Powstanie Centrum Szyfrów Enigmy

Zarząd Województwa Wielkopolskiego podjął decyzję o przyznaniu dofinansowania dla projektu Muzeum Enigmy w Poznaniu, które funkcjonować będzie pod nazwą Centrum Szyfrów Enigma im. Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego.

Centrum ma być gotowe do końca 2019 roku i znajdować się będzie na pierwszym piętrze dawnego Collegium Historicum przy skrzyżowaniu ulic Kościuszki i Św. Marcin. W marcu tego roku wybrano wykonawcę koncepcji przyszłego muzeum. Została nim krakowska firma New Amsterdam. Pod koniec czerwca z kolei Biuro Koordynacji Projektów i Rewitalizacji Urzędu Miasta złożyło w Urzędzie Marszałkowskim wniosek o finansowanie z Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego. Koszt całej inwestycji szacowany jest na 15 mln zł. Zarząd Województwa Wielkopolskiego przyznał ponad 10 mln dofinansowania. Reszta to wkład miasta.

Projekt funkcjonalny centrum został wybrany spośród trzech propozycji przygotowanych przez firmę New Amsterdam. Ekspozycja wykonana zostanie w oparciu o najnowocześniejsze rozwiązania technologiczne, jak również metody tradycyjne, tj. dioramy, stanowiska warsztatowe, czy też zadania dla zwiedzających wykorzystujące rekwizyty. Całość ukazywać będzie nie tylko dzieje związane z matematykami Uniwersytetu Poznańskiego, którzy zdołali złamać szyfr stosowany w maszynie Enigma, lecz poświęcona zostanie również matematyce, informatyce i kryptologii. Centrum Szyfrów Enigma zajmie prawie 1000 metrów kwadratowych.

Centrum powstanie w miejscu, gdzie przed II Wojną Światową, w nieistniejącym już budynku intendentury wojskowej, działała filia Biura Szyfrów, a po niej, przez ponad 40 lat, mieścił się Komitet Wojewódzki PZPR, czyli tzw “dom partii”. Marian Rejewski, Henryk Zygalski i Jerzy Różycki ukończyli matematykę na Uniwersytecie Poznańskim i znaleźli zatrudnienie w mieszczącej się obok uczelni filii Biura Szyfrów Wojska Polskiego. Złamanie przez nich kodów niemieckiej maszyny szyfrującej miało wielkie znaczenie dla losów II wojny światowej. Do 1938 roku Polacy odszyfrowywali większość niemieckich tajnych depesz. Zrekonstruowali także niemiecką maszynę i tuż przed wybuchem wojny przekazali po jednym egzemplarzu przedstawicielom wywiadów Wielkiej Brytanii i Francji. Według historyków ich dokonania skróciły czas trwania wojny i przyczyniły się do zwycięstwa aliantów w Europie.

Szansa na to miejsce dla Centrum Szyfrów pojawiła się, gdy Wydział Historyczny UAM wyprowadził się na Morasko. Miasto porozumiało się z władzami uniwersytetu, które zgodziły się udostępnić na cele ekspozycyjne aulę i większość pomieszczeń pierwszego piętra.

Aula byłego Collegium Historicum UAM będzie główną przestrzenią Centrum. Ponieważ jest ona objęta nadzorem konserwatorskim, jej przestrzeń wystawienniczą zorganizowano za pomocą systemu mobilnych ścianek. Wykorzystane zostaną również pomieszczenia na pierwszym piętrze gmachu od strony ulicy Święty Marcin – mówi Mariusz Wiśniewski, zastępca prezydenta Miasta Poznania.

Centrum Szyfrów Enigma ma też być placówką edukacyjną, gdzie zwiedzający będą mogli m.in. zobaczyć repliki maszyn szyfrujących Enigma. Każdy zwiedzający niezależnie od wieku będzie miał możliwość spędzenia kilkunastu minut na łamaniu szyfrów, rozwiązywaniu zagadek kryptologicznych, jak również zabawie matematyką. Oprócz części typowo historycznej przewidziano dodatkową przestrzeń niezbędną do organizowania wydarzeń, jak spotkania z naukowcami oraz środowiskiem osób zajmujących się dziejami kryptologii lub też warsztatów dla młodzieży szkolnej.