Klastry – synergia energii

Między firmami działającymi w tej samej branży lub na tym samym terenie istnieją różnorakie powiązania, jednym z rodzajów związków firm są klastry. Tworzy się je coraz prężniej w perspektywie sukcesu zbudowanego na najwyższej jakości jednoczesnej konkurencji i kooperacji.

Klaster to geograficzne skupisko wzajemnie powiązanych firm, dostawców, jednostek usługowych działających w pokrewnych sektorach, a także związanych z nimi instytucji (np. jednostek samorządu terytorialnego czy ośrodków badawczych). Firmy działające w ramach klastra jednocześnie ze sobą konkurują i współpracują. Istnieją cztery wyznaczniki, dzięki którym można odróżnić klaster od innych działań, są to: skupienie się na określonym obszarze, występowanie podmiotów gospodarczych działających w tych samych lub pokrewnych sektorach przemysłu lub usług, jednoczesna konkurencja i kooperacja, a także funkcjonalne powiązania między podmiotami i instytucjami. Od klastra należy odróżnić inicjatywy klastrowe, bowiem są to działania podejmowane przez grupy podmiotów w celu tworzenia lub poprawy siły klastra. Działania klastrowe opierają się zarówno na współpracy przedsiębiorstw, a wraz z nimi także ośrodków badawczych, samorządów i instytucji zajmujących się szeroko pojętymi działaniami biznesowymi.

Dajesz i otrzymujesz

Twórcy i uczestnicy klastrów podkreślają głównie korzyści jakie biorący udział w tym przedsięwzięciu z niego wynoszą. Przedsiębiorstwa działające w klastrach mogą ze sobą rywalizować w określonych zakresach i współpracować w innych, tworząc wspólnie jeden projekt, nie porzucając rywalizacji w innych. Ta zdrowa konkurencja jest pozytywnym elementem, gdyż na pierwszym planie stawia rozwój. Niektóre korzyści są bardzo widoczne – dzięki skuteczniejszej współpracy łatwiej firmom wejść na nowy rynek (zwłaszcza zagraniczny), a także zrealizować większy projekt, który dla pojedynczej firmy byłby nieosiągalny. To wszystko łączy się z większymi dochodami i wzmożonym rozwojem, działania w klastrze umożliwiają też pozyskiwanie najlepszych ekspertów. Niezbędna jest również wymiana doświadczeń, a na ich podstawie wspólne rozwiązywanie problemów. Widocznym elementem jest możliwość rozwoju infrastruktury oraz sieci kontaktów. Klastry wpływają na efektywność firm, pozwalają na rozwój innowacyjności – w silnej grupie łatwiej zdecydować się na innowacyjne projekty, które mogłyby być ryzykowne, gdyby tworzyły je jednostki. Należy zwrócić uwagę na to, iż klastry skupiają przeważnie firmy znajdujące się na jednym obszarze, co pozytywnie wpływa na rozwój regionów, a w efekcie prowadzi nie tylko do powstania nowych inicjatyw lecz również do wzmocnienia istniejących tradycji. Agnieszka Młyńska z SynergIT (klaster zrzeszający wielkopolskich przedsiębiorców z branży IT) podkreśla jakie zyski mogą być udziałem przedsiębiorstw, które zdecydują się na uczestnictwo w tym projekcie – Działalność klastra koncentruje się przede wszystkim na intensywnej wymianie wiedzy i doświadczeń, głównie w obrębie grup roboczych, które pracują nad stworzeniem konkretnych produktów. Grupy te skupiają przedsiębiorstwa o różnych profilach działalności, co pozwala na wieloaspektowe, innowacyjne podejście do projektu. Taki model działania daje nie tylko możliwość opracowania nowych produktów czy technologii, ale też całych modeli biznesowych, które kształtują rynek.

Wielkopolska sieć współpracy

W Polsce idea klastrów jest stosunkowo mało rozpowszechniona, jednak zauważalny jest wzrost ilości przedsiębiorstw, które organizują się w taki sposób. Najczęściej klastry pojawiają się w dziedzinach związanych z nowymi technologiami – klastry informatyczne i techniczne. Naprawdę jednak można utworzyć je w każdej branży – istnieją związki lokalnych przedsiębiorców w branży żywnościowej czy związanej z ochroną środowiska. Także w Wielkopolsce w ostatnich latach pojawiło się sporo nowych klastrów – informatyczne, meblarski, motoryzacyjny czy działający w branży spożywczej. Wielkopolski Samorząd zaangażował się m.in. w stworzenie w regionie kaliskim klastra kotlarskiego, zrzeszającego przedsiębiorców zajmujących się produkcją kotłów centralnego ogrzewania. W 2008 roku Polska Izba Gospodarcza Importerów Eksporterów i Kooperacji stworzyła sieć współpracy o nazwie Wielkopolska Innowacyjna Sieć Kooperacji. W jej ramach działają klastry: energii odnawialnej, spożywczy i medyczny, których partnerem strategicznym został Wielkopolski Klub Kapitału. Zrzeszenia firm, jednostek badawczo-rozwojowych, przedstawicieli władz i firm doradczych, starają się pozytywnie wpłynąć na innowacyjność przedsiębiorstw. W ten sposób nie tylko wspierają one firmy, ale także czerpią korzyści dla siebie. Wielkopolski Klub Kapitału wspiera członków klastra swoim doświadczeniem w integracji przedsiębiorców i szerokimi kontaktami wypracowanymi na przestrzeni 19 lat działalności Klubu – mówi Dagmara Dziwińska z WKK.

Izba jako organizacja samorządu gospodarczego – na co dzień pracująca na rzecz firm, zrzeszająca przedsiębiorstwa z różnych branż, ma możliwość lepszego zdiagnozowania potrzeb firm i dzięki temu lepszego dostosowania oferty usługowej dla poszczególnych firm, członków klastra. Dzięki współpracy w ramach klastra Izba ma możliwość przygotowania oferty usług informacyjnych i doradczych „szytych na miarę” – dodaje Iwona Wesołek z Izby. W Wielkopolsce, na słabiej kojarzącą się z tymi działaniami postawił Wielkopolski Klub Kapitałowy, który wspiera Wielkopolski Klaster Medyczny – Branża medyczna to nie tylko szpitale czy przychodnie. To również firmy farmaceutyczne, producenci sprzętu medycznego, technologie medyczne – wszystko to co ma służyć dla zdrowia człowieka. Dzięki tak szerokim aspektom składającym się na branżę medyczną mamy bardzo szerokie pole działania i myślę, że to właśnie wyróżnia nas na tle innych klastrów – mówi Dagmara Dziwińska.

Czy tylko plusy?

Twórcy klastrów zgodnie powtarzają, że ich uczestnicy nie mają się czego obawiać przyłączając się do takich inicjatyw. Początkowa nieufność związana z obawą wykorzystania przez innych uczestników informacji zdobytych w ramach klastra dla swoich celów, szybko ustępuje. Trudności sprawiać może niekiedy podporządkowanie się i współpraca z liderem, który powinien zostać wskazany już na samym początku, aby nie powodować zgrzytów w dalszej działalności. Rolą lidera jest przede wszystkim przekazywanie informacji między uczestnikami klastra, a także m.in. organizowanie szkoleń. Współpraca w ramach klastra musi i opiera się na wzajemnym zaufaniu, stąd ważne jest na początku współpracy określenie zasad współpracy, wzajemne poznanie się – mówi Iwona Wesołek. Działając wspólnie mamy znacznie większą siłę przebicia, dostęp do eksperckiej wiedzy branżowej oraz zaplecze ze strony doświadczonej kadry pracowniczej. Członkostwo w klastrze podnosi prestiż firmy i jest też dobrą formą promocji – podkreśla Dagmara Dziwińska z Wielkopolskiego Klubu Kapitału. Także uczestnicy, zwracają uwagę na przewagę korzyści nad negatywnymi skutkami. Korzyści jest zdecydowanie więcej niż potencjalnych zagrożeń. Zwłaszcza w branży IT, gdzie dominują firmy z sektora MŚP, którym niejednokrotnie łatwiej jest działać w grupie, szczególnie na arenie międzynarodowej – podkreśla Agnieszka Młyńska z SynergIT. Współpraca w ramach klastra jest więc niezwykle korzystna, szczególnie dla małych i średnich przedsiębiorstw, które chciałyby mocniej zaistnieć na rynku. Dzięki nim budowanie konkurencyjnej polityki rynkowej jest dużo łatwiejsze.