PeWuKa – wystawa, która zmieniła miasto

W tym roku mija 90 lat od otwarcia Powszechnej Wystawy Krajowej – wydarzenia, które zmieniło miasto i przyciągnęło do Poznania miliony gości. Z tej okazji Grupa MTP i Miasto Poznań rozpoczynają cykl wydarzeń, mających uczcić i przypomnieć przedsięwzięcie, którego skala i rozmach nigdy nie powtórzyły się w historii Polski.

Powszechna Wystawa Krajowa była ogromną imprezą wystawienniczą, która odbyła się od 16 do 30 września 1929 r. w Poznaniu. Zorganizowano ją z okazji dziesięciolecia odzyskania niepodległości, aby zaprezentować dorobek odrodzonego państwa. Pokazywała dynamikę odrodzonego państwa polskiego i mocno wpłynęła na kształt oraz przyszłość Poznania. W 2019 roku obchodzimy 90. rocznicę PeWuKi – dlatego już wkrótce w całym mieście będzie można wziąć udział w licznych wydarzeniach, które mają przypomnieć tę jedyną w swoim rodzaju wystawę.

PeWuKa była wyjątkowym wydarzeniem, eventem wszech czasów w Poznaniu – podkreśla Przemysław Grodzki z Grupy MTP, koordynator projektu. – Chcemy przypomnieć o niej poznaniakom, a pomoże nam w tym cały cykl wydarzeń: od gier miejskich i zwiedzania Poznania, przez plakaty na wiatach autobusowych i nośnikach miejskich aż po szereg wystaw w muzeach poznańskich.

Powierzchnia wystawy zajęła 65 ha – na tym terenie stanęło aż 112 obiektów. Prace budowlane wykonywało 1200 robotników, a kolejnych kilka tysięcy pracowało w warsztatach wykonujących poszczególne ekspozycje. PeWuKa trwała 138 dni. Przyciągnęła 1427 wystawców i 4,5 miliona zwiedzających. Podczas wystawy pokazywano polskie dokonania w dziedzinach przemysłu, handlu, rolnictwa, opieki społecznej, wychowania fizycznego, sportu, kultury, sztuki i nauki. Nigdy wcześniej ani nigdy później Polacy nie zorganizowali tak potężnej wystawy, z której rozmachem dzisiaj równać się mogą światowe wystawy EXPO czy największe międzynarodowe kongresy. Wystawa dała impuls do dalszego rozwoju Poznania i całego kraju.

Część mieszkańców Poznania nadal nie ma świadomości, że to właśnie PeWuKa dała impuls do niesamowitego rozwoju gospodarczego Poznania i miejskiej infrastruktury – podkreśla Justyna Makowska, dyrektor Wydziału Kultury Urzędu Miasta Poznania. – Wierzę, że dzięki tym obchodom przypomnimy sobie, że w Poznaniu wszystko jest możliwe i że dzięki wzajemnej współpracy i zaangażowaniu poznaniaków nawet tak szaleńcze pomysły jak Powszechna Wystawa Krajowa mogły zostać zrealizowane.

Częścią obchodów rocznicy będą dwie konferencje naukowe. Pierwsza z nich: “Powszechna Wystawa Krajowa 1929 – obszary znaczeń” odbędzie się 6-7 czerwca i poświęcona będzie różnym wymiarom PeWuKi. Prezydent Miasta Poznania objął nad nią patronat honorowy.

Druga konferencja dotyczyć będzie gospodarzy i twórców PeWuKi, organizuje ją Wielkopolska Izba Budownictwa we współpracy z poznańskimi uczelniami, Zespołem Szkół Budowlanych im. Rogera Sławskiego i MTP. Roger Sławski, poznaniak z pochodzenia, był głównym architektem PeWuKi. Miasto zawdzięcza mu m.in. Halę Przemysłu Ciężkiego oraz fontannę w Parku Wilsona, która w 1929 roku była największą fontanną w Europie.

Nie zabraknie też interesujących publikacji. Joanna Bielawska-Pałczyńska, Miejska Konserwator Zabytków oraz Hanna Hałas-Rakowska z biura MKZ przeanalizowały archiwalne dokumenty i na ich podstawie stworzyły architektoniczny obraz PeWuKi – publikacja będzie dostępna jesienią. Już w najbliższych tygodniach będzie można kupić książkę Filipa Czekały i Tomasza Mikszo “Pewuka. Cud nad Wartą”.

To publikacja, której brakowało na rynku – podkreśla Filip Czekała. – Można w niej znaleźć mnóstwo wiedzy na temat Powszechnej Wystawy Krajowej. Książka jest w formie nietypowego leksykonu, w którym każde hasło jest zagadką, ciekawostką. Dotyczy nie tylko PeWuKi, ale opowiada również o tym, jak wówczas wyglądał i czym żył Poznań.

Kulminacją obchodów będzie wystawa o PeWuce – będzie ona częścią II Festiwalu Architektury Modernistycznej NOWY PLAN 2019, organizowanego przez poznański oddział SARP oraz inicjatywę Centrum Otwarte we współpracy z Grupą MTP. Ma pokazywać przede wszystkim modernizacyjny rys PeWuKi – skok w nowoczesność Poznania, jednego z najbardziej rozwiniętych miast Polski. Najlepsze modernistyczne pawilony PeWuKi będzie można zobaczyć w formie makiet, a jeden z nich będzie głównym elementem wystawy. Ekspozycja pokaże wpływ wystawy krajowej na rozwój Poznania i jego układ przestrzenny, przybliży również postaci i dorobek architektów i urzędników tworzących PeWuKę.

W trakcie roku jubileuszowego Grupa MTP we współpracy z poznańskimi przewodnikami miejskimi organizuje spacery miejskie śladami PeWuKi. Są one okazją, by posłuchać opowieści o fenomenie wystawy i barwnych anegdot o jej gościach. Najbliższa wycieczka odbędzie się 6 czerwca.

Już w najbliższy weekend będzie za to można wziąć udział w “Wejściówce na PeWuKę” – czyli grze miejskiej na terenie MTP.

Targi poznańskie powstały w 1921 roku i bardzo możliwe, że pozostałyby niedużymi prowincjonalnymi targami, gdyby nie PeWuKa, która w 1929 r. odbyła się na m.in. na ich terenie – zauważa Przemysław Trawa, prezes Grupy MTP. – Bez PeWuKi nie byłoby dzisiejszych Targów i nie byłoby dzisiejszego Poznania.

Uczestnicy gry miejskiej będą mogli odwiedzić 11 lokalizacji związanych z wystawą – zagrać będzie można już 18 maja o godz. 19 podczas Nocy Muzeów. By ułatwić poznaniakom odnajdywanie śladów PeWuKi w mieście, Centrum Otwarte, Stowarzyszenie Architektów Polskich i Grupa MTP przygotowały mapę “Śladami Powszechnej Wystawy Krajowej”.