Kawa dobra na wszystko!?

Kawa to najbardziej rozpowszechniona substancja pochodzenia naturalnego, którą spożywamy, żeby wspomóc naszą aktywność i pobudzić do działania. Kawa jest więc często stosowana dla poprawy czuwania, nastroju i poziomu energii, a nawet wyników sportowych.

Pierwsze informacje o niej zawdzięczamy niemieckiemu botanikowi Leonhartowi Rauwolfowi (1535-1569), który odbył podróż przez kraje arabskie w 1576 roku. Obecnie można nabyć ją w każdym sklepiku osiedlowym, w dostępnej na każdą kieszeń cenie.

Jednak najdroższa kawa świata kosztuje ok. 500-1000 euro i nazywa się Kopi Luvak – wydobywana jest z odchodów łaskuna palmowego (Paradoxurus hermaphroditus), nazywanego popularnie cywetą, a lokalnie luwak. Jej roczny zbiór to między 300 a 400kg (jak podaje Wikipedia) lub 50 ton (jak podają inne źródła).

Niektórzy uważają ją za na najlepszą, bo naturalnie pozbawioną goryczki, kawę. Zwierzęta zjadając owoce kawy nie trawią pestek i wydalają je jako odchody. Jednak obecnie proceder jej pozyskiwania jest krytykowany jako nieetyczny (zwierzęta są przetrzymywane w ciasnych klatkach i ich śmiertelność jest bardzo wysoka, a owoce kawy, którą cywety spożywają nie zawsze jest najwyższej jakości).

Najpopularniejsze odmiany kawy to Robusta i Arabica. Jedna od drugiej różni się zawartością kofeiny, kwasowością, zawartością kwasu szczawiowego i innych składników, do których zalicza się między innymi: kwas chlorogenowy, fenolokwasy, garbniki. Te składniki wpływają na właściwości naparów kawy, tzn. w jaki sposób oddziałuje ona na organizm.

Podobne różnice można zauważyć porównując kawę mieloną i rozpuszczalną. Ta ostatnia ma zarówno więcej kofeiny, jak również kwasu chlorogenowego, flawanoli i epikatechin. Jednak należy pamiętać, że kawa rozpuszczalna zawiera także więcej kwasu szczawiowego, którego spożycie powinno być ograniczane, szczególnie w żywieniu osób z dną moczanową. Zawartość kwasu szczawiowego w naparach z kawy rozpuszczalnej jest ponad dwukrotnie wyższa niż w naparach z kawy mielonej.

Wpływ kawy na zdrowie

W świetle ostatnich badań, wpływ kawy na zdrowie człowieka jest mniej negatywny niż wcześniej uważano, a najnowsze doniesienia wskazują na jej wiele pozytywnych właściwości. Dlatego w 2017 roku Instytut Żywności i Żywienia w Warszawie włączył kawę i herbatę do piramidy żywieniowej dla dorosłej populacji polskiej jako element zdrowej diety i źródło płynów.

Ostatnie badania epidemiologiczne i eksperymentalne sugerują, że spożywanie kawy może pomóc w zapobieganiu niektórym chorobom przewlekłym, w tym cukrzycy typu 2 i chorobom wątroby. Większość badań nie wykazała, że spożywanie kawy jest związane z istotnie zwiększonym ryzykiem chorób układu krążenia.

W odniesieniu do układu krwionośnego wykazano na przykład, że spożycie 3-4 filiżanek kawy dziennie obniża ryzyko śmiertelności z powodu chorób serca o 19%, a z powodu udaru o 30%, natomiast ryzyko zachorowania na chorobę wieńcową zmniejsza o 10%.

Spożywanie powyżej 2 filiżanek kawy dziennie zmniejsza ryzyko powstania chorób wątroby, w tym jej marskości. Jak każdy medal, który ma dwie strony, tak i kawa, ma jasną i ciemną stronę. Wspomniany wcześniej kwas szczawiowy ma zdolność uzależnienia zauważalną zwłaszcza u dzieci i młodzieży spożywającej duże dawki.

Podsumowując powyższe, umiarkowane spożycie kawy może przynieść prozdrowotne efekty. Obniża ryzyko śmiertelności, chorób serca, niektórych nowotworów i wątroby.

Autorka: Ewa Bulczak, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu