Pod napięciem, czyli o stresie w pracy

Dorota Krakowiak

Chyba żadne z pojęć psychologicznych nie zrobiło takiej kariery w życiu codziennym jak stres. Każdy z nas odmienia to słowo w swoim życiu przez wszystkie przypadki. Jestem zestresowany, stresuję się, dopadł mnie stres, to takie stresujące. I dla każdego z nas to pojecie może znaczyć co innego. Martwię się jak wypadnę, boję się, jestem przeciążony.

Obecnie mówi się, że stres to zaburzenie równowagi między wymaganiami a oczekiwaniami. Niezależnie od tego czy oczekiwania w stosunku do nas ma otoczenie zewnętrzne i tak my sami nadajemy danej sytuacji znaczenie ważna – nieważna, zagrażająca – bezpieczna. I od nas zależy jak będziemy definiować daną sytuację.

W języku polski słowo ewidentnie stres ma konotację negatywną i kojarzy się z sytuacjami trudnymi do tego z nieprzyjemnymi odczuciami płynącymi z ciała takimi jak pocenie się dłoni, drżenie, skurcze i ból żołądka. Należy jednak pamiętać, że stres towarzyszy nam również w sytuacjach o konotacji pozytywnej. Ślub, przy narodziny dziecka, pierwsza randka, zmiana pracy. Wtedy też trzęsie się nam głos, pocą dłonie, mamy gonitwę myśli. Bez stresu prawdopodobnie nie bylibyśmy w stanie ani efektywnie pracować, ani tak dobrze zdać egzaminów, osiągać sukcesów w sporcie.

Jedno jest pewne – stres jest naturalną, nieuniknioną częścią naszego życia. Towarzyszy każdemu z nas i jest normalną reakcją biologiczną każdego organizmu – normalnym fizjologicznym zjawiskiem związanym z procesami życia. Brak reakcji stresowej oznacza śmierć organizmu.

Stres nasz niezbędny

Jest to naturalna reakcja na codzienne wyzwania i życiowe zmiany – nie tylko negatywne, ale i pozytywne. W stres wprowadza nas zarówno egzamin, stanie w korku, ale również pierwszy dzień w pracy, czy wyjazd do odległego zakątka świata. Jednym ze sposobów na udane życie jest efektywne radzenie sobie ze stresem. To nie sam stres jest niebezpieczny dla człowieka, ale to jak na niego reagujemy.

Pewien optymalny poziom stresu jest niezbędny dla efektywnego funkcjonowania człowieka. Zbyt niski jego poziom powoduje spadek motywacji, apatię i znudzenie. Zbyt wysoki-napięcie, trudności z koncentracją, lęk, gonitwę myśli, fizyczne zmęczenie oraz zwolnienie refleksu.

Według Dr Hansa Selye oddziaływanie wielu bodźców odczuwamy jako przyjemne (ekscytujące) albo jako nieprzyjemne, ale nieprzekraczające pewnej granicy. Zjawisko to nazywamy eustresem. Eustres jest potrzebny – pobudzając nas wzmacnia nasze reakcje, podnosi próg naszej reaktywności. Umożliwia skuteczne działanie.
Każdy z nas potrzebuje niezbędnego poziomu stymulacji, by móc sprostać wyzwaniom i reagować odpowiednio do sytuacji, w jakiej się znajduje. Negatywny jest dopiero taki strumień bodźców, który przekracza pewną granicę naszej indywidualnej wytrzymałości. Zjawisko to nosi nazwę dystresu.

Rozpoznaj sytuację

Od czego zatem zależy czy stres będzie nam sprzyjał czy dezorganizował?
Z jednej strony od wrodzonych właściwości układu nerwowego definiowanej jako reaktywność. Im niższa reaktywność, tym silniejszy musi być bodziec żeby wywołać reakcję emocjonalną. Są jednak osoby, które mimo wysokiego pobudzenia emocjonalnego potrafią efektywnie działać, pracować, myśleć. Prawdopodobnie dobrze radzą sobie ze stresem na poziomie poznawczym.

Wszystko jednak zależy od tego w jaki sposób będziemy rozpoznawać sytuację. Najgorszym scenariuszem jest rozpoznanie sytuacji jako krzywdy lub straty. Która jest już dokonała. Następuje wtedy rezygnacja z działania np. nie przystąpienie do egzaminu. Jeżeli sytuacja jest przez nas rozpoznawana jako zagrożenie będzie wywoływać lęk, który ostatecznie, który w szczytowym punkcie może paraliżować i nie pozwolić nam działać. Całą sztuka polega na tym, by nauczyć się przewartościowywać zdarzenia tak, by diagnozować je jako wyzwanie. Działaniu wtedy zamiast lęku czy złości będzie towarzyszył zapał, oczekiwanie sukcesu.

Radzenia sobie ze stresem można się więc po prostu nauczyć.

Autorka jest menagerem i trenerem z wieloletnim doświadczeniem w obszarze HR, organizacji i zarządzania, właścicielem firmy konsultingowej KRAKOWIAK CONSULTING