KALENDARIUM POZNAŃSKIE – 6 PAŹDZIERNIKA

Słońce w znaku Wagi

Imieniny obchodzą; Artur, Bruno, Bronisław, Bronisz, Fryderyk, Roman

Fryderyk, imię pochodzenia germańskiego (fridu – obrona, opieka, richi – potężny, możny)
Sławni imiennicy: cesarz Fryderyk Barbarossa (XII w.), Fryderyk Schiller, poeta niemiecki, Fryderyk Chopin, kompozytor polski, Fryderyk Engels, Fryderyk Nietzsche, filozof niemiecki, Friedrich Dürrenmatt, dramaturg szwajcarski.

Artur, imię męskie pochodzenia celtyckiego lub walijskiego oznacza niedźwiedzia, w języku greckim arktos oznacza także konstelację gwiazd na północy – północny to – arktyczny.

Artur jest dużą indywidualnością, chodzi własnymi drogami. Żądny władzy, nieraz popada w konflikty z otoczeniem. W potrzebie służy pomocą i radą. Docenia szerokie znajomości, dba o kontakty towarzyskie, często podróżuje.

Bruno, w języku niemieckim imię brun – brunatny stosowano do określenia niedźwiedzia, później człowieka – brunet.
Osoby o tym imieniu są wrażliwe, ale stanowcze. Uparcie dążą do celu, nie zrażając się niepowodzeniami. Pomaga im w tym systematyczność, zdyscyplinowanie i zdolność do realnej oceny własnych możliwości. Jeśli ktoś ich skrzywdzi są pamiętliwi, a czasami – nawet mściwi. Trudno nawiązują kontakty, nie mają wielu przyjaciół ani znajomych.

Cytaty na dziś:

•    Kto w sobie nie nosi nieba, ten szuka go daremnie w całym wszechświecie. Carl Sonnenschein
•    Zawiść jest raną duszy. Sokrates.
•    Mamy więcej siły niż woli; często wmawiamy sobie, że coś jest niemożliwe, jedynie aby się usprawiedliwić przed sobą. Francois de La Rochefoucauld

KALENDARIUM POZNAŃSKIE

1766 W intencji rozpoczęcia Sejmu Powszechnego w Warszawie, z polecenia Najwyższego ordynansa [Teodora Czartoryskiego] diecezji we wszystkich kościołach poznańskich odprawiono uroczyście msze święte wotywne z suplikacjami. Wspomniane msze mają być odprawiane przez cały czas trwania Sejmu.

Na podstawie: Kroniczka rezydencji Karmelitów Trzewiczkowych w Poznaniu przy kościele Najświętszej Krwi Pana Jezusa na ul. Żydowskiej. Opracowane przez Jacka Wiesiołowskiego, Wydawnictwo Miejskie, 2005

1768 Pewna niewiasta, utrzymująca przez jakiś  czas z Moskalami, szukając azylu przed straż ratuszową, przybyła do naszego kościoła (przy ul. Żydowskiej). Ponieważ była pijana, popełniła w miejscu świętym wiele nieprzyzwoitości. Wyprowadzona stąd i pochwycona przez straż, za swe występki odsiaduje karę w ratuszu. [Na podstawie: Kroniczka rezydencji Karmelitów Trzewiczkowych w Poznaniu przy kościele Najświętszej Krwi Pana Jezusa na ul. Żydowskiej. Opracowane przez Jacka Wiesiołowskiego, Wydawnictwo Miejskie, 2005]

1842 W Poznaniu utworzono Ochotniczą Straż Pożarną.

Grupa obywateli Poznania zebrała się, by stworzyć towarzystwo, którego celem miałoby być ratowanie zagrożonego życia i mienia w razie pożaru i powodzi. “Ochotnicze Towarzystwo Ratunkowe w Poznaniu”, którego statut wzorowany był na podobnych przedsięwzięciach z Wrocławia i Królewca, ukonstytuowało się

9 października, na jego czele stanął sędzia Kuetter, skarbnikiem zaś został znany poznański budowniczy, Antoni Krzyżanowski.

Do Towarzystwa wstąpiło 120 osób, które podzielono na cztery kompanie zorganizowane według wojskowych rygorów. Jak pisał Zygmunt Zaleski “była to pierwsza ochotnicza straż pożarna w Poznaniu” (i na ziemiach polskich także).

Towarzystwo nadzorowane było przez władze policyjne, a utrzymywane było przez gminę, która kupowała sprzęt i przydzialała dotacje na dalszą działalność. Warto tu wspomnieć, że w r. 1865 wzniesiona została pierwsza w Poznaniu wieża ćwiczebna przy Wielkich Garbarach, zaś trzy lata później urządzono w ratuszu strażnicę, do której zgłaszano pożary. (na podstawie www PSP w Poznaniu).

fot: (1) Klasztor Katarzynek i w oddali siedziba Straży Pożarnej przy Masztalarskiej, dagerotyp z 1896 r. (2) Sikawka o napędzie parowym na podwoziu do zaprzęgu konnego, typ jaki poznańska straż otrzymała w 1890 r.

1842 W Gazecie Wielkiego Księstwa Poznańskiego ukazała się wzmianka o pierwszym zakładzie dagerotypii w Poznaniu.

Fotografia pojawiła się w Poznaniu już w roku dokonania jej wynalazku, to jest w 1839. Nakładem poznańskiej oficyny braci Szerków ukazało się wówczas polskie wydanie pracy Doquerre’a. Stanowiło ono pierwszy na ziemiach polskich opis fotografii, zwanej pierwotnie dogerotypią. Pierwszymi dagerotypistami w Poznaniu wg wzmianki z 1842 roku byli: wędrowny malarz Theodor Willnow i miejscowy malarz – portrecista Edward Gillern.

Pierwszy w mieście zakład fotograficzny otworzył w 1847 roku Aleksander Lipowitz, który trzy lata wcześniej wynalazł światłomierz optyczny. W 1879 r. odbyła się wystawa przemysłowa prowincji poznańskiej, na której w dziale rytownictwa i malarstwa pojawiła się fotografia. [Źródło: S. Wojnecki, wstęp do wystawy Twórcy poznańskiej fotografii, w Galerii Arsenał, grafika: Ogłoszenie z dnia 06.10.1842 w – Gazeta Wielkiego Księstwa Poznańskiego, informacja, że malarz Theodor Willnow wyprowadzając się z miasta poleca usług malarza Edwarda Gillerna, który mieszkał przy ul. Nowej [Paderewskiego] na narożniku Starego Rynku

1873 Na raka wątroby zmarł w Londynie Paweł Edmund Strzelecki – podróżnik, etnograf, mineralog, badacz Australii. W 1997 jego prochy sprowadzono do kraju i złożono w Krypcie Zasłużonych Wielkopolan w podziemiach kościoła św. Wojciecha w Poznaniu. Jego nazwiskiem nazwano w Australii pasmo górskie, 2 szczyty, jezioro, rzekę i miasteczko.

1907 W Poznaniu ukazał się numer tygodnika Praca z nowym redaktorem i wydawcą Adamem Napieralskim z Bytomia.

“Praca” jest jedynym  pismem polskiem tego pokroju z zaborze pruskim. Dotychczasowym jej wydawcom nie udało się mimo wielkich ofiar zapewnić jej bytu. Okoliczność ta nie odstręczyła mnie od przejęcia tygodnika, o którym sądzę, że jest potrzebny i może być pożyteczny – pisał w słowie wstępny nowy wydawca.

„Praca” zaczęła wychodzić w Poznaniu od 1896 roku. Pierwszym wydawcą i redaktorem naczelnym był Marcin Bidermanna.

“Tygodnik dla wszystkich stanów sprawom rolnictwa handlu i przemysłu”, który zaczął ukazywać się w trzecim kwartale 1896 r. szybko zyskał czytelników i stałych abonamentów. Nakład 15 000 egz. w 1902 r. Wychodził do roku 1925.

Pod taką samą nazwą jak tygodnik założył drukarnię przynoszącą niemałe zyski tak potrzebne dla działalności na płaszczyźnie społecznej, a także wspomagał inne polskie podupadające przedsiębiorstwa. Oprócz działalności na terenie Wielkopolski, włączał się także w szerzenie polskiej świadomości na Górnym Śląsku.

Tygodnik często zmieniał podtytuły: Od roku 1896 do 1897 i w 1898 od nr 1 do 29  podtytuł: “Tygodnik dla wszystkich stanów, poświęcony sprawom rolnictwa, handlu i przemysłu”. Od nr 30 do 51 w 1898 r. i w roku  1900 od nr. 1 do 11 podtytuł: “Tygodnik illustrowany ekonomiczno-społeczny i belletrystyczny dla wszystkich stanów”.

W roku 1900 od nr. 12 do 50 i w latach 1901-1903 od nr. 1 do 49 podtytuł: “Tygodnik ilustrowany”. Pod koniec 1903 od nr.50 do 52 i od 1904 r. do 1919 włącznie podtytuł: “Tygodnik polityczny i literacki ilustrowany”. Od roku 1920 do 1924 –  “Ilustrowany tygodnik społeczno-narodowy”.

1929. Wybory do poznańskiej rady miejskiej.  Absolutna większość bloku gospodarczo-narodowego.

1932 Urodziła Danuta Balicka-Satanowska, aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna. Działaczka NSZZ “Solidarność”.

Związana była ze scenami w Szczecinie, Gnieźnie Bydgoszczy i Toruniu. W latach 1961-1975 pracowała w poznańskim Teatrze Polskim, a potem w latach 1975-1976 – w Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie. Od 1976 roku jest aktorką Teatru Polskiego we Wrocławiu. Równolegle pracowała w Teatrze Telewizji.

Ze wspomnień Izabelli Cywińskiej

To Stulek (Stanisław Hebanowski, dyr. Teatru Polskiego) pomógł mi w obsadzeniu sztuki „Szalona Julka”. I prawie natychmiast poznał z Danką Balicką-Satanowską, która właśnie niby to przypadkiem wpadła do „Smakosza”, przyjrzała mi się i od razu zaprosiła do domu.

To było dobre wejście w poznański świat teatru, bo Balicka funkcjonowała wtedy w Poznaniu jak nie przymierzając Nina Andrycz w Warszawie. Nina miała za męża samego premiera Cyrankiewicza, tego, co to groził odrąbywaniem rąk podniesionych na władzę ludową, i dlatego wszystko było jej wolno. Z kolei mężem Danusi był Satanowski senior, dyrektor Teatru Wielkiego, człowiek z partyzancką przeszłością. Jednym słowem, na tym terenie ktoś znany i szanowany, i jak to się w Poznaniu mówiło: „postaciucha”.

Satanowski reżyserował też za granicą, był jak na tamte czasy zamożny, więc bywanie na salonach u państwa Satanowskich nobilitowało. A poza wszystkim innym Danka była naprawdę utalentowana; kiedy zaczęłyśmy współpracować przy Julce, była świeżo po głośnym ogólnopolskim sukcesie w Bazylissie Teofanu Micińskiego, sztuce odkrytej przez Stula Hebanowskiego.

Źródło: Izabela Cywińska, Inne historie: Evviva l’arte!, felietony na stronie teatralny.pl

1941 Władze okupacyjne zarządziły zamknięcie świątyń katolickich w Poznaniu poza kościołami Św. Wojciecha i Matki Boskiej Bolesnej.

1957 Uroczysty ingres arcybiskupa poznańskiego Antoniego Baraniaka.

1975 Otwarcie Wydziału Pielęgniarstwa w poznańskiej Akademii Medycznej.

2001 Zmarł w Berlinie Jan Lenica – grafik, twórca filmów animowanych, scenograf, ilustrator książek, rysownik, satyryk. Jest jednym z autorów polskiej szkoły plakatu. Urodził się w Poznaniu. Warto dodać odnośnie drzewa genealogicznego, że jego dziadem (ze strony matki) był sławny poznański realista ze szkoły monachijskiej Piotr Kubowicz, siostrą zaś była Danuta, mistrzyni ilustracji dla dzieci (szwagrem Lenicy został pisarz i reżyser filmowy Tadeusz Konwicki).

Wystawa Jana Lenicy “Labirynt” w Muzeum Narodowym (2002),  foto: Muzeum Narodowe w Poznaniu

2006 Profesor Leszek Balcerowicz otrzymał doktorat honoris causa Akademii Ekonomicznej w Poznaniu za wyróżniający się dorobek naukowy oraz wybitne osiągnięcia w dziedzinie polityki gospodarczej.

Laudację wygłosił Profesor Wacław Wilczyński, określając w niej Profesora Balcerowicza „uczonym i politykiem, który walnie przyczynił się do demistyfikacji socjalizmu jako alternatywy ustrojowej w istocie hamującej rozwój. Profesor Balcerowicz przyczynił się w ogromnej mierze do rewaluacji gospodarki rynkowej, do powrotu wielu krajów do wolności, do racjonalności”.

2018 W Starym Browarze odbyła się premiera gry Monopoly Poznań

W Monopoly Poznań można kupić Bramę Poznania ICHOT, Stary Browar albo fabrykę Volkswagena. Poznaniacy zdecydowali też, że największe opłaty za postój oraz najdroższe ceny nieruchomości czekają na tych, którzy staną lub zechcą budować na polu Ratusz. Po miesiącach zastanawiania się, jakie miejsca znajdą się na planszy, a których zabraknie – już wszystko jest jasne – można grać!

Jednak gra to nie tylko miejsca na planszy! W naszej wersji karty szansy zmieniły się w „fifny knyf”, karta społeczna to „bejmy do wiary”, domki i hotele to u nas mieszkania i kamienice, zaś pola transportowe zastąpiły chętnie odwiedzane przez turystów hotele, w którym można zjeść słynne, tradycyjne rogale marcińskie.

Sama gra w Monopoly to świetna zabawa, łącząca całe pokolenia, a możliwość kupowania pól, które każdy zna, kojarzy, lubi i odwiedza dodaje rozgrywce dodatkowych emocji.

Nasza gra ma być pamiątką dla odwiedzających, którzy później przypomną sobie uroki Poznania, a dla poznaniaków – wyzwaniem. Jesteśmy znani z dobrego zarządzania finansami, dlatego rozgrywka, w której strategia i budżet stanowią klucz do zwycięstwa z Poznaniem w tle z pewnością przypadnie wszystkim do gustu – mówi Jacek Jaśkowiak, prezydent Poznania. – Mam nadzieję, że walka o to, w czyim posiadaniu będzie np. Ratusz, zawsze będzie pasjonująca! – dodaje.

Tym samym Poznań dołączył do miast z całego świata z własną edycją Monopoly. Posiadają ją m.in. Nowy Jork, Londyn czy Sydney, a w Polsce Gdańsk, Kraków oraz Wrocław. Monopoly to jedna z najpopularniejszych planszówek i bestseller w świecie gier, bijący rekordy popularności już od ponad 80 lat. Dotychczas na całym świecie sprzedano ponad 500 milionów gier.

ZDARZYŁO SIĘ 6 PAŹDZIERNIKA

1101 Zmarł Bruno z Kolonii, pustelnik, założyciel Zakonu Kartuzów.
Po zatargu z arcybiskupem Reims udał się do biskupa Grenoble Hugona, który przydzielił mu i jego towarzyszom skaliste tereny Kartuzji w okolicach Grenoble. Tam w 1084 roku założył La Grande Chartreuse, pierwszy pustelniczy klasztor.

1475 Odbył się ślub Anny, córki Gastona II de Foix-Grailly z Władysławem Jagiellończykiem, królem Czech i Węgier.

1667 W bitwie pod Podhajcami wojsko polskie pod wodzą hetmana Jana Sobieskiego odniosło zwycięstwo nad przeważającymi siłami tatarsko – kozackimi.

1769 Brytyjski podróżnik kapitan James Cook, na pokładzie swojego statku “Endeavour” jako pierwszy dopłynął do wybrzeży Nowej Zelandii.

1829 Lokomotywa zbudowana przez Stephenson’a Rocket wygrała konkurs na obsługę trasy Liverpool – Manchester.

1866 Pierwszy odnotowany napad na pociąg w USA. Gang Reno Brothersa zrabował 13,000 $.

1876 Urodził się Jan Bułhak – fotografik, twórca polskiej fotografii artystycznej.

1882 Urodził się Karol Szymanowski, kompozytor. Czołowy przedstawiciel grupy „Młoda Polska”, wypracował indywidualny styl oparty na elementach polskiego folkloru. (zm. 29.02.1937)

1887 Urodził się Charles Eduard Le Corbusier właść Jeaneret Gris, francuski architekt-urbanista, malarz, rzeźbiarz. Jeden z najwybitniejszych twórców nowoczesnej architektury (z pochodzenia Szwajcar). Autor projektu budynku ONZ w Nowym Jorku. (zm. 27.08.1965).

1889 Urodziła się Maria Dąbrowska, pisarka. Ukształtowana przez polską myśl społeczną w duchu Edwarda Abramowskiego była wrażliwa na sprawy wolności, prawdy, biedy ludzkiej, była m.in. sygnotariuszką „listu 34”. Była autorką tetralogii „Noce i dnie”, najwybitniejszej polskiej powieści realistycznej w XX wieku. Pisała eseje, prace publicystyczne, dramaty. (zm. 19.05.1965).

1889 Otwarto paryski kabaret Moulin Rogue.

1914 Urodził się Thor Heyerdahl, zoolog i antropolog norweski. Dowódca wyprawy na tratwie z trzciny, którą udowodnił , że Sumerowie udawali się morzem do Indii i Afryki.

1920 W Rydze podpisano zawieszenie broni w wojnie polsko – bolszewickiej.

1927 Na ekrany kin wszedł „Śpiewak jazzbandu”, pierwszy film dźwiękowy. Pierwsze słowa wypowiedziane przez głównego bohatera brzmiały; „Hello Mam”.

1939 Adolf Hitler zapewnił Belgię i Holandię o swej przyjaźni i oświadczył, że będzie się upominał jedynie o zwrot kolonii.

1944 Armia Czerwona wkroczyła na Węgry.

1949 Wielka Brytania i USA zakończyły akcję dostarczania blokowanemu przez ZSRR Berlinowi Zachodniemu zaopatrzenia drogą powietrzną.

1962 Numer 1 brytyjskiej listy przebojów: „The Telstar” – The Tornados.

1973 W czasie najważniejszego żydowskiego święta Jom Kippur Egipt i Syria podjęły ofensywę przeciwko Izraelowi. Rozpoczęła się IV wojna arabsko – izraelska. Trwała do 21.10.73 r.

1990 Zmarł Henryk Barker, znany jako “Tońcio”, posługujący się także nazwiskiem Vogelfaenger. Prawnik i aktor, bard przedwojennego Lwowa, współtwórca audycji radiowej “Wesoła Lwowska Fala”. Wraz ze Szczepciem – Kazimierzem Wajdą grał w komedii “Będzie lepiej” i “Włóczędzy”. W 1988 r. zagrał w dokumentalnym filmie “Tońko, czyli legenda o ostatnim batiarze”.

1991 Aktorka Elizabeth Taylor po raz 8 wyszła za mąż. Tym razem za Larry’ego Fortensky.

1998 Wicepremier i Minister Finansów Leszek Balcerowicz zostaje uznany przez miesięcznik “Euromoney” za najlepszego w świecie ministra finansów.

2007 Regionalna telewizja publiczna TVP3 przemieniła się w kanał informacyjny TVP Info.