętniająca Floriana Marciniaka – twórcy “Szarych Szeregów”. Dzisiaj szkoła funkcjonuje jako III Liceum Ogólnokształcące im. św. Jana Kantego. [wikipedia]

1902 Parlament pruski przyjął ustawę o tzw. funduszu polskim jako środku germanizacji ziem polskich. Polaków rugowano z majątków, ograniczano posługiwanie się językiem polskim.

1927 Jubileuszowe zawody lekkoatletyczne Warty (5 i 6 czerwca). Dziesięć rekordów polskich stadionie na w Poznaniu.

Na stadionie wojskowym w Poznaniu z okazji jubileuszu 15-lecia istnienia Klubu Sportowego Warta odbyły się zawody lekkoatletyczne dla pań i panów, które stały się wspaniałą rewią naszych najlepszych sił lekkoatletycznych ze wszystkich najlepszych ośrodków.

Rezultat ich przeszedł wszelkie oczekiwania, ponieważ padło 9 rekordów polskich.

1975 Rozpoczął się pierwszy Jarmark świętojański w Poznaniu. Od tego momentu co roku ze wszystkich atrakcji tłumnie korzystają poznaniacy i turyści.

Tradycja jarmarków wywodzi się z XVI i XVII wieku (choć odbywały się one już wcześniej), kiedy to nastąpił największy rozkwit handlu jarmarcznego w Poznaniu. Na Rynek ściągali wtedy kupcy z różnych, często bardzo odległych, krajów europejskich. Największy jarmark odbywał się w okolicach 24 czerwca, na dzień Świętego Jana i przedmiotem handlu było wtedy głównie zboże i wełna. Po załamaniu się handlu tymi artykułami jarmarki mocno podupadły, zwłaszcza w początkach XVIII wieku.

Wznowione w 1780 za sprawą Komisji Dobrego Porządku. Wiek XIX sprawił, że jarmarki zyskały także funkcję towarzyską i stały się czasem spotkań wielkopolskiego ziemiaństwa (nazywano je kontraktami świętojańskimi). Wyprawiano wtedy liczne bale, przyjeżdżały teatry i tancerze.

Współcześnie tradycja została wznowiona w 1975 i powiązana czasowo z organizacją Międzynarodowych Targów Poznańskich. Królował podówczas handel państwowy – nabywać można było deficytowe towary, nieobecne na półkach sklepów w zwykłe dni. Obecnie jarmark jest areną handlu rękodziełem, jedzeniem regionalnym i antykami. Towarzyszą mu liczne festiwale i występy kulturalne, głównie muzyczne. Jest jednym z magnesów, przyciągających turystów.

Jarmark Świętojański w 1978 roku, fot. Archiwum MTP

1977 W 1969 roku uruchomiona została pętla na placu Wielkopolskim, trasę z Miłostowa do Rzeźni (przez Śródkę) uruchomiono w 1974 roku, a następnie w 1976 roku rozpoczęto budowę torowiska, które połączyłoby plac Wielkopolski ze Śródką.

Otwarcie nowej trasy nastąpiło 5 czerwca 1977 roku i skierowano na tą trasę linię 8 Ogrodów na Miłostowo i linię 16 z Wilczaka na Miłostowo – na obydwu liniach jeździły wagony generacji N. [MPK Poznań]

1978 Działalność rozpoczął, przyjął pierwszych gości –  hotel Orbis Poznań.

ZDARZYŁO SIĘ 6 CZERWCA

1257 Książę krakowski Bolesław zwany Wstydliwym wraz z matką i żoną Kingą wydał na wiecu we wsi Kopernia koło Pińczowa przywilej lokacji miasta Krakowa.

1573 Ukończono budowę pierwszego mostu na Wiśle, łączącego Warszawę z Pragą.

1674 Elekcja Jana III Sobieskiego na króla Polski.

1783 Z rynku niewielkiego francuskiego miasteczka Annonay wzniósł się po raz pierwszy w górę napełniony ogrzewanym powietrzem balon braci Józefa i Jakuba Montgolfier. Próba była udana. W związku z tym bracia powtórzyli eksperyment już w trzy miesiące później, tym razem w Paryżu. Było to dokładnie 12 września.

1883 Urodził się John Maynard Keynes, brytyjski ekonomista. Twórca teorii interwencjonizmu państwowego w dziedzinie ekonomii i finansów państwowych. (zm. 1946).

1898 Urodził się Frederico Garcia Lorca, hiszpański poeta i dramaturg.

Jego twórczość zaangażowana była w aktualne sprawy polityczne i społeczne, patronowała rewolucji. Autor poezji związanych z folklorem (Romance cygańskie), dramatów historycznych (Mariana Pineda) i groteskowo – poetycznych (Miłość Prrlimplina i Bellisy). Zamordowany w 19 sierpnia 1936 roku przez frankistów.

1933 Kongres Stanów Zjednoczonych uchylił prawo zezwalające wierzycielom na domaganie się zapłaty w złocie.

1937 Henry Ford wprowadził 32 godzinny tydzień pracy.

1938 W pierwszym występie na piłkarskich Mistrzostwach Świata Polska przegrała po dogrywce z Brazylią 5:6. Cztery bramki dla Polski zdobył Ernest Wilimowski, trzy dla Brazylii – Leônidas da Silva.

1941 Urodziła się Barbara Brylska, aktorka. Rola w Faraonie (1966) Jerzego Kawalerowicza otworzyła jej drogę do kariery, a Krzysi w Panu Wołodyjowskim i Przygodach pana Michała zapewniła wielką popularność. W latach 70. popularna amantka w filmach radzieckich, bułgarskich, niemieckich, czechosłowackich. Po filmie Szczęśliwego Nowego Roku (Ironiya sudby, ili S lyogkim parom!) najbardziej znana polska aktorka w krajach b. ZSRR.

1944 W nocy na 6 czerwca dowódcy wojsk alianckich rozpoczęli operację „Overlord” w Normandii. Otwarcie drugiego frontu w Europie.

1947 Amerykański sekretarz stanu George Marshall ogłosił zasady planu pomocy gospodarczej dla Europy. Polska i pozostałe kraje bloku komunistycznego odrzuciły pod naciskiem Moskwy.

1947 Urodziła się Laurie Anderson, wokalistka, kompozytorka, autorka tekstów i pisarka. Jedna z najwybitniejszych postaci amerykańskiej awangardy. Zadebiutowała w 1982 roku albumem “Big Science”.

1949 W Cardiff urodził się Ken Follett, brytyjski pisarz. Wiele jego książek odwołuje się do wydarzeń II wojny światowej, chociaż niektóre sięgają do średniowiecza. Nakłady jego książek przekroczyły 100 milionów.

1957 Nowojorski ekspert ds. narkotyków Dr Herbert Berger, ogłosił potrzebę przeprowadzania testów antydopingowych u lekkoatletów.

1962 W Warszawie, przy Pl. Unii Lubelskiej otwarto pierwszy w Polsce pawilon samoobsługowy “Supersam”.

1967 Izrael dokonał zbrojnej napaści na Zjednoczoną Republikę Arabską. Rozpoczęła się wojna sześciodniowa. Izraelczycy opanowali Półwysep Synaj, zachodni brzeg Jordanu, wraz ze wschodnią Jerozolimą oraz wzgórza Golan. Bilans “wojny sześciodniowej” przyniósł 673 zabitych i 2563 rannych Izraelczyków i dużo większe straty arabskie.

1973 Watykan opublikował dokument potwierdzający dogmat o nieomylności papieża w sprawach wiary.

1975 W Wielkiej Brytanii odbyło się pierwsze w dziejach wyspy referendum. Brytyjczycy w 67,2% zadecydowali o pozostaniu w EWG.

1975 The Rolling Stones zostali pierwszą grupą, która otrzymała pieniądze od Związku Radzieckiego za wydaną tam płytę.

1976 Ukazał się single „I Love To Boogie” grupy T. REX.

1977 Pierwszy komputer osobisty Apple II pojawił się w sprzedaży.

1981 Z wizytą do Polski przybył, po 30 latach nieobecności laureat literackiej Nagrody Nobla, Czesław Miłosz.

1981 W Stanach Zjednoczonych podano oficjalnie informację o zanotowaniu pierwszych zachorowaniach na nieznaną dotąd chorobę, nazwaną później AIDS.

1984 Nr 1 amerykańskiej listy przebojów: „Time After Time” – Cyndi Lauper.

1989 Ukazała się płyta “Flowers in the Dirt” Paula McCartney’a.

1997 Podczas plenarnego posiedzenia Kongresu Władz Lokalnych i Regionalnych Rady Europy w Strasburgu przyjęto Europejską Kartę Samorządu Regionalnego.

2002 Ukazała się pierwsza “oficjalna” wersja Mozilli, oznaczona numerem 1.0.

2005 W wyniku referendum Szwajcaria zgodziła się na przystąpienie do układu z Schengen oraz zalegalizowała związki homoseksualne.

Imieniny obchodzą: Waleria, Bonifacy, Julian, Walter

Izolda, imię żeńskie niewiadomego pochodzenia i o niejasnym znaczeniu, być może pochodzi od niemieckiego isan – żelazo i waltan – panować, rządzić, mieć nad czymś wielką władzę.

Imię Waleria ma łacińskie pochodzenie. Pierwotnie znaczyło: “kobieta pochodząca z rodu Valeria”. Nazwa rodu prawdopodobnie wywodziła się z języka etruskiego. Waleria jest osobą spokojną, rozsądną i zrównoważoną. Jest konsekwentna w dążeniu do celu. Zwolenniczka całkowitej emancypacji kobiet.

Imię Bonifacy łączy się z dwoma łacińskim wyrazami. Bonifacy znaczyło: “człowiek dobrego losu, dobrej wróżby”. Mężczyzna o tym imieniu nie nadaje się do roli kierowniczej, wymaga prowadzenia przez całe życie. Jest pracowity, słowny, punktualny. Jest przysłowiową skarbnicą wiedzy. Daje przykład jak należy przejść przez życie.

Imię Julian jest spolonizowaną wersją łacińskiego “Julianus”, które z kolei pochodzi od łacińskiego “Julius”. Nosił je cesarz rzymski Flavius Klaudius Julianus, zwany też Julianem Apostatą, czyli Odszczepieńcem. Osoba o tym imieniu jest szlachetna, zwykle wykształcona, daje przykład swoją pracowitością, lubi ład i porządek. Lubi bywać w towarzystwie i podróżować.