Rocznica urodzin Cyryla Ratajskiego

146 lat temu, 3 marca 1875 r. na świat przyszedł Cyryl Ratajski, były prezydent Poznania. W rocznicę urodzin wybitnego Wielkopolanina kwiaty na jego grobie złożył Mariusz Wiśniewski, zastępca prezydenta miasta.

Poznań wiele zawdzięcza Cyrylowi Ratajskiemu. To za jego prezydentury odbyła się Powszechna Wystawa Krajowa, uregulowano brzegi Warty, powstały nowe projekty infrastrukturalne, miasto zyskało dodatkowe tereny. Ratajski troszczył się także o szkoły, szpitale, sierocińce, przytułki.  

Cyryl Ratajski umiejętnie łączył wizjonerstwo z twardymi warunkami ekonomicznymi. Inicjował projekty w wielu dziedzinach miejskiego życia. To dzięki niemu stolica Wielkopolski stała się dobrze zorganizowanym miastem europejskim. W pierwszych dniach września 1939 r. zarządzał opuszczonym przez władze Poznaniem. Mimo prób przymuszenia odmówił hitlerowcom uroczystego przekazania kluczy do miasta na stopniach ratusza. Dzisiaj Ratajski może być dla nas wzorem oddania, pracowitości, solidności i niezłomności – wartości tak cenionych przez poznaniaków – mówi Mariusz Wiśniewski, zastępca prezydenta miasta.

Cyryl Ratajski urodził się 3 marca 1875 r. w Zalesiu Wielkim koło Krotoszyna. Ukończył poznańskie Gimnazjum Marii Magdaleny, studiował prawo na Uniwersytecie Berlińskim. Współtworzył na Śląsku Polskie Towarzystwo Demokratyczne, występował na wiecach, integrując środowiska polskie. W 1909 r. wraz z Wojciechem Korfantym wszedł do Rady Głównej Polskiego Towarzystwa Demokratycznego. Dwa lata później przeprowadził się do Poznania. Został współwłaścicielem i dyrektorem fabryki fosforowej swojego teścia Romana Maya. Równolegle przy placu Wilhelma (obecnie plac Wolności) otworzył kancelarię prawną. Współtworzył w Poznaniu Towarzystwo Turystyczne oraz Towarzystwo Miłośników Miasta Poznania. W czasie Powstania Wielkopolskiego był wysłannikiem Komisariatu Naczelnej Rady Ludowej do paryskiego Komitetu Narodowego Polskiego.

Ratajski został prezydentem Poznania po raz pierwszy w 1922 r. Za jego kadencji zniesiono rejon fortyfikacji na prawym brzegu Warty, wybudowano most Chrobrego, mosty kolejowe, elektrownię, pierwszą w Polsce spalarnię śmieci. Przyłączono do miasta pięć wsi i dwa podmiejskie folwarki. Od skarbu państwa kupiono majątek Naramowice. Uruchomiono komunikację miejską na Starołękę, Wolę, Główną, Winiary, św. Łazarz i Piastowską. Przebudowano plac Wolności, przekazano ziemię pod zabudowę spółdzielniom mieszkaniowym. Uregulowano brzegi Warty, stworzono od podstaw lub powiększano parki i ogrody miejskie. Ratajski gościł w ratuszu wielu dygnitarzy z Polski i zagranicy, w tym m.in. prezydenta Stanisława Wojciechowskiego, premiera Władysława Sikorskiego czy francuskiego marszałka Ferdinanda Focha.

Od 1924 do 1925 r. Cyryl Ratajski pracował dla rządu jako minister spraw wewnętrznych. W 1926 r. po kilku miesiącach na tym stanowisku wrócił do Poznania, gdzie kontynuował prezydenturę. Najważniejszą sprawą stał się dla Ratajskiego nowatorski projekt otwarcia w mieście Powszechnej Wystawy Krajowej, która pokazałaby światu, jak żyje kraj w 10 lat po odzyskaniu niepodległości. PeWuKa (16 maja – 30 września 1929 r.) stała się wielkim sukcesem. Wkrótce po niej Ratajski w 1930 r. otworzył jeszcze Międzynarodową Wystawę Komunikacji i Turystyki. W 1934 r. ponownie wygrał wybory, jednak ze względów politycznych, jego prezydentura nie została zatwierdzona przez Ministra Spraw Wewnętrznych. 

W latach 1936-1939 sprzyjał antyrządowemu Frontowi Morges. Na początku września 1939 r., kiedy władze opuściły Poznań, mieszkańcy poprosili Ratajskiego, by zaopiekował się miastem. Zgodził się i zorganizował darmowe kuchnie, zabezpieczył budynki państwowe, utrzymał pracę elektrowni, gazowni, wodociągów. Starał się, by nie zapanowała panika, która mogłaby powodować ofiary w ludziach. Po 10 dniach miasto przejęli okupanci. Urząd prezydenta sprawował do 14 września 1939 r., po czym wyjechał do Puszczykowa. W maju 1940 r. został osadzony w obozie przesiedleńczym “Lager Glowna”. Następnie wysiedlono go do Generalnego Gubernatorstwa, w okolice Kraśnika, skąd pojechał do Warszawy. Dekretem premiera Sikorskiego został powołany na delegata Rządu RP na uchodźstwie. Z powodu złego stanu zdrowia złożył dymisję w sierpniu 1942 r.

Cyryl Ratajski zmarł 19 października 1942 r. w Warszawie. Został pochowany pod nazwiskiem Celestyn Radwański na Powązkach. W 1962 r. jego prochy przeniesiono na Cmentarz Zasłużonych Wielkopolan w Poznaniu.

Poznaniacy upamiętnili swojego prezydenta na wiele sposobów. Przy ulicy Fryderyka Chopina 3A, w domu, w którym mieszkał, wmurowano tablicę pamiątkową, a w 2002 r. na placu Andersa odsłonięto jego pomnik. Imię Cyryla Ratajskiego nosi plac w centrum miasta, gdzie również znajduje się tablica pamiątkowa. 

Cyryl Ratajski był odznaczony m.in. Orderem Orła Białego (pośmiertnie w 1995 r.), Wielką Wstęgą Orderu Odrodzenia Polski (1929 r.), Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1923 r.), Krzyżem Niepodległości Polski Podziemnej z Mieczami (pośmiertnie w 1954 r.  przez Prezydent RP na Uchodźstwie), francuskim Orderem Legii Honorowej oraz czeskim Orderem Białego Lwa. W 1934 r. Rada Miejska Poznania przyznała mu tytuł Honorowego Obywatela Miasta Poznania.