Wyjątkowy eksponat w Muzeum Archeologicznym

Niezwykłą biżuterię uważaną kiedyś za koronę dawnego księcia germańskiego lub diadem kobiecy sprzed ponad 2 tys. lat można od wczoraj podziwiać na wystawie „Korona z Ćmachowa w poznańskim Muzeum Archeologicznym.

Prezentowany zabytek jest na co dzień niedostępny dla zwiedzających, więc obecna jego ekspozycja to prawdziwa gratka dla pasjonatów archeologii. To naszyjnik o zaskakującej formie obręczy zębatej, odkryty jeszcze w XIX wieku w Ćmachowie niedaleko Szamotuł. Uderzające podobieństwo naszyjników zębatych do koron spowodowało, że pierwotnie mylnie interpretowano je jako korony władców dawnych plemion germańskich lub kobiece diademy.

„Egzemplarz prezentowany na wystawie złożony został wraz ze zmarłym do grobu. Jednak inne podobne znaleziska często stanowiły ofiarę wotywną złożoną bóstwom zamieszkującym wody i bagna. Ta cenna ozdoba odgrywała więc ważną rolę w praktykach religijnych” – wyjaśnia Alicja Gałęzowska z pracowni Okresu Przedrzymskiego i Wpływów Rzymskich, jeden z kuratorów wystawy.

Naszyjniki w kształcie korony przeważnie są pojedynczymi znaleziskami i na większość z nich natrafiono w XIX do początku XX w. Niejednokrotnie nie znamy okoliczności ich odkrycia. Niewiele „koron” pochodzi z grobów ciałopalnych, zapewne osób o wysokim statusie społecznym, wśród nich kobiet i dzieci. Znaleziska grobowe stanowią między innymi oba okazy prezentowane na wystawie: zachowany w całości naszyjnik z Ćmachowa, jak i połamany, uszkodzony w ogniu stosu kremacyjnego egzemplarz ze Stawu niedaleko Słupcy.

Naszyjniki w kształcie korony pochodzą z okresu przedrzymskiego i wywodzone są z terenów Danii oraz północnych Niemiec, zasiedlonych przez ludność kręgu tzw. kultury jastorfskiej. Na wschód od Odry nieliczne znaleziska „koron” z reguły występują w strefie rozciągającej się z północnego zachodu na południowy wschód po Mołdawię i Ukrainę. Do niedawna uznawano je wyłącznie za ślad wędrówki znanych ze źródeł antycznych germańskich plemion Bastarnów i Skirów, kierujących się w III w. p.n.e. ku wybrzeżom Morza Czarnego.

„Aktualnie naszyjniki oraz inne zabytki o proweniencji północnej i zachodniej przypisuje się także społecznościom kultury jastorfskiej przez dłuższy czas po II w. p.n.e. przebywającym w niektórych regionach naszego terytorium. Naszyjniki i inne detale stroju kultury jastorfskiej częściowo pochodzić jednak mogą ze środowiska ludności kultury przeworskiej, która w tamtych czasach formowała się na obszarze ziem polskich” – dodaje Alicja Gałęzowska.

Oprócz „koron” na wystawie można obejrzeć przykłady innych ozdób i elementów ubioru z tego okresu – szpile i zapinki do spinania szat, klamry pasa.

Wystawę można obejrzeć do 16 marca 2014 r.