Teatr Wielki im. Stanisława Moniuszki w Poznaniu zaliczany jest do czołowych instytucji muzycznych w Polsce i doczekał się wielu cennych opracowań, dzięki którym należy do jednej z najlepiej opisanych scen operowych w kraju.

Jego dzieje, niekiedy dramatyczne, ale zawsze bardzo ciekawe, obfitowały w wydarzenia artystyczne najwyższej rangi. Muzeum Narodowe w Poznaniu pragnie uczcić stulecie Teatru wystawą jubileuszową, przygotowaną we współpracy obu tych instytucji.

Celem wystawy jest próba przywołania najważniejszych wydarzeń i dokonań Teatru Wielkiego w Poznaniu, jak również plastyczne wykreowanie aury nieodzownej dla poczucia czegoś wyjątkowego – magii teatru.

Na ekspozycję części historycznej składa się obszerny wybór różnorodnych dokumentów i niezwykłych pamiątek, prawdziwych skarbów dotychczas nie prezentowanych, z bogatych zasobów Archiwum Artystycznego Teatru Wielkiego w Poznaniu i Archiwum Państwowego w Poznaniu.

Pojedyncze obiekty pochodzą także ze zbiorów Muzeum Narodowego w Poznaniu. Z zasobów Teatru pokazywane są obok typowych archiwaliów także osobliwości pochodzące z okresu międzywojennego: książka strażacka , książka pożyczek, zachowany bilet do poznańskiego teatru czy wzruszający swoją patriotyczną treścią adres artystów Teatru Miejskiego we Lwowie skierowany do grona artystów Teatru Wielkiego w Poznaniu, po odzyskaniu przez Polskę niepodległości.

Liczne fotografie dokumentują spektakle operowe i baletowe, solistów, muzyków, dyrygentów, dyrektorów i pracowników , a także gości i wydarzenia z życia tej instytucji.

Bogaty i ambitny repertuar tego Teatru przypominają wydawnictwa teatralne, programy przedstawień, afisze i plakaty.

O wysokiej randze artystycznej poznańskiej sceny świadczy chociażby niewielki afisz zapowiadający w 1937 roku polską prapremierę baletu „Harnasi”, którego – światowa prapremiera odbyła się w Operze Paryskiej w 1936 roku
– z muzyką Karola Szymanowskiego pod batutą Zygmunta Latoszewskiego, ówczesnego dyrektora Teatru, ze scenografią Zygmunta Szpingiera, utalentowanego artysty, absolwenta poznańskiej Szkoły Zdobniczej, autora licznych realizacji scenograficznych dla miejscowego Teatru.

Imponujący wybór prezentowanych plakatów oraz projektów dekoracji teatralnych i projektów kostiumów przypomina całą plejadę wybitnych artystów, przedstawicieli słynnej polskiej szkoły plakatu i scenografii, związanych z teatrem poznańskim.

Wśród scenografów szkoły krakowskiej i warszawskiej spotykamy takich tworców jak Tadeusz Kantor, Andrzej Sadowski, Jan Kosiński, Krzysztof Pankiewicz, Ewa Starowieyska, Marian Kołodziej, czy przedstawicieli szkoły poznańskiej jak Wacław Taranczewski, Zbigniew Kaja oraz jego syn, Ryszard Kaja, autor wielu wybitnych realizacji dla poznańskiego teatru.

Postać Stanisława Moniuszki, wielkiego patrona i twórcy polskiej opery narodowej symbolicznie przypomina puchar szklany ze srebrną pokrywą, dedykowany kompozytorowi przez nieznanego wielbiciela jego talentu w 1861 roku, zapewne po premierze „Verbum nobile”.

Puchar ten, wykonany zapewne na Śląsku, ze szkła glazurowanego miedzią, pochodzi ze zbiorów Muzeum Instrumentów Muzycznych, Oddziału Muzeum Narodowego w Poznaniu.

Ekspozycji historycznej towarzyszą rekwizyty, elementy dekoracji czy akcesoria mody wieczorowej sprzed stu lat, obowiązujące wytworne damy podczas wizyt w operze.

Rewia kostiumów teatralnych z różnych spektakli, prezentowana na manekinach, obok peruk, butów, zbroi, mebli teatralnych, starych reflektorów, elementów teatralnej maszynerii, olbrzymie elementy dekoracji architektonicznych i malarskich tworzą malowniczy entourage wystawy.

Aranżacja plastyczna wystawy, brawurowe, typowe dla jej twórcy Ryszarda Kai pomieszanie konwencji, stylów i estetyk to spektakularna oprawa plastyczna dla szacownych pamiątek z przeszłości. Wykreowana tu, dotychczas niespotykana możliwość odczucia teatru operowego w muzeum, a więc w innej perspektywie, widzianego z bliska, à rebours, dostarcza wielkiej siły ekspresji. Ekspresji nieodzownej dla inscenizacji wielkiej opery.

Z okazji Jubileuszu Muzeum Narodowe w Poznaniu życzy Teatrowi Wielkiemu w Poznaniu dalszych sukcesów artystycznych.

Wystawie towarzyszy informator opracowany przez Tadeusza Bonieckiego, kuratora wystawy i kierownika Archiwum Artystycznego Teatru Wielkiego w Poznaniu.