O banie, której już (prawie) nie ma

W sąsiedztwie jednej z bardziej popularnej galerii handlowej można znaleźć ślady dawnej linii kolejowej. Każdego dnia po “wyrysowanych” na ulicy śladach po torach przejeżdża wiele samochód i przechodzą piesi. Kawałek dalej można natomiast podziwiać budynki dawnej stacji Średzkiej Kolei Powiatowej. Warto zrobić sobie spacer i zobaczyć jakie kiedyś mieliśmy dworce, bo choć małe i pełniące dzisiaj inną funkcję mają swój urok.

Budowę linii Schroda’er Kreisbahn rozpoczęto w 1898 roku, a została oddana do użytku po niecałych 4 latach 23 czerwca 1902 roku. Kolejką można było jeździć między wsią Kobylepole a dzisiejszą stacją Poznań-Wschód. Na tej trasie położono szerokie tory. Druga linia została zbudowana między Kobylepolem a Środą, gdzie ułożono wąskie tory.

Kilka lat później ŚKP została rozbudowana i od 1 maja 1910 roku pociągi  zaczęły jeździć również ze Środy do Zaniemyśla.

Jednym z pomysłodawców utworzenia kolei był Józef Mycielski, senior rodu do którego należała wieś Kobylepole. Pomysł udało się zrealizować dzięki akcjonariuszom należącym do władz powiatu.

Ważne było również poparcie rządu pruskiego, który wydał ustawę z 28 lipca 1892 roku o kolejach lokalnych. Ta nasza miała się przyczynić do rozwoju gospodarczego regionu.

Od głównej linii kolejowej liczącej sobie 59 kilometrów prowadziły bocznice do zakładów, czy miejsc które znamy również dzisiaj.

Pociągi mogły dzięki nim dojeżdżać między innymi do Zakładów Wojskowych, Fabryki Papieru Pendowskiego, Zakładów Ceramicznych Ciesielczyka, firmy Ogrodnictwo Mielocha, Browaru Kobylepole, Wielkopolskiej Wytwórni Chemicznej, czy Stomilu.

O niektóre odgałęzienia postarali się także właściciele ziemscy, a wśród nich między innymi O. Starci, F. Hildebrand, W. Madaliński. Każdej jesieni z majątków położonych przy szlaku kolejki do Cukrowni Środa wożono buraki cukrowe.

Kolej przynosiła spore zyski. Część bejmów przeznaczano na kolejne inwestycje. W latach dwudziestych wybudowano na przykład w ramach robót publicznych bocznicę z Annopola przez Chwałkowo do Brodowa i Czarnotek. W kolejnym dziesięcioleciu zaczął jeździć wagon motorowy z silnikiem diesla. Zbudowano również siłownię wiatrową napędzającą agregat prądotwórczy i pompy wodne. Sama siłownia nie przetrwała do dzisiaj, choć studnie funkcjonują do dzisiaj.

Po II Wojnie Światowej, w 1949 roku Średzka Kolej Wąskotorowa została przymusowo wcielona do PKP i rozpoczęto przebudowę torów z 1000 mm na 750 mm. Sam tabor trafił do Pomorskiej Kolei Dojazdowej. Rozwój motoryzacji i budowa wielu dróg w latach sześćdziesiątych spowodował spadek przewozów kolejką. Zaczęto stopniowo zamykać poszczególne bocznice. Od 1976 roku rozpoczęto rozbierać tory na linii głównej łączącej Kobylepole ze Środą. Pozostawiony został fragment 14 km między Środą z Zaniemyślem na którym kolejka kursowała regularnie z kilkoma przerwami do 2001 roku.

Śladów kolei pozostało do dzisiaj bardzo jednak dość dużo. Oprócz już wspomnianych wcześniej można jeszcze odnaleźć w Środzie fragment toru (o szerokości 1000 mm)  we wnętrzu warsztatów  oraz w stolarni zorganizowanej w dawnym garażu wagonu motorowego.

W samym Poznaniu w pobliżu Galerii Malta, ulicę Nowowołkowyskiej kostka brukowa wskazuje jak w tym miejscu przebiegały tory Średzkiej Kolei Powiatowej. Jest także na chodniku specjalna tablica.

Przy ulicy Folwarcznej do dzisiaj stoją dwa budynki wybudowane dla pracowników kolejki na początku XX wieku. Jeden z nich nieco się zmienił po położeniu tynku. Drugi, nieco większy, niemal zachował swój pierwotny wygląd. Nie zmieniło się również ich przeznaczenie. Do dzisiaj są to budynki mieszkalne.

Także przy ul. Folwarcznej zobaczyć można budynek dawnego dworca, który w tej chwili jest po prostu domem. Obok są także jeszcze tory.