Tadeusz Kantor / Piotr Uklański

Dzieło Uklańskiego, zatytułowane “The Year We Made Contact”, 2010, to instalacja, której głównym elementem jest olbrzymia fakturowa materia – gobelin, żywo nawiązujący swą stylistyką, formą ekspresji, wyrazem scenograficznym, do bardzo rozpoznawalnego klimatu teatru Tadeusza Kantora i Józefa Szajny.  Stąd jego oryginalna kompozycja, przestrzenne, parateatralne rozplanowanie oraz kolorystyka noszą także wszelkie cechy wielkiej tradycji polskiego tkactwa artystycznego dekady lat 60. oraz 70. XX wieku.  Nieodłączną częścią pracy jest wpisujący się w pole obrazowe, wolnostojący, okrągły czerwony obraz zatytułowany “Czerwony Karzeł” /”Red Dwarf”.  Oba elementy tworzą nierozłączną całość, która całkowicie zawłaszcza przestrzeń, w jakiej się znajdują.

Decydując się na realizację dzieła w tak rozpoznawalnej formie i stylu, Uklański stworzył pracę, która w konsekwentny sposób kontynuuje podjęty już wcześniej artystyczny program.   Jego celem jest poszukiwanie nowych pokładów znaczeniowych, zawartych w stereotypach i symbolach kulturowych oraz mitach narodowych.

Artysta, mieszkający od 1991 roku w Nowym Jorku, posługuje się fotografią, filmem, wideo oraz instalacją. Zarówno jego warsztat, jak i fascynacje nieustannie oscylują wokół kultury popularnej. Piotr Uklański, czerpiąc obficie z jej bogactwa, otrzymując z niej silne inspiracje, nie obawia się sięgać po wizualne klisze.  W procesie twórczym jednak nigdy jej do końca nie dekonstruuje, mimo że znany jest ze zdecydowanych rekonfiguracji znaczeń za pomocą zmiany kontekstu (praca “Dance Floor”, 1996, w której wibrująca światłami taneczna posadzka z dyskoteki przeniesiona została do galerii, przez co obiekt nabrał niemalże cech rzeźby minimalistycznej), czy umiejętności wydobycia zaskakujących jakości obiektu wbrew jego kontekstowi (osławiona seria fotograficzna “Naziści”, w której estetyka dzieła, ukazująca przystojnych mężczyzn w mundurach, przesłoniła historyczny, mroczny kontekst przedstawionych portretów).

W przypadku “The Year We Made Contact”, 2010 artysta niejako nakłada specyficzną warstwę znaczeniową na wyraziście określoną i rozpoznawalną warstwę stylistyczną.  Tytuł instalacji nawiązuje bowiem do powstałego w latach 80. filmu science-fiction, a element kompozycji przestrzennej pod znamiennym tytułem “Red Dwarf”/”Czerwony Karzeł” – to nic innego, jak wizualna interpretacja gasnącej gwiazdy, co sugestywnie sugeruje jego nazwa.

Pomysł wprowadzenia prac malarskich i obiektów Tadeusza Kantora oraz włączenia ich do wspólnej artystycznej przestrzeni wraz z nową instalacją Piotra Uklańskiego, jej kontekstem  znaczeniowym, stwarza niepowtarzalną możliwość wyodrębnienia tych  cech  i form ekspresji, które zainspirowały  powstanie dzieła młodego artysty.   Obecność oryginalnych płócien i manekinów twórcy teatru Cricot 2 odgrywa zatem ważną rolę w procesie interpretacyjnym, uwypukla tradycję, a także naświetla aspekty pracy Uklańskiego, które się jej nie poddają.

Analizując źródła i początki stylistyki, symboliki i ekspresji teatru Kantora, warto odnieść je do rzadko dostępnych obrazów malarstwa materii, powstałych na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych, które zobaczymy na wystawie. Obrazy te wraz z pracami na płótnie pochodzącymi z okresu fascynacji Kantora estetyką informelu – które notabene włączały dokonania polskiego artysty  do światowego nurtu awangardowych  poszukiwań – będą prezentowane w kontekście obiektów  z pierwszego spektaklu Cricot 2 – “W małym dworku”.